Morgunblaðið - 14.12.2002, Síða 64

ÚR VESTURHEIMI
64 LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
AFKOMENDUR íslensku landnemanna í Mark-
landi í Nova Scotia halda tryggð við uppruna
sinn og hafa stofnað félag til að varðveita
menningararfleifðina, en til
að styrkja starfið hafa þeir
gefið söguna út á geisla-
diski.
Íslendingar settust víða að
í Kanada og Bandaríkjunum
á síðasta fjórðungi 19. aldar.
Þeim var meðal annars út-
hlutað landi á svonefndum Elgsheiðum í Nova
Scotia, skammt frá Halifax, og settust fyrstu
fjölskyldurnar þar að 1875. Landnemarnir
nefndu landið Markland og talið er að um 30 ís-
lenskar fjölskyldur hafi flutt til Marklands, en
um 1880 er áætlað að um 200 Íslendingar hafi
búið í Nova Scotia.
Íslenska landnámið í Marklandi stóð yfir frá
1875 til 1882. Landið stóð ekki undir vænt-
ingum, íbúarnir urðu frá að hverfa en land-
nemarnir voru reynslunni ríkari og létu að sér
kveða á öðrum stöðum. Saga þeirra í Mark-
landi rykféll en 1998 var Íslenska landnáms-
sögufélagið í Nova Scotia, The Icelandic Mem-
orial Society of Nova Scotia, stofnað í þeim
tilgangi að vekja athygli á þessari sögu og
varðveita minninguna um landnemana. Félagið
fékk yfirvöld til að staðfesta örnefnið Markland
og minnisvarði um íslensku landnemana var af-
hjúpaður í ágúst árið 2000. Unnið hefur verið
að því að finna bæjarstæði landnemanna og
þau merkt auk þess sem félagið hefur safnað
saman upplýsingum um nær 2.000 afkomendur
þessara landnema. Allt þetta starf hefur verið
unnið í sjálfboðavinnu en það kostar sitt og seg-
ir Glenda Burrows, varaformaður félagsins, að
sagan, The Story of Markland, hafi verið gefin
út á diski til að auðvelda áframhaldandi starf.
Ken Burrows skráði söguna sem Bill Stevenson
flytur, en hægt er að panta diskinn á heimasíðu
félagsins, www.nova-scotia-icelanders.ed-
net.ns.ca og þar má fá nánari upplýsingar.
Geisladiskur
um landnámið í
Marklandi
Á NÆSTA ári eru 125 ár liðin frá því Ís-
lendingar fluttu fyrst til Norður-Dakota í
Bandaríkjunum, en Curtis Olafson, for-
maður Íslendingafélagsins í Mountain, og
Michael R. Brown, borgarstjóri í Grand
Forks, voru á Íslandi á dögunum í þeim
tilgangi að kynna fyrirhuguð hátíðarhöld
í tilefni tímamótanna. Þeir ræddu meðal
annars við Ólaf Ragnar Grímsson, for-
seta Íslands, Karl Sigurbjörnson biskup,
Helga Ágústsson sendiherra, Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur borgarstjóra og
Lúðvík Geirsson, bæjarstjóra í Hafnar-
firði, auk þess sem þeir heimsóttu Vest-
urfarasetrið á Hofsósi.
„Við efnum til mikillar hátíðar fyrstu
helgina í ágúst þar sem hápunkturinn
verður laugardagurinn 2. ágúst og von-
andi fáum við sem flesta Íslendinga í
heimsókn,“ segir Curtis. Þetta er um
sömu helgi og hefðbundin hátíðarhöld
fara fram í Gimli í Manitoba í Kanada í
tengslum við Íslendingadaginn og segir
Curtis að skipulagningin taki mið af því
að gestir geti sótt báðar hátíðirnar. „Við
vonumst til að sjá sem flesta á laugardeginum og
svo er Íslendingadagurinn í Gimli á mánudeginum
en aðeins er um þriggja og hálfs tíma akstur á
milli svo fólk getur auðveldlega tekið þátt í
gleðinni sunnan og norðan landamæranna.“
Árið 1999 var hátíðin í Mountain haldin í 100.
sinn og þá var forseti Íslands á meðal gesta. Curt-
is segir að heimsókn hans hafi haft gríðarlega
mikil áhrif og aukið áhugann á íslensku arf-
leifðinni á svæðinu til muna. „Þá urðu
ákveðin tímamót og síðan hafa margir á
svæðinu heimsótt Ísland til að komast í
nánari snertingu við ræturnar og við höfum
fengið æ fleiri gesti frá Íslandi. Við reynum
líka að halda úti ákveðnu starfi, gefum út
fréttabréf og erum með meira en 500 fjöl-
skyldur á póstlista.“
Curtis segir að á hverri hátíð í Mountain
sé lögð áhersla á íslenska menningu og
næsta sumar verði lögð áhersla á að sýna
hvað gerðist fyrir 125 árum. „Sýningin í
Vesturfarasetrinu á Hofsósi varpar ljósi á
þessa viðburði og við viljum tryggja að sag-
an gleymist ekki.“
Michael segist hafa áhuga á því að tengja
Grand Forks við Ísland með einhverjum
hætti, koma á vinabæjasambandi, og hann
hafi rætt það við íslenska ráðamenn. „Við
eigum margt sameiginlegt og getum gert
margt saman,“ segir hann. Michael er
læknir rétt eins og Yvonne, sambýliskona
Curtis, og heimsóttu þau m.a. leitarstöð
Krabbameinsfélagsins. „Ég er kvensjúk-
dómalæknir og það var áhugavert að fá
tækifæri til að ræða þessi mál við íslenska
lækna.“
Curtis segir að þótt íslensk samfélög séu
öflugust í Kanada og þá sérstaklega í Mani-
toba séu margir Bandaríkjamenn af ís-
lenskum uppruna og þeir leggi ekki síður
rækt við upprunann. „Við viljum vekja at-
hygli á okkar íslenska samfélagi og lögðum
okkar af mörkum varðandi sýninguna á
Hofsósi, en það snerti mig djúpt að sjá þar
myndir af forfeðrum mínum, sérstaklega af
föður mínum, sem var tekin 1919. Ég sendi
safninu þessar myndir en það var einstök
tilfinning að sjá þær á sýningunni. Það lok-
aði hringnum.“
125 ár frá landnámi Íslendinga í Norður-Dakota í Bandaríkjunum
Mikil hátíðarhöld í sumar
Mikil hátíðarhöld
verða í Mountain í
Norður-Dakota í
Bandaríkjunum fyrstu
helgina í ágúst á
næsta ári. Steinþór
Guðbjartsson forvitn-
aðist um málið.
Morgunblaðið/Golli
Curtis Olafson, formaður Íslendingafélagsins í
Mountain, og Michael R. Brown, borgarstjóri í
Grand Forks.
steg@mbl.is