Morgunblaðið - 27.11.2002, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 MIÐVIKUDAGUR 27. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
AUKIÐ flugöryggi og samræming á
margs konar reglum er varða flug-
starfsemi er stöðugt verkefni flug-
málayfirvalda. Næsta sumar verður
haldin í Reykjavík sameiginleg ráð-
stefna Joint Aviation Authorities,
Flugöryggissamtaka Evrópu, JAA,
og bandarísku flugmálastjórnarinn-
ar, FAA, sem fjalla mun um slík mál.
Er þetta 20. fundur samtakanna og
að því leyti tímamótaráðstefna að
með tilkomu European Aviation
Safety Association, EASA, sem verið
er að koma á laggirnar, breytist starf
JAA verulega. Nýju samtökin eru
stofnuð að frumkvæði Evrópusam-
bandsins og falla aðildarlöndin því
undir þau svo og lönd innan Evrópska
efnahagssvæðisins.
Inge R. Steenberg, sem starfar við
reglugerðarmál hjá JAA, og Pétur K.
Maack, framkvæmdastjóri flugör-
yggissviðs Flugmálastjórnar, segja
mikið starf hafa verið unnið við sam-
ræmingu á reglugerðum og starfs-
háttum er varða flugmál austan hafs
og vestan en mikið starf sé þó óunnið.
Mál mislangt komin
„Við getum nefnt sem dæmi að
reglur er varða viðurkenningu flug-
vélagerða hafa verið mismunandi í
löndum Evrópu og Bandaríkjunum,“
segir Inge R. Steenberg, „og hafa
framleiðendur óskað eftir því að þessi
atriði séu samræmd eftir föngum.
Það er meðal verkefna JAA og FAA
að verða við þessum óskum og í
tæknilegum málefnum, þ.e.a.s. varð-
andi tegundarviðurkenningu og við-
haldsmál, er samræming langt á veg
komin. Hún er alllangt komin hvað
varðar flugrekstur en skemmst hvað
varðar grunnmenntun og þjálfun
flugmanna.“
Samskipti JAA við Bandaríkja-
menn fara einkum fram gegnum
FAA en einnig eru mikil samskipti
við Alþjóða flugmálastofnunina,
ICAO. Á árlegri ráðstefnu JAA og
FAA eru einnig fulltrúar framleið-
enda, flugfélaga og samtaka flug-
manna, svo nokkur séu nefnd. Að
sögn þeirra hefur á síðari árum á
þessum ráðstefnum verið lögð aukin
áhersla á umfjöllun um verkefni sem
unnið er að beggja megin Atlants-
hafsins og ætlað er að bæta flugör-
yggi í heiminum. Þau segja mikla
fjármuni lagða í þessi verkefni t.d.
hvernig fækka má slysum þegar flug-
vél er beinlínis flogið í jörðina í stjórn-
uðu flugi, hvernig fækka má slysum
sem tengjast flugtaki eða lendingu og
flugslysum við árekstra á flugbraut-
um.
Áætlað er að fundinn í Reykjavík,
sem haldinn verður um mánaðamót
maí–júní, sitji ekki færri en um 320
manns frá öllum heimshornum og fer
fundurinn fram í hinu nýendurnýjaða
Hótel Esju. „Á þessum fundum eru
mál lögð fram eftir vandlegan und-
irbúning og þau rædd ítarlega,“ segir
Pétur. „Og það má segja að þau séu
ekki lögð fram nema að almennur
áhugi sé á þeim og vitað sé að þau hafi
víðtækan stuðning, það er ekki verið
að varpa fram lítt grunduðum hug-
myndum heldur málefnum sem
snerta flest löndin og allir sem eru í
flugstarfsemi þurfa að geta fjallað
um.“
Ólík viðhorf til vopnaburðar
Einstök málefni sem eru efst á
baugi hverju sinni fá einnig sinn sess
á ráðstefnunni og ekki er talið ólík-
legt að vopnaburður flugmanna í
stjórnklefa verði ræddur. Inge R.
Steenberg segir skoðanir í þeim efn-
um mismunandi. „Viðhorfin til skot-
vopna eru mjög ólík milli Evrópu og
Bandaríkjanna og byssueign er miklu
almennari í Bandaríkjunum en flest-
um Evrópulöndum. Bandarísk flug-
félög hafa sóst eftir því að flugmenn
þeirra fengju að bera skotvopn en í
Evrópu hafa menn fyrirvara á slíku.
Það er því ekki víst að sameiginleg
lausn finnist á þessu atriði fyrir flug-
heiminn allan. Sum atriði verða líka
alltaf mismunandi eftir löndum,“ seg-
ir hún en þau leggja bæði áherslu á að
mikilvægt sé að flest er varðar rekst-
ur og meðhöndlun flugvéla, menntun
og þjálfun sé eftir samræmdum
reglum.
Önnur umfjöllunerefni eru reglur
um aðskilnað flugvéla, spurningin um
hvort beri að hafa árekstrarvara í öll-
um gerðum flugvéla og eitt stærsta
umfjöllunarefnið um þessar mundir
er á sviði flugleiðsögukerfa.
En hvað með aðra heimshluta en
Evrópu og Ameríku verður hægt að
samræma flugstarfsemi allra svæða?
„Ef önnur lönd vilja samræmast og
taka upp reglur sem gilda hjá JAA og
FAA þá er málið fremur einfalt og
fulltrúar JAA hafa farið til landa í
Suður–Ameríku og Asíu til að ræða
slík mál,“ segir erlendi fulltrúinn.
Segir hún að smám saman hljóti allar
meginvinnureglur í flugstarfsemi
heimsins að mestu eða öllu leyti að
verða samræmdar.
Staða JAA að breytast
Pétur K. Maack segir að nýja
ESB-stofnunin, EASA, sem taka á
yfir öryggismál í flugi innan Evrópu,
muni hafa aðra og formlegri stöðu en
JAA. „Segja má að JAA séu samtök
flugmálastjórna Evrópulanda en þau
samtök hafa ekki lagalega stöðu al-
þjóðastofnana. Evrópusambandið
hefur ákveðið að koma á eigin stofnun
og verður henni falin umsjá flugör-
yggismála aðildarlandanna. Löndin
innan Evrópska efnahagssvæðisins
eiga væntanlega beina aðild að stofn-
uninni enda ná reglur hennar til land-
anna. Nýja stofnunin tekur því yfir
reglugerðarsmíði sem JAA hefur haft
með höndum en JAA verður líkast til
vettvangur fyrir EASA til að koma
þessum reglugerðum á framfæri við
þau lönd sem ekki starfa innan vé-
banda þess,“ segir Pétur en tekur
fram að framtíðarstaða JAA sé ef til
vill nokkuð óljós í bili.
Bandaríkja- og Evrópumenn funda á Íslandi um samræmingu flugmála
Aukið flugöryggi með meiri
samræmingu á reglum
Morgunblaðið/Kristinn
Inge R. Steenberg, sem starfar við reglugerðarmál hjá JAA, og Pétur K.
Maack, framkvæmdastjóri flugöryggissviðs Flugmálastjórnar.
 GUÐRÚN Haraldsdóttir mann-
fræðingur varði doktorsritgerð sína
6. maí sl. við the University of Iowa í
Iowa City í
Bandaríkjunum.
Doktorsritgerðin
nefnist „Cooper-
ation and Con-
flicting Interests:
An Ethnography
of Fishing and
Fish Trading on
the Shores of
Lake Malawi“.
Ritgerðin byggist á árslangri rann-
sókn í tveimur þorpum við Malaví-
vatn í suðurhluta Malaví þar sem íbú-
arnir byggja afkomu sína á
fiskveiðum og viðskiptum með fisk.
Rannsóknin beindist annars vegar að
því að greina hlutverk og tengsl mis-
munandi félagshópa í þessum at-
vinnugreinum og hins vegar að sam-
bandi þessara hópa við fiskveiði-
yfirvöld, en á undanförunum árum er
fiskafli úr vatninu sagður hafa
minnkað mikið og telja yfirvöld að
aukin aflasókn smábáta á grunnslóð
sé helsta orsökin.
Fyrri hluti ritgerðarinnar lýsir
sögu fiskveiða og fiskviðskipta í
Malaví og ástæðunum fyrir þeim
miklu breytingum sem þessar at-
vinnugreinar tóku á tuttugustu öld.
Gerð er grein fyrir mismunandi þátt-
töku kynjanna í veiðum og við-
skiptum með fisk í þorpunum og er
staða kvenna skoðuð sérstaklega.
Sýnt er fram á að þrátt fyrir mikla
þátttöku kvenna í fiskviðskiptum við
Malavívatn stunda konur jafnan við-
skiptin í töluvert smærri mæli en
karlar. Þó beri þær oftast meiri efna-
hagslega ábyrgð gagnvart heim-
ilunum en karlar og séu jafnvel álitn-
ar kænni í viðskiptum.
Í síðari hluta ritgerðarinnar er
fjallað um tengsl fiskiþorpanna og
fiskveiðiyfirvalda. Á síðustu árum
hafa stjórnvöld í Malaví reynt að inn-
leiða fiskveiðistjórnunarkerfi sem
byggist á jafnri þátttöku þorpanna
og yfirvalda í stjórnun fiskveiða í
vatninu. Rannsóknin sýndi fram á að
þrátt fyrir umræðu um lýðræðislega
fiskveiðistjórnun er fiskveiðistjórn-
unarkerfið langt frá því að ná lýð-
ræðislegum markmiðum sínum.
Spilling embættismanna og hrokafull
framkoma þeirra gagnvart þorps-
búum veldur því að mikið vantraust
ríkir gagnvart stjórnvöldum og gref-
ur undan einum af meginforsendum
fiskveiðistjórnunarkerfisins. Auk
þess eru færð rök fyrir því í ritgerð-
inni að skilgreining yfirvalda á þorps-
samfélaginu sem fiskveiðistjórn-
unarkerfið byggist á, standist ekki
raunverulegar aðstæður í þorpunum.
Skipulag fiskveiðistjórnunarkerfisins
gengur út frá því að þorpin séu eins-
leitar og stöðugar einingar, en rann-
sóknin sýnir fram á menningarlegan
margbreytileika innan þorpanna og
einnig mikilvægan efnahagslegan
ójöfnuð. Þetta er ekki bara ójöfnuður
á milli kvenna og karla heldur einnig
ólíkra hópa kvenna og ólíkra hópa
karla, sem hefur veigamikla þýðingu
fyrir pólitískar og efnahagslegar af-
leiðingar fiskveiðistjórnunarkerf-
isins. Niðurstaðan er sú að þetta nýja
stjórnunarkerfi eigi litla möguleika á
meðan litið er framhjá þessum fé-
lagslega og efnahagslega marg-
breytileika þorpanna.
Guðrún lauk stúdentsprófi frá
Verkmenntaskólanum á Akureyri
1987, BA-prófi í mannfræði frá Há-
skóla Íslands 1992, og MA-prófi frá
the University of Iowa 1994. For-
eldrar Guðrúnar eru Haraldur
Hannesson og Sólveig Benný Jó-
hannsdóttir, fyrrv. bændur í Víði-
gerði í Eyjafjarðarsveit. Sambýlis-
maður Guðrúnar er Harri Englund
mannfræðingur og búa þau í Malaví.
Aðalleiðbeinandi Guðrúnar var dr.
E. Paul Durrenberger, prófessor í
mannfræði við the Pennsylvania
State University. Rannsóknarverk-
efnið var styrkt af Norrænu Afr-
íkustofnuninni í Uppsölum í Svíþjóð
og af the T. Anne Cleary Int-
ernational Dissertation Research
Fellowship við the University of
Iowa.
Doktor í
mannfræði
UMHYGGJA, félag til stuðnings
langveikum börnum, vinnur að und-
irbúningi að opnun þjónustu-
miðstöðvar fyrir langveik börn og
fjölskyldur þeirra og á mánudag
hófst fjáröflunarátak í þessum til-
gangi.
Hilmir Snær Guðnason, leikari, er
talsmaður fjáröflunar- og kynning-
arátaksins, en hann greindist með
flogaveiki sem ungur maður og hef-
ur sjúkdómurinn fylgt honum síðan.
Samkvæmt skrám Trygg-
ingastofnunar eru 3.400 langveik
börn á Íslandi. Dögg Káradóttir,
framkvæmdastjóri Umhyggju, segir
að þjónustumiðstöð skipti miklu
máli fyrir þennan hóp og ekki síst
fyrir foreldra, systkini og aðra að-
standendur þessara barna. Í þjón-
ustumiðstöðinni verði veittur sál-
félagslegur stuðningur, upplýsingar
um réttindi fólks, fræðsla og fleira.
„Börnin fá góða þjónustu inni á
spítölunum en það er eins og fjöl-
skyldan verði svolítið afskipt,“ segir
hún og leggur áherslu á mikilvægi
þjónustumiðstöðvar auk þess sem
hún bendir á að mörg börn séu ekki
inni á spítala þótt þau séu langveik.
Umhyggja vinnur að bættum hag
sjúkra barna og fjölskyldna þeirra,
en í félaginu starfa foreldrar lang-
veikra barna og fagfólk innan heil-
brigðiskerfisins. Gert er ráð fyrir að
öll 13 aðildarfélög Umhyggju fái að-
stöðu í þjónustumiðstöðinni og að
hún starfi í náinni samvinnu við
fæðingadeildir, vökudeildir og
barnadeildir sjúkrahúsanna.
„Til að ná markmiðinu þurfum
við að leita til fólksins í landinu,“
segir Dögg, en Gevalia reið á vaðið í
fjársöfnunni og lætur 15 krónur af
hverjum seldum kaffipakka til jóla
renna til Umhyggju auk þess sem
Gevalia kynnir Umhyggju. Um-
hyggja selur líka jólakort í símasölu
og rennur ágóðinn óskiptur í söfn-
unina.
Að Umhyggju standa félög og
samtök foreldra barna með marg-
víslega sjúkdóma og meðfædda
galla. Þar má nefna hjartveik börn,
sykursjúk börn, geðsjúk börn,
krabbameinssjúk börn, börn með
axlarklemmu, börn með arfgenga
efnaskiptagalla, börn með Tourette-
sjúkdóminn, börn með klumbufæt-
ur, börn sem fædd eru með skarð í
vör og góm, gigtveik börn, börn
með mjög alvarlega sjaldgæfa sjúk-
dóma og flogaveik börn. Aðildar-
félög Umhyggju eru með aðstöðu
hér og þar, jafnvel á stofuborðum í
heimahúsum, eins og Dögg orðar
það, en Umhyggja er með skrifstofu
við Laugaveg 7.
Dögg segir mikilvægt að félögin
séu á sama stað því þá sé hægt að
samnýta tæki og tól auk þess sem
fólk þurfi aðeins að koma á einn
stað vegna mála sem tengjast lang-
veikum börnum. „Þjónustumiðstöð
skiptir alla viðkomandi mjög miklu
máli,“ segir hún.
Fjáröflunarátak er hafið til stuðnings langveikum börnum á Íslandi
Morgunblaðið/Jim Smart
Frá kynningu átaksins. Dögg Káradóttir, framkvæmdastjóri Umhyggju, Grímur Óli Grímsson, sem er níu ára og
fæddur með klumbufætur, Magnea Herborg Magnúsardóttir, sem er sjö ára og haldin efnaskiptasjúkdómnum
PKU, og Hilmir Snær Guðnason, leikari og talsmaður fjáröflunar- og kynningarátaksins.
Átak fyrir
þjónustu-
miðstöð
Umhyggju