Morgunblaðið - 29.09.2002, Qupperneq 26

LISTIR
26 SUNNUDAGUR 29. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í LISTAMIÐSTÖÐINNI
Straumi í Hafnarfirði sýna nú tveir
listamenn verk sín. Danny van
Walsum er Hollendingur fæddur
1964. Hann hefur haldið nokkrar
einkasýningar í Hollandi og tekið
þátt í allmörgum samsýningum. Van
Walsum er fyrst og fremst málari
þótt hann nefni tækni sína blandaða
tækni. Í Straumi sýnir hann bæði
málverk unnin með þessari blönd-
uðu tækni og dúkristur. Verkin eru
gerð með olíukrít og olíulitum, auk
þess að vera að hluta til klippimynd-
ir. Yfir þetta kemur svo einhvers
konar lím sem festir allt saman nið-
ur og gefur glansandi áferð. Eins og
Hollendingum er lagið hefur hann
sjálfur hannað rammana um verkin
en þeir eru smekklegir og vel hugs-
aðir. Yfirbragð myndanna er létt og
leikandi og litadýrðin mikil. Sömu
mótífin koma fyrir aftur og aftur, en
þurfti þó listamanninn sjálfan til að
ég áttaði mig á því að þarna var um
að ræða hraunbungu, sjóndeildar-
hing og ský, en ekki innanstokks-
muni einhverja, leikfimihest eða
málaratrönur. Litina segist hann sjá
í íslensku landslagi og efast ég ekki
um það þótt þeir séu óvenjulegir í
því samhengi, ekki þarf að hugsa
lengra en til Svavars Guðnasonar til
að sjá annað eins, en frekari samlík-
ing milli þessara tveggja væri þó út í
hött. Myndir van Walsum eru hálf-
hlutbundnar abstraktmyndir, þar
sem formin svífa um af krafti og
léttleika og margar þeirra eru fal-
legar. Markmið hans er að sögn að
búa til fallegar myndir. Hann er
ágætlega fær málari en það liggur
við að formið sé orðið of þægilegt í
meðförum hjá honum, án efa væri
honum óhætt að halda annaðhvort
lengra á þessari braut eða skipta um
stefnu. Aðferðin sem hann velur sér
er á vissan hátt skemmtileg, litirnir
koma vel fram en límið færir mynd-
irnar helst til mikið frá málverkinu
og í átt að þrívíðum hlut, malerískir
eiginleikar myndanna njóta sín ekki
sem skyldi.
Hinn stóri og fallegi sýningarsal-
ur í Straumi rúmar léttilega myndir
van Walsum og stórt verk Elvu
Daggar Kristinsdóttur, gosbrunn úr
trefjaplasti. Elva Dögg útskrifaðist
frá skúlptúrdeild MHÍ 1994 og var
síðan búsett í Danmörku um árabil
en býr nú í Hafnarfirði. Hún hefur
tekið þátt í nokkrum samsýningum
hér og erlendis. Útskriftarverkefni
hennar 1994 vakti nokkra athygli en
þá mótaði hún kvenlíkama í hamsa-
tólg, að nokkru sem ádeilu á þá stöð-
ugu en óskiljanlegu áherslu sem
samfélagið leggur á fitu eða fituleysi
kvenna. Hún hefur nú söðlað um í
efnistökum og notar trefjaplast við
gerð skúlptúrs/gosbrunns. Í verkinu
flæðir vatn upp úr ávexti í höndum
krjúpandi konu, hún heldur hönd-
unum fyrir ofan höfuð, umgjörðin er
svo einhvers konar blómaumgjörð.
Gosbrunnurinn kallar strax verk
tveggja afar ólíkra listamanna fram
í hugann, myndir Jeff Koons af
henni Kikkólínu og kvenmyndir Niki
de Saint-Phalle. Koons var kaldhæð-
inn í verkum sínum en Niki spann óð
til konunnar, sköpunargleði hennar
og krafts. Mér dettur auðvitað ekki í
hug að eigna Elvu Dögg kaldhæðni
með þessu verki. Með því að sýna
konuna sem uppsprettu er hún án
efa nær hugmyndum Niki.
Þar sem hér er um eitt einstakt
verk er að ræða verður framtíðin að
leiða í ljós hvert Elva ætlar sér að
stefna með list sinni. Ljósmyndir af
fyrri verkum hefðu kannski varpað
skýrara ljósi á ætlunarverk hennar,
sama má segja um van Walsum.
Upplýsingar þær sem fylgja með
sýningunni hefðu mátt vera um-
fangsmeiri.
Listafólkið er samtaka í að skapa
list til augnayndis og á þeim for-
sendum heppnast sýningin ágæt-
lega. Nú hefur myndlistin lengi ver-
ið í kreppu eins og sagt er og innan
hennar ríkt ótakmarkað frelsi á all-
an hátt. Hver og einn verður að
ákveða fyrir sjálfan sig hvaða kröfur
hann gerir til myndlistarinnar í dag.
En þó að verk sem eru sem flestum
til sjónrænnar ánægju séu góð og
gild, ætti að vera óhætt að fara fram
á meira. Elva Dögg er hugmyndarík
listakona og forvitnilegt að sjá í
hvaða átt hún þróast. Það er óskandi
að hún, eins og sem flestir aðrir
myndlistarmenn, fái tækifæri til að
þróa list sína frekar meðfram brauð-
stritinu.
Í öllum regnbogans litum
Gosbrunnur Elvu Daggar Kristinsdóttur og málverk Danny van Wals-
um á sýningunni í Listamiðstöðinni Straumi í Hafnarfirði.
MYNDLIST
Listamiðstöðin Straumi
Til 29. september. Sýningin er opin
fimmtudaga til sunnudaga frá kl. 14–17.
BLÖNDUÐ TÆKNI, ELVA DÖGG KRIST-
INSDÓTTIR, DANNY VAN WALSUM
Ragna Sigurðardóttir
FINNINN Kimmo Schroderus og
hin sænska Charlotta Mickelsson
sýna nú saman í Galleríi Skugga við
Hverfisgötu. Charlotta lauk námi
við Listaháskólann í Stokkhólmi fyr-
ir þremur árum og býr nú og starfar
í Stokkhólmi. Hún hefur haldið sýn-
ingar á Norðurlöndum og í Þýska-
landi. Kimmo Schroderus lauk
meistaragráðu við Listaakademíuna
í Helsinki árið 1998, hann hefur þó
unnið að list sinni lengur eða í rúman
áratug og haldið sýningar víða um
lönd.
Charlotta Mickelsson sýnir verk
sín í kjallara Skugga, nokkur minni
verk eru einnig á jarðhæð. Charlotta
er ein af þeim sem vinna verk sín á
staðnum, hún rannsakar möguleika
fátæklegra, hversdagslegra efna í
daglegu umhverfi og finnur á þeim
nýjar hliðar. Hún leitast við að grípa
inn í rýmið, breyta því á fínlegan
hátt og fetar þar í fótspor fleiri sem
hafa verið í svipuðum hugleiðingum
– margir hafa notað rýmið sem efni-
við á síðustu áratugum, allt frá því
að ríkjandi viðhorf módernismans
um listaverkið sem algildan hlut
óháðan umhverfi sínu viku fyrir hug-
myndum um listaverkið í samhengi
við umhverfi sitt og ekki endilega í
hlutbundnu formi.
Fram til þessa hefur Charlotta
unnið mest með þrenns konar efni-
við; hún strekkir hálfgegnsætt plast-
band milli veggja á mismunandi
vegu, hún notar plastfilmur til að
búa til eitthvað sem minnir á bruna-
blöðrur á veggjunum og límbönd
sem strekkt eru í horn og málað yfir
þau. Öll verkin bera vott um mikla
hugvitssemi og næmi fyrir eiginleik-
um efnisins, þau lífga rýmið við,
vekja undrun og koma á óvart. Hún
sýnir einnig ljósmyndir af eldri
verkum og birtir þannig enn frekar
möguleikana sem efniviður hennar
býður upp á. Af þeim verkum sem
hún sýnir í Skugga fannst mér
stærsta verk hennar þó síst heppn-
að, en greinilega hafði hún unnið
betri verk úr þeim efnivið annars
staðar. Verk hennar hafa bæði skír-
skotun til þátta í arkitektúr, til
dæmis minna hvít límböndin á gifs-
flúr, loftskreytingar, og til líkamans,
þau skapa raunar einhvers konar
sérkennilegan samruna þarna á
milli. Plastfilmurnar minna sem fyrr
sagði á brunablöðrur og gæða vegg-
ina óvænt nýju lífi. Margir reyna að
skapa spennandi verk úr lítt spenn-
andi efni og ýmiss konar inngrip í
rými hafa verið vinsæl um nokkurt
skeið. Það er ánægjulegt að sjá svo
vel heppnaða sýningu unna á þeim
grundvelli, þar sem hinu einfalda
tekst að fela í sér margar skírskot-
anir á hæglátan og kíminn hátt og er
um leið skemmtileg sjónræn upplif-
un.
Kimmo Schroderus sýnir tvo
stóra skúlptúra á jarðhæð Skugga,
líkt og hjá Charlottu er útgangs-
punktur hans hversdagslegir hlutir,
en þar sem hún notar minnsta efni-
við mögulegan notar hann eiginlega
eins mikið og hægt er. Þema
Schroderus er mannleg tilvera.
Vegna þess að hann hefur notað
tæki eins og saumavél við gerð verka
sinna og fjallar um þemu eins og
heimili og fjölskyldu er sagt að hann
ögri viðteknum viðhorfum til þess
sem kvenlegt telst eða karllegt í list-
um, sbr. einblöðung frá Galleríi
Skugga. Nú á dögum hlýtur að vera
algjört aukaatriði hvaða tæki lista-
menn nota við vinnu sína, konur eru
löngu farnar að logsjóða og menn að
hekla og prjóna. Og ef það er óal-
gengt að karlmenn fjalli um sam-
mannlega þætti í verkum sínum, um
hvað fjalla þeir þá? Að leggja
áherslu á þetta atriði finnst mér
frekar íhaldssamt heldur en hitt.
Það er spurning hvort að þannig sé
ekki verið að viðhalda ákveðnum for-
dómum.
Kimmo hefur unnið bæði tvívíð og
þrívíð verk á síðustu árum, eitt virð-
ast þau öll eiga sameiginlegt – það er
eitthvað sláandi við þau. Saumaðar
leðurmyndir hans af kvenlíkömum
og tattóveruðu fólki sbr. sýningar-
skrá eru óvenjulegar og frumlegar,
vísa bæði í handverk, leðursaum, nú-
tíma auglýsingasamfélag og áhersl-
una á fullkomna kvenlíkama. Einnig
hefur hann smíðað skúlptúra í formi
húsgagna. Sófaborðið Because I say
so, Af því að ég segi það, sem hefur
verið mölbrotið þrisvar og límt sam-
an þrisvar, segir meira en mörg orð.
Í fremra herbergi Skugga sýnir
Kimmo verkið If not Today then To-
morrow, Ef ekki í dag þá á morgun,
ryðgað bílflak með sætum úr birki,
án efa best heppnaða verk Kimmo
hingað til. Hér vísar hann jafnt í fjöl-
skyldulíf sem ákveðið tímabil heils
samfélags, vonir, drauma og loforð,
eftirsjá, brostna drauma, svikin lof-
orð.
Í innra herbergi hefur verið komið
fyrir sérsmíðuðu rúmi, stálgrind
með leðurumgjörð, þar er einnig
mikill leðurútsaumur á ferð. Verkið
ber nafnið Sweet dreams eða Sætir
draumar og tekst að fela í sér and-
stæður. Sætir draumar eru gefnir í
skyn með sæng og silkirúmfötum en
umgjörðin, efnið og vinnan sem er
lögð í verkið, er svo yfirþyrmandi að
manni finnst sem þessir draumar
geti aldrei ræst. Í galleríinu er svo
líka ljósmyndamappa sem sýnir
skúlptúr úr stálpípum í vinnslu,
einnig þar er efniviðurinn yfirþyrm-
andi nálægur á bæði spennandi og
óþægilegan hátt.
Kimmo Schroderus er að vissu
leyti hefðbundinn listamaður, hann
samþykkir vafningalaust það hlut-
verk listamanns að búa til hluti og
selja þá síðan. Hann leggur áherslu
á handverkið og að vinna verk sín
sjálfur. Þó að skúlptúrar hans vísi til
húsgagna veltir hann ekki fyrir sér
stöðu skúlptúrs í dag, þær spurn-
ingar sem hann spyr og þau við-
brögð sem hann vekur eru fyrst og
fremst tilfinningalegs eðlis og snú-
ast um mannleg samskipti. Verk
hans eru á mörkum þess að vera
kitsch og sum eru borin ofurliði af
efniviðnum. En hann býr yfir því
sem marga dreymir um en öðlast
aldrei, aðal góðs listamanns; hann
hefur sterka sýn. Bestu verk hans
eru tvímælalaust þau einföldustu.
Samanlagt eru sýningarnar tvær í
Galleríi Skugga kærkominn fengur í
sýningaflóruna og vonandi að sem
flestir fari að sjá þær á meðan tæki-
færi gefst.
Ragna Sigurðardóttir
Hin sterka
sýn
Verk Kimmo Schroderus: If not Today then Tomorrow.
Verk eftir Charlottu Mickelsson.
MYNDLIST
Gallerí Skuggi
Til 29. september, opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 11 til 17.
BLÖNDUÐ TÆKNI, CHARLOTTA MICKELS-
SON, KIMMO SCHRODERUS
LISTASAFN Reykjavíkur býður
gestum sínum til Skyndikynna við
listamenn í Hafnarhúsinu á afmæl-
issýningu Myndhöggvarafélagsins í
Reykjavík, MHR-30, sunnudagana
29. september og 6. október kl. 15. Í
dag munu þessir listamenn segja frá
verkum sínum: Valgerður Guðlaugs-
dóttir, Magnús Pálsson, Guðjón Ket-
ilsson, Halldór Ásgeirsson, Magnús
Sigurðarson, Finna Birna Steinson
og Finnbogi Pétursson.
Skyndikynni
við listamenn
BERGLJÓTU Jónsdóttur, stjórn-
anda listahátíðarinnar í Bergen,
stendur til boða fastráðning sem
stjórnandi hátíðarinnar að því er
greint var frá á
netsíðu blaðsins
Bergens Tid-
ende, www.bt.no.
Þessi möguleiki
opnaðist eftir að
stjórn hátíð-
arinnar ákvað að
breyta reglum
þannig að unnt sé
að fastráða
stjórnandann.
„Ég hikaði
lengi áður en ég sagði já, því það er
auðvelt að verða blindur gagnvart
sjálfum sér og það versta sem getur
hent menningarstofnanir er að
staðna,“ sagði Bergljót í viðtali við
blaðið. „En ég trúi því, sem betur
fer, að ég muni vita þegar það er
kominn tími til að hætta. Og ég vil
endilega njóta aðstoðar góðra ráð-
gjafa, innlendra sem erlendra.“
Það var stjórnarformaður
listahátíðarinnar, Jannik Lindbæk,
sem greindi frá ákvörðuninni, en til
þessa hefur hver stjórnandi ein-
ungis verið ráðinn til fjögurra ára
þó sá möguleiki hafi verið fyrir
hendi að framlengja ráðninguna í
tvígang, ár í senn. Sjö ár eru nú lið-
in frá því að Bergljót var ráðin sem
stjórnandi listahátíðarinnar og sjálf
segist hún ekki vita hversu lengi
hún muni halda áfram. „Ég hef allt-
af verið sú sem víkur og það hefði
verið einfaldara fyrir mig að taka
öðrum starfstilboðum. En nú segi
ég já því listahátíðin í Bergen
stendur frammi fyrir mörgum
spennandi áskorunum.“
Heldur starf-
inu jafnlengi
og hún vill
Bergljót
Jónsdóttir
♦ ♦ ♦