Morgunblaðið - 19.05.2002, Blaðsíða 56

„VISSI tú ikki ert við upp á loysing. So ert tú
skíti klikkaður“.
Þessar línur eru titillinn á opnunarlagi
fyrstu breiðskífu færeysku pönksveitarinnar
200%. Nokk lýsandi fyrir þann kraft og líf sem
ólgar nú í færeysku tónlistarlífi; krafti sem Ís-
lendingar hafa fengið að kynnast að undan-
förnu í gegnum heimsóknir þungarokkssveit-
arinnar Týs, söngkonunnar Eivøru Pálsdóttur
og popp/rokksveitarinnar Makrels, sem þátt
tók í hinum íslensku Músíktilraunum og náði
þeim góða árangri að hafna í þriðja sæti.
Setningin er reyndar ofurpólitísk; lýsir því
yfir að sért þú ekki með aðskilnaði Færeyja
við Danmörku, sért þú eitthvað brenglaður.
Við látum það hitamál liggja á milli hluta í
þessari grein en vissulega er það ljóst, eftir
ánægjulegt kaffispjall við Kristian Blak og
Sólarn Solmunde, frá útgáfufyrirtækinu Tutl,
að Færeyingar búa yfir sterkri þjóðarvitund;
eru stoltir af sérkennum sínum og vinna
markvisst að því að halda í þau og rækta. Veri
það í gegnum tónlist eða eitthvað annað túlk-
unarform mannanna. Þegar að er gáð er þar
fjöldi ungra og upprennandi tónlistarmanna,
sem búa yfir nákvæmlega sömu vonum og
þrám og andans skyldmenni þeirra hér á
landi.
Samstaða
Svo virðist, alltént fyrir hinn almenna Ís-
lending, sem samráð, samskipti og samvinna
milli þessara náskyldu þjóða á tónlistarsviðinu
hafi verið í fremur litlu magni til þessa. Mun
minna alla vegana en það gæti verið og ætti að
vera, sérstaklega nú, á tímum hnattvæðingar
og heimsþorpsins.
Þeir, sem fylgst hafa með skandinavískri
dægurlagatónlist í gegnum tíðina, kannast
kannski við Faroe Boys, færeysku Hljómana,
sem nutu þó nokkurra vinsælda hérlendis á
sjöunda áratugnum. Á áttunda áratugnum
varð lag þjóðlagapopparanna í Harkaliðinu,
„Ólavur Riddararós“, vinsælt hér og ekki má
gleyma dansibandinu Viking Band. Engu að
síður hefur færeysk dægurtónlist verið frem-
ur afskipt hérlendis, þar til nú.
Tutl, útgáfufyrirtækið sem Kristian rekur,
var stofnað árið 1977, í miðri þjóðlaga- og
djasstónlistarvakningu í eyjunum. Fyrstu út-
gáfurnar innihéldu að mestu þesslags tónlist
en þegar fram í sótti var sjónarhornið víkkað
og í dag hefur Tutl gefið út plötur með öllum
þeim tónlistarstílum sem Færeyingar hafa
stundað í gegnum tíðina, að sögn Kristians. Í
dag hafa komið út um og yfir 160 titlar á veg-
um Tutl, bæði með innlendum og erlendum
aðilum en frá fyrstu tíð hefur Tutl beitt sér
fyrir alþjóðlegu samstarfi.
Í Færeyjum eru auk Tutl svo starfræktar
útgáfurnar Pegasus og 3’arin. En samkeppni
þeirra á milli er ekki teljandi, enda hafa Fær-
eyingar naumast efni á slíku. Samstaðan er of-
ar öllu þegar að tónlistarmálunum kemur.
„Tónlistarmennirnir í Færeyjum eru heið-
arlegir í því sem þeir eru að gera, og elta ekki
ólar við það sem er að gerast erlendis,“ álítur
Blak og Sólarn bætir því við að það sé frekar
algengt að færeyskir tónlistarmenn horfi til
þjóðlegs arfs í tónlistarsköpuninni. Hann
bendir t.a.m. á plötuna hennar Eivøru Páls-
dóttur sem er smekklega böðuð í tilvísunum í
færeyska þjóðlagatónlist og dansmenntir, en
þjóðdanshefðin í Færeyjum er rík og sterk.
„Maður sér að margir listamenn erlendis
eiga erfitt með að koma sér áfram, þar sem
þeir hljóma alveg eins og það vinsælasta; og
gera í því að hljóma eins og Pearl Jam, Britn-
ey Spears o.s.frv.,“ segir Blak. „En þótt þú
hljómir jafnvel og Pearl Jam þarf það ekki að
þýða að þú sért góður tónlistarmaður. Þú ert
ekki góður málari ef þú getur hermt nákvæm-
lega eftir Picasso (hlær).“
Blak tekur þó fram að hann og hans menn-
berjist líka fyrir rétti listamanna til að hafna
kröfunni um „færeyskan“ hljóm.
„Tónlistin sem slík skiptir mestu. Það er
ekki atriði í sjálfu sér að hægt sé að rekja
hana til Færeyja.“
Allir dansi
Ein af þeim sveitum sem Færeyingar hafa
mikið dálæti á um þessar mundir er Click-
haze, en þar er söngkonan fyrrnefnd Eivør.
Sveitin mun spila á Hróarskeldu í sumar, ein
færeyskra sveita, og þeir félagar núa saman
höndum og vona innilega að alþjóðasamfélagið
gefi Eivøru og félögum gaum.
„Listalífið hér er mjög virkt, myndi ég
segja,“ staðhæfir Blak en hann er afkasta-
mesti tónlistarmaður eyjanna og eftir hann
liggja tugir platna.
Tengsl Færeyja við Danmörku eru eðlilega
mikil, bæði þá menningarlega og að sjálfsögðu
stjórnarfarslega. Margir Færeyingar eru bú-
settir í Danmörku og hartnær allir tala
dönsku meðfram færeyskunni, þótt harðir
sambandsslitssinnar sneiði hjá dönskunni eins
og auðið er.
„Við verðum að vera vakandi fyrir samstarfi
við aðra en Dani, hvað tónlistina áhrærir,“
segir Kristian. „Ekki misskilja mig, samstarf-
ið við Dani er mjög gott og þeir vilja allt fyrir
okkur gera. En það er auðvelda leiðin. Við
verðum að nálgast Íslendinga, Finna, Sama
o.s.frv. í meiri mæli, til að undirstrika sér-
stöðu Færeyja, svo við týnumst ekki í Dan-
mörku.“
En að hvað miklu leyti bera Færeyingar sig
saman við Íslendinga, en þjóðirnar eiga auð-
sjáanlega marga sameiginlega hagsmuni?
„Færeyingar líta sannarlega til Íslands,“
segir Sólarn. „Þegar íslensk sveit gerir það
t.a.m. gott erlendis, tekur hjartað okkar smá-
kipp.“
Blak segir að nú sé komin upp kynslóð sem
vilji spila víðar en bara á Íslandi og í Dan-
mörku. Þeir félagar öfundast líka út í okkur
Íslendinga því hér sé nóg af stöðum til að spila
á, öfugt við Færeyjar.
„Það er í raun ekkert hús núna,“ segir Sól-
arn. „Eins og stendur er ekkert hús í Þórs-
höfn, aðeins krár sem er hægt að spila á.“
Blak horfir að lokum til fyrri tíma, og segir
af áhuga frá tónlistararfleifð eyjaskeggja.
Þannig er að Færeyingar varðveittu um aldir
tugi þúsunda kvæða, allt í munnlegri geymd.
„Það bjuggu 5.000 manns hérna fram á 19.
öld og þetta fólk varðveitti 80.000 vers í
hausnum á sér,“ segir Blak. „Fólkinu sem hef-
ur þetta í hjartanu fer nú fækkandi, en það er
sem betur fer búið að koma kvæðunum í bók
núna. Þá má líka geta þess að hvað þjóðdans-
inn okkar varðar þá er búið að koma því í
skólalög að færeysk börn eigi að dansa í skól-
anum (brosir).“
200% spila pönkrokk – og
syngja á sínu ylhýra.
Hin hæfileikaríka Eivør Pálsdóttir í ham. Hér er
hún á hljómleikum með Clickhaze.
Brandur Enni (færeyska útgáfan af
Jóhönnu Guðrúnu) á leið í „tyrlu“.
„Fínur tónleik-
ur í Føroyum“
TENGLAR
...................................................................
– www.ghj-musicmarketing.com,
– www.mms.fo, -www.nlh.fo, -www.ns.fo,
– www.pop.fo -www.tutl.com
arnart@mbl.is
Færeyskt tónlistarlíf er afar blómlegt
Kristian Blak – tónlistarmaður og útgefandi en kannski fyrst og fremst hugsjónamaður.
Íbúar í Færeyjum eru um 50.000. Tónlistarlíf lands-
manna endurspeglar þá tölu hins vegar ekki og eru
þeir jafnstórtækir og athafnasamir þar og náfrændur
þeirra Íslendingar. Arnar Eggert Thoroddsen
kannaði þessa grósku og ræddi m.a. við Kristian
Blak, eiganda Tutl-útgáfunnar.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
FÓLK Í FRÉTTUM
56 SUNNUDAGUR 19. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Málarar - Múrarar - Píparar - Smiðir
Dúkarar - Rafvirkjar - Ræstitæknar
Vertu í góðum höndum!
Eitt númer - 511 1707
www.handlaginn.is
handlaginn@handlaginn.is