Morgunblaðið - 24.07.2002, Blaðsíða 30

Þetta er svolítið sérstök kvik-
mynd. Hvorki venjuleg spennu-
mynd né hrollvekja.
sporum Johns Kleins, vitum hvorki
meira né minna en hann og viljum
ekkert frekar en að komast að hinu
sanna um þetta óhugnanlega mál.
Okkur eru gefnar vísbendingar og
við föllum í sömu gryfju og hann.
Leikstjórinn Mark Pellington leik-
stýrði líka Arlington Road og ör-
vinglan Richard Gere minnir á líðan
Jeff Bridges í þeirri mynd þótt Rich-
ard sé kannski ekki jafn góður leik-
ari. Hann stendur sig samt ágætlega
og leikaraliðið er mjög skemmtilegt.
Krúttið Debra Messing úr Will &
Grace leikur eiginkonuna og hverfur
fljótt en í staðinn kemur Laura Lin-
ney, yndisleg leikkona sem við erum
að sjá aftur eftir You Can Count On
Me. Samleikur þeirra Geres er mjög
skemmtilegur. Will Patton er frábær
sem sveitalubbinn Gordon sem lend-
ir illa í dökku verunni. Svo er nú allt-
af gaman að sjá Alan Bates.
Þetta er svolítið sérstök kvik-
mynd. Hvorki venjuleg spennumynd
né hrollvekja, heldur yfirnáttúrlegur
tryllir með snert af sálfræðilegri
taugaspennu sem virkar bara býsna
vel heppnuð.
KVIKMYNDIR
Háskólabíó
Leikstjórn: Mark Pellington. Handrit:
Richard Hatem eftir bók John A. Keel.
Kvikmyndat.: Fred Murphy. Aðalhlutverk:
Richard Gere, Debra Messing, Laura
Linney, Will Patton, og Alan Bates. USA
119 mín. Lakeshore 2002.
THE MOTHMAN PROPHECIES
Óvættir í
Virginíu
MARGIR Íslendingar ættu að
hafa áhuga á þessum hryllingslega
trylli sem segir frá yfirnáttúrlegum
atburðum sem áttu sér stað á sjötta
áratugnum. Myndin gerist hins veg-
ar í nútímanum og þar er Richard
Gere sem er að fara á taugum í hlut-
verki blaðamannsins Johns Kleins.
Þannig er að konan hans deyr í kjöl-
far þess að þau lentu í bílslysi en þá
kemst upp að hún er með sjaldgæft
heilaæxli á alvarlegu stigi. Hins veg-
ar hafði hún séð furðulega dökka
veru dagana fyrir dauða sinn og
teiknaði mynd af henni í dagbókina
sína. Tveimur árum seinna lendir
John í mjög svo undarlegum aðstæð-
um í Vestur-Virginíu og kemst að því
að fleiri hafa reynslu af verunni
dökku.
Ég gapti alveg yfir þessari mynd
sem byggð er á sönnum atburðum,
það reyndist síðan vera „mjög laus-
lega“, en myndin er hrollvekjandi og
virkar vel fyrir það. Hún er flott tek-
in og á áhrifaríkan hátt. Við erum í
LISTIR
30 MIÐVIKUDAGUR 24. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
É
g þekkti eitt sinn
ungan mann; hvítan
bandarískan karl-
mann, sem sótti um
háskólanám í
Bandaríkjunum. Á umsókn-
areyðublaðinu var óskað eftir
upplýsingum um nám og einkunn-
ir úr öðrum skólum og fleira í
þeim dúr. Neðst á eyðublaðinu
var síðan dálkur þar sem krossa
átti við reiti sem sýndu fram á
kyn og litarhátt umsækjanda.
Ungi karlmaðurinn merkti sam-
viskusamlega við „sína“ reiti,
grunlaus um að sú staðreynd að
hann var hvítur karlmaður ætti
eftir að koma honum í koll. Hann
komst með
öðrum orðum
ekki inn í skól-
ann. Hvers
vegna? Jú,
vegna þess að
skólinn fylgdi
reglum um svokallaða jákvæða
mismunun. Þær reglur hafa það
að markmiði að rétta hlut minni-
hlutahópa í t.d. stjórnunar-
störfum eða starfsstéttum – í um-
ræddu tilviki í háskólum – með
því að taka fulltrúa minni-
hlutahópa fram yfir fulltrúa
þeirra hópa sem eru í meirihluta.
Í bandarískum háskólum hefur til
að mynda þótt ástæða til að rétta
hlut kvenna og fólks af afrískum
eða asískum uppruna. Af þeim
sökum hafa háskólarnir leitast við
að fylla upp í ákveðinn kvóta af
þessum hópum þegar nemendum
er veitt skólavist.
En víkjum aftur að unga karl-
manninum. Í stuttu máli sagt var
hann ekki par ánægður með nið-
urstöðuna. Honum fannst ósann-
gjarnt að komast ekki inn á
grundvelli jákvæðrar mismun-
unar. Og hann velti því fyrir sér
hvers vegna hann ætti að gjalda
fyrir það að verið væri að auka
hlut ákveðinna minnihlutahópa í
skólanum. Var hann kannski
kominn í nýjan minnihlutahóp;
hóp hvítra bandarískra karl-
manna, sem átti undir högg að
sækja vegna þess að verið var að
rétta hlut kvenna og fólks af afr-
ískum og asískum uppruna?
Þessi saga er rifjuð upp hér
vegna þess að undanfarna daga
hafa staðið yfir umræður um álit
kærunefndar jafnréttismála í
málefnum Leikfélags Akureyrar,
en kærunefndin komst nýverið að
þeirri niðurstöðu að Leikfélagið
hefði brotið jafnréttislög við ráðn-
ingu leikhússtjóra fyrr á þessu
ári. Tólf sóttu um starfið; ellefu
karlmenn og ein kona. Eins og
kunnugt er hlaut karlmaður starf-
ið en eina konan sem sótti um
taldi að framhjá sér hefði verið
gengið og kærði því niðurstöðu
Leikfélagsins til kærunefndar
jafnréttismála. Taldi hún m.ö.o.
að við ráðninguna hefði verið
brotin 24 gr. laga um jafna stöðu
og jafnan rétt kvenna og karla. Í
umræddu ákvæði segir m.a. að at-
vinnurekendum sé óheimilt að
mismuna umsækjendum um starf
á grundvelli kynferðis. Eftir því
sem næst verður komist líta flest-
ir svo á að markmið ákvæðisins sé
að jafna hlut kynjanna í
ákveðnum starfsgreinum. Þannig
verði að ráða karl, sé hann jafn-
hæfur konu, í stöðu í starfsgrein
þar sem konur eru í meirihluta og
öfugt.
Í stuttu máli sagt komst kæru-
nefnd jafnréttismála að þeirri nið-
urstöðu að í umræddu tilviki hefði
konan átt að hljóta stöðuna hjá
Leikfélagi Akureyrar. Í niður-
stöðu kærunefndar segir m.a. að
telja verði hafið yfir vafa „að kær-
andi hafi á grundvelli háskóla-
menntunar sinnar haft meiri
menntun en sá sem ráðinn var, á
því sviði sem um ræðir“. Leik-
félagið hafði hins vegar ekki verið
á sömu skoðun því í greinargerð
Leikfélagsins sem lögð var fyrir
kærunefndina segir m.a. að hinn
ráðni hafi verið með meiri og fjöl-
breyttari menntun á sviði leik-
listar og mun meiri reynslu af
starfi að leikhúsmálum.
Ekki er ætlunin að setjast hér í
dómarasætið, enda hef ég engar
forsendur til þess, ég efast hins
vegar ekki um að Leikfélag Ak-
ureyrar hafi með ráðningu sinni
talið að það væri að ráða hæfasta
manninn, og ég efast sömuleiðis
ekki um að kærunefnd jafnrétt-
ismála hafi talið skv. bestu vitund
að kærandi, konan, hafi verið hæf-
ust í starfið. Báðir aðilar bera fyr-
ir sig sínar ástæður og sín rök og
ólíklegt er að þeir komist nokkurn
tíma að sömu niðurstöðu.
Ég hlýt hins vegar að velta því
fyrir mér, í ljósi þessa, hvort
nokkurn tíma sé hægt að fullyrða
að tveir einstaklingar séu jafn-
hæfir til að sinna ákveðnu starfi. Í
umræddu dæmi er Leikfélagið,
eins og áður er tæpt á, sannfært
um að það hafi ráðið besta mann-
inn í stöðuna en kærunefnd jafn-
réttismála er á öndverðum meiði.
Báðir aðilar vísa til menntunar og
reynslu viðkomandi einstaklinga
máli sínu til stuðnings. Það er
m.ö.o. umdeilanlegt hvor umsækj-
endanna hafi „betri“ menntun og
„betri“ eða „meiri“ reynslu. Ég
spyr því: Er það ekki alltaf háð
huglægu, óáþreifanlegu mati
hvaða einstaklingur er hæfastur?
Markmið jafnréttislaganna ís-
lensku er að mínu mati eftirsókn-
arvert. Ég hef a.m.k. ávallt verið
þeirrar skoðunar að konur mættu
vera fleiri á vettvangi stjórnmála
og í stjórnunarstörfum, svo dæmi
séu nefnd. Ég hef þó lengi haft
efasemdir um réttmæti þess að
beita sértækum aðgerðum til þess
að ná því marki. Umrætt „Leik-
félagsmál“ sýnir líka svo ekki
verður um villst að erfitt er að
beita reglunni um jákvæða mis-
munun í jafnréttislögunum svo
vel sé. Ekki er óumdeilt hver sé
hæfastur. Spurningin er því hvort
það sé ekki bara langbest að
treysta atvinnurekendum, skólum
og öðrum fyrir því að velja hæf-
ustu einstaklingana? Svar mitt er:
Ég held það sé langfarsælast.
Hver vill líka komast áfram af
einhverjum öðrum ástæðum en
hæfileikum og getu, s.s. vegna
kynferðis? Og hver vill að sér
verði ýtt til hliðar af einhverjum
öðrum ástæðum en skorti á hæfi-
leikum og getu, s.s. vegna kyn-
ferðis?
Helgar til-
gangurinn
meðalið?
„Ungi karlmaðurinn merkti samvisku-
samlega við „sína“ reiti, grunlaus
um að sú staðreynd að hann
var hvítur karlmaður ætti eftir
að koma honum í koll.“
VIÐHORF
eftir Örnu
Schram
arna@mbl.is
HJÁ Dansleikhúsi með Ekka
standa nú yfir æfingar á dansleik-
húsverkinu Evu, en leikhúsið
hlaut styrk frá menntamálaráðu-
neytinu til verkefnisins. Eva er
unnið út frá leikritinu Garðveislu
eftir Guðmund Steinsson en mark-
miðið með Evu er að taka næsta
skref í þróun íslenskra dansleik-
húsverka með því að vinna út frá
leikriti. Í verkinu er þáttur Evu
kannaður út frá sjónarhorni henn-
ar og hlutverki sem kyntákn, eig-
inkona og móðir.
Danshöfundar eru þær Erna
Ómarsdóttir, Karen María Jóns-
dóttir og Margrét Sara Guðjóns-
dóttir sem allar hafa látið að sér
kveða í dansheiminum í Evrópu.
Þær, ásamt Eddu Arnljótsdóttur
leikkonu, sem fengin er að láni
hjá Þjóðleikhúsinu, taka þátt í
sýningunni. Rebekka A. Ingi-
mundardóttir er sviðs- og bún-
ingahönnuður. Ljósahönnuður er
Alfreð Sturla Böðvarsson.
Dansleikhús með Ekka var
stofnað árið 1996 af dönsurunum
Ernu Ómarsdóttur og Karen Mar-
íu Jónsdóttur, leikurunum og
dönsurunum Aino Freyju Järvelä,
Kolbrúnu Önnu Björnsdóttur og
Hrefnu Hallgrímsdóttur.
Dansleikhús með Ekka er til-
raunaleikhús sem stefnir að þróun
verka þar sem hreyfing/dans og
leiklist/hið talaða orð hafa
jafnt vægi í heilstæðri sýn-
ingu.
Síðustu sýningar Ekka
voru Tilvist, sem var sam-
starfsverkefni Ekka og
Leikfélags Íslands og hluti
af leiklistarhátíð Sjálf-
stæðu leikhúsanna Á
mörkunum haustið 2000;
og ber, sem var meðal
annars boðið á heimssýn-
inguna EXPÓ 2000 í
Hannover og á listahátíð-
ina New Baltic Dance í
Litháen.
Eva verður frumsýnd í
Tjarnarbíói 16. ágúst nk.
Dansverkinu hefur verið
boðið á X-Primo-danshá-
tíðina í Malmö í september og
einnig hefur Ekka verið boðið að
vera fulltrúi Íslands á listahátíð í
Brussel í desember næstkomandi.
Listrænn stjórnandi verksins er
Aino Freyja Järvelä og fram-
kvæmdastjórn er í höndum Kol-
brúnar Önnu Björnsdóttur.
Dansleikhús með Ekka æfir Evu
Þær eru úr Dansleikhúsi með Ekka og
æfa Evu: Edda Arnljótsdóttir, Aino
Freyja Järvelä, Karen María Jónsdóttir
og Margrét Sara Guðjónsdóttir.
Morgunblaðið/Jim Smart
JACKIE Chan er alltaf hress. Í
þessu melódramatísku austurlensku
bardagamynd er hann sölumaður í
Hong Kong. Myndin er hins vegar
„döbbuð“ yfir á ensku þannig að eng-
inn þarf að óttast neitt... alltént ekki
fyrr en hann lendir í höndum glæpa-
manna. Hann er uppalinn á munaðar-
leysingjahæli en kemst skyndilega að
því að hann er mjög líklega sonur
stórmerkilegs náunga frá Kóreu. Og
þá byrjar gamanið.
Jackie Chan fer á ferð og flug um
heiminn, en dvelur þó mestalla mynd-
ina í Istanbúl, þar sem hann slæst við,
snýr á, hleypur undan, eltir uppi og
leikur á vonda glæpamenn... og alltaf
snar í snúningum með spörkin á
hreinu.
Jackie Chan er mjög viðkunnanleg-
ur náungi, alltaf svo góður og til í að
gera grín að sjálfum sér, og þannig er
hann líka í þessari mynd. Leikarinn
Eric-Tsang sem einnig kemur fram í
nokkrum hlutverkum virðist vera
mjög skemmtilegur leikari. Fyrir þá
sem hafa áhuga eru stelpurnar líka
voða sætar. Myndin verður seint talin
sérstaklega góð, er algerlega eftir
formúlunni og fyrirsjáanleg.
Regnboginn
Leikstjórn: Teddy Chan. Handrit: Ivo Ho.
Kvikmyndataka: Wing-Hung Wong. Aðal-
hlutverk: Jackie Chan, Eric Tsang, Vivian
Hsu og Min-Jeong Kim. 108 mín. Hong
Kong 2001. Miramax.
THE ACCIDENTAL SPY Hildur Loftsdóttir
ÞAÐ hefur verið mikið um djass á
Kringlukránni í júlí. Hollenski pían-
istinn Hans Kwakkernaat lék þar í
tvígang með íslenskum félögum sín-
um og á sunnudagskvöldið var lék
danski píanistinn Arne Forch-
hammer þar, einnig í félagsskap ís-
lenskra. Yfir sviðinu hanga tvær
stórar myndir af Guðmundi heitnum
Ingólfssyni og er það vel. Hann lék
djass árum saman á Kringlukránni
hvert miðvikudagskvöld.
Arne Forchhammer er Íslending-
um að góðu kunnur. Hann hefur í það
minnsta leikið hér í tvígang með
Tómasi R. og hann kom með tríó sitt
á Jazzhátíð Reykjavíkur árið 2000.
Ferill Arne hefur verið heldur
skrykkjóttur. Hann er leikhúsmaður
og hefur fengist við leiktjaldamálun,
leikstjórn og leikritun, auk þess sem
hann hefur samið fyrir og leikstýrt
mönnum á borð við Eddie Skoller og
Tommy Kenter. Um 1970 var hann
með frægt tríó með Erik Moseholm
og Jørn Elniff og árið 1999 tók hann
til við djassinn að nýju og hefur gefið
út tvær skífur með tríói sínu.
Efnisskráin á Kringlukránni var
blanda af tónverkum eftir Arne er
heyra má á þessum skífum og djass-
dönsum. Fyrsta lagið hefur þó ekki
verið hljóðritað, Foråret nefndist það
og var eftir Arne, rómantísk ballaða
á impressjónískum nótum. Síðan
kom Tribute to C Major þar sem
Tómas og Pétur áttu ágæt sóló. Þá
léku þeir félagar Round About Mid-
night eftir Thelonius Monk, en það
lék Hans Kwakkernaat einnig á
Kringlukránni. Túlkun Arne var
einkar ljóðræn og blæbrigði lagsins
nýtt til hins ýtrasta, en Arne Forch-
hammer og Thelonius Monk eru ólík-
ir píanistar. Stríðir hljómar og hamr-
andi ásláttur er Arne framandi.
Þarna var tríóið farið að leika nokkuð
vel saman og svo kom Tangomania,
þar sem Pétur Grétarsson var í ess-
inu sínu. Fjordblink er ort um Vejle-
fjörð – ljúft einsog sá lygni fjörður,
en í lok fyrra setts var gefið í: Big
Bang.
Tríóið hóf seinna settið með heldur
lökum blús í c sem þeir spunnu á
staðnum en síðan kom verk eftir
Arne; Jansson’s Temptations 1, ekta
Forchhammer í ríki impressjónism-
ans. Pentagoni var kröftugur tón-
fræðileikur og svo kom endurhljóma-
setning á Summertime Gershwins,
sérstaklega vel heppnað í flutningi.
Endað var á söngdansinum vinsæla;
On Green Dolphin Street.
Arne Forchammer er bestur þeg-
ar hann leikur á hinum ljóðrænu nót-
um. Hljómaskyn hans er fínt og
smekkvísin einstök. Aftur á móti er
hann ekki kraftmikill píanisti og
tryllir ekki hlustendur. Tómas og
Pétur voru pottþéttir í hlutverkum
sínum. Það er ekki alltaf sem maður
fær að heyra nýja hlið á Summertime
eins og þetta kvöld.
DJASS
Kringlukráin
Arne Forchhammer píanó, Tómas R. Ein-
arsson bassi, Pétur Grétarsson trommur
og slagverk. Sunnudagskvöldið 21.7.
2002.
TRÍÓ ARNE FORCHHAMMERS
Ljúfur Forchhammer
Vernharður Linnet