Morgunblaðið - 27.11.2002, Blaðsíða 37

KIRKJUSTARF
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. NÓVEMBER 2002 37
Reiðfatnaður
Náttúrulegur lífsstíll
FREMSTIR FYRIR GÆÐI
HESTAR
Kaffiveitingar. Kl. 17–18.10 Krúttakórinn,
4–7 ára. Kl. 18–18.15 kvöldbænir í kirkj-
unni. Kl. 18.15–19 Trú og líf. Prestar kirkj-
unnar leiða umræður og fræðslu um trú-
aratriði. Allir velkomnir.
Laugarneskirkja. Kirkjuprakkarar (1.–4.
bekkur) kl. 14.10. Leikir, söngvar, biblíu-
saga, bænir, djús og kex. TTT-fundur (10–
12 ára) kl. 16.15. Menntaskólanemarnir
Andri og Þorkell leiða starfið ásamt hópi
sjálfboðaliða. Fermingartími kl. 19.15.
Unglingakvöld Laugarneskirkju og Þrótt-
heimum kl. 20 (8. bekkur). Adrenalínhóp-
urinn kemur saman kl. 20 í félagsmiðstöð-
inni 101 í Austurbæjarskóla. (Sjá síðu 650
í Textavarpi).
Neskirkja. Foreldramorgnar kl. 10–12.
Mataræði ungbarna. Hjúkrunarfræðingur
frá heilsugæslunni á Seltjarnarnesi sér um
efnið. Umsjón Elínborg Lárusdóttir. Kirkju-
starf fyrir 7 ára börn kl. 14.30. Sögur, leikir,
föndur og fleira. Opið hús kl. 16. Kaffi og
spjall. Biblíufræðsla kl. 17. Farið verður í
sálma Davíðs. Umsjón sr. Frank M. Hall-
dórsson. Fyrirbænamessa kl. 18. Sr. Frank
M. Halldórsson.
Seltjarnarneskirkja. Kyrrðarstund kl. 12.
Léttur hádegisverður eftir stundina.
Árbæjarkirkja. Kl. 12 kyrrðarstund í há-
degi. Orgeltónlist, altarisganga, fyrirbænir
og íhugun. KL. 13–15 opið hús.
Breiðholtskirkja. Kyrrðarstund í dag kl.
12.10. Tónlist, altarisganga, fyrirbænir.
Léttur málsverður í safnaðarheimilinu eftir
stundina. Kirkjuprakkarar. Starf fyrir 7–9
ára börn kl. 16.30. TTT-starf fyrir 10–12 ára
kl. 17.30. Æskulýðsstarf á vegum
KFUM&K og kirkjunnar kl. 20.
Grafarvogskirkja. Kyrrðarstund í hádegi kl.
12. Altarisganga og fyrirbænir. Boðið er upp
á léttan hádegisverð á vægu verði að lok-
inni stundinni. Allir velkomnir. Kirkjukrakkar
fyrir börn 7–9 ára í Rimaskóla kl. 17.30–
18.30 KFUM fyrir drengi 9–12 ára í Graf-
arvogskirkju kl. 17.30–18.30. TTT fyrir börn
10–12 ára í Rimaskóla kl. 18.30–19.30.
Æskulýðsfélag fyrir unglinga í 8. bekk í
Engjaskóla kl. 20–22.
Hjallakirkja. Fjölskyldumorgnar kl. 10–12.
Opið hús kl. 12. TTT-starf fyrir 10–12 ára kl.
17. 12 spora námskeið kl. 20.
Kópavogskirkja. Starf með 8–9 ára börn-
um í dag kl. 16.45–17.45 í safnaðarheim-
ilinu Borgum. Starf með 10–12 ára börnum
TTT á sama stað kl. 17.45–18.45.
Seljakirkja. Kyrrðar- og bænastund í dag kl.
18. Beðið fyrir sjúkum. Allir hjartanlega vel-
komnir. Tekið á móti fyrirbænaefnum í kirkj-
unni í síma 567 0110. Æskulýðsfundur fyr-
ir unglinga 14–15 ára kl. 20.
Bessastaðasókn. Dagur kirkjunnar í
Haukshúsum í boði Bessastaðasóknar.
Foreldramorgnar, starf fyrir foreldra ungra
barna, kl. 10–12. Heitt á könnunni. Fjöl-
mennum. Opið hús fyrir eldri borgara kl.
13–16 í samstarfi við Félag eldri borgara á
Álftanesi. Notalegar samverustundir með
fræðslu, leik, söng og kaffi. Auður eða Er-
lendur sjá um akstur á undan og eftir.
Vídalínskirkja. Foreldramorgnar í safnaðar-
heimilinu Kirkjuhvoli kl. 10–12. Hittumst og
spjöllum. Heitt á könnunni og djús fyrir
börnin. Allir foreldrar velkomnir með eða án
barna.
Hafnarfjarðarkirkja. Kyrrðarstund í kirkj-
unni kl. 12, íhugun, altarisganga, fyrirbæn-
ir. Léttur hádegisverður kl. 13 í Ljósbroti
Strandbergs.
Víðistaðakirkja. Kyrrðar- og fyrirbæna-
stund í dag kl. 12. Boðið er upp á súpu og
brauð í safnaðarheimilinu á eftir. Hægt er
að koma fyrirbænaefnum til sóknarprests
eða kirkjuvarðar. Bókakynning. Í tilefni af
áttræðisafmæli sr. Jörg Zink verður bóka-
kynning í safnaðarheimilinu í kvöld kl. 20.
Þorlákskirkja. Barna- og foreldramorgnar í
dag kl. 10–12.
Landakirkja í Vestmannaeyjum. Kl. 14
fermingarfræðsla í Hamarsskóla. Kl. 16.20
TTT, yngri hópur, 9–10 ára. Kl. 17.30 TTT,
eldri hópur, 11–12 ára. Kl. 20 fræðslufund-
ur um unglinginn og umhverfi hans fyrir for-
eldra. Sr. Þorvaldur Víðisson flytur erindi og
leiðir spjall á eftir yfir kaffibolla. Kl. 20 Opið
hús í KFUM&K húsinu hjá Æskulýðsfélagi
KFUM&K – Landakirkju.
Keflavíkurkirkja. Kirkjan opnuð kl. 12.
Kyrrðar- og fyrirbænastund í kirkjunni kl.
12.10. Samverustund í Kirkjulundi kl.
12.25, súpa, salat og brauð á vægu verði,
allir aldurshópar. Umsjón Ólafur Oddur
Jónsson. Viktor F. aðstoðar. Æfing Kórs
Keflavíkurkirkju frá kl. 19–22.30. Stjórn-
andi Hákon Leifsson.
Njarðvíkurkirkja. Foreldramorgunn í Safn-
aðarheimilinu í dag, miðvikudag, kl. 10.30 í
umsjá Kötlu Ólafsdóttur og Petrínu Sigurð-
ardóttur. Síðasta skiptið á þessu ári.
Kletturinn, kristið samfélag. Kl. 20.30
Bænahópar í heimahúsum. Upplýsingar í
síma 565 3987.
Kefas. Samverustund unga fólksins kl.
20.30. Lofgjörð, hugleiðingar, fróðleiksmol-
ar og vitnisburðir. Allt ungt fólk velkomið.
Sauðárkrókskirkja. Kyrrðarstund kl. 21.
Akureyrarkirkja. Mömmumorgunn kl. 10 í
safnaðarheimili. Opið hús, kaffi og spjall.
Safi fyrir börnin. Fundur í Æskulýðsfélagi
Akureyrarkirkju, yngri deild, kl. 20 í Safn-
aðarheimili. Biblíulestur kl. 20.30. bæn
samkvæmt kenningu Jesú. Jóh. 16–17. Sr.
Guðmundur Guðmundsson héraðsprestur.
Kristniboðssalurinn, Háaleitisbraut 58. Kl.
20.30 er fagnaðarsamkoma fyrir Leif Sig-
urðsson kristniboða sem er kominn heim.
Kangakvartettinn syngur. Allir velkomnir.
Á UNDANFÖRNUM áratug hefur
orðið veruleg breyting á fyrirkomu-
lagi í hesthúsum hvað varðar að-
búnað hrossa. Básar hafa vikið
hratt fyrir stíum og þá oftar en
ekki að menn hafi farið í safnstíur
sem kallaðar eru þar sem spónum
og taði er safnað undir hrossin í um
það bil mánuð og síðan mokað út
með vélum. Þetta fyrirkomulag út-
heimtir verulega mikla spónanotk-
un en léttir um leið mjög vinnu
hestamanna við hirðingu hrossa. Í
stað þess að moka út daglega þurfa
þeir einungis að bera spæni undir.
Samfara þessari þróun hefur inn-
lend framleiðsla spóna minnkað
stórlega og megnið af þeirri fram-
leiðslu nú verið selt til pökkunar í
það sem kalla má neytendaumbúð-
ir. Þetta ásamt stórfelldum inn-
flutningi spóna hefur leitt til veru-
legrar hækkunar þar sem ekki er
lengur hægt að að fá lausa spæni í
gámum. Staðreyndin sem blasir við
er að miðað við safnstíufyrirkomu-
lagið kosta spænir fyrir einn hest
20.000 krónur yfir veturinn í stað
3.000 króna á að giska miðað við
lausa spæni.
Haugkjallarar góðir en dýrir
Og nú hafa hestamenn víða um
land setið í þungum þönkum og velt
fyrir sér hvernig hægt sé að
minnka spónanotkunina. Ætla má
að vart sé gerlegt að skipta yfir í
daglegan mokstur í stærri húsunum
sem hýsa frá 15 og upp í 40 hross
nema þá með því að útbúa kjallara
og setja þá grindur eða lúgur til að
moka ofan í. Vissulega er haugkjall-
ari besti kosturinn en ekki gott um
vik alls staðar að útbúa kjallara í
gömlum húsum þótt vissulega sé
það hægt og hafi verið gert. Hitt er
það að kjallarar eru mjög dýrir og
geta kostað jafn mikið og hesthúsið
sjálft fokhelt eða tilbúið undir tré-
verk. En á hvaða ráð hafa menn
brugðið í minni húsunum?
Segja má að slagurinn snúist
fyrst og fremst um að losna við
hlandið frá hrossunum því taðið eitt
og sér veldur lítilli bleytu eða
stækju. Með hækkandi verði spóna
hefur sala á rakadrægum gúmmí-
mottum aukist verulega og hefur
verið fróðlegt að fylgjast með
hvernig menn útfæra stíurnar með
þessum mottum. Þótt þessar mott-
ur hleypi vatni í gegnum sig er ljóst
að fleira verður til að koma því
nokkra stund tekur fyrir vatnið að
síga í gegnum þær. Hafa menn því
brugðið á það ráð að hafa nið-
urfallsrás innst í stíunum og góðan
vatnshalla á mottunum að rennun-
um. Með því móti rennur megnið af
hlandinu beint ofan í niðurfallsrás-
ina en hluti af því sígur í gegnum
mottuna. En til hvers þá að hafa
þessar gegndrægu mottur sem eru
nokkru dýrari en venjulegar mott-
ur?
Jú, þær hafa ýmsa kosti eins og
til dæmis þann að þær halda vel í
sér raka sem tryggir viðvarandi
rétt rakastig í hófum hrossanna
sem er mjög mikilvægt. Þá eru þær
mjög einangrandi, sem kemur með-
al annars fram í því að hrossum
þykir mjög gott að liggja á þeim.
Einnig eru þær mun mýkri en
þynnri mottur og fer afar vel um
hrossin á þeim. Þá þykir mjög gott
að þrífa stíur með þesskonar mott-
um. Drenmotturnar eru rauðar að
lit sem er hagstæðari litur en svart-
ur með tilliti til lýsingar, að vísu
dökkna þær með tímanum en það
tekur nokkur ár. Sá misskilningur
hefur náð talsverðri útbreiðslu að
ekki megi nota spæni á þessar
mottur því sagið gangi ofan í þær
og stífli. Þetta á ekki alveg við rök
að styðjast því sagagnirnar ganga í
gegnum motturnar. Einnig má
glöggt greina að örsmáar grasagnir
úr taðinu ganga í gegnum mott-
urnar.
En nú er það svo með þessar
ágætu mottur að þótt þær séu góð-
ar í flesta staði þurfa þær ákveðna
meðhöndlun í notkun og sömuleiðis
er ekki alveg sama hvernig er
gengið frá þeim í upphafi.
Niðurfallsrásir nauðsynlegar
Ef komast á hjá spónanotkun er
nauðsynlegt að hafa niðurfallsrásir
við eina hlið mottanna og að sjálf-
sögðu vatnshalla að þeim svo vatnið
leiti í rásirnar. Þá hafa menn gert
nokkuð af því að hafa gatað vatns-
rör undir mottunum á gagnstæðri
hlið við niðurfallsrásirnar svo hægt
sé að skola undan þeim án þess að
þurfa að taka þær upp. Þá þykir
nauðsynlegt að annaðhvort þétt-
klæða stíuna með mottum eða þá að
steypa í kringum þær svo ekkert
horn eða brún standi opin því dæmi
eru um að hestar hafi nagað mott-
urnar nái þeir í horn eða brún á
mottunni. Einnig geta menn sparað
sér í mottukaupum með því að nota
einungis fjórar eða fimm mottur í
tveggja hesta stíur. Tveggja hesta
stía á samkvæmt reglugerð að vera
minnst sex fermetrar sem þýðir sex
mottur sé þéttklætt og því hægt að
spara allt að tveimur mottum með
því að steypa í kring. Taka verður
tillit til þess þegar motturnar eru
sniðnar í stíur eða steypt í kringum
þær að á fyrstu tveimur árunum
geta þær stækkað verulega. Dæmi
eru um að taka hafi orðið nokkra
sentimetra af þeim, svo mikil hefur
þenslan verið. Hægt er að setja
krossviðarrenninga utan með þeim
sem hægt er að fjarlægja eftir því
sem motturnar þenjast út. Það þyk-
ir betri kostur en að skera af mott-
unum sjálfum sem vissulega er
einnig hægt að gera.
Vatnskærar mottur
Hvað umhirðu varðar má segja
að þessar mottur séu vatnskærar
og því duglegri sem menn eru að
sprauta á þær og jafnvel skrúbba
létt yfir því betri verður drenun í
gegnum þær og eins ferskara vatn-
ið sem viðheldur góðum raka í hóf-
um hrossanna. Æskilegt er að
sprauta og skrúbba létt yfir mott-
urnar ekki sjaldnar en einu sinni í
viku. Regluleg spúlun hesthúsa
tryggir auk þess betra loft í hest-
húsum burtséð frá því hvernig
mottur eru notaðar. Þá er gott að
taka motturnar upp þegar hrossum
hefur verið sleppt og þrífa þær með
háþrýstidælu. Varst ber þó að nota
of mikinn kraft því öflug buna frá
háþrýstidælu getur spænt motturn-
ar upp. Margir þeirra sem hafa
breytt úr safnstíum yfir í daglegan
mokstur með drenmottum hafa
reiknað út að motturnar borgi sig
upp á rúmu ári miðað við að engir
spænir séu notaðir. Innflytjendur
mottanna benda á að virkni eða
drenhæfni þeirra ráðist mjög af því
hversu vel þær séu þrifnar. Hér sé
að sjálfsögðu ekki um að ræða ein-
hverja skyndilausn sem leysi öll
vandamál með því einu að leggja
þær í stíurnar. Því betur sem um
þær sé hugsað því betur virki þær.
Spennandi tilraun í gangi
En það eru fleiri en hestamenn
sem hugsa og pæla stíft um þessi
efni því í gangi hefur verið tilraun á
vegum Tækniháskóla Íslands,
Orkuveitu Reykjavíkur og Gáma-
þjónustunnar um framleiðslu á und-
irburði sem framleiddur er úr
pappa og kögglaður í grasköggla-
vél. Gerð hefur verið prófun á
þremur tonnum af þessari fram-
leiðslu og í gangi er nú samanburð-
artilraun á tíu tonnum af henni og
hefðbundnum spónum sem á að
vera lokið upp úr áramótum. Verð-
ur spennandi að sjá hvað kemur út
úr þeirri tilraun og þá hvort hér
verður um raunhæfan, ódýran og
góðan kost að ræða.
Munurinn á milli daglegs mokst-
urs og spónasöfnunarstía er tals-
verður í krónum talið og inn í þessa
útreikninga spilar líka hvað hesta-
menn eru tilbúnir að gera sjálfir í
daglegum mokstri. Skítmokstur er
ekki slæmur kostur fyrir kyrrsetu-
menn en fyrir þá sem vinna erf-
iðisvinnu er ekkert spennandi að
þurfa að byrja á að moka undan
kannski tíu til fimmtán hrossum áð-
ur en farið er á bak og þá getur
verið gott eyða peningum í ríflegan
undirburð.
Hækkun spónaverðs dregur dilk á eftir sér
Víða horfið frá safnstíum
yfir í daglegan mokstur
Morgunblaðið/Vakri
Eins hesta stía með tveimur dren-
mottum sem steypt er í kringum og
niðurfallsrás í aftanverðri stíunni.
Góðar niðurfallsrásir með gúmmímottum og góðum vatnshalla geta tryggt
þokkalega þurrar stíur jafnvel þótt lítið eða ekkert sé notað af spónum.
Vatnið er besti bandamaðurinn í baráttunni við stækju í hesthúsum, sama
hvort notaðar eru drenmottur eða venjulegar gúmmímottur.
Þeir eru margir hestamennirnir sem lagt
hafa höfuðið í bleyti og hugsað stíft um það
hvernig skuli bregðast við breyttum að-
stæðum í spónamálum, sem er fyrst og
fremst veruleg verðhækkun. Valdimar
Kristinsson, sem hefur tekið þátt í þessum
pælingum, greinir hér frá hvernig hesta-
menn hafa meðal annars brugðist við.
vakri@mbl.is