Morgunblaðið - 18.12.2001, Blaðsíða 32

LISTIR
32 ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Othello dömuúr sett 48 demöntum 30pt.
eðalstál. Fáanlegt án demanta / leðuról.
Othello herraúr, eðalstál. Fáanlegt með sjálf-
trekktu úrverki /50 demöntum 40pt. / leðuról.
Garðar Ólafsson, úrsmiður
Lækjartorgi • S: 551-0081
www.raymond-weil.com
ÞESS er jafnan beðið með eftir-
væntingu þegar Kristján Jóhannsson
kemur heim til að syngja. Tónleikar
Kristjáns á laugardag fóru óvenju
hljótt en engu að síður var Háskóla-
bíó þétt setið þegar Kristján steig á
sviðið með félaga sína úr sönglandinu
Ítalíu með sér; baritonsöngvarann
Carlo Maria Cantoni og píanóleikar-
ann Marino Nicolini. Söngvararnir
sungu fyrst dúett úr Don Carlo eftir
Verdi og sungu feiknarvel og rifu
strax upp mikla stemmningu í saln-
um.
Kristján sagði í viðtali um daginn
að hann væri í fínu formi um þessar
mundir og væri að breyta ýmsu í söng
sínum, eins og því að fara dýpra í túlk-
un þeirra karaktera sem hann væri að
fást við. Einn helsti löstur á söng
Kristján hefur gagnrýnanda þótt sá
hvað hann beitir sér oft um of á kostn-
að fagurs söngs og næmis í túlkun.
Oft hefur líka vantað meiri breidd í
blæbrigðum í söng hans og lítið annað
til blæbrigða en miðlungssterkt, mjög
sterkt og allt of sterkt; – og slíkir tón-
ar eru ekki alltaf fallegir, þótt mikið
sé fyrir þeim klappað. Í fyrsta dúett-
inum beitti Kristján sér sannarlega
mikið og fór ósparlega með kraftana.
Þar átti það við; – en sannarlega á það
ekki við alls staðar. En eftir því sem
leið á tónleikana gerðust þau undur
að gagnrýnanda þótti sem nýr og
margfalt betri Kristján væri stiginn á
sviðið, með heilsteyptari rödd og mun
dýpri tilfinningu fyrir túlkun. En
meir um það hér á eftir.
Cantoni steig næst fram og söng
rómönsu Rodrigos úr fjórða þætti
Don Carlos, þar sem Rodrigo, særður
banasári hefur sagt vini sínum Carlo
að Elísabet, stúlkan sem hann elskar,
og fyrrum stjúpmóðir hans bíði Carl-
os, en sjálfur er Rodrigo að deyja og
syngur þennan kveðjuóð til vinar
síns. Cantoni sem er ungur að árum
átti ekki í nokkrum vandræðum með
að koma þessu áhrifamikla og drama-
tíska atriði frá sér á snilldarlegan
hátt. Rödd hans er einstaklega falleg,
með mjúka og hlýja baritonáferð,
góða hæð og mikla fyllingu. Þetta at-
riði hreif og snart hlustendur sem
fögnuðu Cantoni innilega. Kristján
söng því næst aríu Orontes úr öðrum
þætti Langbarðanna eftir Verdi. Þar
segir Oronte frá ástinni sinni Giseldu
sem hann saknar. Kristján söng
þessa aríu glæsilega, en þó enn tals-
vert of sterkt. Cantoni söng afbragðs-
vel aríu Gérards úr Andrea Chenier
eftir Giordano, en enn var viðfangs-
efnið ástin, – hér til Maddalenu; – sem
auðvitað elskar þann í tenorhlutverk-
inu, Andrea Chenier. Það er gaman
að heyra í svo ungum söngvara með
góða rödd og góða söngtækni, en líka
með þroskann til að túlka svo vel sem
Cantoni gerði hér.
Í aríu úr Cavalleria rusticana eftir
Mascagni; – þar sem Turiddu kveður
móður sína, fór Kristján Jóhannsson
á kostum og söng af þvílíku næmi og
fegurð að undirrituð man ekki eftir að
hafa heyrt annað eins hjá honum. Og
hvað kemur til? Jú, þarna sýndi
Kristján að hann kann meira fyrir sér
en að beita röddina ofurvaldi og kröft-
um. Undurfallegt og veikt, söng hann,
í blíðasta veikasta tón, sotto voce og
mezza voce og spann sig hægt og fal-
lega upp allt litrófið í þann styrk sem
hæfði þessu viðkvæmnislega atriði.
Þetta var feiknarvel gert hjá Krist-
jáni, – sérdeilis áhrifamikið, og rödd
hans naut sín fullkomlega, átakalaust
og vel. Ef þetta er nýi stíllinn hjá
Kristjáni, þá bið ég um meira af hon-
um. Kristján og Cantoni sungu sam-
an dúett úr Valdi örlaganna en þá bar
svo við að Kristján söng of sterkt á
kostnað Cantonis sem skapaði ójafn-
vægi á milli þeirra, – því þótt Cantoni
sé stórkostlegur söngvari hefur hann
ekkert í Kristján þegar kemur að því
að láta vel og vandlega í sér heyra.
Eftir hlé brá Cantoni sér fyrst í
gervi Makbeðs og söng aríuna Pietá,
rospetto e amore úr Makbeð eftir
Verdi. Þarna er Makbeð að játa synd-
ir sínar, rétt áður en að honum er sótt,
í atriðinu fræga, þegar skógurinn
færist sífellt nær honum. Cantoni
söng firnavel og æði hans og leikur
var til marks um þá miklu dramatísku
hæfileika sem hann er búinn; – ekki
slæmt veganesti fyrir ungan söngv-
ara. Kristján sýndi aftur allar sínar
bestu hliðar í söng Cavaradossis úr
Toscu eftir Puccini, – E lucevan le
stelle. Þar lék hann sér með röddina í
sérstaklega blæbrigðaríkum söng, og
reiddi sig á sönghæfileika sína; – góða
rödd og mikið músíkalitet, í stað þess
að beita kröftum til að draga fram
þann gríðarlega styrk sem hann býr
yfir. Það var aldeilis einstök unun að
hlusta á Kristján syngja þessa þekktu
aríu svona vel. Cantoni söng næst tvo
Napólísöngva eftir Tosti og gerði það
gríðarlega fallega og kunnáttusam-
lega og dró fram alla þá rómantík og
þann unað sem er í þessum indælu
lögum. Síðasta lag hans á efnis-
skránni var Panis angelicus eftir Ces-
ar Franck, og þar var allt á sömu bók-
ina lært, yndislegur söngur og falleg
túlkun. Síðustu þrjú lög Kristjáns
voru Ave Maria við Intermezzóið úr
Cavalleria rusticana, í útsetningu
Kristjáns sjálfs, Ombra mai fu úr
Xerxes eftir Händel og Agnus dei eft-
ir Bizet. Kristján söng þessi lög prýði-
lega, þótt aðeins vantaði á áræði í Ave
Maríunni og jafnara tempó milli hans
og píanóleikarans í verki Händels.
Píanóleikarinn, Marino Nicolini
hefur ekkert verið nefndur fyrr hér, –
en það má á engan hátt skilja það sem
svo að hann hafi ekki staðið sig í
stykkinu. Marino Nicolini reyndist af-
burða píanisti, sem studdi fullkom-
lega við söngvarana um leið og hann
galdraði fram heilu hljómsveitirnar í
hverju atriðinu af öðru, í stórbrotnum
leik. Það var mikill fengur að því að fá
að heyra í ítölskum vinum Kristjáns,
– ekki síst Cantoni sem er sannarlega
efni í afburðasöngvara. Það mættu
einhverjir taka sig til og halda Nap-
ólíkvöld og bjóða honum hingað til að
syngja Napólísöngvana sem honum
lætur svo vel að syngja. Það var þó
ekki síst fengur að því að fá Kristján
heim einu sinni enn og heyra hvað
hann er að gera vel um þessar mund-
ir.
Óperusöngvarar
í sérflokki
Morgunblaðið/Golli
„Ef þetta er nýi stíllinn hjá Kristjáni, þá bið ég um meira af honum,“
segir Bergþóra Jónsdóttir meðal annars í umsögn um tónleikana.
TÓNLEIKAR
Söngtónleikar
Kristján Jóhannsson og Carlo Maria
Cantoni fluttu óperuaríur, Napólísöngva
og andleg lög, Marino Nicolini lék með á
píanó. Laugardag kl. 19.30.
HÁSKÓLABÍÓ
Bergþóra Jónsdóttir
MINNINGARTÓNLEIKAR um
Ríkharð Hördal verða í Dómkirkj-
unni í kvöld kl. 20.30, en í dag
hefði Ríkharð, sem söng lengi
með Dómkórnum,
orðið 55 ára. Hann
lést í bílslysi í Finn-
landi fyrr á þessu ári
og vill kórinn heiðra
minningu hans með
þessum tónleikum.
Meðal annars verð-
ur flutt verkið Óður
til heilagrar Sesselju
eftir Benjamin Britt-
en sem Ríkharð tók
þátt í að flytja í tón-
leikaferð Dómkórsins
til Belgíu árið 1987.
Einnig verða flutt
jólalög og önnur tón-
list.
Auk Dómkórsins
taka þátt í tónleikunum Einar Jó-
hannesson klarínettuleikari og
söngvararnir Anna Sigríður
Helgadóttir, Marta Guðrún Hall-
dórsdóttir og Sverrir Guðjónsson.
Ríkharð var vesturíslenskur,
fæddur í Manitoba í Kanada, en
flutti til Íslands um tvítugt. Hér á
landi kenndi hann ensku framan
af en lærði síðan málverka-
forvörslu og var einn stofnenda
fyrirtækisins Morkinskinnu í
Reykjavík. Þar starfaði hann til
ársins 1992 er honum bauðst að
taka við forstöðu forvörsludeildar
listasafns í Helsinki.
Minningarsjóður
Stofnaður hefur verið minning-
arsjóður um Ríkharð. Það eru
finnskir vinir og
samstarfsmenn hans
sem standa að stofn-
un sjóðsins en hann
starfaði síðustu árin
sem yfirkennari og
deildarstjóri for-
vörsludeildar
EVTEK listastofn-
unarinnar í Helsinki.
Hefur verið haft eftir
yfirmanni stofnunar-
innar að Ríkharð
hafi gert meira á sjö
árum í forvörslu í
Finnlandi en allir
aðrir forverðir Finn-
lands samanlagt.
Sjóður Ríkharðs
Hördal heyrir undir Sjóð menn-
ingararfs í Finnlandi en sá sjóður
styrkir margvíslega lista- og
menningarstarfsemi þar í landi.
Markmið sjóðsins verður að
„veita styrki til að styðja við for-
vörslu sem miðar að varðveislu
menningararfs til komandi kyn-
slóða en einnig byrjunar- og
framhaldsnám á þessu sviði,“ eins
og segir í stofnskrá sjóðsins.
Þeir sem vilja styðja Sjóð Rík-
harðs Hördal með fjárframlögum
geta lagt fé inn á reikning nr.
301-13-251378 í aðalbanka Bún-
aðarbankans í Austurstræti.
Minningartón-
leikar um
Ríkharð Hördal
Ríkharð Hördal
Dómkórinn heiðrar látinn félaga
HÁÆRUVERÐUGIR, breskir
heimavistarskólar útvalinna ala upp
marga færustu vísindamenn, þjóð-
arleiðtoga og andans menn þess-
arar mikilhæfu þjóðar. Þeir minna
einnig óþægilega á ýmislegt sem
miður fer; stéttaskiptingu, hástétt-
arhroka, kvalalosta, úrkynjun, föð-
urlandssvikara og fleiri lýti á
bresku samfélagi. Baksvið breska
hrollsins The Hole er einmitt einn
slíkur. Kastljósinu beint að fjórum
nemendum um tvítugt. Aðalpersón-
an, Liz (Thora Birch), virðist ósköp
venjuleg stúlka, enda gengur henni
illa að vekja á sér athygli drauma-
prinsins Mike (Desmond Harring-
ton), kvennagulls og sonar banda-
rískrar rokkstjörnu í ofanálag.
Hann er meira fyrir ljóskurnar. Liz
fær því Martin, (Daniel Brockle-
bank), vin og bekkjarfélaga, til að
setja upp gildru fyrir goðið. Bragð-
ið er úthugsað. Martin lokkar
Mike, besta vin hans, Geoff (Laur-
ence Fox), ásamt Frankie (Kiera
Knightley), kærustunni hans, sem
jafnframt er besta vinkona Liz til
að eyða helgi í neðanjarðarbyrgi í
nágrenni skólans. Byggt á tímum
kalda stríðsins, en er nú flestum
gleymt. Öllum er tilkynnt að fjór-
menningarnir séu í útilegu í Wales
um helgina. Sem þau ætla að eyða í
villtu partíi, í friði fyrir öðrum, í
hulduheimi byrgisins.
Allt fer samkvæmt áætlun, Mike
kemur loks auga á Liz, þá fara
hlutirnir að fara úr böndunum því
hún tekur stjórnina með ófyrirsjá-
anlegum, og óhugnanlegum afleið-
ingum.
Hin raunverulega atburðarás er
smám saman rakin, frá því að Liz
kemur, illa til reika, á fund skóla-
sálfræðingsins og lögreglunnar,
sem gengur illa að fá botn í málið.
Hægt og bítandi upplýsist ægilegur
harmleikur sem átt hefur sér stað í
einangruninni, því fjórmenningarn-
ir komast fljótlega að því að út-
gönguleiðin er læst. Það sem við
tekur er fyrst og fremst óhugn-
anleg, blóði- og æludrifin lýsing á
hvernig skemmtileg og notaleg af-
þreying getur skyndilega breyst í
hroðalega martröð. Undirtónninn
er ljótur og ofbeldisfullur og mynd-
in virkilega óþægileg á að horfa.
Liz er ekki í lagi, leynir ýmsu mis-
jöfnu undir hversdagslegum hjúp.
Rétt eins og raunin er gjarnan í
raunveruleikanum. Varmenni eru
ósjaldan hversdagsprúð og sviplítil,
fólk sem aðrir gruna síst um nokk-
uð misjafnt. Leikaravalið er því
mikilvægt og Thora Birch stendur
sig frábærlega vel sem hin mein-
gallaða Liz. Hinir aðalleikararnir
eru einnig mjög frambærilegir,
ekki síst Laurence Fox. Það kemur
ekki á óvart eftir að hafa séð hann
og heyrt, að pilturinn er sonur
James Fox. Myndin mun byggð á
samnefndri skáldsögu sem notið
hefur vinsælda hjá ungu fólki og
hlotið vissan sess í bókmennta-
heiminum. Laglega gerður smá-
hrollur, en einkar óþægilegur á nei-
kvæðan hátt, nánast andstyggi-
legur.
Hryllingur
í holunni
KVIKMYNDIR
Bíóhöllin
Leikstjóri: Nick Hamm. Handritshöf-
undar: Ben Cort og Caroline Ip. Tónskáld
Clint Mansell. Kvikmyndatökustjóri:
Dennis Crossan. Aðalleikendur: Thora
Birch, Desmond Harrington, Daniel
Brocklebank, Laurence Fox, Keira
Knightley, Embeth Davidtz. Sýningartími
100 mín. Bresk. Channel 4. 2001.
THE HOLE 1⁄2
Sæbjörn Valdimarsson