Morgunblaðið - 22.05.2002, Qupperneq 41

HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. MAÍ 2002 41
ÞAÐ voru mikil
gleðitíðindi sem gerð-
ust fimmtudaginn 17.
janúar þegar undirrit-
aður var samningur á
milli Ungmennafélags
Íslands og fimm hérða-
sambanda, um upp-
byggingu þjónustumið-
stöðva á landsbyggð-
inni.
Flest héraðssam-
bönd eða aðildarfélög
UMFÍ hafa rekið sínar
eigin skrifstofur til að
þjóna sínu starfssvæði
en með misjöfnu ör-
yggi. Starfshlutfallið er
mismunandi eftir árs-
tíðum og álagið eftir því, þannig að
víða hefur verið erfitt að manna
skrifstofurnar til lengri tíma. Ör
starfsmannaskipti gera það að verk-
um að erfitt getur reynst að taka á
móti nýjum verkefnum eða setja sig
almennilega inn í málefni æskulýðs-
og íþóttamála og fylgja þeim eftir á
héraðs- og landsvísu.
Með uppbyggingu þjónustumið-
stöðva í hverjum fjórðungi er verið
að styrkja stoðir slíkrar þjónustu og
efla tengsl milli UMFÍ og ung-
mennafélaga þess. Það hefur verið
eindreginn vilji félagsmanna að
flytja ýmis verkefni í auknum mæli
út á landsbyggðina, s.b. Ung-
lingalandsmótin og Landsmót
UMFÍ. Því gefst nú þessum
miðstöðvum tækifæri á að bera
ábyrgð á einstökum átaksverkefnum
er falla að meginmarkmiðum UMFÍ,
þ.e. „ræktun lýðs og lands“. Þar
gefst almenningi jafn möguleiki á
ræktun líkama og sálar með þátt-
töku í félags-, menningar-, umhverf-
is- og íþróttamálum.
Þjónustumiðstöðv-
arnar sem nú verða
efldar eru á vegum
Ungmennasambands
Borgarfjarðar (UM-
SB), Héraðssambands
Vestfirðinga (HSV),
Ungmennasambands
Eyjafjarðar (UMSE),
Ungmenna- og íþrótta-
sambands Austurlands
(ÚÍA) og Héraðssam-
bands Skarphéðins
(HSK). Þessi héraðs-
sambönd munu því
sinna stærra svæði en
þau hafa gert fram að
þessu, m.t.t. einstakra
verkefna. Þannig mun t.d. UMSB
þjónusta svæðið allt frá Hvalfjarð-
arbotni og Akranesi til N-Barða-
strandar og Vestur-Húnavatnssýslu.
Innan þessa svæðis má finna eftir-
farandi aðildarfélög UMFÍ, önnur
en UMSB; UMF. Skipaskagi, HSH,
UDN og USVH.
Helstu verkefnin munu verða m.a.
að fylgja eftir verkefnum landssam-
takana, auka upplýsingaflæðið frá
ungmennafélögum og aðildarfélög-
um til skrifstofu UMFÍ og öfugt, efla
samstarf og styrkja þau félög sem
viðkomandi miðstöð sinnir. Á þessu
ári fær hver skrifstofa 1 milljón
króna til verkefnisins. Þó upphæðin
sem slík sé ekki mjög há miðað við
verkefnin, má líta á þetta sem góða
byrjun til að undirbúa og skipu-
leggja starfið. Það er óskandi að
uppbygging og reynsla miðstöðv-
anna verði ungmennafélagsmálum
til framdráttar, og andlegrar og lík-
amlegrar heilsu almennings til
heilla.
Það er ánægjulegt og þakkarvert
þegar ríkisvaldið styrkir og styður
við verkefni sem eru til þess fallin að
efla málefni landsbyggðarinnar og
það starf sem unnið hefur verið af
ungmennafélögum landsins. Það er
von mín að þetta verkefni verði unn-
ið á markvissan hátt og í sátt við þá
aðila er koma að íþrótta- og æsku-
lýðsmálum á landinu.
Þjónustumið-
stöðvar UMFÍ
Ásdís Helga
Bjarnadóttir
Íþróttir
Með uppbyggingu þjón-
ustumiðstöðva í hverj-
um fjórðungi, segir
Ásdís Helga Bjarna-
dóttir, er verið að
styrkja stoðir slíkrar
þjónustu og efla tengsl
milli UMFÍ og ung-
mennafélaga þess.
Höfundur er í stjórn UMFÍ.
GUÐNI Ágústsson
landbúnaðarráðherra
hefur nýverið lýst því
yfir að Nautgripafélag
Íslands fái ekki leyfi
landbúnaðarráðuneyt-
isins til að flytja inn
norska fósturvísa af
NRF-stofni. Bið verði
því á að kynbæta megi
íslenskar mjólkurkýr
með þessu erfðaefni og
ná með því fram auk-
inni hagkvæmni og af-
urðahærri gripum í
fjósum þeirra bænda
sem þess óska. Aftur á
móti hafa Norðmenn
nýlega látið taka hátt í
200 fósturvísa úr íslenskum ám til
kynbóta á gamla norska fjárstofnin-
um og er sem enginn sjái neitt at-
hugavert við það. Engum virðist
heldur hafa dottið í hug að vara
frændur vora Norðmenn við hættum
sem hugsanlega gætu verið þessu
samfara, vegna landlægrar riðu í
sauðfé, hvorki vísindamenn né vel-
unnarar íslensku kýrinnar innar
fornu sem kenna sig við Búkollu.
Deilt um keisarans skegg
Kúabændur þeir sem mestan
áhuga hafa á nautgriparækt og kyn-
bótum íslensku mjólkurkýrinnar
hafa lýst því yfir að stríðið sé fráleitt
tapað þótt einni orrustu hafi lokið
með ósigri. Þeir hafa fullan hug á að
láta reyna enn á málið hjá landbún-
aðarráðuneytinu. Hafa þeir haft við
orð að sækja aftur um leyfi til inn-
flutnings á norskum fósturvísum að
breyttum forsendum. Þá hafa þær
raddir gerst æ háværari sem segja að
Guðni Ágústsson sé í raun óhæfur til
að úrskurða í málinu sem ráðherra
landbúnaðarmála, vegna fyrri yfir-
lýsinga og tengsla við hagsmuna-
aðila. Því er jafnvel haldið fram að
hann hefði í rauninni átt að víkja sæti
áður en endanleg ákvörðun var tekin
varðandi umsókn Nautgriparæktar-
félags Íslands.
Það hlálegasta í þessu máli er þó ef
til vill að eftir allt saman er hér verið
að deila um keisarans skegg. Í land-
inu eru nefnilega í raun ekki eitt held-
ur fjögur kúakyn. Frá því á sjöunda
áratugnum hafa menn verið að rækta
hér holdanaut til manneldis og eru nú
í landinu til viðbótar frændgarði Bú-
kollu og sænautanna gráu, tvenns
konar skoskt kúakyn, Aberdeen Ang-
us og Galloway og eitt franskt að upp-
runa, Limousin, sem jafnvel er talið
svo fornt að það sé jafnaldra evr-
ópska meginlandinu og hefur því
enda verið dreift til kynbóta vítt um
jarðarkringluna.
Búkolla mín, bu, bu, bu!
Hvað ætli yrði sagt ef bændur
færu að reyna að mjólka kvígur af
einhverju þessara innfluttu kynja?
Ekki veit maður neitt hvernig nytin
er úr slíku holdneyti, en væri hægt að
segja eitthvað við því, fremur en að
íslenskum neytendum sé boðið upp á
kjöt af „erlendum“ gripum þótt fram-
leitt sé innanlands? Væri þá ekki á
sama hátt hægt að flytja inn NRF-
fósturvísa til framleiðslu á NRF-
„holdanautum“ sem síðan yrðu óvart
mjólkuð til manneldis?
„Ég geri ekki lítið úr ótta fólks
gagnvart kúariðu en fósturvísar eru
að mati færustu vísindamanna taldir
áhættulausir,“ sagði landbúnaðar-
ráðherra um fyrirhugaðar kynbætur
með norskum fósturvísum, í blaðavið-
tali snemma árs 2001. Í sama streng
er tekið í skýrslu sérfræðinga sem
hann lét taka saman vegna hættu af
kúariðu í nálægum löndum. Ráð-
herrann segir nokkrum vikum síðar
að miðað við breyttar aðstæður
þyrftu íslenskir kúabændur að end-
urskoða þau áform sín að flytja inn
fósturvísa úr norskum kúm. Fé-
lagsskapurinn Búkolla var þá kominn
á fullan skrið og Guðni sá í hendi sér
að atkvæði gátu verið í hættu á Suð-
urlandi við næstu alþingiskosningar
ef ekki yrði brugðist við skjótt. Og nú
hefur hann sumsé kveð-
ið upp úr með að hann
ætli alls ekki að leyfa
kynblöndun íslensku
kýrinnar.
Kýrin eina sanna
Landbúnaðarráð-
herra hélt blaðamanna-
fund þar sem hann til-
kynnti þessa ákvörðun
sína og lét þess m.a.
getið að þá fyrst þegar
íslenskir kúabændur
töluðu einum rómi í
þessu máli væri þess að
vænta að hann kynni að
endurskoða afstöðu
sína. Bar hann fyrir sig
hæpnar lagaforsendur og vitnaði í lög
frá árinu 1990 sem kveða á um var-
kárni við að blanda saman ólíkum
kynjum (t.d. árásargjörnu og gæfu
kyni) sem ekki hefur verið beitt fyrr
þegar komið hefur til tals að kynbæta
aðrar tegundir húsdýra. Árið 1994
fengu svínabændur til að mynda leyfi
án fyrirliggjandi rannsókna til að
flytja inn lifandi svín til kynbóta, og
eru nú þátttakendur í sameiginlegu
norrænu ræktunarstarfi og flytja
reglulega inn erfðaefni. Guðni
Ágústsson lá heldur ekki á því að
hann tæki ákvörðun sína ekki síður af
tilfinningasemi og notaði tækifærið á
áðurnefndum blaðamannafundi til að
ítreka ást sína á íslensku kúnni, þótt
ekki væri stórgripur innan seilingar
svo smellt yrði kossi á granir, líkt og
áður þegar kveðið var:
Kyssir hann enn á kalda grön
kýrinnar einu sönnu,
þótt efnið fari ögn á skjön
í andans mjólkurkönnu.
Hvergi grænna gras
Gamall kunningi, reyndur kúa-
bóndi og djúpvitur, sagði við undir-
itaðan um daginn, að sér virtist helst
sem þetta stjórnvald landbúnaðar-
mála á Íslandi talaði niður til þegn-
anna, með líkum hætti og tíðkaðist í
Albaníu á dögum einræðisherrans
Enver Hoxha. Fólki var þar sagt að
hvergi í heimi væri betra að búa en
einmitt í Albaníu, – sem þá var lok-
aðasta land í heimi, – hvergi á jarðríki
væri grasið grænna, himinninn
blárri, kýr fegurri né tíðar troðjúgra,
loftið tærara eða fólk hjartahreinna
og betur siðað. Því væri mikilvægt að
vernda landið og íbúa þess með því að
hleypa ekki að erlendum hroða,
hvorki af vestrænum toga né sovésk-
um. Landamæri Albaníu opnuðust
fljótlega eftir að Hoxha karlinn
geispaði golunni, – og fólkið sá að það
hafði setið eftir á þróunarbrautinni,
við armæðu og kröm, á meðan aðrar
þjóðir bjuggu við ólíkt betri hag.
Þessi innantóma mærð og þjóðern-
isrómantík hafði ekki verið annað en
aumlegt yfirklór til að reyna að
breiða yfir kúgun og örbirgð.
Minn gamli kunningi sagðist telja
að menn eins og Guðni Ágústsson
landbúnaðarráðherra ættu að láta
sér víti Albana til varðnaðar verða,
fremur en ástunda sjálfir innantómt
hjal um íslenskan landbúnað og fjör-
egg íslenskrar menningar.
Aldrei er heldur að vita hvað í ljós
kæmi ef svipt væri burt pótemkín-
tjöldum þeim sem íslensk stjórnvöld
hafa reist um þessa atvinnugrein.
Þangað til getur Guðni Ágústsson
vísast haldið áfram að lyfta ásjónu
sinni til himins, hleypa brúnum og
lofa allt sem íslenskt er, – umhugs-
unarlaust.
Eðalkýr
eða erlendar
Rúnar Ármann
Arthúrsson
Höfundur er blaðamaður.
Kúakyn
Í landinu, segir Rúnar
Ármann Arthúrsson,
eru ekki eitt heldur
fjögur kúakyn.
Pressukanna
verð kr. 1.995
2 bollar í stíl kr. 995
Stálútlit (matt)
Klapparstíg 44
Sími 562 3614