Morgunblaðið - 09.02.2002, Blaðsíða 27

HEILSA
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 2002 27
H E I L B R I G Ð S K Y N S E M I
LÝSI&LIÐAMÍN
Allra liða
bót
án A og D vítamína
Hvað er
Liðamín?
Liðamín inniheldur
amínósýruna
glúkósamín, sem er
hráefni til viðgerðar á
brjóski, og kondróítín
sem er eitt algengasta
byggingarefnið í
liðbrjóski.
Hvers vegna
lýsi?
Lýsið í Lýsi & Liðamíni
inniheldur a.m.k. 30% af
omega-3 fitusýrum.
Rannsóknir sem gerðar
hafa verið á liðagigt
benda til þess að við
reglubundna neyslu á
omega-3 fitusýrum dragi
úr einkennum eins og
stirðleika á morgnana,
verkjum og þreytu.
www.lysi.is
Y
D
D
A
/
SÍ
A
VÍSINDAMENN telja að lyf gegn
brjóstsviða gætu leitt til þess að
bakteríur, sem líkaminn er að
reyna að drepa, þrífist betur. Sam-
kvæmt frétt á heilsuvef BBC valda
þessar bakteríur bólgum, sem
leiða til magasárs og magakrabba-
meins.
Nýleg rannsókn bendir til þess
að bakterían heliobacter pylori
valdi flestum tilfellum maga-
krabba, en samkvæmt rannsókn-
um á músum er hún ekki eini
skaðvaldurinn. Einnig virðast lyf,
sem ætlað er að lækka sýrustig í
maga, ýta undir fjölgun þessara
baktería.
Magabólgur mynd-
uðust í músum
Læknar við Michigan-háskóla
komust að því að þegar venjuleg-
um músum var gefið lyfið omepr-
azole í tvo mánuði mynduðust
magabólgur, sem mátti rekja til
offjölgunar baktería. Bólgan hvarf
síðan þegar músunum voru gefin
sýklalyf.
Í annarri tilraun var erfða-
breyttum músum, sem ekki fram-
leiða hormónið gastrín, sem teng-
ist sýrumyndun, og fengu þær
einnig bólgur. Í maga þeirra var
hins vegar svo mikið af bakteríum
að helíóbakter fékk ekki þrifist.
Hættan þegar lyfin eru
tekin til langs tíma
Taldi dr. Juanita Merchant, sem
leiddi rannsóknina, að viðbrögð
líkamans við bakteríunni væru
sennilega orsökin fyrir magasári
og magakrabbameini og bætti við:
„Einu gildir hvort um er að ræða
helíóbakter eða offjölgun baktería,
maginn bregst eins við.“ Orsaka-
valdarnir gætu verið lactobacillus,
enterobacter, staphylococcus og
probionibacterium. Merchant
kvaðst telja að engin áhætta fylgdi
því að taka af og til kalsíumtöflu
eða eitthvert af hinum veikari lyf-
seðilsskyldu lyfjum, sem ætlað er
að draga úr sýrustigi. Vandinn
skapist þegar sýrustigi er haldið
niðri mánuðum og árum saman.
Magapillur gætu
aukið líkur á
krabbameini
Reuters
Fjöldi fólks þjáist af brjóstsviða og vélindabakflæði. Rannsóknir benda
til þess að varasamt geti verið að taka lyf við slíku að staðaldri.
Sæll. Ég vinn sem óbreyttur starfsmaður í heil-
brigðisþjónustu og hefur mér líkað það mjög vel,
nema undanfarna mánuði hef ég fundið mikið fyr-
ir þreytu, leiða og pirringi. Einn af yfirmönnum
mínum sagði við mig að ég væri kannski að
brenna út og að ég hefði einkenni kulnunar. Hvað
er kulnun og er eitthvað hægt að gera?
SVAR Sæll. Kulnun er hugtak sem varðeinmitt til í kringum umönn-
unarstörf og önnur störf þar sem mikil nálægð
er á milli „skjólstæðings“ og „umönnunaraðila“,
og hefur mest verið tengt þannig störfum. Í
rauninni er þetta ekkert nýtt fyrirbrigði heldur
höfum við, á seinni árum, verið að leggja meiri
áherslu á andlega velferð starfsmanna og meiri
viðurkenning er nú á því að streituvaldar í
vinnuumhverfinu geti haft neikvæð áhrif á
starfsmenn og þar með hversu ánægðir þeir eru
í starfi. Kulnun er í raun og veru streita sem
hefur náð að þróast og aukast yfir tíma án þess
að einstaklingnum hafi tekist að minnka hana.
Þróunin getur t.d. verið að starfsmaður byrjar á
vinnustað með miklum eldmóði, á gott með að
aðlaga sig, starfið er krefjandi og yfirvinna er
ekkert mál. Síðan fer að bera á því að starfs-
maðurinn fær lítið út úr starfinu, fer að efast um
starfið og á auðvelt með að smitast af neikvæð-
um starfsmönnum og ekkert virðist ganga upp.
Á þessum tíma fer að bera á líkamlegum ein-
kennum eins og höfuðverk. Þetta þróast síðan
yfir í að starfsmanninum finnst hann/hún engu
geta breytt og komi engu í verk, fer jafnvel að
einangrast frá fjölskyldu og vinnufélögum. Ef
ekkert er að gert mun starfsmaðurinn, að öllum
líkindum, enda á stigi kulnunar, og er líkamlega
og andlega búinn. Einkennin geta verið líkamleg
eins og höfuðverkur, værðarleysi, svefnleysi,
magaverkur, beinverkir og almennt kraftleysi.
Svo eru tifinningaleg einkenni eins og depurð,
kvíði, vonleysi og minni ánægja gagnvart vinnu
og fjölskyldu. Að lokum eru það hugrænu ein-
kennin, sem er neikvæðni gagnvart vinnu-
félögum og vinnuumhverfinu almennt.
Það er margt hægt að gera til að forðast kuln-
un. Það er t.d. mikilvægt að vera á varðbergi
gagnvart ofangreindum einkennum, stunda lík-
amsrækt og slökun, hvíla sig og jafnvel ekki
vinna of mikla yfirvinnu, sem er alls ekki holl
þegar maður vinnur störf eins og umönn-
unarstörf. Það er líka mikilvægt að halda í já-
kvæðnina gagnvart starfinu og gera ánægjulega
hluti utan vinnunnar. Þetta eru þau atriði sem
starfsmaðurinn getur haft áhrif á og bætt, hins-
vegar er gott að vinnustaðurinn sé líka á varð-
bergi og vinni með starfsfólki sínu, t.d. með því
að auka áhrif starfsmanna á starfið, gefa færi á
endurmenntun, hrósa og reyna að bæta starfs-
andann á vinnustaðnum. Ef vinnustaðurinn og
starfmaðurinn taka sig saman við að minnka lík-
urnar á og fyrirbyggja kulnun, er hægt að við-
halda starfsánægjunni hjá starfsfólki, draga úr
streitu og þar með hættu á kulnun, og spara al-
mennt í fækkun veikindadaga og kostnaði við að
þjálfa upp nýtt starfsfólk.
Gangi þér vel.
Kulnun í starfi
eftir Björn Harðarson
Kulnun er í raun og veru
streita sem hefur náð að
þróast og aukast yfir tíma án
þess að einstaklingnum hafi
tekist að minnka hana
...............................................................
persona@persona.is
Höfundur er sálfræðingur.
Lesendur Morg-
unblaðsins geta
komið spurningum
varðandi sálfræði-,
félagsleg og vinnu-
tengd málefni til
sérfræðinga á vegum persona.is.
Senda skal tölvupóst á persona-
@persona.is og verður svarið
jafnframt birt á persona.is.
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Oxygen face
Vorum að taka upp nýjar vörur
Freemans - Bæjarhrauni 14 -
s: 565 3900 - www.freemans.is