Morgunblaðið - 14.12.2002, Qupperneq 24

ERLENT
24 LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
TONY Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, skammaði í gær breska fjöl-
miðlamenn fyrir umfjöllun þeirra um
„Cheriegate“-málið svokallaða, sem
kennt er við eiginkonu hans. Neitaði
hann á blaðamannafundi að svara
fleiri spurningum um málið. Cherie
Blair naut á sínum tíma aðstoðar
fyrrverandi sakamanns, Peters
Fosters, við kaup á tveimur íbúðum.
Cherie baðst fyrr í vikunni afsök-
unar á því, að hafa látið fara frá sér
rangar upplýsingar um málið. Sagð-
ist hún einungis hafa hitt Foster einu
sinni, og þá aðeins í örstutta stund.
Breskir fjölmiðlar fóru enn ham-
förum í málinu í gær en mesta at-
hygli vakti umfjöllun The Sun, en
blaðið birti afrit af símasamtölum
sem Foster átti við móður sína, sem
býr á Írlandi. Neyddust talsmenn
stjórnvalda til að neita því í gær að
þeir hefðu haft nokkuð með það að
gera að blaðið komst yfir upptökur
af símasamtölum Fosters.
Ummæli Fosters, sem hefur setið
inni í Bretlandi, Ástralíu og Banda-
ríkjunum, í símtölum við móður sína
þykja afhjúpa heldur vafasaman fýr.
„Ég hlýt að reyna að hafa ein-
hverja peninga út úr þessu öllu, er
það ekki?“ spyr hann t.d. móður sína.
Lýsir hann sig reiðubúinn til að
segja einhverju dagblaðanna sögu
sína – en aðeins gegn greiðslu. Er
hann t.d. þegar búinn að hafna boði
The Sunday Times, skv. umfjöllun
The Sun, um að hann láti fé af hendi
rakna til góðgerðarmálefnis að eigin
vali, gegn því að segja blaðinu sögu
sína. „Til fjandans með slík boð,“
segir móðir hans, Louise Pelloti.
„Hvað myndir þú græða á því?“
Foster – sem m.a. hefur haft at-
vinnu af því að plata fólk til að kaupa
„megrunardrykk“, sem reyndist
bara vera venjulegt te – er kærasti
Carole Caplin, vinkonu Cherie Blair.
Blair skammar
bresku fjölmiðlana
London. AFP.
Umfjöllun um
„Cheriegate“
heldur áfram
BERNARD Law, kardináli og erki-
biskup kaþólsku kirkjunnar í Bost-
on, sagði af sér embætti í gær en í
marga mánuði hefur hann verið
harðlega gagnrýndur fyrir að láta
undir höfuð leggjast að verja börn
fyrir ofbeldismönnum í klerkastétt.
Er hann æðstur þeirra leiðtoga
kirkjunnar í Bandaríkjunum og
annars staðar, sem neyðst hafa til
að segja af sér af þessum sökum.
Jóhannes Páll páfi II féllst á af-
sögn Laws í gær og hefur hann
skipað Richard Lennon biskup sem
erkibiskup í Boston til bráðabirgða.
Í yfirlýsingu frá Law þakkaði
hann páfa fyrir að fallast á afsögn-
ina og kvaðst vona, að hún ásamt
öðru yrði til að stuðla að sáttum og
einingu á erfiðum tímum. Bað hann
einnig alla, sem ættu um sárt að
binda, afsökunar á mistökum sínum.
Lennon fær erfitt verk að glíma
við. Meira en 400 manns, sem segj-
ast hafa orðið fyrir kynferðislegu
ofbeldi presta, hafa höfðað mál
gegn erkibiskupsdæminu og Law
vinnur að því að lýsa það gjald-
þrota.
Eins og skriða færi af stað
Hneykslið í Boston hófst fyrir al-
vöru er Law viðurkenndi, að hann
hefði látið prestinn John Geoghan
fá aðra sókn þrátt fyrir alvarlegar
ásakanir á hann
um kynferðis-
legt ofbeldi
gegn börnum og
þá var eins og
skriða færi af
stað í öðrum
kaþólskum
sóknum víða um
Bandaríkin. Er
það nú krafa
leikmanna innan
kirkjunnar, að prestar og aðrir yf-
irmenn hennar verði strax látnir
sæta fullkominni ábyrgð verði þeim
eitthvað alvarlegt á.
Nokkur mál af þessu tagi hafa
einnig komið upp innan annarra
kirkjudeilda en af um 46.000 prest-
um í Bandaríkjunum hafa 325 misst
hempuna á þessu ári.
Fórnarlömb kynferðislegs ofbeld-
is, leikmenn og sumir prestar höfðu
krafist afsagnar Laws en hann hef-
ur verið sakaður um að hafa marg-
sinnis fært á milli sókna presta, sem
bornir hafa verið þungum sökum.
Áður hafa tveir erkibiskupar sagt
af sér en hvorugur þeirra var kard-
ináli. Var annar í Póllandi og hinn á
Nýfundnalandi. Í júní sl. mátti kaþ-
ólski biskupinn í Lexington í Ken-
tucky segja af sér af sömu ástæðu
og skipaði páfi eftirmann hans í
gær.
Hneykslismálin í Boston
Erkibiskup
segir af sér
Páfagarði. AP.
Law kardináli.
STJÓRNVÖLD í Íran neituðu í gær
fréttum frá Bandaríkjunum um, að
þau stefndu hugsanlega að smíði
kjarnorkusprengna. Ítrekuðu þau
rétt sinn til að nýta kjarnorku í frið-
samlegum tilgangi og sögðu, að eft-
irlitsmenn Alþjóðakjarnorkumála-
stofnunarinnar, IAEA, gætu skoðað
tvö kjarnorkuver, sem verið væri að
reisa í landinu. Sérfræðingar benda
hins vegar á, að bæði verin séu af
þeirri gerð, sem notuð er við fram-
leiðslu kjarnavopna.
Abdollah Ramezanzedeh, talsmað-
ur Íransstjórnar, sagði í gær, að í Ír-
an væri ekki unnið eftir neinni kjarn-
orkuáætlun, sem IAEA vissi ekki um,
og áður hafði talsmaður íranska utan-
ríkisráðuneytisins lýst yfir, að verin
yrðu reist í „friðsamlegum“ tilgangi.
Sjónvarpsstöðin CNN skýrði frá
því í fyrrakvöld, að gervihnattamynd-
ir, sem teknar hefðu verið í septem-
ber, sýndu tvö ver í smíðum við bæina
Natanz og Arak í Mið-Íran og segja
sérfræðingar, að augljóst sé af mann-
virkjunum, að þau megi nýta til að
smíða kjarnavopn.
Talsmaður Þjóðlega andófsráðsins,
sem er samtök Mujahedeen Khalq-
skæruliða í Íran, sagði í ágúst sl., að í
kjarnorkuverinu við Natanz yrði unn-
ið að framleiðslu kjarnorkueldsneytis
en í verinu við Arak að framleiðslu
þungs vatns.
Eftirlitsmenn IAEA hafa ekki enn
fengið að skoða kjarnorkuverin og Ír-
anar aflýstu skoðunarferð, sem
ákveðin hafði verið í þessum mánuði.
Nú segja Íranar, að eftirlitsmennirn-
ir megi koma í febrúar.
Auk þessara kjarnorkuvera eru
Rússar að smíða eitt í borginni Bus-
hehr í Suður-Íran og Íransstjórn hef-
ur jafnvel það fjórða á prjónunum í
Ahwaz í vesturhluta landsins. Banda-
ríkjamönnum finnst þessi kjarnorku-
uppbygging mjög grunsamleg í jafn
olíuauðugu ríki og Íran er. Telja þeir,
að eina skýringin sé áhugi íranskra
stjórnvalda á að komast yfir kjarn-
orkuvopn.
Gervihnattarmynd, sem CNN birti í fyrrakvöld af veri við bæinn Arak.
Tvö stór kjarnorkuver í smíðum í Íran
Segja verin reist
í „friðsamleg-
um“ tilgangi
Teheran, Vín, Washington. AP, AFP.
AP
JÓLASVEINNINN er á leið til
byggða – en margir Austurrík-
ismenn eiga þá ósk heitasta að hann
haldi sig bara heima hjá sér. Gamli,
góði jólasveinninn fær kaldar kveðj-
ur í landinu þar sem lagið Heims um
ból var samið og rækt er lögð við
langar jólahefðir.
Fámenn en hávær hreyfing sem
ofbýður yfirgangur bandaríska jóla-
sveinsins („Santa Claus“) hefur nú
hafið baráttu fyrir því að hinn hefð-
bundni heilagur Nikulás og jóla-
barnið verði áfram aðalatriðin í
jólahátíðinni.
„Við erum í rauninni ekki andvíg
jólasveininum. Sumum finnst hann
hafa sína kosti,“ sagði Phillip
Tengg, 27 ára fyrrverandi guð-
fræðinemi sem stofnaði samtökin
Pro-Christkind (Til stuðnings jóla-
barninu) 1998 í Innsbruck.
„Við erum andvíg því að jóla-
sveinninn er orðinn auglýsingatákn
fyrir svo að segja botnlausa neyslu.
Það skyggir á hina sönnu merkingu
jólanna. Hann er um það bil að koma
í staðinn fyrir hinn hefðbundna heil-
aga Nikulás og jólabarnið,“ sagði
Tengg.
Austurrískar jólahefðir geta kom-
ið undarlega fyrir sjónir þeim sem
ekki er þar heimavanur. Jólatíðin
byrjar fimmta desember þegar loð-
klædd skepna með horn, svonefndur
Krampus, læst ganga berserksgang
um götur og verslunarmiðstöðvar,
skelfir lítil börn með svipum og keðj-
um og reynir að stinga þeim í pok-
ann sinn. Daginn eftir kemur heil-
agur Nikulás klæddur biskupsmítri
og útdeilir kexi og sætindum.
Á aðfangadagskvöld læðist jóla-
barnið hús úr húsi og setur jólagjafir
undir jólatréð. Hefð er fyrir því að á
jóladag komi fjölskyldur saman og
snæði bakaðan vatnakarfa.
Tengg og samtök hans, sem í eru
um eitt hundrað manns frá Aust-
urríki, Þýskaland og Sviss, hafa
miklar áhyggjur af öllum „Santa
Claus-unum“ og hreindýrunum sem
skjóta upp kollinum á jólamörk-
uðum sem helgaðir eru myndum af
fæðingu frelsarans og englum.
Andstaðan hefur hlotið hljóm-
grunn hjá ýmsum Austurrík-
ismönnum, t.d. Lydiu Krebs, og þeir
eru stoltir af þeim hefðum sem hafð-
ar eru í heiðri í landinu þar sem
langflestir íbúa eru kaþólskir og
presturinn Joseph Mohr samdi
Heims um ból – eða „Stille Nacht!
Heilige Nacht!“ – árið 1816.
„Jólahefðirnar okkar eru svo fal-
legar og jólasveinninn sviptir þær
einhverju,“ sagði Krebs, sem rekur
sölubás með glervörur, piparköku-
hús og litlar eftirlíkingar af jötu
jólabarnsins. „Systir mín býr í Atl-
anta [í Bandaríkjunum] og þar eru
jólin hræðileg – svo erilsöm, alltof
mikið af ljósum. Bara of versl-
unarvædd.“
Á vefsíðu samtakanna segir að
markmið þeirra sé að hvetja til
„gagnrýninnar yfirvegunar“ á tísku-
fyrirbærum eins og „Santa Claus“
og að vonandi geri Austurríkismenn
sér grein fyrir því að jólin séu hátíð
mannanna og Guðs, ekki kaupæði.
Burt með jólasveininn
AP
Margit Hammerl og Horst Strauss, félagar í samtökunum Til stuðnings jóla-
barninu. Á límmiðunum er mynd af jólasveini með rauðu bannstriki yfir.
Yfirgangi ameríska
jólasveinsins and-
mælt í Austurríki
Vín. AP.