Morgunblaðið - 29.09.2002, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 29. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
MARK O’Brien hefursótt ráðstefnur víðaum heim. Eina slíkasat hann í Reykjavíksumarið 2000 og eins
og venjulega hafði þessi aðstoðar-
deildarforseti við Nottingham-há-
skóla í Englandi áhuga á því að kynn-
ast svolítið viðkomandi landi.
„Dag einn skellti ég mér því í túr-
istaferð norður í land; flaug til Ak-
ureyrar og fór þaðan með rútu að
Mývatni.“
Sól var þennan dag og mjög fallegt
veður, og Mark segist strax hafa
heillast af Akureyri og nágrenni.
Hann hefur farið víða vegna starfs-
ins; nefnir Singapore, Hong Kong,
Kína, Bandaríkin og Kanada svo
dæmi séu tekin. „Liz, eiginkona mín,
spyr alltaf þegar ég kem heim: Jæja,
hvernig var? – og þegar ég kom frá
Íslandi og lýsti Akureyri fyrir henni
sagði ég í fyrsta skipti: Þetta er ynd-
islegur staður. Þarna gæti ég hugsað
mér að búa!“
Eftir að ferðalangurinn lýsti stað-
háttum fyrir eiginkonunni spurði hún
strax hvort þarna væri háskóli en
svarið sem hún fékk var svohljóðandi:
„Ertu ekki að grínast? Þetta er smá-
bær norður undir heimskautsbaug.
Þar getur ekki verið háskóli.“
Er þér virkilega alvara?
Hjónin athuguðu engu að síður
hvort þau fyndu einhverjar upplýs-
ingar um Akureyri á Netinu og viti
menn! Háskóli fannst.
Ættum við að senda þeim tölvu-
póst? hafði annaðhvort þeirra á orði,
og þau létu slag standa.
Svar kom fljótlega yfir hafið: „Er
þér virkilega alvara?“ Mark hlær
þegar hann segir frá þessu. „Ég legg
Þorsteini rektor líklega orð í munn,
en svarið var einhvern veginn í þess-
um dúr.“
Mark hafði lengi starfað við tölvu-
deild Nottingham-háskóla en hafði
ekki hugmynd um að draumur Þor-
steins rektors var að koma upp slíkri
deild við Háskólann á Akureyri. „Það
sem ég gerði mér ekki grein fyrir var
að Þorsteinn hafði nánast lokið við
samning við Íslenska erfðagreiningu
um stuðning við slíka deild og sam-
vinnu, – og aftur legg ég honum orð í
munn, en hann hlýtur að minnsta
kosti að hafa hugsað: Nú er ég tilbú-
inn með samninginn en hvar í fjand-
anum fæ ég mann til þess að setja á
stofn og stýra svona tölvudeild?
Og nánast samtímis fékk hann
tölvupóstinn minn!“
Slembilukka? Kannski. Einhver
kann þó að hugsa sem svo að honum
hafi hreinlega verið ætluð þessi leið.
Mark fór fljótlega til Akureyrar,
ræddi við forráðamenn háskólans þar
í bæ og svo fór að hann var ráðinn í
starfið.
Leið vel í Nottingham, en…
„Nottingham-háskóli er mjög góð-
ur og mér leið vel þar. Ég var þar
kennari þegar tölvudeildinni var
komið á fót 1986 og tók þar af leiðandi
þátt í öllu því ferli, þótt aðrir væru við
stjórnvölinn.“ Hann fylgdist grannt
með gangi mála þegar starfsfólk var
ráðið til deildarinnar, námsefni útbú-
ið, reglur settar saman og starfsemin
skipulögð.
Hann varð svo aðstoðarforseti vís-
indadeildar háskólans, en sá sem því
embætti gegnir stjórnar í raun deild-
inni, segir Mark. Þetta var stór deild,
nemendur um átta þúsund og starfs-
fólk á fjórða hundrað.
Mark segir um fyrirmyndarhá-
skóla að ræða, en engu að síður hefði
það flökrað að sér að breyta til. „Skól-
inn var vel rekinn og honum vel
stjórnað, en starf mitt var farið að
snúast nær eingöngu um stjórnun.
Ég vil aftur á móti helst af öllu vera
sem mest í beinu sambandi við nem-
endur; kenna þeim og stunda rann-
sóknir.“
Önnur ástæða þessa er sú að Mark
er ósáttur við þá þróun sem orðið hef-
ur á allri framhaldsmenntun í Bret-
landi. „Hún er að mínu mati á rangri
leið. Þenst gríðarlega út án þess að
fjármagnið aukist í samræmi við það.
Fé minnkar því í raun til þess sem
gert er. Hömlur eru settar á menn á
öllum stigum. Svona er þetta að verða
alls staðar í heiminum; háskólarnir
eru að missa sjálfstæðið. Notting-
ham-skólinn gerði eins vel og mögu-
legt var, en ég vona að ég geti komið í
veg fyrir að svona fari á Íslandi. Þið
eruð ekki komnir á sömu braut, ekki
ennþá.“
Og þau voru ákveðin í því, hjónin,
að ef þau breyttu til skyldu þær
breytingar verða róttækar.
Liz var einn af forkólfum fé-
lagslegrar þjónustu á vegum sveitar-
félagsins, en lagði starfið fyrir róða í
því skyni að flytja til Íslands. Og hún
er stórhrifin. Sömu sögu er að segja
af dótturinni, Caitlín, sem er níu ára.
Hún er ákaflega ánægð fyrir norðan.
Hvers vegna í sveit?
Hjónin starfa bæði á Akureyri, Liz
kennir einnig við háskólann, en heim-
ili þeirra er að Skógarseli í Eyjafirði,
um það bil 25 kílómetra sunnan bæj-
arins.
„Í Englandi sækist fólk mjög eftir
því að búa úti í sveit en starfa í borg-
unum. Þegar við komum hingað átt-
uðum við okkur á því að hér er þessu
öfugt farið; hér virðist fólk helst vilja
búa í miðbænum. Fasteignaverð var
því lægra í sveitinni en hér á Akur-
eyri, þveröfugt við það sem er í Bret-
landi, og við keyptum mjög gott hús
rétt við bóndabæ og finnst yndislegt
að vera þar.“
Þau eru útivistarfólk; hafa gaman
af því að ganga á fjöll, sigla og renna
sér á skíðum.
„Við erum því á algjörum drauma-
stað. Eitt það fyrsta sem við gerðum
eftir að við fluttum hingað var að
ganga á Kerlingu.“
Mark lýsir mikilli hrifningu af Guð-
mundi bónda, nágranna þeirra, og
fjölskyldu hans. „Þau hafa tekið okk-
ur sérlega vel. Við vorum svolítið
áhyggjufull áður en við komum vegna
þess að okkur hafði verið sagt að Ís-
lendingar væru frekar kaldir og fálát-
ir, en nágrannarnir hafa verið frá-
bærir. Og við höfum komist að því að
Íslendingar hafa sams konar skop-
skyn og Bretar.“
Tölvu-þetta
og tölvu-hitt
Lögð er áhersla á forritun, kerf-
ishönnun, gagnagrunna, stýrikerfi og
raunhæf verkefni í upplýsingatækni-
deildinni, eins og segir á heimasíðu
Háskólans á Akureyri.
Mark segir blaðamanni nánar frá
deildinni sem hann stýrir.
„Deildin fór af stað fyrir nákvæm-
lega einu ári, þannig að nú erum við
með nemendur bæði á fyrsta og öðru
ári. Markmið mitt þegar ég kom var
að koma á fót deild þar sem boðið yrði
upp á nám í hæsta, alþjóðlega gæða-
flokki í tölvufræðum og það hefur
ekkert breyst.“
Mark segir hægt að leggja stund á
ýmis fög í heiminum í dag sem kallist
tölvu-þetta eða tölvu-hitt, en sjaldn-
ast séu kennd grundvallaratriði við-
fangsefnisins, tölvunnar. Það sé hins
vegar gert í Háskólanum á Akureyri.
Hann kveður námið erfitt og mjög
fræðilegt á köflum, en ástæða þess að
hann velji þessa leið sé sú að mik-
ilvægt sé að fólk skilji verkfærið til
fullnustu og hvernig það starfi. „Fólk
verður að öðlast djúpan skilning á
því.“
Sé einhverjum kennt ákveðið for-
ritunarmál, en ekki hvernig forrit
virki í raun, geti sá hinn sami lent í
vandræðum þegar nýtt mál kemur á
markaðinn. Þá þurfi að þjálfa viðkom-
andi aftur.
„Forritunarmálin líta mjög mis-
munandi út, það sem þau gera er
ólíkt, en í grunninn eru þau öll eins og
þeir sem hafa lært grundvallaratriðin
í þessum fræðum eru á grænni grein.
Sjá strax að ekkert vandamál er að
skilja nýtt forritunarmál sem kemur
á markað.“
Sérsvið Marks er gagnasöfn.
„Kenningar á því sviði voru settar
fram fyrir um það bil þrjátíu árum og
gagnagrunnar eru í raun allir eins;
þeir eru markaðssettir á ólíkan máta,
stærð þeirra og verð eru mjög mis-
munandi en innri bygging er alveg
eins.
Og það er þessi innri bygging sem
við kennum. Ég líki þessu stundum
við bíla; fólki er jafnan kennt að aka
bíl, en við kennum hvernig hann er
hannaður og hvernig á að taka bílinn í
sundur ef hann bilar.“
Hann segir ekki algengt að slíkt
nám sé í boði.
„Minnihluti fólks sem nemur tölvu-
fræði í háskólum fer þessa leið. Nám
hinna er áreiðanlega jafn erfitt en í
því felst ekki þessi undirstaða.
Ég hugsaði með mér hvers virði
það yrði fyrir íslenskt þjóðfélag – og
hvaða áhrif það hefði á efnahagslega
þróun hér – ef ég útskrifaði fólk sem
hefur aðeins takmarkaða hæfileika.
Ég veit að það myndi kosta þjóðfélag-
ið aukna fjármuni að lokum. Mér
fannst því ef ég kæmi hingað á annað
borð, og færi að kenna fólki í litlu
samfélagi – og Ísland sem heild er lít-
ið samfélag, með fullri virðingu – ætti
ég að gera það almennilega strax frá
upphafi.“
Hann dregur ekki dul á það að
nemendur í tölvufræði við HA læri
ýmislegt sem gagnist þeim aldrei
beint í daglegu starfi þegar þar að
kemur. „Ég er að kenna þeim tor-
skildar kenningar í augnablikinu sem
aldrei nýtast þeim beinlínis, en það að
þekkingin sé fyrir hendi mun þó
hjálpa þeim.“
Tveir aðrir Bretar starfa við hlið
Marks í deildinni, þeir Adam Bridgen
og Andy Brooks.
„Andy er reyndur fræðimaður sem
kom frá Nýja-Sjálandi. Adam er mun
yngri maður og hefur ekki mikla
reynslu af kennslu en þeim mun meiri
af rannsóknum. Hann tengist einmitt
háskólanum í Nottingham; var nem-
andi minn þar fyrir um það bil ára-
tug.“
Mark var kunnugt um að Adam
stundaði rannsóknir við háskóla í
Bretlandi, en hafði áhuga á að fá hann
líka til Íslands. „Ég bauð Adam því út
á krá og sannfærði hann þar!“
Viðbrögð Adams voru eitthvað á
þessa leið: Sko; þú vilt að ég fari með
þér til lands þar sem talað er tungu-
mál sem ómögulegt er að læra, þar
sem myrkur er 24 tíma á sólarhring
Hér gæti ég hugsað mér að
búa! Skyldi vera háskóli hérna?
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Mark O’Brien, forseti upplýsingatæknideildar við Háskólann á Akureyri, ásamt eiginkonu sinni, Liz, og dótturinni Caitlin
fyrir utan heimili fjölskyldunnar, Skógarsel í Eyjafjarðarsveit. Fyrir miðri mynd sést glitta í Grundarkirkju.
Það var á sólbjörtum júnídegi fyrir rúmum tveim-
ur árum sem þessi skeggjaði, brosmildi maður
kom í fyrsta skipti til Akureyrar og hugsaði strax
með sér: Hér gæti ég hugsað mér að búa. Skapti
Hallgrímsson hitti Englendinginn Mark O’Brien að
máli á skrifstofu hans í Háskólanum á Akureyri en
O’Brien er forseti upplýsingatæknideildar skólans.
’ Fasteignaverð var lægra í sveitinni en áAkureyri, þveröfugt við það sem er í Bret-
landi, og við keyptum mjög gott hús rétt við
bóndabæ og finnst yndislegt að vera þar. ‘
’ … því yrði erfitt fyrir erlenda nemendur aðfjármagna námsdvöl á Íslandi, ef ekki kemur
til lánsfé frá innlendum yfirvöldum. ‘
’ Margt ungt fólk í Bretlandi og á meg-inlandi Evrópu hleypir heimdraganum til
þess að læra og ef saga háskólanna gegnum
aldirnar er skoðuð kemur í ljós að þeir eru
gjarnan á afskekktum stöðum. ‘