Morgunblaðið - 17.04.2003, Qupperneq 8

8 C FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Tónlistarhúsið mun rísa
Enn blása vindar um óbyggt Tónlistarhús. Í síðustu viku spurðist að um leið og ríki og borg samþykktu að stofna einkahlutafélag
um bygginguna, hefði ný verkáætlun um framkvæmdir verið samþykkt. Ekki er lengur reiknað með að þær hefjist árið 2004,
heldur 2006. Bergþóra Jónsdóttir ræðir hér við menntamálaráðherra, Tómas Inga Olrich, borgarstjóra, Þórólf Árnason, og Egil
Ólafsson, nýkjörinn formann Samtaka um byggingu tónlistarhúss. Tók það heilt ár að stofna einkahlutafélag? Verður vandi Ís-
lensku óperunnar leystur í Borgarleikhúsi? Hvaða verk bíða nýs einkahlutafélags? Hver er sýn þessara manna á Tónlistarhúsið?
Þórólfur Árnason var ráðinnborgarstjóri fyrir um tveim-ur mánuðum. Hann hefur þófylgst með hugmyndum um
Tónlistarhúsið lengi, og áður en hann
settist í borgarstjórastólinn stóð til að
hann tæki sæti í stjórn nýs einka-
hlutafélags um byggingu hússins,
sem fulltrúi atvinnulífsins. En hvaða
augum lítur hann stöðuna í dag í mál-
efnum Tónlistarhússins?
„Hún er mjög góð og ég er ánægð-
ur með hana. Nú þegar ríkið og borg-
in eru búin að stofna einkahlutafélag
um byggingu og rekstur hússins,
verður næsta skref að stjórn þess
setjist niður og fari að vinna eftir
samþykktum félagsins sem liggja fyr-
ir. Ég held að mönnun í stjórnina hafi
tekist mjög vel. Þegar borg og ríki
fóru að vinna saman að þessu var
ákveðið að nota það félagsform sem
er best í viðskiptum, hlutafélagsform-
ið, og eigendurnir eru tveir, ríkið með
54% hlutdeild og borgin með 46%
eignarhlut. Það var enginn ágreining-
ur um það að stofnuð yrði sjö manna
stjórn og full samstaða um að fá Ólaf
B. Thors sem oddamann. Hann þekk-
ir músíkheiminn og hefur traust bæði
borgarinnar og ríkisins. Borgin er bú-
in að gefa eftir besta stað í bænum
fyrir húsið, og ég held að allir séu
ánægðir með það. Ólafi er mjög vel
ljóst hvað þetta er viðkvæmt svæði,
og að það þurfi að vanda til verksins.
Ég var mjög ánægður með að fá hann
sem oddamann. Stjórnin er að mörgu
leyti mjög skemmtilega saman sett.
Borgin skipar þrjá menn, Helgu
Jónsdóttur, borgarritara og æðsta
embættismann borgarinnar, að borg-
arstjóra frátöldum og Svanhildi Kon-
ráðsdóttur, yfirmann nýrrar Höfuð-
borgarstofu, sem hefur með alla
viðburði í borginni að gera og umsjón
ferðamála. Það passar vel núna að
borgin eigi fulltrúa úr ferðaþjónustu í
stjórn einkahlutafélagsins, þar sem
einnig er verið að vinna nýjar hug-
myndir um markaðssetningu á borg-
inni erlendis, með slagorðinu „Pure
Energy“, sem vísar til þess að í borg-
inni sé að finna upplifun, list, líf og
fjör. Þriðji maðurinn sem borgin skip-
ar í stjórn er Pétur J. Eiríksson,
framkvæmdastjóri hjá Flugleiðum.
Áður en ég varð borgarstjóri var búið
að fara þess á leit við mig að ég sæti
sjálfur í stjórninni sem fulltrúi at-
vinnulífsins. Þegar kom að mér að
skipa mína fulltrúa í stjórnina fannst
mér mikilvægt að fá mann inn sem er
með þekkingu á sviði ráðstefnuhalds,
hótela og afþreyingar fyrir útlend-
inga sem vilja koma hingað. Flugleið-
ir standa á bak við Hotel Nordica, áð-
ur Hótel Esju, sem er nýtt
ráðstefnuhótel, sem ég held að muni
næstu þrjú til fjögur árin verða brim-
brjótur og vinna hér markað fyrir er-
lendar ráðstefnur af hæstu gæðum.
Stjórnarfulltrúar borgarinnar eru
góð blanda af fólki með þekkingu á
þessu sviði. Ég er líka mjög ánægður
með fulltrúa ríkisins. Þar eru Þórhall-
ur Arason úr fjármálaráðuneytinu,
Pétur Ásgeirsson úr utanríkisráðu-
neytinu og Þór Sigfússon, nýráðinn
framkvæmdastjóri Verslunarráðs Ís-
lands. Hann þekkir bankaheiminn
líka mjög vel eftir störf sín hjá Nor-
ræna fjárfestingarbankanum og
þekkir hvernig á að vinna að fjár-
mögnun svona stórverkefna. Húsið
verður byggt með einkafjármögnun
og bankarnir þurfa að taka þátt í
þessu stóra og glæsilega verkefni.
Það þarf lánveitingar til langs tíma,
góða verkefnisstjórnun og það verður
að gæta að arðseminni.“
Ég heyri á tónlistarfólki að það er
sárt yfir því að það skuli enginn
fulltrúi tónlistarmanna eiga sæti í
stjórninni. Kom það aldrei til tals?
„Nei ekki svo ég viti, og slíkur
fulltrúi ætti að mínu mati varla heima
í stjórninni enda er í 7. grein sam-
þykktanna kveðið á um að aðilar eru
sammála um að stjórn félagsins leiti
umsagnar, álits og ráðgjafar hags-
munaaðila og fagaðila á sviði list-
greina sem aðstöðu koma til með að
hafa í tónlistarhúsi.“
Þó eru þar fulltrúar ferðaþjónust-
unnar.
„Það er enginn sérstakur fulltrúi
ákveðinnar atvinnugreinar í stjórn-
inni heldur er fólkið valið til að vera
fulltrúar ríkis og borgar í krafti sinn-
ar sérþekkingar og reynslu. Ég
treysti mínum fulltrúum og ríkið
væntanlega sínum.“
Ekki hægt að tala um frestun
Það kom á daginn í síðustu viku, á
fundi menntamálaráðherra og fjár-
málaráðherra með fulltrúum Banda-
lags íslenskra listamanna, að hvorki
stjórnarmenn í BÍL né tónlistarmenn
vissu af nýrri verkáætlun ríkis og
borgar frá febrúar og mars, sem felur
í sér tveggja ára frestun á fram-
kvæmdum. Hvernig stóð á því?
„Það er ekki hægt að tala um frest-
un. Í samkomulagi ríkis og borgar frá
11. apríl í fyrra er áformað að skipa
sérstaka verkefnisstjórn og fela henni
umsjón verkefnisins. Það hefur hins
vegar reynst flóknara og erfiðara en
við var búist. Menn voru ekki með það
á tæru hvernig rekstrarformið ætti að
vera. Það er búið að taka þennan tíma
að ákveða að stofnun einkahlutafélags
sé besti kosturinn og síðan að vinna
að málinu í þeim farvegi. Það er ekk-
ert öðru vísi en það, og þennan tíma
þurfti til að vinna málið. Það verður
að horfast í augu við það að þótt í sam-
komulaginu frá í fyrra séu nefndar
dagsetningar sem markmið, þá er
ekki hægt „að gera hlutina eftirá“.
Árið í fyrra er einfaldlega liðið og við
verðum að vera raunsæ.“
Það lítur þannig út að ekkert hafi
gerst á einu ári annað en það að
einkahlutafélagið hafi verið stofnað.
„Öllu máli skiptir að við erum nú á
góðri siglingu, en það hefur auðvitað
margt verið að gerast. Hjá borginni
hefur verið unnið að skipulagi svæð-
isins sem er mjög flókið. Ríkið, með
þau þrjú ráðuneyti sem vinna að
þessu með okkur hefur líka verið að
vinna að þessu. Ég held að það sé allt-
af betra að horfa fram á veginn en að
velta sér upp úr því sem menn telja að
ekki hafi gerst.“
Var þá matið á framkvæmdahraða
sem fylgdi samningnum frá í fyrra
óraunsætt?
„Ég vil ekkert um það segja en tím-
inn hefur bara liðið. Stjórn einka-
hlutafélagsins þarf núna að fá frið til
að setjast niður og kanna hvor eitt-
hvað hefur breyst í forsendum sam-
komulagsins. Í samkomulaginu frá
11. apríl 2002 stendur til dæmis ekk-
ert um sérhannaðan óperusal, svo að
það sé á hreinu. Það er ekki hægt að
segja að öll plön og hugmyndir um
dagsetningar eigi að standa, en svo
eigi samt að vera svigrúm fyrir breyt-
ingar. Nú þurfa allir að anda rólega
og stjórn einkahlutafélagsins þarf að
fá sitt svigrúm til að vinna samkvæmt
því samkomulagi sem fyrir liggur og
verður unnið eftir. Stjórnin þarf til
dæmis að ráða þá starfsmenn sem
hún telur sig þurfa, fara yfir öll gögn
sem til eru, skipulagstillögur og áætl-
anir. Sumt er hægt að nota en eins og
gengur og gerist má búast við því að
eitthvað hafi úrelst í tímans rás. Það
kemur ný tækni og nýjar hugmyndir
líta dagsins ljós. Stjórnin skoðar líka
hvaða tími hefur glatast og hvað er
öðru vísi nú en fyrir ári og skipulags-
málin í kjölfar þess. Þessi bygging
þarf að vera vel og rétt gerð. Það
skiptir öllu máli þegar við eignumst
slíkan demant að við slípum hann
rétt.“
Einfaldlega mjög flókið verkefni
Þú nefndir áðan Hótel Nordica og
nýja ráðstefnuaðstöðu þar. Á bygging
þess einhvern þátt í seinkun fram-
kvæmda við Tónlistar- og ráðstefnu-
hús?
„Nei. Það er mikill hóteláhugi í
Reykjavík og almenn sannindi eru að
eitt hótel býr til fleiri viðskiptavini en
það getur nýtt sjálft. Ég tel hiklaust
að verkefnið sé sterkara núna en fyrir
ári síðan. Efnahagslífið er líka ekki í
sömu kreppu og þá.“
Þú telur þá ekki líkur á því að
einkahlutafélag komist að þeirri nið-
urstöðu að hér sé komið nóg af hót-
elum og ráðstefnumiðstöðvum í bili?
„Ég sé ekkert í spilunum um að svo
verði. Ég sé meiri jákvæðni en fyrir
ári síðan. Reykjavík og allt sem hún
hefur upp á að bjóða er orðin miklu
sterkara vörumerki heldur en var fyr-
ir þeim tíu til 20 árum þegar farið var
að tala um Tónlistarhús af alvöru. En
við skulum líka vera raunsæ. Á þeim
tíma var nánast hægt að breyta
skipulagi með einu vinki. Í dag er
svona skipulagsvinna miklu flóknari.
Borgararnir hafa andmælarétt sem
er margfaldur á við það sem var áður.
Stærsta verkefnið sem stjórn einka-
hlutafélagsins á fyrir höndum er að
ná sátt um skipulagstillögu og koma
henni í gegn. Þetta er einfaldlega
mjög flókið verkefni. Það þarf að
huga að aðkomu að húsinu, gatnakerfi
miðborgarinnar, bílastæðamálum,
bensínstöð sem þarna er og semja við
ýmsa aðila á svæðinu sem eiga sín
réttindi. Þetta er að mínu mati eitt
flóknasta verkefni sem borgin hefur
tekist á hendur, og mun viðameira en
til dæmis Ráðhúsið og Perlan. Þetta
verður flókin bygging, og skipulags-
málin kringum hana verða vandmeð-
farin. Þessi góða staðsetning hússins
kallar á meiri og ítarlegri undirbún-
ingsvinnu. Þetta er hús sem á að
standa í hundruð ára.“
Nú hafa orðið ýmsar breytingar í
íslensku tónlistarlífi síðustu árin, með
nýjum tónleikasölum. Breytir það
ekki þeim forsendum sem menn gáfu
sér við hugmyndir um Tónlistarhús-
ið?
„Allt er breytingum undirorpið.
Það hefur t.d. komið fram í fjölmiðl-
um að menntamálaráðherra og borg-
arstjóri eru að kosta praktíska skoð-
un á því hvort ópera og tónlistar-
flutningur geti orðið í Borgarleikhúsi,
svo vel fari. Sú könnun er í gangi nú
og niðurstöðu með kostnaðargrein-
ingu er að vænta bráðlega.“
Í samkomulagi ríkis og borgar er
talað um þrjá sali í Tónlistarhúsinu,
1.500 manna tónleikasal, 750 manna
ráðstefnusal og svo minni tónleikasal.
Þessar hugmyndir voru lengi í mótun,
en eru þær ennþá þær sem unnið
verður að?
„Þetta stendur í samkomulaginu
frá 11. apríl í fyrra en það veit enginn
með vissu hvernig þessu skipulagi á
eftir að reiða af. Það er til dæmis talað
um að í stóra salnum verði 200 sæti
fyrir aftan sviðið. Hvort þau verða
fyrir aftan svið eða framan ræðst t.d.
vitanlega ekki fyrr en í endanlegri
hönnun. Samkomulagið er grunn-
gagn sem stjórn einkahlutafélagsins á
eftir að vinna með. Það er svo margt í
þessu, til dæmis finnst mér að skoða
mætti hvort sæti eigi að vera færan-
leg, svo hægt verði að koma þeim öll-
um út og halda rokktónleika þarna,
einnig hvort hægt eigi að vera að sýna
í öðrum sölum það sem er að gerast í
einum og húsið þar með fyllt við einn
viðburð. Margar slíkar hugmyndir
eru spennandi.“
Ríkið skoði hugmyndir um aðstöðu
fyrir Íslensku óperuna
Hefur formleg beiðni Íslensku óp-
erunnar um að fá að vera með í Tón-
listarhúsi verið rædd innan borgar-
innar?
„Já, þótt það sé ríkið sem formlega
hafi Óperuna á sínu framfæri. Mér
finnst þó rangt að vera að búa til
ágreining um þetta mál. Það er á við
það að moka ofan í skurð í stað þess
að dýpka hann. Ég er vanur því að
láta framkvæma hlutina. Það er verið
að framkvæma þessa hluti núna, eins
hratt og hægt er.“
Það er hvorki búið að hanna húsið
né teikna það. Hvað er því til fyrir-
stöðu að óskir Óperunnar um að fá að
vera með séu ræddar á sama hátt og
hugmyndir um að Óperan verði í
Borgarleikhúsi?
„Ég vil leyfa ríkinu að skoða það
mál. Þetta er ekki á dagskrá á mínu
borði í dag, en ég bið fólk að anda ró-
lega og leyfa að tiltækir kostir séu
skoðaðir. Ríki og borg munu hafa náið
samráð og síðan ræða málið við full-
trúa sína í stjórn hlutafélagsins og
þeir ágætu stjórnarmenn sem enn
hafa ekki fengið fyrsta fund eiga ekki
að þurfa að lesa í blöðunum hvað ríki
og borg segja um málið, mér finnst
það óviðeigandi. Þetta fólk er valið í
stjórn til að sinna verkefninu, vegna
þess að því er treyst.“
Tónlistarmenn hljóta þó að líta svo
á að þeir hafi eitthvað um Tónlistar-
hús að segja.
„Já, enda mun þessi stjórn hafa
samband við þá fagaðila sem að mál-
inu koma, eins og ég sagði hér á und-
an. En tónlistarmennirnir eru ekki
þeir sem taka sér hakann í hönd og
byggja húsið. Það eru ríki og borg
sem gera það.“
Hver er þín sýn á húsið, ert þú
sjálfur áhugasamur um tónlist – sæk-
irðu tónleika?
„Ég hlakka mikið til að sjá húsið
rísa. Ég er mikill tónlistarunnandi og
hlusta mikið á tónlist. Það er alveg á
tæru að ég vil berjast fyrir þessu húsi,
og verð aldrei gerður að andstæðingi
þess. Það er mikil ánægja með að
þetta hús skuli nú verða byggt. Ég er
baráttumaður fyrir því og vil að til
þess verði vandað á besta stað í borg-
inni, og að það verði byggt fljótt og
vel. En látum nú verkin tala, nóg hef-
ur verið sagt að sinni.
Skiptir máli
að slípa dem-
antinn rétt
Morgunblaðið/Árni Torfason
Þórólfur Árnason borgarstjóri
„Það er alveg á tæru að ég
vil berjast fyrir þessu húsi,
og verð aldrei gerður að
andstæðingi þess.“