Morgunblaðið - 08.12.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 8. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
LANDSSAMTÖK lífeyrissjóða, LL,
sjá fyrir sér að á næstu 20 árum fækki
lífeyrissjóðum verulega með samruna
þeirra, vegna aukinna krafna um
áhættudreifingu og stærðarhag-
kvæmni. Með auknum lífslíkum þjóð-
arinnar munu lífeyrisiðgjöld væntan-
lega hækka.
Þetta er meðal þess sem fram kem-
ur í stefnumótunarvinnu stjórnar LL
og framtíðarsýn hennar fyrir lífeyr-
iskerfið árið 2020, sem kynnt var ný-
lega á fulltrúaráðsfundi samtakanna.
Um síðustu áramót voru lífeyris-
sjóðirnir 54 en í dag eru þeir 52, þar af
taka 11 ekki við iðgjöldum. Að sögn
Hrafns Magnússonar, framkvæmda-
stjóra LL, má gera ráð fyrir að árið
2020 verði sjóðirnir jafnvel orðnir 10–
15. „Ég man þá tíð, fyrir um tuttugu
árum, að lífeyrissjóðirnir í landinu
voru 96. Þeir urðu reyndar aldrei
fleiri en þróunin hefur verið ör á
skömmum tíma,“ segir Hrafn.
Auknar skuldbindingar
Spá um að iðgjöld þurfi að hækka
er einkum byggð á auknum skuld-
bindingum sjóðanna, að sögn Hrafns,
en nýjar aldurstöflur tóku gildi fyrr á
þessu ári sem félag tryggingarstærð-
fræðinga vann að. Benda þeir út-
reikningar til aukinna skuldbindinga
þegar á heildina er litið. Hrafn segir
erfitt að spá fyrir um hve iðgjöldin
þurfi að hækka mikið en bendir á að
um þessar mundir séu skuldbinding-
arnar að aukast um 2% milli ára.
Stjórn LL segir líkur á því að eftir
15 til 20 ár verði lífeyrisiðgjöld þannig
samsett að þau auki möguleika sjóð-
félaga á sveigjanlegum starfslokum.
Hugsanlegt sé að örorkulífeyrir verði
sjálfstæð tryggingareining, sem rek-
in verði í einhvers konar samvinnu líf-
eyrissjóða og ríkisvalds. Þá eru líkur
taldar á því á næstu árum að lán til
íbúðakaupa færist í auknum mæli til
fjármálafyrirtækja en sjóðfélagalán
frá lífeyrissjóðum tíðkist áfram.
Stjórnin telur ennfremur að lífeyris-
sjóðakerfið haldi áfram að þroskast
og eflast og lífeyrisgreiðslur verði
komnar yfir 50% af meðaltekjum árið
2020.
Landssamtök lífeyrissjóða spá því
að eftir tvo áratugi verði um helm-
ingur eigna sjóðanna í ávöxtun er-
lendis, en í dag er hlutfallið innan við
fimmtungur. Hæst hefur það komist í
23%. Hrafn segir að íslenskt efna-
hagslíf muni ekki geta tekið við öllum
þeim lífeyrissparnaði sem hlaðist upp,
því sé nauðsynlegt að fara með fjár-
magnið einnig úr landi. Það þurfi ekki
allt að vera í hlutabréfum, skuldabréf-
in séu einnig kostur. Þetta sé einnig
spurning um að dreifa áhættunni. Ef
illa gangi í íslensku efnahagslífi sé
ágætt að vera með nokkurs konar
jöfnunarsjóð erlendis.
Af fleiri spádómum má nefna að
stjórnir lífeyrissjóðanna verði ýmist
skipaðir með virkri þátttöku í full-
trúalýðræði eins og nú er eða með
beinu vali sjóðfélaga. Með aukinni
hlutabréfaeign þurfi lífeyrissjóðir að
gæta hagsmuna sinna í auknum mæli
í þeim hlutafélögum sem þeir eigi
hluti í og því spáð að sjóðirnir verði
virkari en verið hefur á aðalfundum
hlutafélaga.
Hrafn segir að fyrir þremur árum
hafi landssamtökin spáð fram í tím-
ann með svipuðum hætti en þau atriði
séu flest komin fram. Því hafi verið
ákveðið að skyggnast lengra inn í
framtíðina að þessu sinni. Hann segir
að spáin til næstu tuttugu ára hafi
fallið í góðan jarðveg.
Framtíðarsýn um lífeyrissjóðakerfið eftir 20 ár
Hærri iðgjöld
og færri sjóðir
Skýrsla rannsóknar-
nefndar um Ófeig II
Líklega
var dyrum
ekki nægi-
lega lokað
RANNSÓKNARNEFND sjóslysa
telur líklegustu skýringuna á því að
Ófeigur II sökk á örskömmum tíma
undan Vík í Mýrdal aðfaranótt 5. des-
ember 2001 vera þá að dyr í stigahúsi
hafi ekki verið tryggilega lokaðar.
Dyrnar hafi opnast og sjór flætt þar
inn og niður í vélarrúm skipsins. Yf-
irvélstjórinn fórst með skipinu en
átta komust lífs af.
Í skýrslu sjóslysanefndar kemur
fram að skipið var á togveiðum við
þriggja mílna landhelgislínuna í
slæmu veðri þegar trollið festist. Eft-
ir að ljóst varð að veruleg hætta var á
að skipið sykki, kallaði skipstjórinn
um kallkerfi niður í lest og sendi 1.
stýrimann til að vara menn við, og
sendi síðan út neyðarkall til nálægra
skipa. Öllum skipverjum tókst að
klæðast björgunarbúningum, nema
yfirvélstjóranum sem var síðastur
upp í brú. Þegar skyndilegur bak-
borðshalli kom á skipið, sem var orð-
ið mjög sigið að aftan, forðuðu skip-
verjar sér út um hurð stjórnborðs-
megin á brú. Skipstjóranum tókst
ekki að komast út og fór hann niður
með skipinu, en tókst um síðir að
komast út um brúarglugga. Átta
skipverjum tókst að komast um borð
í tvo björgunarbáta sem losnuðu
sjálfkrafa frá skipinu. Ekkert sást
hins vegar til yfirvélstjórans. Lík-
amsleifar hans fundust síðar á sand-
fjöru í Lóni í Austur-Skaftafellssýslu.
Í skýrslunni segir að nefndin telji
það grundvallaratriði við aðstæður
sem þessar að aðgæta strax sérstak-
lega um vatns- og veðurþéttanleika
skipsins. Meðal tillagna nefndarinn-
ar í öryggisátt er að bent er á mik-
ilvægi þess að vatnsþétt hólfun skips
sé ávallt í lagi og vatnsþétt lokun
tryggð öllum stundum. Sett séu upp
viðvörunarmerki við vatnsþéttar
hurðir sem undirstriki þýðingu þess
að þær séu hafðar tryggilega lokaðar
meðan skip sé laust nema brýna
nauðsyn beri til og þá gætt fyllstu
varúðar.
FYRIR liggur tillaga
hjá EFTA um að kom-
ið verði á fót sveitar-
stjórnarráði hjá sam-
tökunum sem myndi
verða í nánum tengsl-
um við sveitarstjórn-
arráð ESB (Committ-
ee of the Regions).
Björgvin Guð-
mundsson, fyrrver-
andi borgarfulltrúi og
starfsmaður í stjórn-
arráðinu í tæpa þrjá
áratugi, skrifstofu-
stjóri og sendifulltrúi,
hefur kannað sérstak-
lega áhrif EES-samn-
ingsins og nýrra tilskipana á sveit-
arfélögin og tillögur að nýjum
tilskipunum ESB.
Hann segir að sé horft til þess að
Ísland geti ekki fylgst með fram
gangi mála hjá Ráðherraráðinu og
Evrópuþinginu, þar sem löggjafar-
valdið liggi, og það sé óheppilegt fyr-
ir Ísland. Til þess að hafa áhrif á nýj-
ar tilskipanir, sem snerti
t.a.m. sveitarfélögin, sé
nauðsynlegt fyrir okkur
að koma að málum áður
en tilskipanirnar eru að
fullu afgreiddar.
„Aftur á móti eru önn-
ur atriði sem í mínum
huga vega þyngra og
það eru sjávarútvegs-
málin. Ég er þeirrar
skoðunar að við eigum
ekki að ganga inn fyrr
en það er tryggt að við
getum fengið að halda
fullu forræði í sjávarút-
vegsmálum.Við fengjum
líklega ekki undanþágu
frá sjávarúvegsstefnu ESB í dag.“
Þurfum aðkomu að nefndum
Utanríkisráðuneytið og Samband
íslenskra sveitarfélaga fá nú reglu-
lega lista yfir þær tillögur sem fram-
kvæmdastjórn ESB sendir til sveit-
arstjórnarráðsins.
Björgvin bendir á að þótt hann
hafi sótt fundi sveitarstjórnarráðsins
sem fulltrúi utanríkisráðuneytisins
þá hafi EFTA-ríkin ekki haft form-
lega aðkomu að sveitastjórnarráði
ESB. Á hinn bóginn hafi EFTA/
EES-ríkin að gang að fundum sér-
fræðinganefnda framkvæmdastjórn-
arinnar.
„Hins vegar er það nú svo að við
höfum ekki getað sótt nema hluta af
þeim fundum sem við hefðum getað
sótt vegna þess að við höfum ekki
mannafla í það.
Það breytir því ekki að við þyrftum
að hafa aðkomu að þeim nefndum
sem skipta mestu máli,“ segir hann.
Björgvin hóf störf í viðskiptaráðu-
neytinu árið 1964, þar vann hann í
tæp 20 ár og í 11 ár í utanríkisráðu-
neytinu. Hann gegndi margvíslegum
störfum í stjórnarráðinu, var m.a.
formaður gjaldeyrisnefndar bank-
anna og verðlagsnefndar og samn-
inganefnda Íslands um gerð fríversl-
unarsamninga við öll Eystra-
saltsríkin. Hann lét af störfum í
september sl. vegna aldurs.
Árin 1998–2001 var hann sendi-
fulltrúi við sendiráð Íslands í Osló.
Sendiherra var þá Kristinn F. Árna-
son.
„Er við komum til Osló hafði
Smugudeilan siglt í strand. Viðræður
lágu niðri. Menn höfðu talið þýðing-
arlaust að reyna viðræður fyrir al-
þingiskosningarnar 1999. Kristinn
lagði þó til að haldinn yrði samninga-
fundur. Það var gert og deilan leyst-
ist.“
Björgvin segir að könnunin á
áhrifum EES-samningsins á sveitar-
félögin hafi verið mjög áhugavert
verkefni. Komið hafi verið á fót sam-
starfshópi nokkurra ráðuneyta og
Sambands íslenskra sveitarfélaga
um þennan málaflokk sem Björgvin
veitti forstöðu. Þá hafi margvísleg
önnur kynning farið fram gagnvart
íslenskum sveitarfélögum.
„Það er búið að ýta þessu verkefni
úr vör og nú er það annarra hjá ráðu-
neytinu og Sambandi íslenskra sveit-
arfélaga að halda starfinu áfram,“
sagði Björgvin.
Áhrif EES-samningsins og nýrra tilskipana ESB á sveitarfélögin könnuð
Björgvin Guðmundsson
Rætt um að EFTA komi á
fót sveitarstjórnarráði
ÓVENJU úrkomusamt var alla daga nóvembermán-
aðar á Austfjörðum, Austurlandi og Suðausturlandi í
nóvember nema dagana 15.–17. nóvember þegar
snarpt kuldakast gerði um allt land. Mánaðarúrkoman
á nokkrum veðurstöðvum var langtum meiri en áður
hefur mælst, s.s. á Kollaleiru í Reyðarfirði, þar mæld-
ust tæpir 1.000 mm.
Mánuðurinn var hlýr um allt land og fyrir utan
kuldakastið um miðjan mánuðinn var hiti langt yfir
meðallagi, samkvæmt upplýsingum Veðurstofunnar.
Meðalhitinn í Reykjavík var 4,7° sem er 3,6° yfir með-
altali áranna 1961–1990 og hefur ekki orðið svo hlýtt í
Reykjavík í nóvember síðan 1968 en þá var álíka hlýtt.
Úrkoma mældist 84,9 mm sem er rúmlega það sem
venja er. Þá voru sólskinsstundir 13,6 umfram með-
allag.
Á Akureyri var meðalhitinn 3,6° sem er 4,0° yfir
meðallagi. Mun hlýrra var í nóvember árið 1993 en þá
mældist hitinn 4,5°. Úrkoman mældist 68,6 mm og er
það rúmlega fimmtungi meira en venja er.
Í Akurnesi var meðalhitinn 5,4° og úrkoman þar
mældist 582,8 m og er það langt umfram mestu mán-
aðaúrkomu sem mælst hefur í Hornafirði til þessa. Á
Hveravöllum var meðalhitinn -0,8° sem er það hæsta
síðan 1968.
Úrkomumet
í nóvember
Morgunblaðið/RAX
Dýr og börn á Seyðisfirði kunnu ágætlega að meta vot-
viðrið í nóvember en úrkomumet féllu á Austurlandi.
ÁTAK samtakanna Barnaheilla,
sem ber yfirskriftina Stöðvum
barnaklám á Netinu, hefur fengið
einnar milljónar kr. styrk frá rík-
isstjórninni að tillögu Sólveigar
Pétursdóttur dómsmálaráðherra.
Barnaheill hófu í fyrra þátttöku í
samevrópskri baráttu gegn barna-
klámi á Netinu og hafa starfrækt
sérstakan ábendingarhnapp á vef-
síðu sinni, www.barnaheill.is, þar
sem fólk getur komið ábendingum
áleiðis ef það rekst á barnaklám á
Netinu. Á milli 60 og 100 ábend-
ingar hafa borist samtökunum mán-
aðarlega og fer starfsmaður þeirra
yfir þær og reynir m.a. að finna út
hvar klámefnið er vistað.
Átak gegn
barnaklámi fær
eina milljón kr.