Morgunblaðið - 24.02.2003, Blaðsíða 14

LISTIR
14 MÁNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÍSLENSKI dansflokkurinn frum-
sýndi þrjú ný dansverk á föstudaginn
siðastliðinn. Yfirskrift sýningarinnar
er „Lát hjartað ráða för“. Að sýning-
unni standa að þessu sinni þrír dans-
höfundar og níu dansarar flokksins.
Það var Ísraelinn Itzik Galili sem reið
á vaðið með verk sitt Symbiosis. Galili
er þekktur danshöfundur í Evrópu en
eftir hann liggja yfir fjörutíu dans-
verk. Symbiosis er samið fyrir Ís-
lenska dansflokkinn og eru það þau
Katrín Johnson og Yaron Barami
sem dansa. Höfundur segir verkið
fjalla um fáránleika hversdagslegra
ástarsambanda og segir það lítið um
verkið. Dansverkið segir sögu sína
sjálft og þarf lítilla útskýringa við.
Búningar dansaranna eru látlaus-
ir, hann í hnébuxum og skyrtu og hún
í stuttum kjól. Lýsingin kemur ofan
frá og er antikgul. Verkið hefst á
hröðum dúett þar sem margar hreyf-
ingar eru framkvæmdar á stuttum
tíma.
Hreyfingarnar eru flæðandi og lát-
lausar en umfram allt hraðar. Þetta
dansverk var einkar vel dansað frá
upphafi til enda. Samspil dansaranna
var gott. Einlægnin í túlkun þeirra og
dansi gerði verkið trúverðugt. Það
hafði yfir sér gamaldags og róman-
tískan blæ og áttu tónlistin, búning-
arnir og lýsingin sinn þátt í því. Það
er léttleiki og húmor í verkinu. Tón-
listin stoppaði eins og fyrir mistök og
dansararnir gengu fram á sviðs-
brúnina til að athuga hvort áhorfend-
ur væru ekki örugglega með á nót-
unum. Þetta var skemmtilegt og
óvænt uppbrot. Eins var sólódans
Katrínar Johnson undir flautuleik
eftir J.S. Bach eftirminnilegur. Katr-
ín dansaði þar af yfirvegun og ein-
lægni.
Stingray
Katrínu Hall, listrænan stjórnanda
Íslenska dansflokksins, þarf vart að
kynna. Hún hefur verið stjórnandi
dansflokksins síðastliðin sjö ár. Katr-
ín á ekki langan feril að baki sem
danshöfundur en Stingray er þriðja
dansverkið sem hún semur fyrir Ís-
lenska dansflokkinn. Þráin eftir frelsi
er höfundi hugleikin og vinnur hún út
frá spurningum tengdum frelsisþörf
mannanna. Í verkinu eru dansarar
klæddir aðsniðnum svörtum búning-
um.
Dansgerðin er fjölbreytt og er eng-
inn einn stíll ráðandi. Glerkistum var
rennt inn á sviðið. Í þeim var vatn og
vatnaliljur. Kisturnar voru útgangs-
punktar í atburðarás verksins. Þær
minntu á allt frá ævintýrinu um
Þyrnirós til japanskra garða. Hvort
Feng Shuið hafi verið rétt skal ekki
dæmt um hér. Í verkinu komu fram
margar góðar hugmyndir sem misvel
var unnið úr. Pils sveif inn á sviðið en
hvarf svo jafnsnögglega með einn
dansaranna innanborðs. Þetta skildi
lítið eftir. Dansgerðin var sundurlaus
og það veikti verkið. Í því voru hins-
vegar margar fallegar myndrænar
senur.
Þannig voru glerkisturnar og
dansinn á þeim, í þeim og í kringum
þær heillandi í blárri kaldri lýsing-
unni. Engu að síður vantar verkið
heildræna stefnu. Það fór mikið fyrir
tónlistinni og var hún á köflum hríf-
andi við dansinn á sviðinu.
Black Wrap
Ed Wubbe hefur oftsinnis komið
við sögu Íslenska dansflokksins.
Black Wrap semur hann sérstaklega
fyrir flokkinn. Í verkinu fjallar
Wubbe um eitthvað sem býr undir,
eitthvað sem hefur gerst en er ósagt
og hefur áhrif á andann sem ríkir.
Verkið hefst jafn snögglega og tjald
fer upp. Dansararnir hreyfa sig um
sviðið í stílhreinum hreyfingum. Þeir
eru hvítklæddir í ætt við hvít grisju-
tjöldin uppsviðs. Í tónlistinni klingja
litlar bjöllur svo það sem fyrir augu
ber minnir á eitthvað guðlegt, jafnvel
engla. Tærleikinn er allsráðandi.
Tónlistin æsist og dansararnir hreyfa
sig hraðar af meiri ákveðni en halda
ró sinni á yfirborðinu. Leikurinn
hægist en æsingurinn endurtekur sig
skömmu síðar. Dansgerðin, sviðs-
myndin og tónlistin studdu hvert við
annað og mynduðu heillandi heild.
Dansverkið var vel uppbyggt og
dansað af einbeitni með hnitmiðuðum
hreyfingum. Að öðrum ólöstuðum þá
kom Nadia Banine skemmtilega á
óvart en dansverkið var eins og sniðið
fyrir hana. Það er óhætt að segja að
þessi fámenni dansflokkur plumi sig
vel þrátt fyrir ör mannaskipti. Ég get
eindregið mælt með þessari sýningu.
Hún er vönduð og athyglisverð.
Morgunblaðið/Árni Torfason
„Vönduð og athyglisverð sýning,“ segir um sýningu Dansflokksins.
Ævintýraleg danslist
BORGARLEIKHÚSIÐ
Íslenski dansflokkurinn
Symbiosis
Danshöfundur/búningar/lýsing/
sviðsmynd: Itzik Galili. Dansarar: Katrín
Johnson, Yaron Barami. Tónlist: J.S.
Bach. Hljóð: Finnur Ragnarsson.
Stingray
Höfundur: Katrín Hall. Dansarar: Guð-
mundur Helgason, Guðmundur Elias
Knudsen, Katrín Ingvadóttir, Katrín John-
son, Peter Anderson, Valgerður Rúnars-
dóttir, Yaron Barami. Tónlist: Daníel
Ágúst Haraldsson, Birgir Sigurðsson.
Lýsing: Lárus Björnsson, Benedikt Ax-
elsson. Búningar/sviðsmynd: Elín Edda
Árnadóttir. Hljóð: Finnur Ragnarsson.
Black Wrap
Höfundur: Ed Wubbe. Dansarar: Guð-
mundur Helgason, Guðmundur Elias
Knudsen, Katrín Ingvadóttir, Katrín John-
son, Nadia Banine, Peter Anderson, Val-
gerður Rúnarsdóttir, Tinna Grétarsdóttir,
Yaron Barami. Tónlist: Alan Strange. Lýs-
ing: Lárus Björnsson, Benedikt Axels-
son. Búningar/sviðsmynd: Elín Edda
Árnadóttir.
Föstudaginn 21. febrúar 2003.
LÁT HJARTAÐ RÁÐA FÖR
Lilja Ívarsdóttir
SÆNSKA skáldkonan Sara Lidman
var gestur Norræna hússins á
sænskri bókmenntakynningu á laug-
ardag. Það var Lars-Göran Johans-
son lektor í sænsku sem hafði um-
sjón með kynningunni.
Sara Lidman er einn þekktasti rit-
höfundur Svía á 20. öld og hefur
skrifað um 20 skáldsögur á merkum
ritferli sínum.
„Til eru orð og til eru mál,“ segir
Sara Lidman. „Mál getur verið fá-
tækt að orðum en þó ríkt og tjáning-
arfullt í þögnum, hljómfalli og bend-
ingum. Jafnvel þögnin getur talað.
Til dæmis í tungutaki Vesturbotns
þar sem menn geta sleppt sterkasta
orðinu til að gefa því ennþá meiri
kraft ...“
Sara Lidman, fædd 1923, kom
fyrst fram 1953 tvítug að aldri með
skáldsöguna Tjärdalen og tveimur
árum síðar kom út Hjortronlandet
(1955). Á ferðum um Afríku og Asíu
á sjöunda áratugnum vaknaði áhugi
hennar á alþjóðastjórnmálum og hún
varð róttækur þjóðfélagsgagnrýn-
andi. Í skáldsögunum Jag och min
son (1961, um Suður-Afríku) og Med
fem diamanter (1964, um Kenýa) tók
hún málstað blökkumanna í Afríku
og í ferðabókinni Samtal i Hanoi
(1966) málstað þjóðfrelsishreyfing-
arinnar í Víetnam. Samtalsbókin
Gruva (1968) lýsir ástandinu við
málmnámurnar í Norður-Svíþjóð
rétt áður en verkfall hófst þar 1969.
Sara Lidman sneri aftur til átt-
haga sinna með mikilli skáldsagna-
röð eða sjö skáldsögum: Din tjänare
hör (1977), Vredens barn (1979),
Nabots sten (1981), Den underbare
mannen (1983) och Järnkronan
(1985) – víðfeðmri frásögn af fátækt-
inni og stritinu í uppsveitum Norr-
lands. Stíllinn er máttugur, taktfast-
ur og persónulegur. Í skáldsögunni
Lifsens rot (1996) skapar hún stór-
fenglega lýsingu á konu í Norður-
botni í upphafi aldarinnar. Með
Oskuldens minut (1999) lauk Sara
Lidman miklu skáldsagnaverki sínu
um Mårtensson-fjölskylduna. Efnið
er sótt í sögu ættar hennar og átt-
haga í uppsveitunum milli Vestur- og
Norðurbotns. Sara Lidman fékk
bókmenntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs árið 1980 fyrir skáldsöguna
Vredens barn. 1998 fékk hún „Sixten
Heymans pris“. Hún fékk þau verð-
laun fyrir „eitthvert merkasta rithöf-
undarstarf í sænskum bókmenntum
20. aldar. Skáldsögur hennar um þau
kjör, sem mannlífið þróast við, hafa
endurnýjað sagnaskáldskap, dregið
fram í ljósið þá sögu sem áður var
hulin og birt mönnum málfar og
sagnir sem breyta hugmyndum um
menningararf vorn,“ sagði í umsögn
dómnefndarinnar.
Sara Lidman í
Norræna húsinu
Ljósmynd/Ólafur Árnason
Sænski rithöfundurinn Sara Lid-
man les upp í Norræna húsinu.
MYRKUM músíkdögum lauk við
lúðrablástur og bumbuslátt þegar
65 manna Lúðrasveit Reykjavíkur
troðfyllti ekki aðeins Nýja svið
Borgarleikhússins áheyrendum
heldur einnig dynskærri desíbelum
en fíntauguðustu kammerkerar
eiga að venjast. Um leið virtist
verkefnavalið metnaðarfyllra og
kröfuharðara en gengur og gerist
meðal lúðrasveita hér á landi.
Páll Pampichler Pálsson reið á
vaðið með Suite Arktica II frá
2001; á köflum hvasst ef ekki her-
skátt 10 mín. verk er gerði óvægn-
ar rytmískar nákvæmnikröfur til
óvönustu spilaranna. Páll átti einn-
ig síðasta verk fyrir hlé, Concerto,
samið fyrir LR í tilefni Færeyja-
ferðar 1964. Glæsilegt verk, á köfl-
um jafnvel stórbrotið, er spannaði
allvíð stílbrigði að meðtaldri
skvettu af Broadway í slúttið, en
gerði samt, líkt og fyrra verkið,
býsna atvinnumannslegar kröfur
um nákvæmni í ósamhvörfum
hrynmynztrum.
Elías Davíðsson var höfundur
Quasi una tarantella (8’) er geislaði
af brezkri hljómskálaglaðværð Ro-
berts Farnons. Ekki minnkaði sú
stemmning í Altsaxofónkonsert
Ronalds Binges frá 1969 er höf-
undur endurútsetti fyrir lúðra-
sveit. Trukkmikil skrúðgönguvið-
höfn í I. þætti, gymnópedískulegir
draumar í II. og í lokin gáskafullur
gikkur í anda „Merrie old Eng-
land“. Ungi einleikarinn Bára Sig-
urjónsdóttir lék sólópartinn lipur-
lega og rak hvergi í stórvörður.
Eftir hlé mætti Vestrið Austrinu
í Inchon (2001; 9’) eftir Bandaríkja-
manninn Robert W. Smith er til-
einkaði verkið föður sínum. Ef að
líkum lætur var sá meðal land-
göngumanna í innrás McArthurs
1950 við samnefndu borg er sneri
gangi Kóreustríðsins í einu vet-
fangi. Verkið hófst og endaði á
rómantískum sjávarnið, sjakúhatjí-
kenndu altflautukjökri og (úr
hljómborði) einhverju er líktist
exótísku plokki á kótó-sítra, en
pundaði þess á milli stórskotaliði 5
ungra bassabumbuberjenda ofan í
forte possibileblásaranna þegar
mest lét svo við lá að kordít-reykur
styngi í nösum. Næst var Rock
Symphonie (1994; 11’) eftir Man-
fred Schneider; aðgengilegt og
nokkuð kunnáttusamlega unnið
verk er byrjaði á fanföru, síðan líð-
andi ballöðu og endaði á „fönk“-
rokki í bland við villtavesturs
hrossaóperubít í anda Bónönzu og
Maverick.
Loks kom það sem margir höfðu
ugglaust beðið mest eftir, samspil
íslenzks kvæðamanns og lúðra-
sveitar í 19 mín. löngu verki stjórn-
andans Ann ég dýrust drósa. Inn á
milli stakra stemmuerinda Stein-
dórs Andersens við veikari undir-
leik lék hljómsveitin kraftmiklar
athugasemdir, að mestu í þjóðlaga-
rokkstíl er stöku sinni gat minnt á
framsækin „etnísk“ rokkbönd 8.
áratugar eins og Jethro Tull, með
jafnvel enn meiri notkun á ósam-
hverfum takttegundum að hætti
Balkanbúa auk hinna hefðbundn-
ari. Þrátt fyrir uppmögnun kveð-
andans var hljómsveitin víða full-
sterk, og Steindór hnaut stundum
svolítið um framandlegustu hryn-
mynztrin þó að „Hani, krummi“
rímnatakturinn (4+3+4+2) léki í
höndum hans.
Margt hugvitssamt og skemmti-
legt gat að heyra í þessu frumlega
uppátæki, enda þótt sinfóníusveit-
arútgáfa hefði sennilega komið list
kvæðamannsins – svo ekki sé talað
um textann – betur til skila. Hér,
sem eiginlega í öllum undangengn-
um atriðum, var meginljóðurinn á
ráði Lúðrasveitarinnar sá að kom-
ast ekki niður fyrir mezzoforte. Þó
að spilagleðin og krafturinn leyndu
sér hvergi undir hvetjandi stjórn
Lárusar, var á hinn bóginn engin
spurning um að LR gæti náð marg-
falt meiri áhrifum með því að nýta
líka neðri helming styrkleikasviðs-
ins.
Kraftmiklir
lúðrar
TÓNLIST
Borgarleikhúsið
Myrkir músíkdagar. Páll P. Pálsson: Suite
Arktica II; Concerto. Elías Davíðsson:
Quasi una tarantella (frumfl.). Binge: Alt-
saxofónkonsert. Smith: Inchon. Schneid-
er: Rock symphonie. Lárus Halldór
Grímsson: Ann ég dýrust drósa. Steindór
Andersen kvæðamaður, Bára Sigurjóns-
dóttir altsaxofónn; Lúðrasveit Reykjavík-
ur. Stjórnandi: Lárus Halldór Grímsson.
Miðvikudaginn 19. febrúar kl. 20.
LÚÐRATÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson