Morgunblaðið - 10.11.2002, Page 11

an við vorum að tala saman sleit maðurinn öðru
hverju upp rós hér og þar í gróðurhúsinu. Þeg-
ar vorum að kveðja rétti hann mér síðan feikna-
stóran rósavönd og sagði: „Þessi vöndur er
handa þér. Konan mín er dáin. Hún var dönsk.“
– Þú virðist sem sagt ekki hafa upplifað að Ís-
lendingar væru þungir og lokaðir eins og stund-
um hefur verið haldið fram?
„Öðru nær. Íslendingar eru yfirleitt bæði
opnir og hlýlegir í viðmóti.
Við vorum dugleg að sækja alls konar leik-
sýningar. Eftir sýningu á Skækjunni fórum við
með Hilmi Snæ, Steinunni Ólínu og Steini Árm-
ani á Café List. Allt í einu snaraði sér inn alveg
hreint brjálaður maður og krafðist þess að
Hilmir Snær færi með honum að gefa hestun-
um – klukkan tvö um nótt. Ég segir þér satt –
það var stórhríð úti.“
– Og fór Hilmir Snær með honum?
„Já, og það sem meira er, áður en þeir fóru
hafði honum tekist að fá GSM-númerið mitt!“
segir Charlotte og hristir brosandi höfuðið.
„Benedikt var heldur ekkert að tvínóna við
hlutina og hringdi í mig strax daginn eftir. Við
hittumst og ég segi ekki meir…“
Enn einn leiksigur
Charlotte og Benedikt skrifuðust á í fjóra
mánuði þar til Benedikt heimsótti Charlotte í
Kaupmannahöfn sumarið 1997. Benedikt flutti
síðan til Charlotte í Kaupmannahöfn í febrúar
árið 1998. Sama ár vann Charlotte enn einn
leiksigurinn á ferli sínum í hlutverki sænsku
leikkonunnar Toru Teje í leikriti Per Olov Eng-
kvist Billedmagerne í Betty Nansen Teatret í
Kaupmannahöfn. Hin virta danska leikkona
Bodil Udsen fór með hlutverk Selmu Lagerlöf í
sýningunni. Í viðtali undir yfirskriftinni Miklir
hæfileikar í Ekstrabladet fylgist blaðamaður-
inn með Charlotte þurrka af sér síðustu leif-
arnar af farðanum eftir að hafa farið með hlut-
verk Toru í sýningunni. „Hlutverk þar sem
hæfileikar og útgeislun Charlotte fá notið sín –
þar sem hún í samspili með Bodil Udsen í hlut-
verki Selmu Lagerlöf vekur áhorfandann til
umhugsunar um hvorki meira né minna en
kjarnan í listinni og ástinni.“
Seinna svarar Charlotte því hvort hún sé gift
og eigi börn. „Ekki enn þá,“ segir hún, „en ég á
íslenskan kærasta. Hann er líka leikari og
kennir við leiklistarskólann í Málmey. Íslend-
ingar standa framarlega á sviði leiklistar. Þeir
eru meiri stjórnleysingjar og hugrakkari að
nota líkamann. Áhorfendur dá leikarana á allt
annan hátt en hérna. Það er gerjun í leikhúslíf-
inu uppi á Íslandi.“
„Það er greinilegt á þessari tilvitnun að ég
hef verið mjög ástfangin,“ segir Charlotte þeg-
ar tilvitnunina ber á góma.
„Auðvitað er alltaf gaman að fá jafn jákvæða
dóma og ég fékk fyrir hlutverk Toru,“ heldur
hún áfram hugsi. „Sýningin gekk fyrir fullu
húsi 500 áhorfenda nánast á hverju kvöldi í
marga mánuði. Eftir þessa törn fannst mér þó
að ég þyrfti á hvíld að halda. Ég var orðin 34 ára
og hafði starfað nær sleitulaust við leikhúsin í 7
ár. Ég get heldur ekki neitað því að mér fannst
orðið tímabært að stofna fjölskyldu. Barnið lét
heldur ekki bíða eftir sér þegar rétti maðurinn
var fundinn. Ég var komin með væna bumbu
þegar ég lék tröll í danskri sjónvarpsseríu fyrir
börn haustið 1998. Anna Róshildur kom í heim-
inn í Kaupmannahöfn í febrúar árið 1999.“
Ástin flytur fólk
Skömmu síðar ákváðu Charlotte og Benedikt
að flytjast til Íslands og búa þar í eitt ár. „Eins
og þú veist búum við hér enn,“ segir Charlotte
brosandi. „Eitt ár er alls ekki nógu langur tími
til að kynnast nýju landi fyrir utan að Benedikt
var fljótlega kominn á fullt í íslensku leikhúslífi.
Ég gat ekki bara sagt við hann að við værum að
flytja aftur til Danmerkur. Ég neita því samt
ekki að tvö fyrstu árin á Íslandi voru erfið og á
tímabili velti ég því alvarlega fyrir mér að söðla
um og fara út í myndlist. Með því móti gæti ég
slegið tvær flugur í einu höggi, þ.e. samræmt
sköpunarþrána betur fjölskyldulífinu og sneitt
hjá tungumálavandanum. Svo fór þó ekki að ég
settist á skólabekk. Eftir að hafa undirbúið mig
í dálítinn tíma undir inntökupróf í keramik-
deildina skipti ég um skoðun og ákvað með
stuttum fyrirvara að taka inntökupróf í fjöl-
tæknideild. Ég var í sumarfríi í Danmörku þeg-
ar ég fékk svar um að ég kæmist ekki inn í skól-
ann og satt best að segja varð ég ekkert
voðalega leið. Ég held að þetta hafi verið skila-
boð til mín um að ég ætti að halda áfram að
leika.“
„Hún þarf svo mikið rými“
„Eftir að ég fékk skilaboðin fór ég að velta
því fyrir mér hvernig ég gæti stundað leik-
listina á Íslandi,“ segir Charlotte. „Hlutverkum
rignir ekki beinlínis yfir mállausa leikara í nýju
landi. Enda þótt ég geti talað þokkalega ís-
lensku núorðið efast ég um að ég losni nokkurn
tíma alveg við hreiminn þó að hugsanlega geti
ég æft hann af mér í einhverjum ákveðnum
texta. Burtséð frá því var ég fljót að átta mig á
því að ég yrði að vera dugleg við að skapa mín
eigin tækifæri og vera óhrædd að veita sköp-
unarþránni farveg í öðrum listformum. Eitt af
fyrstu verkefnunum mínum á Íslandi, Rauð-
hetta og úlfurinn, var að vissu leyti afturhvarf
til barnæskunnar. Það var eins og að ganga í
barndóm að fá að skapa leiksýningu upp úr
gömlu ævintýri rétt eins og við systurnar gerð-
um heima í Árósum í gamla daga. Eftir að hafa
samið textann réðst ég í að semja lögin og söng-
textarnir komu eins og af sjálfu sér í gegnum
eins konar leik. Þó að leiklistin sé oft strembin
vinna verður hún líka að vera leikur. Ef manni
finnst ekki gaman að leika á maður að hætta.
Danskir vinir mínir hafa stundum spurt mig
að því hvers vegna í ósköpunum ég hafi kosið að
gefa frama minn í Danmörku upp á bátinn til að
flytjast til Íslands. Ég þurfti einfaldlega á því að
halda að gera eitthvað annað á þessum tíma.
Núna gæti ég trúað að ég hafi smitast dálítið af
þeirri hugsun Íslendinga að halda að ég geti
gert allt. Ég hef svo oft heyrt fólk segja hérna
þegar ný hugmynd hefur komið upp á borðið:
„Ég hef nú aldrei prófað þetta áður en gerum
þetta bara.“ Satt að segja finnst mér alveg frá-
bært hvað Íslendingar hugsa stórt og eru oft
„spontant“ þegar kemur að því að framkvæma
hlutina. Danir eru varkárari og reka sig oftar á
alls kyns hindranir. Veistu – loftið er stundum
svo lágt í Danmörku. Annars finnst mér svolítið
gaman að segja frá því að þegar einni af kunn-
ingjakonum mínum í Árósum var sagt frá því að
ég hefði flutt til Íslands þá sagði hún: „Það var
nú gott – hún þarf svo mikið rými.“
Hvað íslenskt leikhús varðar hefur mér þó
fundist skrítið hversu fáar leikkonur eru raun-
verulegar stjörnur á Íslandi. Þrátt fyrir að um
80% leikhúsgesta séu konur eru aðalstjörnurn-
ar nær einvörðungu karlar. Samt eigið þið svo
margar stórkostlegar leikkonur. Leikhúsin
þurfa að vera duglegri að halda á lofti hæfi-
leikaríkum leikkonum með því að bjóða þeim
bitastæðari hlutverk. Leikritahöfundarnir
þurfa að huga að því að semja góð kvenhlut-
verk.“
Hin smyrjandi jómfrú birtist
„Ég vildi gera sýningu um að vera nýr Ís-
lendingur,“ segir Charlotte þegar talið berst að
nýjasta verkefni hennar – Hinni smyrjandi
jómfrú. „Um að þurfa að byrja alveg upp á nýtt,
læra nýtt tungumál, eignast nýja vini – nýja fót-
festu í nýju landi. Einföld bakarísferð gat snúist
upp í hreina martröð fyrstu mánuðina. Að ætla
að fá þrenn, þrjár, nei þrjú af einhverju og enda
svo á því að fá bara fimm af öllu! Allt fyrsta árið
fór eiginlega bara í að reyna að skilja alla hina.
Ég lagði við hlustir og komst að sitthverju um
Íslendinga, t.d. tók ég sérstaklega eftir því
hversu sannfærðir Íslendingar eru oft um eigið
ágæti. Jákvæðu afleiðingarnar eru að fátt
stendur í vegi fyrir því að fólk framkvæmi hug-
myndir sínar eins og ég minntist á áðan. Nei-
kvæðu afleiðingarnar geta birst í þjóðernis-
hyggju með neikvæðum formerkjum. Þessir
eyjarskeggjar sem finnst þeir vera bestir, fal-
legastir og sterkastir eiga erfitt með að leyfa
útlendingum að vera hluti af þessum fallega
hópi.
Upphaflega hugmyndin fólst í því að flétta
mína eigin reynslu af því að flytja til Íslands
saman við reynslu annarra útlendinga af því
sama. Ég fékk listamannalaun í mars til að
vinna verkefnið og fljótlega upp úr því fór ég að
taka viðtöl við starfsmenn Alþjóðahúss, Dani og
aðra nýja Íslendinga um reynsluna af því að
flytja til Íslands. Smám saman rann síðan upp
fyrir mér að ég var Dani,“ segir Charlotte og
hikar örlitla stund. „Jú, sem Dani hef ég
ákveðna sérstöðu, t.d. á ég mun meira sameig-
inlegt með Íslendingum heldur en fólk frá fjar-
lægari þjóðum. Ég gerði mér s.s. grein fyrir því
að ég gat ekki talað fyrir munn Júgóslava, As-
íubúa og annarra fjarlægari þjóða. Saga þeirra
var ekki saga mín og öfugt.
Endirinn var sá að ég skrifaði einleikinn Hin
smyrjandi jómfrú. Eins og titillinn ber með sér
er ramminn sóttur í danska menningu. Ég er
smurbrauðsjómfrúin, Steinunn Knútsdóttir er
leikstjórinn og Benedikt er framleiðandinn í
samvinnu við veitingastaðinn Tjarnarbakkann.
Einleikurinn byggist að stórum hluta upp á
minni eigin reynslu og er að vissu leyti talsvert
persónulegur. Ég gef aðalpersónunni mitt eigið
nafn og heimilisfang. Smurbrauðsjómfrúin hef-
ur í upphafi verksins verið læst inn á heimili
sínu í Þingholtunum. Óvæntir atburðir verða
síðan til þess að hún kemur á þeysifart niður í
Iðnó og fer að útbúa smørrebrød. Upp úr því
verður til rómantísk ástarsaga. Rækjan af
Himmelbjerg-smurbrauðinu verður ástfangin
af beikoninu á Esju-smurbrauðinu og ákveður
að flytja sig á milli smurbrauða. Gallinn er bara
að rækjan passar ekki alltof vel með beikoninu
og kæfunni. Ég veit ekki hvað ég má segja mik-
ið en rækjan lifnar við, verður að sjálfstæðri
persónu og fer að rekja söguna sína fyrir áhorf-
endunum…“
Brjálæði í bland
Undirbúningur Charlotte fyrir sýninguna
hefur ekki aðeins falist í því að æfa hlutverkið
með hefðbundnum hætti. „Ég hef ásamt Bene-
dikt þurft að sjá um að redda alls konar hlutum
og svo þurfti ég auðvitað að læra réttu hand-
brögðin við smurbrauðsgerðina. Þú skilur að þó
að ég sé Dani er ég ekki sjálfkrafa sérfræðingur
í smurbrauði! Ég þurfti sem betur fer ekki að
leita langt til að hitta rétta fólkið. Smurbrauðs-
sérfræðingarnir á Jómfrúnni í Lækjargötu
tóku mér afskaplega vel og voru ekki lengi að
kenna mér grundvallarhandtökin. Í allri um-
ræðunni um smurbrauðið má heldur ekki
gleyma því að á meðan á leiksýningunni Hinni
smyrjandi jómfrú stendur verður boðið upp á
ekta smørrebrød með tilheyrandi frá veitinga-
staðnum Tjarnarbakkanum í Iðnó. Hlaðborð
verður væntanlega á boðstólum þegar nær
dregur jólum. Um hátíðarnar verður hlé á sýn-
ingunum því að þá ætlum við Benedikt að fara
með Önnu Róshildi í jólafrí til Danmerkur. Ég
verð að viðurkenna að ég er farin að hlakka
talsvert til að koma heim. Auðvitað sakna ég
Danmerkur, vinanna, ættingjanna og tungu-
málsins. Satt að segja er ég svolítið farin að spá
í að flytja aftur til Danmerkur. Einhvern veg-
inn virðast það vera mín örlög að þegar mér er
farið að ganga vel á einum stað þarf ég að fara
eitthvað annað til að byrja upp á nýtt. Þegar allt
brosti við mér í Árósum flutti ég til Kaup-
mannahafnar. Þegar ég naut velgengni í Kaup-
mannahöfn flutti ég til Íslands. Núna þegar
mér er farið að ganga betur á Íslandi er ég
strax farin að hugsa mér til hreyfings. En
planta sem ætlar sér að vaxa og þroskast verð-
ur að festa rætur. Það getur verið erfitt að
ákveða sig þegar Atlantshafið er svona stórt og
ættlöndin tvö. Eftir áramótin hef ég tekið að
mér að vera aðstoðarleikstjóri Kjartans Ragn-
arssonar í sýningunni Rauða spjaldið eftir hann
og Sigríði Margréti Guðmundsdóttur í Þjóð-
leikhúsinu.
Annars á Hin smyrjandi jómfrú hug minn all-
an um þessar mundir. Stundum hef ég velt því
fyrir mér hvort ég sé alveg brjáluð að ætla að
fara að setja svona sýningu upp á eigin spýtur
og leika á tungumáli sem ég hef aðeins þekkt í
þrjú ár. Sem dæmi má nefna að ég er miklu
lengur að læra textann heldur en ef ég væri að
læra danskan texta því að ég hef svo litla tilfinn-
ingu fyrir tungumálinu og verð því að læra allar
endingarnar utanbókar. En þá segi ég aftur við
sjálfa mig: „Charlotte – ef þú getur þetta þá
getur þú allt.“
þá getur þú allt“
Charlotte Bøving gefur hinni smyrjandi jómfrú bæði nafn sitt og heimilisfang í sýningunni í Iðnó. Benedikt Erlingsson, leikari, leikstjóri og eiginmaður
Charlotte, les áhorfendum pistilinn til hliðar og að ofan. Leikstjóri Hinnar smyrjandi jómfrúr er Steinunn Knútsdóttir.
’ Einhvern veginn virðastþað vera mín örlög að þeg-
ar mér er farið að ganga
vel á einum stað þarf ég að
fara eitthvað annað til að
byrja upp á nýtt. ‘
ago@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2002 11