Morgunblaðið - 15.09.2002, Blaðsíða 24

LISTIR
24 SUNNUDAGUR 15. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
S
TUTTMYNDADAGAR í
Reykjavíkur fóru fram dagana
5. til 8. september. Á boðstólum
voru ríflega hundrað myndir,
bæði erlendar og innlendar.
Meðal mynda var meðal annars
Very very silent film sem fékk
dómnefndarverðlaunin í Cannes í ár og
myndin Helicopter sem fékk verðlaun á
Sundance-hátíðinni sem og Óskarsverðlaun.
Erlendir gestir voru mættir til landsins
vegna hátíðarinnar og fór hún fram í tveim-
ur kvikmyndahúsum, Tjarnarbíói og Bæj-
arbíói, Hafnarfirði. Á laugardeginum var
svo áætlað að halda málþing, boðið var upp
á rútuferðir til Hafnarfjarðar og borg-
arstjóri átti svo að afhenda verðlaun í
Tjarnarbíói á sunnudagskvöld. Hér var blás-
ið til „stærstu og glæsilegustu stutt-
myndahátíðar sem haldin hefur verið hér á
landi“, svo vitnað sé til
fjögurra síðna blaðs há-
tíðarinnar sem fylgdi
með DV/Fókus hinn 6.
september.
Engu að síður var
hátíðin algert „flopp“
frá fyrsta degi til hins síðasta. Mætingin var
lygilega dræm, málþinginu var aflýst og
verðlaunaafhendingin hvorki fugl né fiskur.
Eitthvað fór því verulega úrskeiðis. En
hvað?
Þegar svona lagað gerist er líklega um
tvo þætti að ræða. Annars vegar snýr þetta
að utanaðkomandi áhrifum. Þ.e. hvort vænt-
anlegur neytendahópur sé stemmdur til að
mæta; hvort einhverjir aðrir viðlíka atburðir
hafi slysast inn á sömu daga og hvort að
vindar samfélagsins blási svona hátíðum í
hag. Er efnahagurinn í samfélaginu góður
og er almennur áhugi í garð stuttmynda fyr-
ir hendi? Skipuleggjendur hafa afar tak-
markaða getu til að hafa áhrif á þessa þætti
og verða þeir því að láta sér nægja að vona
það besta.
Síðan er það innra skipulagið. Hvernig
hafa aðstandendur hagað sínum málum? Er
hátíðin vel kynnt o.s.frv. Það er því miður
skemmst frá því að segja að allt sem sneri
að skipulagningu Stuttmyndadaga virtist í
algeru óefni.
Þeir sem starfa í listgeirum sem standa
utan við meginstraum menningarneyslunnar
vita, eða eiga a.m.k. að vita, að það þarf að
virkja fólk eigi það að mæta á viðburðina
sem verið er að setja upp. Stuttmyndadagar
í Reykjavík voru vægast sagt lítt sjáanlegir
og fóru fram hjá flestum, jafnt lærðum sem
leikum.
Sá sem þetta ritar hafði tækifæri til að
fylgjast með framvindu hátíðarinnar vegna
starfa síns hér á blaðinu og gat því merkt
það sem (ekki) var að gerast. Eins og áður
hefur komið fram kom út aukablað með
Fókus sem kynnti hátíðina. Blaðið kom út á
föstudegi er einn dagur var liðinn af hátíð-
inni. Þetta var nánast eini staðurinn þar
sem hægt var að nálgast dagskrá hátíð-
arinnar. Veggspjöld voru fáséð, heimasíða
hátíðarinnar ruglingsleg og illa upplýsandi
og bæklingar með dagskrárliðum voru ekki
til staðar.
Frásögn þeirra fáu sem mættu var ekki
skemmtileg. Áhorfendur oft 3 til 5 á ein-
stökum myndum og á sumar myndir var
enginn mættur. Af þeim
kvikmyndaáhugamönnum
sem ég talaði við virtist
enginn vita af hátíðinni.
Sama gilti um þá sem
hafa starfa af því að
sækja og fjalla um svona
hátíðir.
Á mánudeginum féll
það svo í minn hlut að
greina frá þeim myndum
sem voru verðlaunaðar.
Eftir ítrekaðar tilraunir
gat enginn staðfest hvaða
mynd það var sem hafn-
aði í þriðja sæti sem
besta erlenda myndin.
Sér er nú hver kvik-
myndahátíðin! Forsvars-
menn hátíðinnar skróp-
uðu þá á
verðlaunaafhendinguna,
en sátu hins vegar að
sumbli á Naustinu á með-
an. Engin var borg-
arstjórinn og engir voru
verðlaunagripirnir.
Orðið hneyksli er lík-
legast rétta orðið hér.
Það sem er nefnilega alvarlegt – graf-
alvarlegt – við þetta mál er að skipuleggj-
endur, sem fá m.a. opinbert fé í hendur,
bera ábyrgð á því að það verkefni sem þeim
er falið sé leyst eins vel og hægt er. Maður
verður því hvumsa þegar styrktaraðilar eru
stór fyrirtæki eins og t.a.m. Flugleiðir og
DV og opinberir aðilar eins og Kvikmynda-
sjóður Íslands, menntamálaráðuneytið og
Reykjavíkurborg – en þeir síðarnefndu hafa
peninganna okkar til að spila úr. Fram-
kvæmd eða öllu heldur framkvæmdaleysið
sem einkenndi Stuttmyndadagana í ár skað-
ar óhjákvæmilega ímynd hátíða sem haldnar
eru á Íslandi út á við, þar sem erlendir leik-
stjórar í boði hátíðarinnar létu sér leiðast í
tómum sölum.
Nú er t.d. í gangi spænsk kvikmyndahátíð
sem er til muna sýnilegri en Stutt-
myndadagar voru. Bæklingar eru í umferð,
blaðaumfjallanir eru til staðar og hátíðin var
opnuð með pomp og prakt síðastliðin
fimmtudag. Fyrir fullum sal. Þá má nefna
grasrótarhópinn Bíó Reykjavík sem hefur
ekkert fjármagn á milli handa en hefur hins
vegar staðið fyrir opnum bíókvöldum í Vest-
urporti sem hafa verið vel sótt.
Maður hlýtur því að spyrja sig hvað varð
af peningunum sem fóru í Stuttmyndadag-
ana? Nú vil ég á engan hátt draga úr því
sem þessi hátíð hefur gert fyrir stuttmynda-
flóru Íslands á undanförnum árum. Og það
var sannarlega heftandi, eftir á að hyggja,
að myndirnar voru ekki sýndar í markaðs-
bíóunum því þá hefði væntanleg verið aug-
lýst í dagblöðunum. Það gefur mönnum hins
vegar ekkert leyfi til að dotta á vaktinni.
Hér hefði verið vel athugandi að stýra
fjárstreyminu í vænlegri áttir. Hefði t.d.
ekki verið sniðugra að beina þeim í auglýs-
inga- og kynningarstarfsemi í stað þess að
verðleggja aðgöngupassa á 3.500 kr. og sóa
svo tugum þúsunda í verðlaunafé?
Tal um það að Stuttmyndadagar séu nú
alþjóðleg hátíð og hafi verið vel kynnt á er-
lendum kvikmyndahátíðum verður enn
fremur hlálegt í þessu ljósi og ekki eiga er-
lendu gestirnir eftir að bera henni vel sög-
una. Það orðspor og sú vinna sem hefur
undanfarin ár verið lögð í Stuttmyndadaga í
Reykjavík á nú á hættu að fara algerlega
forgörðum.
Áhugamenn um kvikmyndagerð hafa
komið að máli við mig og lýst yfir von-
brigðum með að hafa misst af hátíðinni.
Þarna var fjöldi athyglisverðra mynda sem
beinlínis rann úr greipum íslenskra kvik-
myndaunnenda. Að sjálfsögðu er ekki hægt
að skella allri skuldinni á aðstandendur
hvað það varðar. En sannarlega hefði verið
hægt að halda mun betur á spöðunum,
a.m.k. hefði verið hægt að vinna kynning-
arstarfið og hugmyndavinnuna sem því
fylgir af meiri fagmennsku þannig að menn
hefðu getað unað sáttir við sitt framlag. Og
þá vitað til þess að þeir hafi alltént gert það
sem þeir gátu, burtséð frá áhuga almenn-
ings. Því var greinilega ekki að heilsa í
þessu tilviki og þar liggur alvarlegasta yf-
irsjónin.
Ég vona sannarlega að stuttmyndadag-
arnir verði lengri næst – ef það verður þá
eitthvað næst.
Kvikmyndahátíðin sem hvarf
ATRIÐI ÚR THE QUARRY eftir Greg Chwerchak. „Mögulega“ var hún
valin þriðja besta erlenda myndin á Stuttmyndadögum í Reykjavík.
AF LISTUM
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
ÉG þekki nokkrar ung-ar konur sem eru íatvinnuleit þessadagana. Þær eru
miður sín yfir því hvað leitin
er lýjandi og erfið og kvíða
því sem í vændum er ef þetta
er aðeins forsmekkurinn.
,,Maður leggur sjálfa sig al-
gjörlega á borðið,“ segir ein
þeirra sem er nýútskrifaður
félagsfræðingur, ,,tínir til allt
sem maður hefur gert, segir
frá áhugamálum sínum og
umfram allt biður um að
mega allra náðarsamlegast
vinna hjá þeim, og hvað fær
maður? Umsóknina end-
ursenda með stöðluðu bréfi
um að því miður og bla bla
bla …“
Þessi ungi félagsfræðingur
hefur orðið var við það hjá
þeim fjölda fyrrverandi til-
vonandi atvinnuveitenda sem
hún hefur eignast und-
anfarið, að þeir átta sig alls
ekki á því að menntun hennar
feli það í sér að hún búi yfir
ákveðinni hæfni. Hún var
spurð að því í atvinnuviðtali
um daginn, þar sem um var
að ræða ritarastöðu, hvort
hún myndi ef til vill treysta
sér til að hafa umsjón með út-
gáfu fréttabréfs fyrirtæk-
isins. Í öðru viðtali, þar sem
um var að ræða símavörslu
hjá stóru fyrirtæki, var hún
spurð að því hvort hún myndi
treysta sér til að svara ít-
arlega fyrirspurnum við-
skiptavina með því að taka
saman upplýsingar úr gagna-
grunni fyrirtækisins. ,,Ég er
búin að vera í háskóla í þrjú
ár að læra að skrifa texta og
safna saman upplýsingum,“
segir hún heldur óhress og
veltir því í framhaldi fyrir sér
hvort viðskiptafræðingur
yrði nokkurn tímann spurður
að því í atvinnuviðtali hvort
hann treysti sér til að sjá um
bókhald.
Einhverntímann heyrði ég,
í tengslum við einhvers konar
starfs-fræði að sjálft um-
ræðuefnið í atvinnuviðtölum
skipti minnstu máli. Þar væri
fyrst og fremst verið að
kanna hvernig hinn mögulegi
tilvonandi starfsmaður virk-
aði í eigin persónu. Því væri
alveg eins hægt að tala um
ástarlíf Júlíu Róberts og
ástand og horfur innan við-
komandi atvinnugreinar eða
hvar viðtalsefnið sæi sjálft
sig eftir fimm ár. Ég sel þetta
ekki dýrara en ég keypti það
en mér finnst það hljóma
skynsamlega. Ef ég væri for-
stjóri myndi ég vilja ræða um
veðrið við alla umsækjendur
um störf hjá fyrirtækinu, til
þess eins að kynnast viðkom-
andi í afslöppuðu andrúms-
lofti.
Annars er ótrúlegt hvað
umræðuefni virðast oft ein-
hæf, sérstaklega þegar fólk
hittist á förnum vegi. Þá er
klassíkt að skiptast á upplýs-
ingum um hvað maður er að
gera þessa dagana. Fyrir fólk
í millibilsástandi, eins og til
dæmis áðurnefndar konur í
atvinnuleit, er algjör hryll-
ingur að fá spurninguna
,,hvað ertu að gera þessa
dagana“ oft á dag, þegar
sjálfstraustið er í hálfgerðum
mínus vegna endalausra
höfnunarbréfa atvinnurek-
enda. Eins er erfitt fyrir fólk
sem er ekki mjög íhaldssamt
á námsgreinar að vera minnt
á hringlandaháttinn í sér með
spurningum eins og ,,Hvern-
ig gengur í íslenskunni? Nú,
sálfræðinni? Nei ég meina
bókmenntafræðinni?“
Önnur áðurnefndra kvenna
talar einmitt um það hvað
henni finnist hún mikil hrúga
þegar hún fer í atvinnuviðtöl.
Hún hefur einmitt verið
fremur reikul í náms- og
starfsvali sínu og tekur út
fyrir að þurfa að útlista eigin
hæfni og greina frá áhuga-
sviði sínu í þar til gerðum við-
tölum. ,,Ég hef áhuga á öllu,“
segir hún, ,,og engu líka“
bætir hún við og bendir á að
svona fullyrðingar komi ekk-
ert sérstaklega vel út í at-
vinnuviðtölum þar sem allt
gengur út á að vera fókuser-
aður.
Auðvitað er vandi að þurfa
að útlista eigin hæfni. Sér-
staklega þegar maður áttar
sig ekki alveg á því í hverju
hún felst, eins og algengt er
með ungt fólk nú til dags.
Einkar ráðvillt kynslóð sem
við erum, enda allt allt allt of
margir möguleikar í boði.
Með alla þessa möguleika
enda margir á því að prófa
svo margt að á endanum veit
enginn hvað hann gerir best
eða hvað honum líkar best.
Þetta er samt ekkert sérstakt
áhyggjuefni held ég, flestir
hafa ákaflega gaman af þess-
um þreifingum, og þó að það
taki kannski svolítinn tíma
fyrir fólk að finna sig þá er
það sannarlega fjölhæfara og
víðsýnna þegar upp er staðið.
Ég veit að þeir sem eldri
eru hafa gjarnan örlitlar
áhyggjur af ungum fjöl-
skyldumeðlimum sem eru að
byrja í átjándu námsgrein-
inni sinni í háskólanum, eða
að taka sér ,,frí“ frá námi til
að gera hitt og þetta sem
ekki virðist fela í sér ýkja
mikla stefnu. Ég get ekki
beint útskýrt hvað það er
sem er gott og blessað við
slíkt stefnuleysi, en held því
þó fram fullum fetum að það
sé af hinu góða fyrir hvern og
einn að leita svolítið duglega
fyrir sér. Því meira sem er
prófað, skoðað og spekúlerað,
því minna er hver og einn að
brenna inni með þegar hann
svo loks velur sér langtíma-
viðfangsefnið. Þannig held ég
að stefnan stefnuleysi geti
einmitt komið í veg fyrir að
fólk eyði ævikvöldinu fullt af
eftirsjá og biturleika.
Svo vikið sé aftur að fé-
lagsfræðivinkonu minni þá
gengur henni illa að finna
vinnu við sitt hæfi. En það er
allt í lagi því hún skellir sér
bara aftur í háskólann þar
sem hún ætlar að hella sér út
í mannfræðina, enda hefur
hún alltaf haft mikinn áhuga
á mönnum. Hana langar til
skrifa BA-ritgerð þar sem
ástarlíf Júlíu Róberts er
skoðað í ljósi þróunarkenn-
ingarinnar. Já, það er leikur
að læra.
Það er leik-
ur að læra
Birna Anna
á sunnudegi
Morgunblaðið/Jóra
bab@mbl.is