Morgunblaðið - 20.03.2002, Blaðsíða 36

MINNINGAR
36 MIÐVIKUDAGUR 20. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Guðmundur Ár-sæll Guðmunds-
son fæddist á Hellis-
sandi 28. september
1921. Hann lést á
Hrafnistu í Hafnar-
firði 7. mars síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru Guðmund-
ur Guðbjörnsson
skipstjóri, f. á Kol-
beinsstöðum í sam-
nefndum hreppi 15.
okt. 1894, d. 18. sept-
ember 1934, og Guð-
rún Ásbjörnsdóttir,
f. að Öndverðarnesi
2. okt. 1895, d. 20. mars 1996. Guð-
mundur var þriðji elstur sjö systk-
ina, en þau eru í aldursröð: Hólm-
fríður Ása, f. 24. nóv. 1917, d. 20.
feb. 1921. Guðbjörn Herbert, f. 25.
júní 1919, d. 10. júlí 1997, kvæntur
Rósu Guðnadóttur, f. 7. sept. 1918,
d. 7. maí 1997. Þau áttu fjögur
börn, en auk þess átti Guðbjörn tvö
börn fyrir hjónaband. Fríða Ása, f.
29. júlí 1924, gift Bjarna Ólafssyni,
f. 16. nóv. 1920, saman áttu þau
fimm börn, þar af eitt látið. Ás-
björn, f. 12. ágúst 1925, kvæntur
Guðrúnu Sigurðardóttur, f. 27.
fimm börn: Alfreð, f. 1. ágúst 1946.
Hann á fimm börn og þrjú barna-
börn. Lilja Ágústa, f. 17. feb. 1948.
Hún eignaðist þrjú börn, þar af eitt
látið. Guðmundur Gunnar, f. 17.
feb. 1948, kvæntur Steinunni Jóns-
dóttur, f. 5. okt. 1943. Hann á þrjú
börn af fyrra hjónabandi og fimm
barnabörn. Ársæll, f. 16. júní 1952,
kvæntur Ragnheiði Birnu Krist-
jánsdóttur, f. 25. mars 1951. Þau
eiga þrú börn og tvö barnabörn.
Guðrún Hrefna, f. 8. feb. 1957, gift
Atla Þór Ólasyni, f. 6. jan. 1949.
Þau eiga þrjú börn. Fyrir hjóna-
band átti Guðmundur Ástvald, f. 8.
sept. 1941, sem ólst upp með móð-
ur sinni. Hann er kvæntur Þórdísi
Einarsdóttur, f. 24. júní 1944 og
eiga þau þrjú börn og þrjú barna-
börn. Sigurlín átti Gústaf Magnús-
son, f. 11. nóv. 1942, sem Guð-
mundur gekk í föður stað. Gústaf
kvæntist Björgu Sigmundsdóttur,
f. 10. apríl 1948, d. 25. febrúar
1988. Þau eiga þrjú börn og eitt
barnabarn.
Guðmundur Ársæll flutti með
fjölskyldu sinni ungur til Hafnar-
fjarðar og bjó þar allt sitt líf. Hann
lauk prófi frá Stýrimannaskólan-
um í Reykjavík árið 1943 og var
lengst af skipstjóri á skipum Ís-
húss Hafnarfjarðar. Hann hætti
sjómennsku 1972 og vann hjá
Áburðarverksmiðju ríksins til
starfsloka.
Útför Guðmundar Ársæls fer
fram frá Hafnarfjarðarkirkju í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
apríl 1925, saman eiga
þau fjögur börn. Guð-
ríður Helga, f. 3. júlí
1927, d. 6. janúar
1992, gift Gunnlaugi
Inga Ingasyni, f. 20.
mars 1924, d. 13. des.
2001, saman áttu þau
sex börn. Guðmundur
Rúnar, f. 4. sept. 1933,
kvæntur Bryndísi
Ingvarsdóttur, f. 12.
júní 1934, saman eiga
þau þrjú börn. Einnig
ólst upp á heimilinu
fóstursonurinn Gunn-
ar Jóhann Guðbjörns-
son, f. 9. okt. 1944. Hann á fimm
börn.
Guðmundur Ársæll kvæntist
Sigurlín Ágústsdóttur 15. júní
1946. Hún er fædd í Hjallabúð á
Brimilsvöllum í Fróðárhreppi 1.
júlí 1923, dóttir Ágústar Jóhann-
essonar, f. 6. ágúst 1898 í Bakkabæ
á Brimilsvöllum, d. 28. júní 1993,
og Lilju Kristjánsdóttur, f. 22. okt.
1895 á Haukabrekku á Skógar-
strönd, d. 29. nóv. 1981. Guðmund-
ur og Sigurlín bjuggu alla tíð á
Hringbraut 15 í Hafnarfirði og ólu
þar upp börn sín. Saman eiga þau
Mig langar að minnast föður míns
í nokkrum orðum, því við vorum svo
miklir félagar alveg fram á síðasta
dag í hans jarðneska lífi. Við fórum
á spilakvöld marga daga á liðnum
árum og spiluðum brids hjá öldr-
uðum í Hafnarfirði og höfðum báðir
gaman af. Við spiluðum líka í Ás-
garði og í Smáranum og gekk ágæt-
lega, í rúbertunum. Það var hér um
árið að mér var kennt að spila og var
besti kennarinn hann faðir minn og
var mér kennt best með því að spila
með. Mér er sérstaklega minnis-
stætt, þegar mér var kennt Lomber.
Það voru þarna samankomnir þrír
Lomberspilarar og það vantaði einn!
Ég bauð mig fram og það var byrjað
að spila. Eina viskan mín var að ég
vissi að svörtu ásarnir voru alltaf
hæstir. Mér gekk ekkert sérlega vel
fyrst en með æfingunni fór mér að
ganga betur og mér tókst að læra
spilið til hlýtar eftir nokkur skipti og
var orðinn tiltækur í spilamennsk-
una, þegar með þurfti.
Það mesta yndi sem hann hafði af
áhugamálum var að spila brids. Ég
fann það fljótlega hjá honum á efri
árum hans og notfærði mér það,
þegar mamma treysti sér ekki leng-
ur, að spila með honum í keppni, að
bjóða fram mína krafta og sameig-
inlega tókst okkur að ná fram tölu-
verðum árangri í spilamennskunni,
enda urðum við oft og tíðum í efstu
sætum í keppnum.
Elsku pabbi minn, nú þegar kom-
ið er að kveðjustund í lífinu, vil ég
þakka þér fyrir allar góðu stund-
irnar, sem við áttum saman og seint
munu gleymast. Guð veri alltaf með
þér.
Þinn sonur,
Guðmundur Gunnar.
Elsku pabbi. Þá hefur þú gengið
þau spor til enda er þér voruð mörk-
uð í þessu lífi.
Eftir standa eiginkona, börn og
barnabörn með lifandi minningu um
ljúfan, ábyrgan og umhyggjusaman
eiginmann, föður og afa.
Við ævilok þín koma fyrst upp
minningar um æsku og unglingsár
okkar barnanna, sem mótuðust við
þröskuld ævintýra, sem tengdust
því ævistarfi, er þú kaust þér við
fráfall föður þíns, rétt nýfermdur.
Ábyrgð sú, er þið bræður þurftuð að
axla á unga aldri við hlið móður ykk-
ar við að koma upp stórum systk-
inahópi föðurlaus, mótaði þig ungan
og óreyndan, og sú ábyrgð fylgdi
þér þegar þú stofnaðir eigin fjöl-
skyldu.
Móður minni, mér og systkinum
er það lán að hafa átt þig að eig-
inmanni og föður.
Þó svo að líf okkar hafi tengst
mikið söknuði og jafnvel hræðslu við
missi, þá komst þú samt alltaf til
baka eftir hverja sjóferð.
Ein af mínum fyrstu bernsku-
minningum tengist endurkomu
þinni heim á Hringbrautina, sem
einn fárra skipbrotsmanna er björg-
uðust úr Edduslysinu árið 1953.
Alltaf mun ég muna faðm þinn og
harða skeggbroddana er þú fagnaðir
fjölskyldu þinni við heimkomu, þjak-
aður undan missi skipsfélaga þinna.
Starf þitt mótaði mín fyrstu spor í
átt til fullorðinsára. Þegar þú áttir
stund milli stríða, þá fylgdi ég með
hvert sem þú fórst. Þegar skip-
stjóraárin tóku við, þá fylgdi spenn-
ingur fyrir unga og ómótaða sál.
Alltaf þegar hægt var að koma því
við var sonurinn ungi á bryggjuend-
anum til að taka við spottanum og
athuga aflabrögð. Þetta var vissu-
lega spennandi umhverfi og þrosk-
andi. Mikið var stolt mitt sumarið
1957 þegar stór frétt birtist í fjöl-
miðlum að þú hefðir fundið og veitt
fyrstu síld sumarsins á Stranda-
grunni, rétt nýbyrjaður með nýja
„Álftanesið“. Gott var að eiga þig að
fyrirmynd á þessum mótunarárum.
Unglingsárunum fékk ég að eyða
í starfi hjá þér við sjómennsku á síld
„fyrir norðan“.
Þetta voru tímar breytinga á
hringnótaveiðum frá handafli yfir í
kraftblökkina. Ánægjulegt er að
minnast þessara sumra, sem þó voru
oft erfið, eins og gengur í sjó-
mennsku. Fyrir utan sumarstarf, þá
fékk maður að kynnast landinu og
allri vinnu í kring um síldina, rétt
áður en hún hvarf. Flestar hafnir frá
Siglufirði austur um að Reyðarfirði
voru löndunarhafnir.
Minning um full fermdan bát af
síld í logni á Grímseyjarsundi meðan
veitt var, en brælu á leið til hafnar
með þig við stýrið þá tvo til þrjá
tíma sem á siglingu til hafnar stóð.
Feginleikanum, sem greip mig þeg-
ar inn í lognið á firðinum var komið.
Ávallt stýrðir þú þínu fleyi í
örugga höfn, með skip þín og áhafn-
ir og áttir slysalausan skipstjóraferil
í áhættumiklu starfi. Athyglin og
ábyrgðin voru þínir förunautar.
Nú ertu ekki lengur á Hringbraut
15, húsinu sem þú og Ásbjörn bróðir
þinn reistuð, þá ungir menn með
ykkar ungu eiginkonur. Staðurinn í
úthverfinu, sem var með fjárhúsið
og fjósið öðrum megin en Hamarinn
hinu megin þegar flutt var inn.
Heimilið sem fram á þinn síðasta
dag var fasti punkturinn í tilverunni,
sem eiginkona og börn njóta enn, en
núna án þín.
Elsku pabbi, með þessum orðum
vil ég kveðja þig hinsta sinn er þú nú
siglir inn á braut eilífðarinnar.
Minningin um þig mun lifa meðal
okkar sem eftir standa.
Þinn sonur,
Alfreð.
Tengdafaðir minn, Guðmundur
Ársæll Guðmundsson, er látinn eftir
erfiða sjúkdómslegu.
Ég heyrði fyrst af Guðmundi
skipstjóra þegar ég var í sumar-
vinnu á sjó með Alla syni hans.
Hann hafði verið með föður sínum á
sjó, eins og raunar allir bræðurnir,
og virtust þær samverustundir hafa
skipt þá bræður miklu máli eins og
ég komst að síðar. Virðing og að-
dáun á föðurnum leyndi sér ekki. Ég
varð svo frægur að fara með Alla í
stutta heimsókn á heimili hans á
Hringbraut 15, Hafnarfirði og
kynntist lítillega móður hans, en
Guðmundur var á sjó. Ekki hvarflaði
þá að mér að mörgum árum síðar
ætti ég eftir að venja komur mínar á
heimilið þegar ég kynntist Gíu, eig-
inkonu minni. Guðmundur var þá
hættur á sjó og farinn að vinna í
landi. Þá birtist mér Guðmundur
sem hávaxinn myndarlegur maður,
rólegur og brosmildur. Fljótt varð
ljóst að þar fór mannkostamaður. Í
umgengni var hann dagfarsprúður,
vingjarnlegur og gott að vera í ná-
vist hans. Hann var hins vegar hlé-
drægur, fremur lokaður, dulur og
fámáll, en það sem hann sagði var
oft kjarnyrt og hafði vægi. Ekki
minnist ég þess að honum hafi legið
illt orð til nokkurns manns. Hann
var afar glöggskyggn, minnugur og
sílesandi. Guðmundur hafði ríka
ábyrgðartilfinnigu, sem ég ímyndaði
mér að hefði þroskast allt frá ung-
lingsárum er hann varð skyndilega
fyrirvinna stórs systkinahóps þegar
faðirinn féll frá. Sá eiginleiki ásamt
rólyndi, íhygli og gætni hefur nýst
honum vel á skipstjórnarárum hans.
Er Guðmundur kom í land beið
hans annar lífsmáti en hann átti að
venjast er hann var langdvölum á
sjó og kom sem gestur á heimilið.
Umskiptin voru einnig mikil fyrir
Sillu konuna hans. Í útvarpsviðtali
sagðist hún tæpast hafa þekkt þenn-
an mann sem kom í land og þó áttu
þau fimm börn saman. Hún hafði
fram til þessa séð ein um allt en
deildi nú byrðinni með honum. Þau
þurftu að kynnast upp á nýtt og virt-
ist það takast með ágætum. Guð-
mundur naut þess greinilega að vera
í faðmi fjölskyldunnar og kynnast
barnabörnunum. Hann var annars
heimakær og horfði gjarnan á sjón-
varp og hafði sérlega gaman af fót-
bolta.
Allt hringsnerist um Hringbraut-
ina sem var miðstöð fjölskyldunnar.
Þangað sóttu allir, sérlega á hátíð-
um. Á gamlárskvöldi var venja að
koma þar saman og kveðja árið með
krassandi knalli. Þá eru mér minn-
isstæðar skemmtilegu skötuveisl-
urnar á Þorláksmessu þar sem stór-
fjölskyldan og vinir hittust. Guð-
mundur átti þá til að draga fram vel
verkaðan hákarl og harðfisk sem
honum þótti sælgæti. Guðmundur
gleymdi ekki barnabörnunum sín-
um. Hann hafði þann skemmtilega
vana að eiga ávallt sælgæti í vas-
anum til að rétta að þeim. Þau héldu
að vasinn hans afa væri óþrjótandi
nammi-brunnur.
Þeim hjónum þótti afar gaman að
spila bridge og gambra. Þau spiluðu
ýmist heima, hjá börnum sínum eða
í spilaklúbbum og gekk oft vel. Guð-
mundur var slyngur spilamaður og
náði oft góðum árangri á mótum
eldri borgara. Hann hafði gaman af
að sýna mér árangurinn, sem var
birtur í dagblöðum. Ekki komumst
við Gía undan að taka í spil með
þeim þótt fákunnandi værum. Oft
þurfti að benda okkur byrjendunum
á ýmsar yfirsjónir og gerði Guð-
mundur það ætíð af nærfærni og
kurteisi. Pabbi minn, Óli Valdimars-
son, sem er reyndur bridge-spilari,
passaði vel inn í þetta spilaumhverfi
og á margar góðar minningar við
spilaborðið með þeim.
Þau hjónin nutu lífsins saman,
tóku virkan þátt í félagsstarfi aldr-
aðra og fóru á dansleiki. Guðmundi
var það keppikefli að „ starta balli“
enda mikill dansherra.
Þau ferðuðust talsvert innan- og
utanlands. Minnisstæðar eru
skemmtilegar ferðir um Þýskaland
þegar þau heimsóttu okkur Gíu á
námsárum okkar. Guðmundur var
duglegur að ferðast, naut þess að
kynnast landinu og lystisemdum
þess. Eitt sinn komum við í borgina
rómantísku Rothenburg ob der
Tauber og var þá mikil hátíð í gangi.
Þau Guðmundur og Silla tóku virkan
þátt í gleðskapnum, fóru að skoða
sig um en misstu af hópnum og
komu ekki fram fyrr en næsta
morgun. Svo mikið gleðifólk voru
þau að óhrædd og ein síns liðs
skemmtu þau sér konunglega það
sem eftir lifði nætur við dans, guða-
veigar og tjáskipti við borgarbúa
þótt mállaus væru á tungu þeirra.
Þá eru mér minnisstæðar fróðlegar
ferðir af allt öðrum toga um Snæ-
fellsnes og heimasveitir Guðmundar
og Sillu þar sem okkur voru sýndir
átthagar þeirra.
Guðmundur er nú farinn af stað í
sína hinstu för. Þar hittir hann þá
sterku konu, Guðrúnu móður sína,
sem ein ól upp sinn stóra barnahóp
og kom honum á legg. Guðmundur
verður jarðsettur á dánardægri
móður sinnar. Eftir sitja Silla, ætt-
ingjar og vinir sem sjá á eftir góðum
manni og er missir þeirra mikill.
Megi góður guð styrkja þau og
blessa.
Ykkur öllum votta ég mína dýpstu
samúð.
Atli Þór Ólason.
Alltof oft birtist dauðinn okkur
óvænt og miskunnarlaus og skilur
eftir sig djúp og illlæknanleg sár.
En dauðinn á sér aðra hlið bjarta
og líknandi og þannig trúi ég því að
hann hafi sótt þig, elsku afi minn.
Þið amma hafið alltaf verið mér
mjög kær og hafið ætíð spilað stórt
hlutverk í mínu lífi.
Minningarnar eru margar sem ég
á bæði með þér og ömmu.
Einn dag þegar þið amma bjugg-
uð hjá okkur eftir lát mömmu ákvað
ég að afi skyldi fá að lesa mína heil-
ögu dagbók og fannst mér sú stund
svo hátíðleg að ég tók mynd af afa
niðursokknum í lestur dagbókarinn-
ar.
Þessa mynd þykir mér mjög vænt
um því það fékk nú ekki hver sem er
að sjá í dagbókina mína.
Þegar ég kom til þín í haust og
var að kveðja þig áður en ég flutti til
Danmerkur réttirðu mér pening og
sagðir mér að fara upp í Fjarðar-
kaup og kaupa skrokk til að taka
með í töskunni. Þá gat ég nú ekki
annað en brosað í gegnum tárin.
Ég er svo þakklát fyrir þann
stutta tíma sem ég átti með þér þeg-
ar ég kom í janúar og náði að tala
mikið við þig og við spiluðum olsen
olsen og ég tapaði alltaf. Og auðvitað
vildirðu að ég nuddaði þig með olíu.
Einu sinni þegar þú varst á
Grensás var þér mikið í mun að ein-
hver settist nú í sjónvarpsstólinn
þinn reglulega og ég lofaði þér að
vera dugleg að setjast í sjónvarps-
stólinn þinn og það gerði ég og
þessa daga sem ég er hjá ömmu
núna þá er ég dugleg að verma stól-
inn þinn.
Hinar ófáu berja- og sumarbú-
staðaferðir okkar skilja eftir sig
skemmtilegar minningar.
Það verður skrýtið fyrir Bjarna
að geta ekki komið til þín þegar
hann kemur næst til Íslands og geta
ekki spilað olsen olsen við afa
Gumma.
Báðir áttuð þið erfitt með að taka
tapi en brostuð báðir út að eyrum ef
þið unnuð. En hann huggar sig við
þá tilhugsun að þú sért nú hjá Guði
og hinum englunum ásamt ömmu
Björgu.
Ég heyrði í þér í í vikunni áður en
þú lést en þá varstu orðinn mikið
veikur þá fannst mér erfitt að
kveðja þig því ég vissi að ég væri að
kveðja þig í síðasta skipti en loksins
hefurðu fengið þína hinstu hvíld, afi
minn.
Minning þín mun ávallt lifa í
hjarta mínu.
Heiða Björg Gústafsdóttir.
Guðmundur Ársæll Guðmundsson
skipstjóri og faðir minn hefur kvatt
þessa jarðvist eftir erfiða sjúkdóms-
legu. Með honum og hans líkum er
kynslóð að hverfa sem rutt hefur
braut þessarar þjóðar frá örbirgð til
þess að vera þjóð meðal þeirra
þjóða, sem bjóða þegnum sínum upp
á bestu lífskjör sem völ er á. Þessari
kynslóð Íslendinga verður seint full-
þakkað. Guðmundur Ársæll er verð-
ugur fulltrúi hennar. Hann missir
föður sinn í sjóslysi frá móður og
fimm börnum og fór jarðaförin fram
á 13 ára afmælisdegi hans. Þá þegar
var honum ráðið hlutskipti: Að
hugsa fyrst og fremst um aðra áður
en hægt er að hugsa um sjálfan sig.
Hann sagði mér stoltur frá því þeg-
ar hann fékk sitt fyrsta launaumslag
og hljóp með það rakleiðis til móður
sinnar að nota til framfærslu heim-
ilisins. Enda var ábyrgðartilfinning
hans rík og sameinuð skyldi fjöl-
skyldan standa. Og snemmendis
beygðist krókurinn til þess er verða
vildi: Sjómennska skyldi verða hans
ævistarf eins og föður hans og for-
feðra. Honum auðnaðist það að fara
tvær sumarvertíðar á síldveiðar með
föður sínum þótt ungur væri. Og á
þeim árum sem í hönd fóru eftir
hinn sviplega föðurmissi var hann
iðulega í skipsrúmi hjá Karvel Ög-
mundssyni, frænda sínum, á Pilot.
Hann lýkur skipstjóraprófi frá
Stýrimannaskólanum í Reykjavík
1943 og upp frá því tekur hann að
sér yfirmannsstöðu á bátum og tog-
urum. Hann var lengi stýrimaður á
Venusi og síðan hjá Guðjóni Illuga-
syni, fyrst á Illuga og síðan á Edd-
unni. Í september 1952 lá Eddan í
vari á Grundarfirði í aftakaveðri. En
það skipti engum togum að svipti-
vindar sneru skipinu og því hvolfdi á
örskotsstund. Því miður fórust mæt-
ir sjómenn í þessum hildarleik, en á
fáa er hallað þegar fullyrt er að Guð-
mundur Ársæll átti stærstan þátt í
björgun þeirra sem í land komust
eftir mikla hrakninga.
Árið 1955 tekur Guðmundur Ár-
sæll við Reykjanesinu, nýju skipi í
eigu Íshúss Hafnarfjarðar. Hjá
þeirri útgerð starfaði hann óslitið til
ársins 1966. Hann varð síðar skip-
stjóri á Álftanesinu, nýju skipi sem
hann sótti til Austur-Þýskalands og
loks á Arnarnesinu sem hann tók við
nýju árið 1963. Þessi ár voru ungum
sjómannssyni sem var að vaxa úr
grasi í Hafnarfirði ævintýraár. Á
vetrarvertíðum var gaumgæfilega
fylgst með aflatölum og samanburð-
ur var iðulega gerður í bæjarblöðum
og spennan jókst þegar nær dró
lokadegi, 11. maí. Ævinlega voru
bátar Guðmundar Ársæls í harðri
keppni um efstu sætin, enda voru
skipsrúm hjá honum eftirsóknar-
verð. Við strákarnir fylgdumst með
þegar siglutré bátanna komu í ljós
GUÐMUNDUR
ÁRSÆLL
GUÐMUNDSSON