Morgunblaðið - 24.02.2003, Blaðsíða 21

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2003 21
það hefur líklega verið árið 1985 að ég
fékk upphringingu í Útvarpshúsið við
Skúlagötu. Í símanum var Nonni
Kaldal að bjóða mér að hlusta á
Mezzoforte-strákana spila á loftinu á
ARKO á Laugavegi. Þetta var stór-
kostlegt kvöld: Eyþór, Frissi, Jói og
Gulli spiluðu allt hvað nafnið hafði og
enduðu á danska nýlendulaginu hans
Sonny Rollins; St. Thomas. Djass-
kvöldin á ARKO áttu sérstakan sess í
íslensku djasslífi. Þarna bast ég vin-
áttuböndum við Nonna og Matthías
vin hans Matthíasson, sem urðu mér
mikils virði sem og íslenskri djass-
hreyfingu. Skarð hans verður seint
fyllt í okkar hópi og aldrei hjá hinni
samhentu fjölskyldu á Laugarásveg-
inum. En Steina, börn og aðrir ást-
vinir eiga frábæran sjóð minninga og
baráttukraftur hans í erfiðum veik-
indum verður þeim mikill styrkur.
Fyrir mína hönd og minna svo og fé-
laganna í Jazzvakningu sendi ég þeim
hugheilar samúðarkveðjur.
Vernharður Linnet.
Kæri vinur, kallið er komið, allir
sem til þekktu sáu hvert stefndi – en
þrautseigjan var í þessu sem og öllu
öðru sem þú komst að. Það var gam-
an að heyra þig tala um „krabba-
kokteilana“ og svo kom athugasemd-
in frá þér, „þínir Miðnesar eru nú
svolítið annað en þetta sull…“
Það eru ekki fá handverkin sem þú
hannaðir fyrir mig og mína félaga og
eins og Gunnar Þór sagði þegar ég
hringdi til að tilkynna honum um
andlátið, þá sagði hann þessi fögru og
eftirminnilegu orð, „en við félagarnir
erum nú svo heppnir að hafa hand-
bragðið hans fyrir augunum á okkur“
og það er einmitt það sem margir
geta státað af.
Mér eru og verða alltaf minnis-
stæðir allir þeir byggingafundir með
iðnaðarmönnum þegar þú komst
þeim í skilning um að hlutirnir ættu
að vera svona, með þessum stíl og
ekkert fengi því breytt, ákvörðun var
tekin og hún skyldi blífa.
Talandi um ákvarðanir, þá er hægt
að líta til baka og minnast einnar
jeppaferðar okkar félaganna. Við vor-
um komnir að stað við Skaftá sem
okkur fannst árennilegur sem vað til
yfirferðar, við stóðum fyrir utan bíl-
inn og ég sagði: „Nonni, það verða
engir sigrar unnir nema áhættan sé
tekin.“ „Þetta líkar mér,“ sagði
Nonni, „allir inn í bíl, nú verður ekið
yfir.“
Allir sem kynntust Nonna sáu og
fundu að þarna fór maður sem var
einlægur og fölskvalaus, tær, skap-
andi, listunnandi, jassunnandi, nátt-
úruunnandi, íþróttaunnandi, fjöl-
skyldufaðir svo eftir var tekið, ást og
umhyggja fyrir öllum sem hann um-
gekkst, varfærni, en um leið hvatning
til allra um að gera sitt besta.
Víst er að stórt skarð er höggvið í
þann fjölmenna vina- og kunningja-
hóp sem fjölskyldan á Laugarásveg-
inum hefur umvafið með fádæma vel-
vild og artarsemi.
Elsku Steina, afkomendur, sem og
aðrir úr stórfjölskyldunni, eins og
komið var hjá okkar kæra vini var
líkn fyrir hann að fá að kveðja þetta
jarðneska líf og láta þjáninguna lin-
ast. Eitt er víst að minningin lifir um
heilsteyptan, umhyggjusaman og
elskulegan mann sem skilur eftir sig
djúp spor í hjörtum allra sem kynnt-
ust honum. Sorgin mildast við góðar
minningar.
Far þú í friði.
Fjölskyldan Eyktarási 26.
Mér er sárt að kveðja vin minn og
jafnaldra, en maðurinn með ljáinn
sem engum hlífir hefur mætt, og það
alltof snemma.
Jón Kaldal byggingafræðingur var
sonur hjónanna Guðrúnar og Jóns
Kaldal, eins þekktasta ljósmyndara
okkar lands. Æskuheimili Jóns vinar
míns og systra hans tveggja var í
Laugardalnum, þar byggði hann sitt
heimili ásamt Steinu sinni í góðu ná-
býli við Dagmar systur sína og mann
hennar Ágúst.
Jón var lífsglaður maður, kraft-
mikill í huga en ljúfur, ákveðinn en
sanngjarn, stílhreinn og nákvæmur í
sínu starfi og þekkti, held ég, allar
byggingarstefnur. Hann átti gott
með að setja sig inn í óskir viðskipta-
vina sinna, – þetta þekkti ég vel, í
tæpa fjóra áratugi hefur Jón komið
að öllum byggingarframkvæmdum
okkar Erlu konu minnar.
Þegar Jón kom til landsins eftir
nám í Danmörku varð hann einn af
stofnendum Teiknistofunnar ARKO,
en eftir þá liggja ótal mörg góð verk.
Það rann húnvetnskt blóð í æðum
Jóns sem hann var stoltur af, hann
hafði yndi af söng, einnig að fara með
eða hlusta á bundið mál. Jazzinn var í
miklu uppáhaldi hjá honum og skíða-
íþróttin átti stóran hlut í honum, þar
áttum við ásamt vinum okkar góðar
stundir saman bæði hér á landi og er-
lendis. Skíðadeild Víkings naut krafta
hans og keppti hann á skíðum fyrir
hönd félagsins.
Að eiga góða vini er meira en gulls
ígildi, við Erla höfum verið svo hepp-
in að hafa verið í vinahópi með Jóni og
Steinu og nokkrum öðrum hjónum, –
þetta er einstakur hópur sem haldið
hefur saman í nærri fjóra áratugi,
skipulagt mætingar heima hjá hvert
öðru þar sem allir koma saman og
alltaf er jafn gaman, – nú er höggvið
stórt skarð í þennan vinahóp sem við
köllum „Traust“ – en við þökkum
innilega fyrir þær stundir sem við
höfum átt með Jóni Kaldal, en ekki er
hægt að nefna nafnið hans nema á
eftir komi nafnið Steina svo samrýnd
voru þau og eiga saman fallegt heim-
ili, – falleg, góð og vel gefin börn og
barnabörn, þetta er fjársjóðurinn
þeirra.
Elsku Steina mín og fjölskylda, við
biðjum Guð að styðja og styrkja ykk-
ur í sorginni. Við Erla þökkum Jóni
innilega fyrir góða vináttu og ekki
síður fyrir einstaka samvinnu í gegn-
um tíðina, blessuð sé minning þín.
Guð geymi þennan góða Húnvetning.
Skúli Jóhannesson.
Fallinn er frá um aldur fram mikill
afbragðsmaður og góður frændi
minn, Jón Kaldal byggingafræðing-
ur. Við Nonni erum meðal barna
Kaldal-systkina, þeirra Jóns, Leifs og
Ingibjargar Kaldal. Árið 1903 höfðu
þau misst móður sína, og aðeins
þremur árum síðar einnig föður sinn.
Frá árinu 1911 ólust þau systkinin
upp á þekktu menningarheimili í
Reykjavík, hjá föðurbróðurnum Þor-
leifi Jónssyni póstmeistara og konu
hans Ragnheiði Bjarnadóttur. Meðal
barna þeirra hjóna var Jón Leifs tón-
skáld. Eins og kunnugt er urðu þeir
bræður, Jón og Leifur, einnig meðal
fremstu listamanna þjóðarinnar, Jón
á sviði einstakrar portrett-ljósmynd-
unar, og Leifur í afburða gull- og silf-
ursmíði.
Það kom því varla á óvart þegar
hugur Jóns Kaldal yngri stefndi einn-
ig fljótlega inn á brautir listanna, er
hann 16 ára gamall hóf nám í Mynd-
listaskólanum í Ásmundarsal, og naut
þar í fjögur ár tilsagnar þjóðþekktra
listamanna. Að því námi loknu lauk
hann einnig sveinsprófi í húsasmíði,
og síðan árið 1966 prófi í Kaup-
mannahöfn sem byggingafræðingur.
Þessi ágæta blanda af listgreinum og
hinum hagnýtari fræðum húsasmíða
og byggðaskipulags varð Nonna án
efa frábært veganesti við síðara ævi-
starf hans við hönnun fjölda bygginga
hér á landi og störf hans að skipulagi.
Listfengi hans var þó ekki ein-
skorðað við myndlist og hönnun fag-
urra mannvirkja, því hann var einnig
mikill áhugamaður um djasstónlist,
og varð fljótt í fararbroddi þeirra,
sem á liðnum tveim áratugum beittu
sér af krafti og hugsjón við að vekja á
ný áhuga almennings á þeirri list-
grein, og hefja hana til fyrri virðingar
og vinsælda.
Við Nonni áttum þá sameiginlegu
og ánægjulegu reynslu að hafa báðir
tveir sem unglingar fengið að vera
fimm sumur í sveit á myndarbýlinu
að Akri í Austur-Húnavatnssýslu hjá
frænda okkar Jóni Pálmasyni bónda
og alþingismanni og fjölskyldu hans.
Sérlega eftirminnileg er glæsileg
sýning, sem Jón og systur hans, Dag-
mar og Ingibjörg, héldu síðsumars
1996 á helstu portrett-myndum og
tækjabúnaði föður þeirra heitins í til-
efni af því að þá voru liðin 100 ár frá
fæðingu hans. Þau gáfu samtímis út
mjög vandaða bók, „Kaldal aldar-
minning“, undir ritstjórn Jóns Kaldal
III, nú ritstjóra Iceland Review og
fleiri rita, en hann er sá þriðji sem ber
þetta merka nafn. Nonna er nú sárt
saknað af öllum þeim sem kynntust
honum, og hans er minnst með virð-
ingu fyrir merkt og fjölbreytt ævi-
starf. Ég og fjölskylda mín öll vottum
Steinunni, börnum hennar og fjöl-
skyldum þeirra dýpstu samúð okkar.
Leifur Magnússon.
Að kveðja góðan vin vegna
skemmri aðskilnaðar getur verið
blandið trega. Að kveðja góðan vin
fyrir fullt og allt er mjög sársauka-
fullt. Það er sagt að tíminn lækni öll
sár og vissulega höfum við flest mátt
reyna það á vissan hátt.
En lækningin, hvers eðlis er hún?
Jú, við eigum góðar minningar sem
oft eru að koma upp í hugann. Stund-
um kveikja minningarnar bros á vör
vegna skondinna tilsvara vinarins eða
spaugilegra uppátækja hans. Eða þá
að minningar valda trega vegna auð-
sýnds vinarþels og samhygðar.
Við sem höfum verið svo lánsöm að
ganga veginn með þér í hartnær 40
ár, höfum vissulega frá mörgu að
segja, svo mörgu að ekki rýmist í
stuttri minningargrein.
Námsárin, allar vinnustundirnar,
frístundirnar og ferðirnar sem við fé-
lagarnir höfum átt saman. Sungið,
hlustað á tónlist, leikið með börnun-
um okkar. Jafnvel kveðið dýrt ljóð
fyrir börnin. Ljóð sem enn eru í minni
höfð. Okkar fyrstu kynni voru 1963 í
Kaupmannahöfn þegar þú komst
stormandi á svæðið í dragsíðum
svörtum frakka með eldrauðan lang-
an ullartrefil um hálsinn.
Af eldmóði var tekist á við námið.
Þú teiknaðir hund á skilaverkefnin til
eins kennarans sem hafði sett
óþyrmilega út á þínar teikningar.
Ferðirnar á djassklúbbana með
þér og Leifi Gísla til þess að „kenna“
mér að hlusta á djass.
Þegar þú komst aftur til Reykja-
víkur og við báðir vorum að vinna á
teiknistofu Gísla Halldórs, Jósef
Reynis og Óla Júl, unnum okkar
fyrstu „prívat“ verkefni í svefnher-
berginu á Hringbrautinni.
Samstarfið við Guðna, Bjarna og
Jón Róbert á teiknistofunni Staðli
sem síðar þróaðist í teiknistofuna
ARKO með Jóni Róbert.
Hver annar en þú kom til leiðar
jasskvöldunum á „loftinu“ með ungu
drengjunum í Mezzoforte og öllum
þeim frábæru listamönnum sem
tróðu þar upp í gegnum tíðina.
Að ferðalokum.
Vertu blessaður, Jón Kaldal, Guð
veri með þér.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama
en orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Við sendum Steinu og þinni stóru
fjölskyldu innilegustu samúðar-
kveðju.
Rúna og Ásmundur.
Við Jón áttum okkar æskunöfn
sem við notuðum frá því við kynnt-
umst í 1. bekk gagnfræða í Laugar-
nesskólanum, Kaldi og Gassi. Í nám-
inu hjá Stefáni Ólafi kennara voru
ekki mikil ærsl en Kaldi var sérstak-
ur fyrir það í bekknum hvað hann
teiknaði vel myndir af húsum, fjöllum
og dýrum. Var maður oft hrifinn af
því hvað Kalda var þetta létt meðan
við hin í bekknum teiknuðum hálf-
gerð kassahús. Við Kaldi unnum svo
saman 14 ára í fiski hjá frystihúsi
Sambandsins á Kirkjusandi, en þar
réð ríkjum Gunnar verkstjóri sem
setti Kalda í móttöku á pönnum og
svo í frystitæki. Ég var setttur í hinn
enda hússins í móttöku á fiski. Þetta
sumar tók starfsfólk sig til og fór í
sumarferð yfir helgi að Laugarvatni
og vorum við Kaldi hvattir til að koma
með, þó svo ungir værum. Það var
eins með okkur báða að eftir ferðina
sem var bæði blaut og köld en við vor-
um saman í tjaldi, þótti okkur heldur
mikið áfengi hafa verið haft um hönd
hjá starfsfélögum okkar og lítið um
skemmtilegheit og passaði því ekki
okkur félögunum, sem notuðum ekki
áfengi.
Við útskrift úr öðrum bekk komu
námsráðgjafar í bekkinn okkar og
var einn og einn tekinn í viðtal. Við
Kaldi bárum saman hvað hvorum um
sig var ráðlagt og höfum við oft hleg-
ið. Því ég átti að fara í bóknám en
Kaldi í iðnnám. Þetta snerist við því
Kaldi fór í byggingafræði en ég í
blikksmíðanám. Þegar Kaldi var að
undirbúa sig til náms í Danmörku var
hann við trésmíði við byggingu Hót-
els Sögu en ég lærlingur í blikksmíði
við byggingu Háskólabíós. Nokkrum
árum að námi Kalda loknu komum
við saman að nokkrum verkum, hann
með sínum félögum á teiknistofunni
Arko og ég með mínum félaga Valdi-
mar og blikksmiðju okkar Blikk &
Stál. Má þar nefna Sælkerann í Hafn-
arstræti, Glaumbæ sem brann, Óðal í
Austurstræti, Klúbbinn í Borgartúni
og Þórskaffi í Brautarholti. Þetta
voru skemmtilegir tímar því þarna
fór saman metnaður og listrænar
lausnir við hönnun og frágang þess-
ara verka sem báru höfundum sínum
gott vitni.
Kaldi og félagar hönnuðu líka fyrir
okkur félaga íbúðarhús í Breiðholti
og verkstæðishús Blikk & Stáls í
Bíldshöfða. Þá kynntist ég enn betur
hversu frjór og tillögugóður Kaldi var
og hversu gott hann átti með að út-
færa hugmyndir sem fyrir hann voru
lagðar.
Margar voru glaðar stundir með
Kalda og minnist ég þegar Kaldi og
félagar buðu í jólaglögg á teiknistofu
sinni og spilaði þar hljómsveitin
Mezzoforte, sem þá var nýbúin að slá
í gegn í útlöndum. Þetta var meiri
háttar kvöld. Það var svo fyrir fáum
árum að við bárum saman bækur
okkar vegna krankleika sem svo
leiddi í ljós fráfall Kalda langt um ald-
ur fram. Hann átti svo margt eftir en
hann á minnisvarða um allt land sem
bera höfundi sínum gott vitni.
Ég þakka honum vináttu sem
auðgaði líf okkar og veit ég að við
munum hittast á öðrum stað og taka
upp þráðinn.
Minning þín lifir, Kaldi.
Eiginkonu og fjölskyldu votta ég
samúð. Genginn er góður drengur og
sannur vinur.
Garðar Erlendsson.
Í dag kveðjum við kæran vin okkar
og félaga til margra ára, Jón Kaldal,
eða Nonna eins og hann var yfirleitt
kallaður. Það var um og eftir 1970 að
nokkur ung hjón fluttu inn í stiga-
húsið Kelduland 9 í Fossvoginum.
Nonni hafði teiknað fjölbýlishúsið og
var einn af þeim sem fengu þar út-
hlutað. Flestir sem byggðu stiga-
ganginn þekktust eða tengdust á ein-
hvern hátt. Frá fyrstu stundu var
sem ein fjölskylda byggi í húsinu,
samheldni og vinátta réð þar ríkjum.
Við kynntumst náið enda öll á svip-
uðum aldri með ung börn og lík
áhugamál. Oft var glatt á hjalla í
stigahúsinu, en þar ber líklega hæst
þegar Nonni hélt upp á þrítugsaf-
mælið sitt, þá var allur stigagangur-
inn notaður, barinn í hjólageymslunni
og opið á efstu hæðinni hjá Daggý og
Gústa og þeirri neðstu hjá Nonna og
Steinu. Árin urðu ekki ýkja mörg sem
Nonni, Steina, Daggý og Gústi
bjuggu í Keldulandinu. Þau systkinin
byggðu parhús saman í Laugarásn-
um, sem þau fluttu í. Fljótlega eftir
að þau fluttu var ákveðið að halda
áfram að hittast reglulega og varð
það fastur liður að haldinn væri aðal-
fundur í húsfélaginu Keldulandi 9.
Fundurinn var haldinn til skiptis hjá
okkur. Það kom auðvitað að því að
enginn af okkur bjó lengur í Keldu-
landinu, en aðalfundurinn var þó
haldinn samt sem áður, ávallt skrifuð
fundargerð og lesin fundargerð síð-
asta fundar, sem var yfirleitt ótrúlega
skemmtileg.
Síðasta vor þegar við hittumst var
Nonni orðinn mjög veikur. Við viss-
um að hverju stefndi en vonuðum að
það yrði ekki svo fljótt sem varð.
Um leið og við kveðjum þig, elsku
vinur, og þökkum samfylgdina er efst
í huga okkar þakklæti fyrir að hafa
átt vináttu svo mikils gæðamanns
sem Nonni var.
Far þú í friði,
friður guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Elsku Steina, börn, tengdabörn,
barnabörn og öll fjölskyldan, Guð
veri með ykkur á þessum erfiðu tím-
um.
Keldulandsvinirnir
Ása, Rúnar, Björg, Örn,
Halldóra og Arnór.
Kynni okkar Nonna bar að í
strætó, nánar tiltekið í Kleppi 3. Við
vorum á leiðinni í skólann og vorum í
þriðja bekk í „Gaggó Aust“ eins og
það hét þá. Fjölskylda mín hafði
skömmu áður flutt í nágrenni við
heimili Nonna. Ég var því vinafár í
þessu nýja hverfi. Hann vatt sér að
mér brosandi og spurði á sinn kank-
vísa hátt: „Ert þú nýfluttur hingað?“
Ég játti því og á svipstundu hafði ég
eignast vin, sem var mikill og góður
vinur. Upp frá þessu umgengumst við
nánast á hverjum degi og ég kynntist
öðrum vinum Nonna, sem voru mætir
strákar. Við lásum saman til prófs í
þriðja bekk og aftur þegar Nonni las
til landsprófs og ég til gagnfræða-
prófs. Við hlýddum hvor öðrum yfir
en Nonni átti það til að taka pásu og
greip hann þá í að mála enda var hon-
um margt til lista lagt. Hann málaði
landslagsmyndir í olíu eftir minni og
dáðist ég að því hvað hann náði mikilli
dýpt og vídd í myndirnar. Litaval og
áferð var mjög frumleg. Einu sinni
fyrir um það bil fimmtán árum
hringdi hann í mig og sagði: „Gilli, ég
var að taka til í kjallaranum hérna
heima og fann þá mynd af þér, sem ég
málaði þegar við lásum til prófs. Hún
er ekki fullkláruð, vilt þú eiga hana?“
Ég svaraði strax: „Æ, Nonni mig
langaði alltaf að eiga hana, ég kunni
aldrei við að biðja þig um hana.“ Við
ræddum líka mikið um það hvað við
vildum gera að ævistarfi á þessum ár-
um. Við ákváðum eftir löng spjöll og
grandskoðun að læra húsasmíði því
niðurstaðan var sú að okkur langaði
báða í tækniskóla. Við vorum ekki al-
veg samskipa í húsasmíðinni og ekki
heldur í tækniskóla í Kaupmanna-
höfn. Við bjuggum líka nánast hvor í
sínum bæjarendanum. Það vissu allir
að Nonni kláraði byggingafræðina
með mikilli prýði og sýndi oft mikinn
frumleika við lausn verkefna.
Hann var einn af stofnendum
Byggingafræðingafélags Íslands og
fyrsti formaður þess í um það bil ára-
tug. Lagði hann þar á sig mikið og
óeigingjant starf við stofnun og lög-
verndun þess félags. Ég ætla ekki að
fjalla um ævistarf Nonna, þess er ég
ekki umkominn. Hann mun hafa ver-
ið farsæll í starfi. Í allnokkur skipti
kom ég á teiknistofu þeirra félaga og
voru þá málin oft skeggrædd.
Ég talaði síðast við þennan gamla
vin minn símleiðis nú í byrjun janúar
og heyrði ég þá að kraftar hans voru
að þrjóta. Við ákváðum að hittast ef
kostur væri þegar ég kæmi heim eftir
veru erlendis. Af þessu gat ekki orðið
þar sem þessi gamli og góði vinur fór
yfir móðuna miklu langt um aldur
fram daginn eftir heimkomu mína.
Minning um góðan vin lifir.
Ég votta þér, Steinunn, og börnun
ykkar samúð mína.
Þorgils Axelsson.
Horfinn er Jón Kaldal af hinni
miklu ætt listamanna með því
nafni. Ég átti því láni að fagna að
tengjast Jóni fjölskylduböndum
svo leiðir okkar lágu stundum
saman síðustu árin. Hugljúfur
maður og heillandi, sem í þessu
efni líktist frænda sínum Leifi
Kaldal sem ég átti samleið með í
mörg ár.
Það var með hryggð í huga sem
ég fylgdist með baráttu Jóns við
erfiðan sjúkdóm og lúmskan. Sú
barátta lagði erfiðar byrðar á alla
fjölskylduna og sár söknuðurinn
þegar Jón er ekki lengur á meðal
þeirra með gleraugun á nefinu,
blýant í hönd og jazzplötu á spil-
aranum.
Ég færi eiginkonu hans, Stein-
unni Kaldal, börnum þeirra öllum
og barnabörnum hugheilar kveðj-
ur fjölskyldu minnar. Megi sam-
úðarhugur og óskir um bjarta
framtíð styrkja ykkur á þessum
erfiðu tímum.
Jónas Elíasson.
HINSTA KVEÐJA