Morgunblaðið - 10.11.2002, Blaðsíða 33

Morgunblaðið - 10.11.2002, Blaðsíða 33
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2002 33 þeim rétti. Við síðustu lagfæringar á lögum um ættleiðingu og staðfesta samvist hafa þingmenn ekki verið reiðubúnir að fella þessar takmarkanir úr gildi. Þau rök hafa gjarnan verið höfð í frammi að með þessum takmörkunum sé verið að verja hagsmuni barna. Að baki slíkum röksemdum hlýtur að liggja sú skoðun að samkynhneigðir geti ekki verið jafngóðir foreldrar og aðrir. Spurningin er hvort þessi rök standist skoðun. Þeir, sem eru andvígir því að samkynhneigðir ættleiði börn, segja gjarnan sem svo að með því sé ekki nægur stöðugleiki tryggður í lífi barnanna, sambönd samkynhneigðra séu of stop- ul. Renna einhverjar staðreyndir stoðum undir þetta? Af hverju er gagnkynhneigðu pari í óvígðri sambúð heimilt að sækja um ættleiðingu, en ekki samkynhneigðu pari í staðfestri samvist, þótt síð- arnefnda parið hafi tekizt á hendur mun ríkari skuldbindingar og stöðugleikinn í sambandinu ætti að vera þeim mun meiri? Samfélagið sam- þykkir – eða lætur a.m.k. óátalið – að fólk eignist börn að óyfirveguðu ráði, jafnvel eftir skyndi- kynni sem aldrei áttu að leiða til barneigna, því síður til sambúðar eða hjónabands. Af hverju ættum við að amast við því að fólk í staðfestri samvist, sem er reiðubúið að leggja á sig alla þá fyrirhöfn og erfiði, sem fylgir því að fá leyfi til að ættleiða barn eða gangast undir tæknifrjóvgun, fái að verða foreldrar? Önnur algeng röksemd er að börn þurfi fyr- irmyndir af báðum kynjum, en þær sé ekki að hafa í samkynhneigðum samböndum. Af hverju er þá einhleypum heimilt að sækja um ættleið- ingu? Þegar einhleypir einstaklingar sækja um að fá að ættleiða barn er yfirleitt lögð áherzla á að þeir geti sýnt fram á að það muni hafa tiltækar, t.d. innan nánustu fjölskyldu, góðar fyrirmyndir af báðum kynjum. Er ekki einfalt mál að gera sömu kröfu til samkynhneigðs pars? Raunar felst sú undarlega þversögn í núgildandi lögum að ein- hleypur, samkynhneigður einstaklingur getur sótt um leyfi til ættleiðingar en ef hann festir ráð sitt, missir hann þann rétt sinn. Svo má spyrja hvort það sé meiri hætta á að börn samkyn- hneigðra skorti fyrirmyndir af báðum kynjum en þau nærri 15.000 börn á Íslandi, sem búa hjá ein- stæðum foreldrum. Sum þeirra barna þekkja ekki annað foreldri sitt eða sjá það sjaldan eða aldrei. Er ekki betra að eiga t.d. tvær mömmur en engan pabba? Sumir halda því fram að „hætta“ sé á því að börn, sem alast upp hjá samkynhneigðum pörum, verði sjálf samkynhneigð. Sömuleiðis er því hald- ið fram að vegna fordóma gegn samkynhneigðum geti börn þeirra orðið fyrir stríðni og einelti í meira mæli en önnur börn. Röksemdir af þessu tagi, sem yfirleitt eru settar fram undir þeim for- merkjum að verið sé að hugsa um hag barnanna, opinbera aðallega fordóma þeirra, sem hafa þær uppi. Það gleymist stundum, að fjölmargir samkyn- hneigðir einstaklingar eiga börn – áætlað hefur verið að hér á landi eigi allt að 1.000 börn sam- kynhneigða foreldra – og engar rannsóknir, sem gerðar hafa verið á högum þessara barna, renna stoðum undir að þau eigi erfiðara uppdráttar en önnur. Í mörg hundruð blaðsíðna skýrslu þing- manna- og sérfræðinganefndar, sem lagði grund- völlinn að ákvörðun sænska þingsins sl. sumar, er farið rækilega yfir fjöldann allan af rannsóknum á börnum, sem alast upp hjá samkynhneigðum pörum. Niðurstaða nefndarinnar, en til hennar er m.a. vitnað í greinargerðinni með áðurnefndri þingsályktunartillögu, er að það sé enginn munur á getu samkynhneigðra og gagnkynhneigðra for- eldra til að veita börnum sínum umhyggju og gott uppeldi. „Börn samkynhneigðra foreldra þróast sálrænt og félagslega með sambærilegum hætti og börn gagnkynhneigðra foreldra. Enginn mun- ur hefur heldur komið fram hvað varðar þróun kynhneigðar barnanna,“ segir í niðurstöðum nefndarinnar. Þeir, sem hafa áhyggjur af því að börnum sam- kynhneigðra sé strítt eða að þau líði hugsanlega fyrir eigin samkynhneigð, ættu fremur að beita sér fyrir því að útrýma fordómum gagnvart sam- kynhneigð en reyna að hindra að samkynhneigt fólk eignist börn. Loks hefur sú röksemd verið nefnd, að það geti gert gagnkynhneigðum hjónum, sem vilja ætt- leiða börn frá útlöndum, erfiðara fyrir, verði sam- kynhneigðum leyft að sækja um að fá að ættleiða. Þetta atriði var mikið til umræðu í Svíþjóð í vor og hlaut ýtarlega skoðun. Nefndin, sem áður var getið, komst að þeirri niðurstöðu að tveir alþjóð- legir samningar um ættleiðingar milli landa, Haag-samningurinn frá 1993 og Evrópusamning- ur frá 1967, gerðu eingöngu ráð fyrir að gift hjón eða einhleypir gætu ættleitt börn, en það stæði þó ekki í vegi fyrir því að lagabreytingin yrði gerð í Svíþjóð. Nefndin lagði til að síðarnefnda samn- ingnum yrði sagt upp, enda hefði hann ekki skilað árangri og mörg Evrópuríki ættu ekki aðild að honum. Þá gerði nefndin könnun hjá 25 ríkjum, þaðan sem flest börn voru ættleidd til Svíþjóðar árið 1999. Svör bárust frá 17 ríkjum og voru þau öll á þann veg að þessi ríki myndu ekki leyfa að sam- kynhneigð pör ættleiddu þarlend börn. Hins veg- ar svaraði eingöngu eitt ríki, Lettland, því til að lagabreyting í Svíþjóð myndi hugsanlega gera gagnkynhneigðum pörum erfiðara fyrir að fá börn til ættleiðingar. Sænska þingið samþykkti að gera könnun á áhrifum lagabreytingarinnar ári eftir að hún tæki gildi til að komast að raun um hvort hún hefði einhver áhrif á möguleika fólks til að ættleiða börn erlendis frá. Í þessu efni hlýtur almennt að gilda að þau ríki, sem lengst eru komin í því að tryggja almenn mannréttindi og jafnræði borgaranna, geta ekki látið það hafa áhrif á innanlandslög sín að önnur ríki séu skemmra á veg komin. Með því að fleiri ríki leyfi samkynhneigðum að sækja um leyfi til ættleiðingar, skapast líka smám saman forsendur til að breyta alþjóðlegum samningum á þá vegu. Engin ógnun við fjölskylduna Í þessum efnum á hag- ur barna að sjálfsögðu að vera í fyrirrúmi. Aðalatriði málsins er, þegar allt kemur til alls, að með því að leyfa sam- kynhneigðum pörum að ættleiða börn eða eignast þau með tæknifrjóvgun, er verið að stækka þann hóp sem er tiltækur, reiðubúinn og hæfur til að veita börnum ást, umhyggju og gott uppeldi, sem er það sem börn þurfa mest á að halda. Samkyn- hneigðir eru rétt eins og annað fólk, þrá margir hverjir að verða foreldrar og eru ekkert síður í stakk búnir til að gegna því hlutverki en gagn- kynhneigðir. Þannig eru tillögur um að leyfa samkynhneigðum að ættleiða engin ógnun við fjölskylduna eins og stundum er haldið fram. Þær miða þvert á móti að því að styrkja fjölskylduna og fjölga barnafjölskyldum. Tillögur um að samkynhneigð pör fái að ætt- leiða börn eiga fylgi að fagna meðal þjóðarinnar. Í könnun Gallup snemma á árinu 2000 sögðust 53% svarenda mjög eða frekar hlynntir slíku, en 35% voru andvíg. Í aldurshópnum 18–24 ára voru yfir 65% hlynnt því að leyfa samkynhneigðum ætt- leiðingar. Ætla má að ef spurt yrði nú, yrði stuðn- ingurinn við slíka breytingu enn meiri enda hafa umræður um málið aukizt mjög undanfarin miss- eri. Það er því full ástæða til að Alþingi taki þessi mál til rækilegrar skoðunar og samþykki þings- ályktunartillöguna, sem nú liggur fyrir. Í því starfi, sem þá tekur við, hljóta menn að horfa til reynslu nágrannaríkjanna, Svíþjóðar, Bretlands og Hollands. Markmiðið á að sjálfsögðu að vera að afnema eins og kostur er hvers konar lagalega mismunun. Í lýðræðisríkinu Íslandi, þar sem mannréttindi eru í heiðri höfð, eiga lög ríkisins ekki að draga fólk í dilka, hvorki eftir kynhneigð né öðru. Morgunblaðið/Kristinn Vetrarrökkur „Með því að leyfa samkynhneigðum pörum að ættleiða börn eða eignast þau með tækni- frjóvgun, er verið að stækka þann hóp sem er tiltækur, reiðubúinn og hæf- ur til að veita börn- um ást, umhyggju og gott uppeldi, sem er það sem börn þurfa mest á að halda. Samkyn- hneigðir eru rétt eins og annað fólk, þrá margir hverjir að verða foreldrar og eru ekkert síður í stakk búnir til að gegna því hlutverki en gagnkynhneigð- ir.“ Laugardagur 9. nóvember
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.