Morgunblaðið - 09.02.2002, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 2002 31
RÍKISSTJÓRNIN sam-þykkti á fundi sínum í gærtillögu Valgerðar Sverris-dóttur, iðnaðar- og við-
skiptaráðherra, um að leggja fram á
Alþingi þingsályktunartillögu um
stefnu í byggðamálum fyrir árin
2002 til 2005. Er stefnt að því að
byggðaáætlunin verði afgreidd sem
ályktun Alþingis á yfirstandandi
þingi.
Valgerður Sverrisdóttir kynnti til-
löguna á blaðamannafundi í gær en í
henni er m.a. lagt til að Akureyri
verði mótvægi við suðvesturhorn
landsins. Er í þeim tilgangi lagt til
að unnin verði sérstök byggðaáætl-
un fyrir Eyjafjörð í samstarfi ríkis
og sveitarfélaga en markmið hennar
yrði að efla Akureyri sem byggða-
kjarna fyrir Norður- og Austurland
svo bærinn verði öflugt mótvægi við
höfuðborgarsvæðið. Akureyri verði
þannig efld sem skólabær og mið-
stöð menningar og ferðaþjónustu.
Er jafnframt lagt til að unnið verði
að flutningi opinberra starfa og
verkefna til Akureyrar. „Byggðar-
kjarni við Eyjafjörð með a.m.k. 40–
50 þúsund manns myndi bæta um-
talsvert búsetuskilyrði í nærliggj-
andi héruðum á Norðurlandi og
Austurlandi á svipaðan hátt og bæir
af þessari stærð gera, t.d. í Tromsö í
Noregi,“ segir m.a. í svokallaðri
framkvæmdaáætlun byggðaáætlun-
arinnar. Í henni er jafnframt lögð til
efling símenntunarmiðstöða á Ísa-
firði og á Egilsstöðum með það að
markmiði að bæta möguleika fólks á
Vestfjörðum og Austurlandi á að
afla sér háskólamenntunar. Þar með
yrðu skapaðar forsendur fyrir fjöl-
breytilegra atvinnulífi og sérhæfðari
störfum.
Byggðaáætlunin er byggð á nið-
urstöðu sex manna verkefnisstjórn-
ar sem ráðherra skipaði vorið 2001
en formaður hennar var Páll Skúla-
son, rektor Háskóla Íslands. Skilaði
verkefnisstjórnin ráðherra tillögum
sínum í upphafi þessa árs. Með áætl-
uninni fylgir svokölluð fram-
kvæmdaáætlun um beinar aðgerðir
til að fylgja eftir þeim markmiðum
sem sett eru í sjálfri byggðaáætlun-
inni. „Í framkvæmdaáætluninni eru
skilgreind 22 verkefni til að ná sett-
um markmiðum og verður einum
milljarði króna varið til verkefna á
sviði nýsköpunar og atvinnuþróunar
á gildistímanum,“ sagði ráðherra og
lagði áherslu á að þessi milljarður
væri sérstaklega hugsaður til ný-
sköpunar í atvinnulífi landsbyggðar-
innar.
„Meginmarkmið byggðaáætlunar-
innar,“ sagði ráðherra, „eru að
draga úr mismun sem er á lífskjör-
um fólks milli byggðarlaga, að að-
stoða byggðarlög á landsbyggðinni
við að laga sig að örri samfélagsþró-
un, að byggja upp sterka byggðar-
kjarna utan höfuðborgarsvæðisins,
að efla menningu og skapa fjöl-
breytilegri kosti fyrir íbúa lands-
byggðarinnar í búsetu og lífsstíl og í
síðasta lagi að stuðla að fjölbreyttu
atvinnulífi og jöfnun starfsskilyrða.“
Þá sagði ráðherra að sérstök áhersla
væri lögð á það í byggðaáætluninni
að þróa viðskiptahugmyndir og
verkefni í samvinnu við einstaklinga,
fyrirtæki, sveitarfélög, háskóla og
aðra. „Og gert er ráð fyrir að sérstök
verkefnisstjórn verði skipuð til að
hafa yfirumsjón með framkvæmd
byggðaáætlunarinnar.“
Landsbyggðarafsláttur
háskólafólks
Meðal þeirra aðgerða, sem lagðar
eru til, til að ná fram markmiðum
byggðaáætlunarinnar má nefna hug-
mynd um að bjóða ungu fólki sem
sest að á svæðum þar sem skortur er
á fólki með háskólamenntun tíma-
bundinn afslátt af endurgreiðslu
námslána. Markmiðið er að hvetja
ungt fólk með menntun á háskóla-
stigi til að setjast að og starfa í
byggðarlögum og taka þannig þátt í
uppbyggingu byggðarlaga þar sem
menntað fólk vantar til starfa og til
að byggja upp ný fyrirtæki.
Þá er lagt til að skipaður verði
starfshópur á árinu 2002 er fjalli um
fjarskiptamál í dreifbýli. „Skal
starfshópurinn kanna möguleika á
að leggja ljósleiðara til allra lög-
heimila í dreifbýli. Telji hann slíka
framkvæmd fýsilega skal hann setja
fram áætlun um hvernig þetta skuli
gert, hvenær og hve mikið fram-
kvæmdin kosti. Skal starfshópurinn
skila af sér fyrir árslok 2002,“ segir í
framkvæmdaáætlun. Segir þar enn-
fremur að með slíkum ljósleiðara-
tengingum væri hægt að bjóða alla
fjarskiptaþjónustu, þ.á m. stafrænt
sjónvarp og útvarp. Kemur fram í
áætluninni að ljóst sé að um dýra
framkvæmd sé að ræða en því bætt
við að tímabært sé að gefa þessari
lausn gaum. Er samgönguráðuneyt-
inu falið að bera ábyrgð á fyrr-
greindri athugun.
Ennfremur er lagt til að verð á
gagnaflutningi verði hið sama á öllu
landinu. Segir í áætluninni að mark-
miðið sé að mishár fjarskiptakostn-
aður skekki ekki samkeppnisstöðu
fyrirtækja og stofnana eftir stað-
setningu þeirra. Er því lagt til að
þessi munur verði jafnaðar með
jöfnunargreiðslum úr ríkissjóði.
Nýsköpunarmiðstöð
á Akureyri
Í byggðaáætluninni er ennfremur
lagt til að komið verði á fót nýsköp-
unarmiðstöð í fyrirhuguðu rann-
sóknar- og nýsköpunarhúsi við Há-
skólann á Akureyri og að áherslur í
starfsemi nýsköpunarmiðstöðvar-
innar taki mið af byggðaáætlun og
áherslum Vísinda- og tækniráðs Ís-
lands. „Með þessu fyrirkomulagi
verði atvinnuþróunarstarf á lands-
byggðinni aðlagað nýskipan vísinda-
og tæknimála í landinu í samræmi
við frumvarp iðnaðarráðherra um
opinberan stuðning við tækniþróun
og nýsköpun í þágu atvinnulífs,“ að
því er fram kemur í fréttatilkynn-
ingu ráðuneytisins.
Að síðustu má benda á að í áætl-
uninni er lagt til að fram fari heildar-
athugun á mismunandi búsetuskil-
yrðum landsmanna og mat á
áhrifum aðgerða hins opinbera til að
jafna þau. Jafnframt fari fram at-
hugun á starfsskilyrðum atvinnu-
veganna eftir landshlutum og mat á
aðgerðum hins opinbera til að jafna
starfsskilyrði þeirra. „Á grundvelli
þeirra rannsókna verði síðan lagðar
fram tillögur um úrbætur,“ sagði
ráðherra. Kom fram á fundinum að
skortur væri á rannsóknum á byggð-
armálum.
Páll Skúlason, formaður verkefn-
isstjórnarinnar, sem áður var greint
frá, sagðist á fundinum vilja vekja
athygli á fjölbreytni þeirra tillagna
sem fram kæmu í byggðaáætluninni.
„Nýmælin í þeim tillögum sem hér
eru kynntar er að reyna eftir föng-
um að virkja ungt fólk til að mennt-
ast og nýta sína menntun á lands-
byggðinni,“ sagði Páll og bætti því
við að tillagan um landsbyggðaraf-
sláttinn af námslánum væri dæmi-
gerð fyrir þessa hugsun. „Byggð í
landinu byggist að verulegu leyti á
því að ungu fólki finnist það eftir-
sóknarvert að starfa víða um land.
Því leggjum við mikla áherslu á að
fólki séu sköpuð góð skilyrði til að
afla sér menntunar sem víðast á
landinu.“ Sagði Páll það m.a. gert
með uppbyggingu öflugs fjarnáms.
Páll lagði þó áherslu á að fram-
kvæmd áætlunarinnar hvíldi m.a.
því að ráðuneyti, stofnanir og fyr-
irtæki stilltu saman krafta sína.
„Auk þess er framkvæmd áætlunar
sem þessarar háð frumkvæði heima-
manna; fólks heima í héraði sem vill
byggja upp sitt byggðarlag.“
Morgunblaðið/Sverrir
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðar- og viðskiptaráðherra kynnti nýja byggðaáætlun til fjögurra ára í gær. Með
henni eru Páll Skúlason, rektor Háskóla Íslands, og Þorgeir Örlygsson ráðuneytisstjóri.
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðar- og viðskiptaráðherra
kynnir nýja byggðaáætlun til næstu fjögurra ára
Tillaga um að bjóða
afslátt af endur-
greiðslu námslána
Í nýrri byggðaáætlun er
m.a. lagt til að starfs-
hópi verði falið að kanna
mögulega lagningu ljós-
leiðara til allra lögheim-
ila í dreifbýli. Á hann að
skila tillögum um verkið
og kostnað við það fyrir
lok ársins.
r bygg-
skipu-
allist á
m er að
r-
i Nátt-
nd um-
ur skil-
ns sögn
ða nið-
r Gísla-
ormað-
varinn-
g sat í
rirvara
ir fram
til að á
stend-
áttúru-
fram-
atriðið
ammála
,,Við Árni skrifuð-
um undir þessi
frumvarpsdrög með
fyrirvara, sem er á
þá leið að fram-
kvæmdir á þeim
svæðum sem stefnt
er að því að verði
friðlýst samkvæmt
náttúruverndarlög-
um verði háðar leyfi
Náttúruverndar
ríkisins ef þær eru
utan skipulags,“
segir Gísli. ,,Er
þetta gert til að
koma í veg fyrir að
tómarúm skapist
þar til búið verður
að ganga frá frið-
lýsingu. Ég tel að
það sé forsenda
fyrir því að frum-
varpið verði borið
fram að þessi fyrir-
vari verði settur í
grein til bráða-
birgða í frumvarpinu,“ segir Gísli.
Haft var eftir Finni Þ. Birgis-
syni, formanni nefndarinnar í
Morgunblaðinu, í gær að lögin hafi
sætt talsverðri gagnrýni af hálfu
sveitarstjórnar Skútustaða-
hrepps, því skv. þeim þurfi leyfi
Náttúruverndar ríkisins fyrir öll-
um framkvæmdum í hreppnum.
Skipulagsvaldið sé því tekið af
heilu sveitarfélagi í lögunum.
Að sögn Árna er ekki rétt að
Náttúruvernd ríkisins þurfi að
koma að öllum framkvæmdum því
hann bendir á að ekki þurfi leyfi
Náttúruverndar vegna fram-
kvæmda sem ráðist er í sam-
kvæmt samþykktu aðalskipulagi
sveitarfélagsins.
Gísli Már tekur undir þetta með
Árna. ,,Þetta á eingöngu við um
svæði sem eru utan skipulags.
Náttúruvernd ríkisins og Skipu-
lagsstofnun stóðu að því með
sveitarstjórninni fyrir nokkurm
árum að koma á skipulagi fyrir
byggðasvæðið í hreppnum. Nátt-
úruvernd kostaði þetta skipulag
ásamt Skipulagsstofnun og
hreppnum. Allar framkvæmdir
sem eru samkvæmt þessu skipu-
lagi eru ekki háðar leyfi Náttúru-
verndar,“ segir hann.
Áður en aðalskipulagið gekk í
gildi voru allar framkvæmdir
bornar undir stjórn Rannsókna-
stöðvarinnar við Mývatn og Nátt-
úruvernd ríkisins í samræmi við
fyrirmæli laganna. ,,Nú heyrir það
til undantekninga ef við þurfum að
fjalla um aðrar framkvæmdir en
þær sem eru matsskyldar og
þannig verður það áfram vegna
þess að Náttúruvernd ríkisins er
lögbundinn umsagnaraðili um all-
ar matsskyldar framkvæmdir,“
segir Gísli.
Aðspurður hvort með fyrirhug-
uðum breytingum á lögunum um
verndun Mývatns og Laxár sé ver-
ið að minnka þá víðtæku verndun
svæðisins sem lögin kveða á um,
sagði Gísli að ef ekki verði farið að
bókunartillögu hans og Árna sé
verr af stað farið en heima setið.
,,Ég bakka ekkert með þá skoðun
og tel að þá eigi núgildandi lög að
gilda áfram því þau eru að mörgu
leyti mjög góð,“ segir Gísli.
Vatnsverndaráætlun einn
aðalkostur tillagnanna
Árni segir að lögin um verndun
Laxár og Mývatns séu góð eins og
þau eru og ekki hafi verið uppi
ágreiningsefni eftir að gengið
hafði verið frá aðalskipulagi í
Skútustaðahreppi. Hann segist
hins vegar geta tekið undir það
sjónarmið að lögin hafi ekki verið í
fullu samræmi við almenna löggjöf
um þessi mál. ,,Niðurstaðan varð
sú að leggja þetta til í drögum að
frumvarpi til umhverfisráðherra.
Þau munu kalla á mikla vinnu af
hálfu Náttúruverndar ríkisins og
umhverfisráðuneytisins á meðan
farið verður í gegnum hvað þurfi
að friðlýsa. Einnig er gerð tillaga
um verndaráætlun og vatnsvernd-
aráætlun. Ef menn ætla að gera
þetta vel þá krefst það mikillar
vinnu. Markmiðið hefur auðvitað
verið að minnka ekki friðunina en
að hafa stjórnsýsluna í samræmi
við það sem gengur og gerist ann-
arsstaðar,“ segir Árni.
,,Að öðru leyti hefur frumvarpið
nýja nálgun til náttúruverndar.
Tekið er sérstaklega á því hvernig
setja á verndaráætlun fyrir vatna-
svið Mývatns og Laxár. Það þýðir
að menn þurfa að setjast niður og
skipuleggja fyrirfram hvaða fram-
kvæmdir eiga að vera á þessu
svæði og hver hugsanleg áhrif
þeirra yrðu á grunnvatnið á vatna-
sviði Mývatns og Laxár. Ég tel
það einn helsta kostinn að þarna
mun liggja fyrir sérstök verndar-
áætlun fyrir vatnasviðið,“ segir
hann.
Samningsbundin atriði milli
Landeigendafélags og ríkis
Kári Þorgrímsson gerir ráð fyr-
ir að væntanlegt lagafrumvarp
verði sent til umsagnar Landeig-
endafélagsins, og bendir hann á að
sum atriði í gildandi lögum séu
samningsbundin á milli landeig-
endafélagsins og ríkisins, vegna
Laxárdeilusamkomulagsins frá
1973.
,,Segja má að Landeigendafé-
lagið sé að sumu leyti beinn aðili
að framkvæmd verndunar á þessu
svæði,“ segir Kári.
g landeigenda ekki andvígir
verndun Laxár og Mývatns
ði dregið
svæðisins











 

    



 

 
   


!

&'#$ ()
r verði
úru-
n unnið
u ‘
omfr@mbl.is