Morgunblaðið - 28.11.2002, Blaðsíða 54

MINNINGAR
54 FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Arinbjörn Kol-beinsson fæddist
á Úlfljótsvatni í
Grafningshreppi í
Árnessýslu 29. apríl
1915. Hann lést í
Reykjavík 19. nóv-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Kolbeinn Guðmunds-
son, bóndi, hrepp-
stjóri og sýslunefnd-
armaður í Hlíð og á
Úlfljótsvatni, f. 19.
mars 1873, d. 25.
mars 1967, og kona
hans Geirlaug Jó-
hannesdóttir, húsfreyja, f. 19. nóv-
ember 1870, d. 26. apríl 1952.
Systkini Arinbjarnar voru Katrín,
f. 18. ágúst 1897, d. 6. maí 1982,
kennari í Rvík; Guðmundur, f. 27.
mars 1899, d. 10. janúar 1987,
skipasmiður í Rvík; Jóhannes, f. 13.
september 1906, d. 9. febrúar 1982,
húsgagnasmiður í Rvík; Vilborg, f.
27. október 1909, kennari í Hafn-
arfirði, d. 16. febrúar 1992; og Þor-
lákur, f. 23. desember 1911, tré-
smiður og bóndi, d. 22. mars 1997.
Hinn 31. desember 1951 kvænt-
ist Arinbjörn fyrri konu sinni Unni
Höllu Magnúsdóttur, f. 4. október
1915, d. 21. sept 1975. Foreldrar
hennar hennar voru Magnús Ís-
leifsson, byggingameistari í Vest-
mannaeyjum, og kona hans, Herdís
Magnúsína Guðmundsdóttir. Son-
ur Arinbjarnar og Unnar er Magn-
ús Eric, f. 7. nóvember 1951, lækn-
ir, og synir hans eru Örn og Felix.
Þau skildu. Hinn 21. mars 1959
kvæntist Arinbjörn seinni konu
sinni Sigþrúði Friðriksdóttur, f. 1.
desember 1918. Foreldrar hennar
voru Friðrik Jónsson, cand. theol.,
kaupmaður í Reykjavík, og kona
hans, Marta María Bjarnþórsdótt-
ir. Synir Arinbjarnar og Sigþrúðar
eru: 1) Andri Geir, f. 19. maí 1959,
verkfræðingur. 2) Sturla Orri, f. 3.
maí 1961, læknir, maki Anna Mar-
grét Ólafsdóttir lögfræðingur og
Arinbjörn vann brautryðjanda-
starf á ýmsum sviðum heilbrigðis-,
félags- og umferðaröryggismála.
Hann byggði upp sýklarannsóknir
við Landspítala – háskólasjúkra-
hús og lagði grunn að kennslu í
þeim fræðum við Háskóla Íslands.
Einnig var hann helsti hvatamaður
að stofnun námsbrautar í hjúkrun-
arfræði við Háskóla Íslands og
fyrsti formaður stjórnar hennar.
Arinbjörn var formaður og heið-
ursfélagi Læknafélags Íslands og
Læknafélags Reykjavíkur, for-
maður Samtaka heilbrigðisstétta,
varaformaður Rauða kross Íslands
og formaður Reykjavíkurdeildar
RKÍ. Hann sat í tryggingaráði og
var fyrsti formaður sérfræðifélags
lækna, auk þess sat hann í stjórn
Öryrkjabandalagsins, Gigtarfé-
lags Íslands, Íslenskrar getspár,
Sjúkrasamlags Reykjavíkur og
Múlabæjar. Arinbjörn vann að um-
ferðaröryggismálum á Íslandi.
Hann var formaður Félags ís-
lenskra bifreiðaeigenda í 23 ár og
jafnframt heiðursfélagi þess. Einn-
ig sat hann í umferðarlaganefnd
sem samdi frumvarp til laga um
hægri umferð. Arinbjörn var einn
af stofnendum Hagtryggingar og
fyrsti stjórnarformaður félagsins.
Hann sat í stjórn og gegndi for-
mennsku í fjölda félaga og sam-
taka, þar á meðal í Árnesinga-
félaginu, þar sem hann var
heiðursfélagi. Auk þess var hann
meðlimur í Oddfellow-reglunni í
áratugi. Arinbirni hlotnuðust ýms-
ar viðurkenningar svo sem ridd-
arakross hinnar íslensku fálka-
orðu, viðurkenning landlæknis-
embættisins fyrir störf að slysa-
vörnum og gullmerki Umferðar-
ráðs.
Hann var höfundur fjölda vís-
indagreina og sat í ritstjórn
Læknanemans, Heilbrigðs lífs,
Læknablaðsins, Scandinavian
Journal of Infectious Diseases og
Acta Pathologica et Microbio-
logica Scandinavica. Hann skrifaði
einnig fjölda greina í blöð, tímarit
og bækur um heilbrigðis- og um-
ferðaröryggismál.
Útför Arinbjarnar fer fram frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
synir þeirra Ólafur
Orri og Andri Elvar.
3) Kolbeinn, f. 10. maí
1962, verkfræðingur,
maki Björk Braga-
dóttir hjúkrunarfræð-
ingur og synir þeirra
Arinbjörn og Bene-
dikt.
Arinbjörn ólst upp á
Úlfljótsvatni fram að
fermingu þegar fjöl-
skylda hans flytur til
Reykjavíkur. Að loknu
stúdentsprófi frá MR
1936 hóf hann nám í
læknisfræði við Há-
skóla Íslands og lauk embættis-
prófi þaðan árið 1943. Að loknu
kandidatsári starfaði hann sem að-
stoðarlæknir í Patreksfjarðarhér-
aði og á Rannsóknastofu Háskól-
ans í meinafræði. Vorið 1947 hóf
Arinbjörn sérfræðinám í sýkla- og
ónæmisfræði við Statens Serum-
institut í Kaupmannahöfn og síðar
við British Postgraduate Medical
School og við London School of
Hygiene and Tropical Medicine.
Árið 1949 var honum boðið til
áframhaldandi sérfræðináms og
rannsókna hjá National Institutes
of Health (NIH) í Bethesda í Mary-
land í Bandaríkjunum. Árið 1952
hóf hann störf sem sérfræðingur
við Rannsóknastofu Háskóla Ís-
lands og var skipaður yfirlæknir
sýkla- og ónæmisdeildar árið 1976
og gegndi starfi yfirlæknis til 1985.
Jafnframt helgaði Arinbjörn sig
kennslu í sýkla- og ónæmisfræði
við læknadeild Háskóla Íslands,
þar sem hann starfaði sem dósent
frá 1966–1985. Hann kenndi jafn-
framt við tannlæknadeild, lyfja-
fræðideild og hjúkrunarfræðideild
Háskóla Íslands auk kennslu í
meinatækni við Tækniháskóla Ís-
lands. Á árabilinu 1970–1980 ann-
aðist hann skammtímahéraðslækn-
isstörf í Ólafsfjarðar-, Bolungar-
víkur- og Djúpavogslæknishéruð-
um.
Þegar kemur að kveðjustund er
okkur efst í huga þakklæti fyrir að
hafa fengið að njóta Arinbjarnar sem
tengdaföður. Hann var einstaklega
greiðvikinn, hugulsamur og hjálpfús,
ekki síst þegar barnabörnin áttu í
hlut. Ósérhlífinn var hann með ein-
dæmum og var hann tilbúinn að
koma hvenær sem er jafnt að nóttu
sem degi ef eitthvað bjátaði á er
varðaði heilbrigði hans nánustu.
Barnabörnunum sýndi hann mikinn
áhuga og hafði öryggi og velferð
þeirra ávallt að leiðarljósi. Hann bar
virðingu fyrir smáfólkinu í stráka-
fjölskyldunni eins og hún var stund-
um kölluð, því Arinbjörn eignaðist
fjóra syni og sex barnabörn, allt
drengi. Hann lagði sig fram við að
skilja litlu drengina þótt ómálga
væru og var oft gaman að horfa á hve
vel hann naut sín meðal þeirra. Í
sumarbústaðnum Krummakoti í
Borgarfirði kenndi hann okkur öll-
um að meta íslenska náttúru, ekki
síst bláberin sem voru í miklu uppá-
haldi hjá honum. Barnabörnin muna
hann við borðsendann með fulla skál
af bláberjum. Nú þegar hann er
lagður af stað á eilífðarbraut og jarð-
lífið er að baki viljum við minnast
hans með bæninni:
Vaktu, minn Jesús, vaktu í mér,
vaka láttu mig eins í þér.
Sálin vaki, þá sofnar líf,
sé hún ætíð í þinni hlíf.
(Hallgr. Pét.)
Megi minnig góðs manns lifa.
Anna Margrét Ólafsdóttir,
Björk Bragadóttir.
Á uppvaxtarárum mínum varð ég
þeirrar gæfu aðnjótandi að eiga að
afa, sem báðir reyndust mér einstak-
lega vel og höfðu hvor á sinn máta
mikil áhrif á líf mitt. Jón afi kvaddi
þennan heim fyrir nokkrum árum og
nú kveð ég Arinbjörn. Mig langar
með fáeinum orðum að minnast afa
míns Arinbjarnar. Er faðir minn fór
utan til framhaldsnáms í læknisfræði
er ég var á öðru árinu tók Arinbjörn
að vissu leyti við hlutverki hans.
Hugur minn leitaði til baka er
pabbi tilkynnti mér andlát afa. Og
minningarnar streymdu fram. Allar
ökuferðirnar um Reykjavík og ná-
grenni, þar sem afi var óþreytandi að
benda mér á allt það markverðasta
sem fyrir augu bar. Hann kenndi
mér helstu kennileiti náttúru og
borgarlífs. Þessar samverustundir
okkar á þessum fyrstu árum lífs
míns lögðu grunn að þeirri þekkingu
sem ég mun alltaf búa að. Í lok öku-
ferðar okkar lá leiðin oft í Árlandið,
þar sem Dúa tók mér alltaf opnum
örmum.
Minnisstæð er mér ferð er ég fór
með afa og Dúu í Rangárvallasýslu í
sumarbústað. Sú ferð er ógleyman-
leg fyrir margra hluta sakir, en að-
allega þó hversu vel mér leið í návist
þeirra. Afi íhugull, rólegur og yfir-
vegaður fræðimaður, sem sífellt
miðlaði mér af þekkingu sinni, og
Dúa með sína einstöku glaðværð og
kímni.
Fyrir nokkrum árum þegar heilsu
afa míns hafði hrakað svo mikið, að
hann gat ekki ekið sjálfur, fórum við
í okkar síðustu ökuferð saman, en nú
sat ég við stýrið. Nú var það ég sem
benti afa á markverðustu breyting-
arnar sem höfðu orðið á borginni.
Arinbjörn afi mun alltaf skipa
stóran sess í minningu minni.
Örn Kaldalóns Magnússon.
Mörk lífs og dauða eru óræð, en
spanna upphaf og lyktir. Þetta lög-
mál er algjört og ófrávíkjanlegt og
lýtur njörvuðu jafnræði.
Þessar hugrenningar brutust
fram þá ég frétti um lát drengskap-
ar- og heiðursmannsins Arinbjarnar
Kolbeinssonar. Þar fór höfðingi til
orðs og æðis í dýrstu merkingu
þeirra orða.
Vert er að minnast þess að þakk-
læti er dygð sem ástunda skyldi oft-
ar en ella og því ákalli er fylgt eftir
þeim orðum, er hér fara á eftir og líta
má á sem uppgjör skuldar þakklætis
til forsjónarinnar fyrir þau forrétt-
indi að hafa notið vinskapar og sam-
verustunda við mann búinn þeim
mannkostum og hæfileikum, sem
Arinbjörn hafði til að bera.
Vinskapur okkar Arinbjarnar
byggðist á fjölskyldutengslum, eig-
inkona hans, Sigþrúður, Dúa eins og
hún er jafnan nefnd af vinum og okk-
ur frændsystkinum hennar, er skyld
mér í föðurætt, móðir hennar og fað-
ir minn voru systkinabörn.
Arinbjörn haslaði sér ungur vett-
vang á velli læknisfræðinnar og skil-
aði því hlutverki með sæmd og við
góðan orðstír. Vel látinn og hvers
manns hugljúfi og öll framganga
mótuð jafnvægi og fastmótuðum
aga. Lífsstíll hans bar merki hins sið-
vædda þjóðfélagsþegns og til var
kominn fyrir tileinkun gilda, sem
skapast við þrotlaust, kerfisbundið
nám og starf.
Hann stundaði sem ungur læknir
framhaldsnám í grein sinni víða er-
lendis og m.a. við hina frægu Heilsu-
og læknisfræðistofnun í Bandaríkj-
unum (National Institute of Health) í
Bethesda í Maryland. Hann tjáði
mér að nám og starf hans þar hefði
reynst sér nytsamlegt og haldgott
veganesti á lífsleiðinni í starfi síðar
meir og stuðlað að víkkun sjóndeild-
arhrings síns.
Arinbjörn var óvenjulega fjölhæf-
ur maður, kom víðar við á öðrum
sviðum en sínu sérsviði, læknisfræð-
inni, og þar sem hann kom við sögu
fór hann jafnan mikinn. Er þar af
mörgu að taka, heilbrigðis-, félags-
og öryggismál, störf fyrir Rauða
krossinn o.m.fl., sem of langt mál er
að rekja.
Meðfæddir skipulagshæfileikar,
skipulagning tíma og meitlaður
starfsagi gerðu Arinbirni kleift að
sinna öllum þessum verkefnum.
Þessi staðbundna skipulagsgáfa Ar-
inbjarnar minnir mig óneitanlega á
þær skipulags-analýsur, sem fram
koma í hinu fræga riti þýska hers-
höfðingjans Carls Von Clausewitz,
um hernaðarlistina og uppi var fyrir
meir en 180 árum, en sumir telja að
Clausewitz sé frumhöfundur að nú-
tímalegri stjórnun (Modern Man-
agement Theory).
Aðalsmerki Arinbjarnar var
ístöðusett félagslyndi og listræn
leikni í samskiptum við fólk. Hann
hafði numið listina að hlusta og
spyrja réttra spurninga til svara og
lausnar málefna sem á dagskrá voru
til umræðu hverju sinni.
Á lífsleiðinni hefi ég vegna fyrra
starfs míns átt þess kost að kynnast
fjölmörgum einstaklingum af ýmsu
þjóðerni, hafa samskipti við og deila
með þeim geði. Þá ég horfi yfir far-
inn veg og met verðleika og gildi
þeirra, verður mér Arinbjörn hvað
minnisstæðastur og skipar þar önd-
vegissess. Þar skiptir sköpum mann-
gildi Arinbjarnar, æðruleysi og per-
sónubundnir mannkostir.
Færi Dúu og fjölskyldunni ein-
lægar samúðarkveðjur.
Gunnar Helgason.
Mágur minn, Arinbjörn Kolbeins-
son læknir, er nú fallinn frá í hárri
elli. Áhugamál hans voru mörg og
ævistarfið mikið. Hafði hann reynst
laginn stjórnandi og athafnamaður á
mörgum sviðum. Hann kom inn í
fjölskyldu okkar á miðjum aldri og
eðlilega með reynslu og þekkingu
sem mótaði umgengni við aðra í
hópnum.
Fengur var í að svo náinn vensla-
maður skyldi vera læknir og var lið-
veisla hans þegin með þökkum. Þau
Arinbjörn og Sigþrúður, systir mín,
komu sér upp veglegu húsi í Árlandi,
þar sem vinir þeirra áttu ævinlega
gott athvarf og þar sem ættingjar
fengu að njóta margra ánægju-
stunda. Þar var einnig sá unaðsreit-
ur sem mannvænlegir synir þeirra
hlutu umhyggjusamt uppeldi í.
Eftirminnilegt var að vera með
þeim Arinbirni í laxveiðiferðum, eða
skyggnast með honum í undraheim
smálífvera, þegar við unnum saman í
könnunarferðum og á bakteríuveið-
um í Surtsey á meðan eyjan var nær
lífvana.
Margar góðar endurminningar
um Arinbjörn á ég og fjölskylda mín
frá liðnum árum sem við munum
varðveita. Þó er mér efst í huga nær-
gætnin, sem hann sýndi móður
minni, eftir að heilsu hennar tók að
hraka á síðustu árum ævi hennar.
Góðar samverustundir, fé-
lagsskap og umhyggju er mér ljúft
að þakka Arinbirni.
Sturla Friðriksson.
„Mínir vinir fara fjöld …“
Það mun vera einn fylgifiskur
þeirra sem ná að lifa fram á síðari
hluta fullorðinsáranna að þykja hver
sá dagur góður sem líður án þess að
fregna að einhver samferðamaður til
langs eða skamms tíma, náinn vinur,
ættingi eða hvorttveggja hafi kvatt í
hinsta sinni og lagt upp í þá langferð
sem allra bíður að lokum. Þessu var
ekki að fagna á gráum haustmorgni
20. þessa mánaðar. Það fyrsta sem
augun námu var frétt um andlát góð-
vinar um meir en hálfrar aldar skeið
– Arinbjarnar Kolbeinssonar læknis.
Löngum og farsælum starfsdegi
mikils afreks- og afkastamanns var
lokið. Vissulega var honum þörf
hvíldar en skarðið sem hann skilur
eftir í mannfélagi okkar Íslendinga
verður vandfyllt.
Arinbjörn var einn þeirra ham-
ingjumanna sem gat litið yfir ævi-
starf og glaðst yfir mörgum afrek-
um, – margföldu dagsverki auk
þeirra læknis- og vísindastarfa sem
hann hafði menntast til og helgað sér
sem aðalstarf; starfa sem flest voru
unnin til heilla almennings og ís-
lensks þjóðfélags.
Hér verða þessir hlutir að öðru
leyti ekki settir á blað en vonandi
raktir af þeim sem betur þekkja en
sá sem hér situr við tölvuskjá; í þess
stað aðeins – í huganum – reynt að
fylgja gömlum góðvini áleiðis á vit ei-
lífðarinnar, – í minningarskyni ótal
skemmtilegra og gagnlegra sam-
verustunda; jafnframt leitar hugur-
inn óhjákvæmilega með þakklæti til
óeigingjarnrar hjálpsemi hans sem
læknis – ómetanlegrar og ógleyman-
legrar hjálpsemi sem ekkert hefði
nokkru sinni getað endurgoldið.
Eftirlifandi eiginkonu, sonum og
vandamönnum eru hér að lokum
fluttar innilegar samúðarkveðjur.
E.J. Stardal.
Arinbjörn Kolbeinsson læknir var
einhver mesti félagsmálafrömuður
sem ég hef þekkt. Hann var kominn
fast að sjötugu þegar við kynntumst
en lét þó hvergi deigan síga. Hann
varð formaður Öryrkjabandalags Ís-
lands árið 1981 á ári fatlaðra og skil-
aði því hlutverki með sóma.
Ári síðar var ég kjörinn í stjórn
Öryrkjabandalagsins. Kynni okkar
hófust með því að stjórnarfundur var
boðaður með litlum fyrirvara. Hafði
ég orð á því við framkvæmdastjóra
bandalagsins að svona ætti ekki að
boða fundi og vísaði hún mér þá á
formanninn. Hann tók þessum reiða,
unga manni vel og sagði: „Arnþór,
þetta er rétt hjá þér og héðan af hög-
um við okkur eins og menn. Við tök-
um upp nýjar starfsaðferðir.“
Á vettvangi Öryrkjabandalags Ís-
lands áttum við farsælt samstarf.
Arinbjörn lauk formennsku sinni ár-
ið 1983 en tók þess í stað sæti í fram-
kvæmdaráði sem þá var sett á fót.
Sat hann síðan í aðalstjórn banda-
lagsins um árabil sem fulltrúi Gigt-
arfélags Íslands. Nutu því arftakar
hans stjórnvisku hans og saman áttu
þeir Vilhjálmur Vilhjálmsson ásamt
Oddi Ólafssyni hlut að því að stofnað
var til Íslenskrar getspár. Var þann-
ig lagður grunnur að hinni miklu
uppbyggingu sem verið hefur í hús-
næðismálum fatlaðra. Átti Arinbjörn
sæti í stjórn Íslenskrar getspár í
rúman hálfan áratug. Störf sín í þágu
Öryrkjabandalags Íslands endaði
hann síðan sem fulltrúi í stjórn Hús-
sjóðs Öryrkjabandalagsins.
Ef koma þurfti erfiðum málum í
gegnum stjórn Öryrkjabandalagsins
var oft fangaráðið að leita til Arin-
bjarnar. Honum var einum lagið að
orða tillögur þannig að enginn gat
greitt atkvæði gegn þeim og málin
voru í höfn. Þannig sá hann til þess
að tækist að stofna til Skóla fatlaðra
sem varð seinna að Hringsjá, starfs-
þjálfun fatlaðra. Arinbjörn hélt
þannig á málinu að enginn gat þæfst
við þótt andstaðan væri hörð í fyrstu.
Árið 1991 hófst atlagan að velferð-
arkerfinu hér á landi sem staðið hef-
ur linnulítið síðan. Viðeyjarstjórnin
hóf feril sinn með því að stórhækka
lyf til handa öryrkjum og var þeim
skipt í ýmsa verðflokka. Stjórn Ör-
yrkjabandalagsins var sammála um
að taka þyrfti á þessu máli af festu
og eindrægni. Var Arinbjörn fenginn
til þess að taka saman skýrslu um
lyfjaflækju heilbrigðisráðherrans og
kynna málið fyrir starfsmönnum
ráðuneytisins. Varð úr því ágætt
samstarf sem leiddi m.a. til þess að
Sighvatur Björgvinsson féllst á að
endurskoða að nokkru ákvörðun sína
um hækkun lyfjakostnaðar.
Arinbjörn var svo mikill hugmað-
ur og hafði svo mörg járn í eldinum
að hann sást ekki alls kostar fyrir.
Því segir sagan að eitt sinn hafi hann
komið askvaðandi á ráðstefnu, sest
niður og tekið að skrifa hjá sér af
miklum móði. Skyndilega stökk
hann á fætur og sagði: „Ég á ekki að
vera hér! Ég á að vera annars stað-
ar!“
Gamlir samstarfsmenn Arin-
björns hjá Öryrkjabandalagi Íslands
minnast með þökkum góðs samherja
og þakka allt það sem hann vann ör-
yrkjum þessa lands.
Arnþór Helgason,
framkvæmdastjóri
Öryrkjabandalags Íslands.
Kveðja frá Læknafélagi
Íslands
Við andlát kunnugra, sem sjúkir
hafa verið og sviptir lífskraftinum
síðustu misseri ævinnar, er eins og
þeir um stund stigi fram og vitji okk-
ar að nýju. Þá er sjálfsagt að fanga
tómið, sem þá gefst, til að hamra lífið
að nýju úr deiglu augnabliksins,
augnabliks, sem þó er faldað sorg og
söknuði nákominna.
ARINBJÖRN
KOLBEINSSON