Morgunblaðið - 08.01.2003, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. JANÚAR 2003 25
ÞANNIG kynni eitthvertbarnið að spyrja eftir 25ár, þegar afleiðingarKárahnjúkaslyssins
væru að fullu komnar í ljós.
Kannske svaraði afinn þá: „Ég
var nú bara einn ráðherranna,
en við vorum nú tíu í þeirri rík-
isstjórn, sem ákvað að fórna sál
fyrir ál.“
II.
Ég var mjög óheppinn með
veður, þegar ég fór í fyrsta sinni
með áætlunarbifreið milli Egils-
staða og Hornafjarðar um
Breiðdalsheiði og Lónsheiði,
sem þá var enn farin. Eftir
nokkurra daga dvöl í Horna-
firði, flugum við með Gunnari
frænda mínum Þorvaldssyni (f.
1947) á 4 manna Cessna-flugvél
frá Árnanesi til Egilsstaða á 35
mínútum. Og hvílík fegurð. Svo
gott var veðrið, glampandi sól-
skin, að dýrafræðingar voru að
telja hreindýrastofninn þennan
dag, en hann er stærstur í
Kringilsárrana. Almannaskarð,
Lónsöræfi, Hamarsdalur með
fossasinfóníu sína, Ódáðavötn,
þar sem er uppistöðulón fyrir
Grímsárvirkjun, þá Eyjólfs-
staðaskógur og loks lent á Eg-
ilsstaðaflugvelli. Þetta var í júlí
1972, en þá voru enn tvö ár í
hringveginn. Örugglega fegursti
hálftíminn, sem ég hefi lifað.
III.
Síðan er það árið 1981, að
loks er farinn hringvegurinn,
sem opnaður var 1974. Við ók-
um frá Hallormsstað um Breið-
dalsheiði, um Streitishvarf til
Berufjarðar og þaðan til Djúpa-
vogs. Þá fyrir botn Hamars-
fjarðar og Álftafjarðar um hinn
nýja veg um Þvottárskriður,
Lónsheiði aflögð. Síðan yfir Al-
mannaskarð til hótels okkar í
Hornafirði. Svo mikla fegurð
gat ég vart innbyrt á einum
degi. Ég var orðlaus, einn fjörð-
urinn tók við af öðrum, sýnu
fegurri. Það varð nú lítið úr
Ölpunum í samanburði við Aust-
fjarðafjöllin, Guð hefur vissu-
lega verið í góðu skapi, er hann
skóp Austfirði, þetta varð mér
alger opinberun, slíka fegurð
hafði ég aldrei augum litið. Mér
komu í hug orð Júlíönu föður-
systur minnar, er við bræður
ókum henni um Mýrar og Borg-
arfjörð: „Ekki sýna mér meira í
einu.“ Það má heita, að við höf-
um farið hringveginn síðan á
hverju ári allt til ársins 2000, að
heilsu minni hrakaði. Alltaf nýir
fletir á þessu meistarastykki
sköpunarverksins. Út í Papey,
að Brekku í Mjóafirði í annarri
tilraun, í þeirri fyrri var fjörð-
urinn sneisafullur af þoku.
Fljótsdal og Jökuldal hefi ég
þekkt allt frá 1939, dvalið oft að
Hallormsstað, en þar er einna
veðursælast á Íslandi. Ólafur
Tryggvason húðsjúkdómalæknir
gerði okkur hjónum tvo kosti, ef
við vildum ná bata fyrir dóttur
okkar Bergljótu vegna psor-
iasis, annar væri Gran Canaria,
hinn að dvelja fremst í Fljóts-
dal. Á þessum stöðum væri sólin
sterkust. Þessi læknir hlýtur að
vera úr Fljótsdalnum hugsaði
ég og fletti honum í skyndi upp í
Læknatalinu og viti menn:
„Ólafur Tryggvason fæddur að
Víðivöllum fremri í Fljótsdals-
hreppi 11. október 1913.“
IV.
Baráttan gegn eyðileggingu
Eyjabakka bar árangur og
Norsk Hydro lyppaðist niður
mest fyrir baráttu umhverfis-
sinna í Noregi og um allan
heim. Lífeyrissjóðum íslenskra
launþega var þar með bjargað,
en við lá að þeim ætti að fórna
fyrir hinn norska auðhring. Síð-
an Þjóðviljinn sálugi lognaðist
út af, hafa engir fjölmiðlar var-
að við erlendum auðhringum, en
þeir færu létt með að gleypa allt
Ísland í einu lagi, rústun Kára-
hnjúka og Þjórsárvera væri
bara byrjunin. Slík mengun,
sem fylgir álverum, er nú
hvergi leyfð í Evrópu, en auð-
hringarnir hafa gert með sér
leynilegt samkomulag um að
nýta Ísland sem eina alls herjar
öskutunnu, því þar í landi sé sál
auðkeypt fyrir ál.
V.
Reykjavíkurborg er nú ætlað
að ganga í 40 milljarða ábyrgð
vegna 45% aðildar sinnar að
Landsvirkjun. Von er til þess,
að slík ábyrgð nái ekki sam-
þykki í borgarstjórn, þar sem
einhugur er ekki um málið með-
al R-listamanna. Því verður
aldrei trúað, að D-listamenn
muni koma landeyðingarmönn-
um R-listans til hjálpar með at-
kvæðum sínum, slík svik við
landið trúi ég þeim aldrei til.
VI.
Á borði fjármálaráðherra
liggur nú heimild Alþingis fyrir
20 milljarða ríkisábyrgð vegna
deCODE og verður að vara ein-
dregið við undirskrift hans á
slíkt plagg, nóg er fyrir okkur
Reykvíkinga að burðast með 40
milljarða ábyrgð vegna Lands-
virkjunar, þótt ekki bætist við
hlutur okkar í „Nýju fötum
keisarans“.
VII.
Þjóðin er nú orðin fullsödd af
landsölu og veðsetningu okkar
ástkæra lands, nú skal það vera
stopp. Þá þyrfti barnið ekki að
spyrja afa sinn að 25 árum liðn-
um: „Af hverju selduð þið landið
fyrir mengandi álver, eru það
ekki landráð, afi minn?“ „Þú
verður að skilja það, vinur
minn, að flokkur minn var að
þurrkast út á Austurlandi og ég
varð að fórna landinu fyrir
flokkinn.“
– – –
Við skulum vona, að aldrei
komi til þessara orðaskipta,
heldur verði þessu glæfraspili
með fjöregg þjóðarinnar hætt,
enn er tími til þess að sjá að sér.
Höfundur er lögfræðingur
í Reykjavík.
„Við skul-
um vona,
að aldrei
komi til
þessara
orðaskipta, heldur
verði þessu glæfra-
spili með fjöregg
þjóðarinnar hætt.“
Eftir Leif
Sveinsson
Hvar varst þú,
afi, þegar nátt-
úra Austurlands
var lögð í rúst?
verðbólgu verði þá 3,6% en 2,85%
miðað við neysluverð í Bandaríkjun-
um. Bent er á að vextir á alþjóða-
mörkuðum nú séu mun lægri.
Tilboð um veltilán
frá Sumitomo
Fram kemur að Landsvirkjun
muni tryggja sér lánsfé þannig að
ekki komi til lausafjárskorts. Nefnd-
in telur að þetta sé afar mikilvægt
fyrir eigendur þar sem aðgangur að
lánsfé og lausafé sé nauðsynlegur til
að tryggja að greiðslur vegna
ábyrgða falli ekki á þá. Upplýst er
að Landsvirkjun hafi nú þegar fyr-
irliggjandi tilboð frá erlendum
banka í 500 milljóna dollara veltilán,
eða nokkurs konar yfirdrátt. Sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
er um tilboð frá Sumitomo-bankan-
um að ræða sem Landsvirkjun
hyggst taka, en núna er fyrirtækið
með 200 milljóna dollara veltilán frá
öðrum banka. Lánið frá Sumitomo
þýðir m.a. að Landsvirkjun „þolir“
tveggja ára lokun markaða.
Í skýrslunni segir ennfremur að
samkvæmt arðsemismati Lands-
virkjunar sé miðað við 25% eigin-
fjárhlutfall og 75% lánsfjárhlutfall,
gerð sé 11% ávöxtunarkrafa á eigið
fé og reiknað með 5,5% lánsvöxtum.
Á þessum forsendum fæst að veginn
fjármagnskostnaður verði 6,9% sem
svarar til um 5% raunávöxtunar
miðað við verðbólgu á mælikvarða
framleiðendavísitölu í Bandaríkjun-
um. Bent er á að eigendur sambæri-
legra orkuveitna á Norðurlöndum,
t.d. Statkraft í Noregi og Vattenfall í
Svíþjóð, geri ráð fyrir svipaðri
ávöxtunarkröfu eigin fjár og Lands-
virkjun, eða um 11%.
Minni rekstrarkostnaður
Gert er ráð fyrir að árlegur
rekstrarkostnaður Kárahnjúka-
virkjunar verði 740 milljónir króna.
Þar af er reiknað með að mótvæg-
isaðgerðir vegna umhverfisáhrifa
muni kosta um 120 milljónir á ári.
Nefndin segir rekstrarkostnaðinn
nokkru minni í hlutfalli við fjárfest-
ingu en í öðrum virkjunum Lands-
virkjunar. Það megi rekja til stærð-
arhagkvæmni og þess að óvenju stór
hluti fjárfestinga sé í mannvirkjum
sem hafi lítinn rekstrarkostnað.
Samkvæmt upplýsingum frá Lands-
virkjun krefst Kárahnjúkavirkjun,
þegar hún verður komin í gagnið,
sambærilegs starfsmannafjölda og
Blönduvirkjun, þó hún sé fimmfalt
minni. Útgjöld vegna trygginga
Kárahnjúkavirkjunar eru áætluð
um 80 milljónir kr. á ári. Hækkun
varð á þessum iðgjöldum í kjölfar
hryðjuverkaárásanna 11. september
2001 en að sögn nefndarinnar er
reiknað með að hækkunin gangi til
baka á næstu árum.
r kynnt í ríkisstjórn, borgarráði og stjórn LV í gær
Morgunblaðið/Sigurður Aðalsteinsson
dir við Kárahnjúkavirkjun eru hafnar og eru bormenn nú að koma sér fyrir á vettvangi við gerð aðkomuganga.
 
 
   /#$#/
 (#'22&3
 )
,+-./
)'*+(01$23 #  )'*+(4 + 
,-.(01$567+!
+$)   ,-.(4 + *# ## 
  ) $) 
 /  
(
4 + 
8*94 *)!

#4
!,
#'255& #/6
(#
#
#'






:;<
$$

 
 





   


01

2

 

3  
 
=# $ > ?
4
1 
 
+

 
*

  

3  - 

8*94 *)!
TENGLAR
...................................................
www.mbl.is
www.karahnjukar.is
illi
arðaáls
álverið,
ur að
gsins Al-
num.
Inc.
ginn
ábyrgjast
nni og
m við
40 ár
komið í
ursamið
ð á miðju
tt orku-
20 árum
gsins er
tstundir),
verður
rða má
raf-
da raf-
ersins 1.
i fram-
któber
 Orkuverðið verður tengt
heimsmarkaðsverði á áli eins
og það er skráð á hverjum
tíma hjá LME, (London Metal
Exhange), Málmmarkaði
Lundúna.
 Þegar endursamið verður
um orkuverðið skal hafa hlið-
sjón af orkuverði til álvera í
heiminum, eins og það verður
á þeim tíma.
 Fjarðaáli ber skylda til þess
að gjalda fullt verð fyrir 85%
af samningsbundinni orku
óháð notkun. Kaupskyldan
gildir allan 40 ára samnings-
tímann og er hún baktryggð
af móðurfélaginu Alcoa Inc.
eins og fyrr getur.
 Verði grundvallarbreyt-
ingar í álheiminum eða orku-
heiminum á samningstímanum
sem sannanlega valda því að
halli verulega á annan aðila
samningsins hvað áhættu og
arð af verkefninu varðar þá
getur sá aðilinn sem á er hall-
að óskað eftir endurskoðun
orkuverðsins.
Heimild: Landsvirkjun
iði úr orkusamningi
ðaál (Alcoa)