Morgunblaðið - 15.09.2002, Blaðsíða 17

stjórnarstíl ríkisstjórnar Vladimírs
Meciars. Það var hann fremur en
nokkur annar sem stóð fyrir því að
sambandsríki Tékka og Slóvaka var
leyst upp og Slóvakíska lýðveldið
var stofnað í ársbyrjun 1993. Þjóð-
aratkvæðagreiðsla um upplausn
Tékkóslóvakíu var aldrei haldin,
enda sýndu skoðanakannanir að
meirihluti hefði ekki fengizt fyrir
henni.
En Meciar fékk vilja sínum fram-
gengt í þessu máli sem öðrum, svo
lengi sem hann hélt völdum. Meciar
var nær óslitið forsætisráðherra
Slóvakíu frá 1992 til 1998. Á þessu
tímabili voru hin fyrrum ríkisreknu
fyrirtæki landsins einkavædd, og
var þar að mestu um lítt dulda
einkavinavæðingu forsætisráð-
herrans að ræða. Stjórn hans fylgdi
óbilgjarnri þjóðernisstefnu, einkum
gagnvart ungverska minnihlutanum
í landinu. Hámarki náði neikvæður
orðstír Meciar-stjórnarinnar út á
við er slóvakískir leyniþjónustu-
menn rændu syni forseta landsins
og fluttu hann til Austurríkis, í
þeim tilgangi að koma höggi á for-
setann, sem var pólitískur keppi-
nautur forsætisráðherrans. Og þótt
slóvakíska stjórnin í valdatíð Meci-
ars hafi allan tímann haldið form-
lega í markmiðin um að fá aðild
bæði að NATO og Evrópusamband-
inu, nutu í hinum slavnesk-þjóðern-
issinnuðu herbúðum hans and-vest-
rænar hugmyndir og viðleitni til
nánari tengsla í austurátt, við
Rússland, leynt og ljóst útbreidds
fylgis og lýsti það sér m.a. í samn-
ingum við Rússa um hergagnakaup.
Haustið 1998, sama ár og form-
legar aðildarviðræður voru teknar
upp við „fyrstu-lotu-hópinn“, urðu
mikil umskipti er Meciar og banda-
menn hans töpuðu meirihlutanum á
þingi og við tók margra flokka sam-
steypustjórn undir forystu Mikulas
Dzurinda, sem setti á oddinn að ná
landinu út úr þeim „skammarkrók“
sem forveri hans hafði stýrt landinu
inn í. Nýja stjórnin einsetti sér að
hrinda í framkvæmd róttækri um-
bótaáætlun með það fyrir augum að
„hlaupa uppi“ grannríkin sem höfðu
þegar hér var komið sögu dágott
forskot hvað varðar efnahagsþróun
og aðlögun að vestrænum sam-
starfsstofnunum. Þessi viðleitni
nýju stjórnarinnar var „verðlaun-
uð“ með því að leiðtogar ESB
ákváðu á fundi í Helsinki í desem-
ber 1999 að Slóvakía fengi ásamt
Rúmeníu, Búlgaríu, Lettlandi og
Litháen – þeim austur-evrópsku
umsóknarlöndum sem ekki komust
í „fyrstu-lotu-hópinn“ – að hefja
viðræður um aðild að ESB. Þá von-
ast stjórnin ennfremur til að á
næsta leiðtogafundi NATO í Prag í
nóvember nk. uppskeri hún laun
fyrir markvissa viðleitni til að upp-
fylla aðildarskilyrði Atlantshafs-
bandalagsins og verði boðin inn-
ganga.
Tíðindaríkt haust
Haustið verður m.ö.o. mjög
spennandi í slóvakískum stjórnmál-
um. Á síðustu misserum sýndu
skoðanakannanir ítrekað að Meciar
væri langvinsælasti stjórnmálamað-
ur landsins og flokkur hans, HZDS,
naut mests fylgis. Um 28% lýstu
stuðningi við hann í vor, sem var
tvöfalt meira fylgi en næststærsti
flokkurinn hafði. Nú á síðustu vik-
unum fyrir kosningarnar, sem fram
fara um næstu helgi, hefur þetta
hins vegar breytzt; fylgið við
HZDS er komið niður í um 18%.
Klofningur í flokknum og ný
hneykslismál, þar sem kostnaðar-
samar breytingar á heimili Meciars
koma m.a. við sögu, hafa valdið
fylgishruninu, í bland við árangurs-
ríka kosningabaráttu nýs flokks
undir forystu vinstrimannsins Ro-
berts Fico. Hann mælist nú einnig
með 18% fylgi.
Sársaukafullar afleiðingar hinnar
róttæku umbótaáætlunar núver-
andi ríkisstjórnar – svo sem aukið
atvinnuleysi – og samstarfsörðug-
leikar í hinu sundurleita stjórnarliði
hafa leitt til sídalandi vinsælda
stjórnarinnar. Spurningin er: verð-
ur hægt að mynda starfhæfa stjórn
eftir kosningarnar, sem hinn um-
deildi Meciar á ekki aðild að, eins
og forseti lýðveldisins, Rudolf
Schuster, hefur opinberlega heitið
að leggja sig fram um að reyna?
Verður úti um vonir Slóvaka um að
fá aðild að NATO og um að ljúka
aðildarsamningum við ESB í lok
ársins, ef kjósendur ryðja Meciar
aftur leið í forsætisráðherrastólinn?
Reyndar hefur kosningabaráttan
tekið aðra stefnu á lokasprettinum
fyrir kosningarnar. Virðist nú sem
áðurnefndur Fico ætli að verða lík-
legt forsætisráðherraefni, en hann
nýtur mikils persónufylgis meðal
kjósenda og aðrir flokkar, sem ekki
myndu vilja mynda stjórn með
Meciar, þætti það koma til greina
með Fico. Þriðji maðurinn sem ger-
ir sér vonir um að geta gert tilkall
til að leiða ríkisstjórn er Pavol
Rusko, umdeildur eigandi einka-
reknu sjónvarpsstöðvarinnar TV
Markiza og hluthafi í nokkrum dag-
blöðum og fleiri fjölmiðlum.
Á málfundi í Berlín í júlí sl. lýsti
Meciar efasemdum um lýðræðislegt
lögmæti þess, að erlendir aðilar
eins og Evrópusambandið hefðu í
hótunum við kjósendur í heimalandi
sínu: kjósi þeir „rangan“ mann til
forystu ættu þeir á hættu að vera
meinuð innganga í félagsskapinn.
Lagði hann áherzlu á að ný rík-
isstjórn undir sinni forystu myndi
fylgja markmiðinu bæði um ESB-
og NATO-aðild eftir af einurð.
Á öðrum fundi í Berlín í sumar,
þar sem greinarhöfundi gafst færi á
að leggja spurningu fyrir slóvak-
íska forsætisráðherrann Mikulas
Dzurinda, sagði hann spurður um
horfurnar: „Ég sé ekkert í veginum
fyrir því að við getum lokið aðild-
arviðræðunum við ESB fyrir lok
þessa árs. Enginn Meciar mun geta
gert þennan árangur að engu. Með-
al fólksins í landinu er sterk krafa
um óslitnar áherzlur í Evrópu-
stefnu landsins. Það þýðir í mínum
huga, að sjá þarf til þess að landið
fái stjórn, sem er fær um að hrinda
því í framkvæmd sem aðildin krefst
af okkur; það er umbótasinnaða
stjórn.“ Sagðist Dzurinda ennfrem-
ur aðspurður ekki sjá ástæðu til að
óttast að Slóvakía fengi ekki aðild
að ESB um leið og Tékkland, en
þar sem löndin eru í tollabandalagi
og landamærin á milli þeirra yrðu
ytri landamæri ESB ef Tékkland
fengi inngöngu fyrr, eru hér miklir
hagsmunir í húfi fyrir bæði löndin.
Auk tollabandalags Tékklands og
Slóvakíu eru öll Visegrad-löndin
fjögur tengd viðskiptaböndum í
gegnum mið-evrópska fríverzlunar-
samninginn CEFTA. Þótt sá samn-
ingur hafi fram til þessa ekki haft
mikið að segja (í samanburði við
tvíhliða viðskipti landanna hvers
fyrir sig við ESB) standa vonir til
að hann eigi eftir að gegna auknu
hlutverki í að stuðla að áfram-

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. SEPTEMBER 2002 17
Sparaðu á farinu! Sérfargjöld Heimsklúbbsins-Príma á langleiðum spara þér
verulega fjárhæð. Á síðustu vikum hefur farseðlasala Heimsklúbbs
Ingólfs-Príma meira en tvöfaldast. Það ber vott um traust, en jafnframt
góðan árangur í beinum samningum við flugfélög og hótel og ánægju við-
skiptavina. Við bjóðum þig velkomin í viðskipti, hvort sem er í einkaferðum,
hópferðum félagsstofnana, ráðstefnuferðum eða viðskiptaferðum. Aðeins er
flogið með þekktum, viðurkenndum flugfélögum í fremstu röð. Við sjáum
einnig um dvöl þína á völdum hótelum á stórlækkuðu verði, móttöku á flug-
velli og hvers konar aðstoð, sem þú og ferðafélagar þarfnast.
Helstu fargjöld til fjarlægra staða:
Austurstræti 17, 4. hæð, 101 Reykjavík, sími 562 0400, fax 562 6564,
netfang: prima@heimsklubbur.is, heimasíða: http://www.heimsklubbur.is
Langt út í heim fyrir lítið?
Sjáið einnig heimasíðu: http://www.heimsklubbur.is
Gréta Eiríksdóttir,
sölustjóri
Sigrún Hákonard.,
sími/sala
Ásta Elefsen,
sölumaður
Ingólfur Guðbrands.,
forstjóri
BORG FARGJALD FLUGV.SK. FLUGKOSTN. ALLS
San Fransisco 88.100,- 13.450,- 101.550,-
Jóhannesarborg 110.300,- 13.630,- 123.930,-
Cape Town 110.300,- 10.920,- 121.220,-
Rio de Janeiro 115.100,- 11.970,- 127.070,-
Sao Paulo 115.100,- 11.970,- 127.070,-
Hanoi 102.600,- 8.910,- 111.510,-
Saigon 102.600,- 8.910,- 111.510,-
Perth 134.500,- 11.650,- 146.150,-
Sydney 134.500,- 12.560,- 147.060,-
Melborne 134.500,- 15.470,- 149.970,-
Auckland 135.200,- 14.620,- 149.820,-
Bangkok 97.250,- 8.910,- 106.160,-
Phuket 97.950,- 8.910,- 106.860,-
Singapore 97.250,- 10.600,- 107.850,-
Jakarta 103.700,- 8.910,- 112.610,-
Denpasar 103.700,- 11.620,- 115.320,-
Shanghai 97.600,- 11.620,- 109.220,-
Peking 97.600,- 11.620,- 109.220,-
Tokyo 109.200,- 10.400,- 119.600,-
Osaka 109.200,- 10.400,- 119.600,-
Manila 102.950,- 8.910,- 111.860,-
Hong Kong 97.600,- 9.760,- 107.360,-
Fargjöld og flugvallarskattar er miðað við gengi 12.09. 2002.
Flogið er um London. Lágmarksdvöl er 7 dagar, hámark 1 mánuður.
Sölufólk: