Morgunblaðið - 14.12.2002, Page 37

NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 2002 37
Galakjólar
Laugavegi 53
SAMKEPPNISSTOFNUN hefur
frá því í febrúar sl. gert mán-
aðarlegar verðkannanir á græn-
meti og ávöxtum til þess að
fylgjast með verðþróun á þess-
um vörum eftir afnám tolla á
ýmsum grænmetistegundum sl.
vetur.
Fyrsta verðkönnunin var gerð
í febrúar sl. og náði til 11 mat-
vöruverslana á höfuðborg-
arsvæðinu. Meðalverð úr þeirri
könnun hefur verið notað til
samanburðar á verðþróun á
þessum markaði. Það er rétt að
taka fram að verð á grænmeti
og ávöxtum er sveiflukennt og
ræðst m.a. af verði á erlendum
mörkuðum, uppskeru og árs-
tíma.
Hér að neðan er birt með-
alverð á nokkrum tegundum af
ávöxtum og grænmeti eins og
það var 9. desember sl. og það
borið saman við meðalverð úr
verslunum eins og það var 8.
febrúar sl. Þá er einnig gefið
upp lægsta og hæsta verð
hverju sinni en eins og sjá má í
töflunni er oft um verulegan
verðmun að ræða.
Margar algengar grænmet-
istegundir hafa lækkað í verði.
Sem dæmi um grænmetisteg-
undir sem hafa lækkað í verði
má nefna að meðalverð á ís-
lenskum og innfluttum agúrkum
hefur lækkað um 54–60%, inn-
fluttir tómatar hafa lækkað um
39%, ísbergssalat hefur lækkað
um 60%, paprikur um 43–59%,
blómkál um 59% og rauðlaukur,
blaðlaukur, spergilkál og sellerí
um 35–51%.
Þá hefur meðalverð á öllum
tegundum ávaxta lækkað frá því
í febrúar. Þannig er t.d. með-
alverð á eplum 15–34% lægra nú
en það var í febrúar, meðalverð
á appelsínum er 20% lægra, á
banönum 16% lægra, á kíví 30%
lægra og á perum 31% lægra.
Veruleg verð-
lækkun á græn-
meti og ávöxtum



 
   

(


  *+, - 
.*/
0,
-
 1/0,2-
  3
 ,. -
, -

 4



 

 
  
   
 

  
    !   
#" "  
"  " "
$ % %

$ % 
&
' %

' 
&

(#   ) * +

%#
! 
%#
,


   &   %
-%#
- ." 

/% % /&  /& 
 /&  
%#
("0
(%  (  1  

% 

% 
% 
% 

 1 ! !%  !

!

!
234/%
!  % /&  - 
5 06
78/%
5 (



1/0

9::
22;
293
24;
9:;
24;
9<4
9=3
>2:
2;4
>=4
229
3>4
9=>
2>:
9=<
9?;32
2?@9=
34>
;<=
34>
399
;9<
@<<
2=@
;23
;<2
3;=
2>3
3<@
2;4
92;
>>@
9@<
@>
344
9=2
22<
2>:
>4>
29:
@>
2>@
;3:
34>
;>2
3>2
>=9
>4@
24@
;92
>4=
939
@@3
==<
@9>
=@2
2<2
2=<




















































(


2-









  



 

   



    





    
  



 


 



 



   
 
  
 ! 
<3
9;<
94<
<<
:<
923
=3
=3
9=<
9>3
9=<
@<
>:<
<<
99<
94<
::3
9?3=;
2<<
2<<
2<<
9;2
92<
;<<
92<
2:<
94<
2:<
9=<
2@<
223
993
9;<
=<
;3
9><
<<
9><
9><
24<
9=<
>:
9<=
9><
9><
9><
2@3
23<
<<
:<
93<
9::
9>3
3;<
:;4
>:<
:<<
23<
2;<















































 












































 

 







6 -



2-

7 -



2-























































































































(





   





 





















































































































HEILSA
Spurning: Mig langar til að spyrja
þig um aukaverkanir á Pulmicort.
Ég hefi notað Pulmicort turbuhal-
er 200 mikrog tvisvar á dag í tvö
ár. Þetta meðal var mér gefið í
sambandi við að ég fékk bjúg í
lungun. Ástæðan var að ég fékk
mjög hægan púls af blóðþrýst-
ingsmeðali. Ég hefi kannski alltaf
haft tilhneigingu til að fá astma,
það liggur í ættinni. Það pípir í
mér stundum, sérstaklega við
göngu, kulda og við áreynslu. Nú
hefi ég hætt við Pulmicort. Held
að það valdi mér öðrum óþæg-
indum. Eins og að fita safnist
framan á maganum. Ég hefi ekki
þyngst þótt ég sé of þung, u.þ.b.
80 kg. Ég hreyfi mig mikið og hefi
núna farið að fá meiri verki í
mjaðmirnar við göngu. Mér þætti
vænt um að fá upplýsingar um
aukaverkanir vegna Pulmicort.
Ég er 68 ára gömul og er mjög
viðkvæm fyrir meðulum.
Svar: Bréfritari lýsir dæmi-
gerðum astmaeinkennumog kom-
ið hafa ný lyf sem hægt er að
grípa til í erfiðum tilvikum. Þegar
astmi er meira en einstaka astma-
köst er grunnmeðferðin yfirleitt
alltaf innúðasterar gefnir tvisvar
á dag. Til viðbótar sterunum er
hægt að grípa til annarra lyfja
tímabundið ef einkenni versna. Til
eru margs konar sterar og þeir
sem eru notaðir við astma eru í
flokki þeirra sem kallaðir eru
barksterar vegna þess að hormón
með sams konar verkun myndast í
nýrnahettuberki. Barksterar eru
notaðir við ýmsum sjúkdómum og
kvillum og eru til í margs konar
lyfjaformum sem eiga við í hverju
tilviki og má þar nefna töflur,
smyrsli og innúða. Astmameðferð
með innúðasterum dregur úr
óþægindum af völdum astmans,
bætir lungnastarfsemina, fækkar
astmaköstum, bætir líðan al-
mennt og fækkar dauðsföllum
vegna astma. Hér á landi eru á
markaði lyf sem innihalda tvo
mismunandi barkstera við astma.
Í Pulmicort (innúðalyf) og Pulmi-
cort Turbuhaler (innöndunarduft)
er sterinn búdesóníð en í Flix-
otide (innúðalyf) og Flixotide
Diskus (innöndunarduft) er ster-
inn flútíkasón. Ekki er talinn vera
munur á verkunum og aukaverk-
unum þessara tveggja stera og
ekki heldur hvort notað er inn-
úðalyf eða innöndunarduft. Öll
þessi lyf eru mikið notuð en á und-
anförnum árum hefur notkunin
verið að færast frá innúðalyfjum
yfir á innöndunarduft, aðallega
vegna þess að dufttækin eru ein-
faldari í notkun. Sterar í inn-
úðalyfjum/innöndunardufti geta
gefið staðbundnar aukaverkanir
eins og sveppasýkingu í munni og
koki, útbrot umhverfis munn og
hæsi en hægt er að minnka hætt-
una á þessu (nema kannski hæsi)
með því að skola munn og kok vel
með vatni eftir gjöf lyfsins. Þegar
barksterar eru gefnir til inntöku
(oftast töflur) í langan tíma geta
þeir valdið alvarlegum aukaverk-
unum eins og beinþynningu og
vanstarfsemi nýrnahettubarkar.
Nánast engar vísbendingar eru
um slíkar aukaverkanir af völdum
barkstera í innúðalyfjum/
innöndunardufti við astma-
meðferð. Innúðasterar geta hægt
lítillega á vexti barna. Langtím-
anotkun hárra skammta hjá full-
orðnum getur aukið hættu á dreri
í auga og viðkvæmri húð. Háir
skammtar af búdesóníði (Pulmi-
cort) teljast vera 800 míkróg
tvisvar á dag og af flútíkasóni
1000 míkróg tvisvar á dag. Í mjög
sjaldgæfum tilfellum hefur orðið
vart einkenna frá miðtaugakerfi
eins og árásargirni, pirrings, dep-
urðar og árátturöskunar hjá þeim
sem nota innúðastera en í lang-
flestum tilfellum gengur með-
ferðin vel án aukaverkana.
Hvað gera innúðasterar?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Breytt meðferð
við astma
 Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
lækninn um það sem þeim liggur á hjarta.
Tekið er á móti spurningum á virkum dög-
um milli klukkan 10 og 17 í síma 5691100
og bréfum eða símbréfum merkt: Vikulok.
Fax 5691222. Einnig geta lesendur sent
fyrirspurnir sínar með tölvupósti á netfang
Magnúsar Jóhannssonar: elmag@hot-
mail.com.
VIÐ mennirnir eigum
það sameiginlegt að okk-
ur langar að líða vel.
Þetta vita markaðs-
fræðingarnir og þess
vegna keppast þeir við að
telja okkur trú um að
þessi eða hin varan veiti
okkur vellíðan. En þetta
er ekki svona einfalt. Við
þurfum að skoða okkur
sjálf og læra að við get-
um haft áhrif á líðan okk-
ar. Það þýðir þó ekki að
það sé okkur að kenna ef
okkur líður illa, heldur að
það sé á okkar ábyrgð að
gera eitthvað í því þegar
á móti blæs. Stundum
ráðum við ekki við aðstæðurnar sjálf og þá er það á
okkar ábyrgð að leita hjálpar og þiggja hana.
Þegar við höfum fundið hvað það er sem hefur góð
áhrif á líðan okkar getur verið gott að safna því saman
í geðræktarkassa. Með því að geyma á einum stað
myndir af fólki sem okkur þykir vænt um, tónlist sem hefur góð áhrif á
okkur, símanúmer hjá þeim sem gott er að tala við þegar á móti blæs
o.s.frv. hjálpum við okkur að takast á við vanlíðanina þegar hún færist
yfir.
Margir eiga sér einhvers konar kassa, möppu eða skúffu þar sem þeir
geyma dýrmæta hluti sem koma þeim í gott skap. Hver kannast ekki við
að rekast óvart á slíka hluti á tiltektardögum? Það er enn áhrifameira að
hafa þessa dýrgripi á ákveðnum stað og leita í þá þegar á reynir.
Á fundi sem Geðrækt hélt sl. fimmtudag í Iðnó við Tjörnina deildu
þingmennirnir Jónína Bjartmarz, Margrét Frímannsdóttir, Sólveig Pét-
ursdóttir og Ögmundur Jónasson því með fundarmönnum hvað þau
geyma í geðræktarkassanum sínum og hvað þau gera til að halda geð-
heilsunni. Í kössum þeirra var margt forvitnilegt, myndir, bækur, ást-
arbréf, geisladiskar, myndband, blóm og skóreimar, svo eitthvað sé nefnt.
Öll töluðu þau um að gott væri að hafa póstkort með geðorðunum 10 í
kassanum, en það eru góð ráð og ábendingar sem Geðrækt hefur gefið
út. Í lok fundar var gengið yfir á Alþingi og þingmönnum landsins gefnir
geðræktarkassar til eignar og þeir hvattir til að hlúa vel að eigin geð-
heilsu.
Við getum lært margt hvert af öðru en hver og einn verður að gera
upp við sig hvað hann eða hún lætur í sinn kassa. Geðræktarkassinn er
eins konar andlegur sjúkrakassi, en hann er hvergi hægt að kaupa því
það er svo mismunandi hvað vekur jákvæðar hugsanir hjá okkur. Geð-
rækt hvetur alla landsmenn til að hlúa að geðheilsu sinni og finna þannig
hvað þeir geta gert til að auka vellíðan í sínu lífi.
Dóra Guðrún Guðmundsdóttir, verkefnisstjóri Geðræktar.
 Frá Landlæknisembættinu.
Heilsan í brennidepli
Hvað er í þínum
geðræktarkassa?
Til að öðlast
vellíðan verð-
um við að líta í
eigin barm.
LÍTILL röndóttur fiskur, svartur
og hvítur, sem algengur er á fiska-
söfnum, gæti búið yfir mik-
ilvægum vísbendingum um það
hvernig bæta megi hjartaskaða
með lífrænum hætti. Samkvæmt
nýrri rannsókn getur sebrafiskur
læknað sig sjálfur. Í honum vaxa
frumur sem geta sjálfkrafa lækn-
að hjartasár, jafnvel þótt allt að
því fimmtungur hjartavöðvans
hafi verið fjarlægður.
Haft er eftir sérfræðingum á
CNN.com, að þessi uppgötun sé
mikilvæg á því afmarkaða sviði
læknavísindanna sem fæst við
rannsóknir á því hvernig bæta
megi skaða með lífrænum hætti.
Vísindamennirnir með dr. Mark
Keating frá Howard Hughes
læknastofnuninni við Harvard-
háskóla í Bandaríkjunum í far-
arbroddi hafa fundið gen í sebra-
fiskinum sem talið er að rekja
megi þennan eiginleika fisksins
til. Í tilrauninni voru um 20% af
hjarta sebrafiskanna fjarlægð
með skærum. Að tíu dögum liðn-
um höfðu 8 fiskar af þeim 10 sem
tilraun var gerð á, náð fullum bata
og syntu sprækir um í vatninu líkt
og hinir fiskarnir.
Sebrafiskar
gætu stuðlað
að framförum
í hjarta-
lækningum