Morgunblaðið - 24.04.2003, Qupperneq 12

FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„MAÐUR tekur bara einn dag í
einu og við plönum ekkert fram í
tímann. Borga fyrst og borða svo.
Það er mottóið okkar,“ segir þrí-
tug, einstæð tveggja barna móðir
sem hefur að undanförnu leitað til
Hjálparstarfs kirkjunnar um að-
stoð. Hún er búsett í úthverfi í
Reykjavík og er ein þeirra fjöl-
mörgu sem ná ekki endum saman
og leita til Hjálparstarfsins. Í
Morgunblaðinu í fyrradag kom
fram að umsóknum um aðstoð
kirkjunnar hefur fjölgað mikið
undanfarna mánuði. Á þriggja
vikna fresti fær konan tvo poka
með nauðsynlegustu matvælum
hjá kirkjunni. „Það þýðir að ég
þarf ekki að hafa áhyggjur af mat-
arkaupum þá vikuna,“ útskýrir
hún.
Hún vinnur allan daginn á
skrifstofu í Reykjavík og fær
mánaðarlega útborgað um 100
þúsund krónur. Hún segist hafa
komist inn í gamla félagslega
íbúðakerfið og borgi því tæpar 40
þúsund krónur á mánuði fyrir
húsnæði.
Hún segir ástæður þess að end-
ar nái ekki saman annars vegar
vera lág laun og hins vegar miklar
skuldir sem hún tók á sig er hún
skildi við eiginmann sinn. „Ég tók
mikinn hluta af skuldunum á mig,
hann tók á sig eina og hálfa millj-
ón en ég þrjár,“ útskýrir hún.
„Þetta eru skuldir sem ég næ ekki
að borga niður því ég á aldrei
nógu mikinn pening um hver
mánaðamót til að ná endum sam-
an.“
Konan notfærir sér greiðslu-
þjónustu í banka og segir að þeg-
ar allt sé tekið saman vanti mán-
aðarlega um 40 þúsund upp á að
hún nái að greiða allar skuldir.
„Ég hef því leitað til Hjálparstofn-
unar kirkjunnar og Félagsþjón-
ustunnar sem hefur tímabundið
greitt fyrir mig leikskólagjöld.“
Konan segist fá stuðning frá
foreldrum sínum sem báðir eru
öryrkjar og svo reyni systkini
hennar að hlaupa undir bagga
með henni. „Ég sé ekki fyrir mér
hvernig ég á að snúa mér í þessu.
Ég er nýjasti starfsmaðurinn á
skrifstofunni og kann vel við mig
þar. Ég hef beðið um kauphækk-
un en fékk neitun. Ég ætla að
freista þess að biðja aftur um
kauphækkun fljótlega. Ég er allt-
af með opin augun fyrir nýrri
vinnu og ef ég sé eitthvað sem
gæti hentað mér sæki ég um.
Þetta gengur ekki upp svona, ég
verð að fá hærri laun.“
Konan á tvö börn, 11 ára stúlku
og dreng á leikskólaaldri. „Ég
reyni að láta þetta sem minnst
bitna á þeim. Auðvitað finna þau
fyrir þessu. Við förum t.d. aldrei í
bíó þó að við gjarnan vildum.“
Bankinn segir henni að
kaupa sér strætókort
Með aðstoð ráðgjafa frá Fé-
lagsþjónustunni leitaði konan til
síns banka um að fá niðurfellingu
skulda að hluta. „Við reyndum að
fá hjálp hjá bankanum, það er til í
dæminu að þeir felli niður skuldir
ef fólk er í miklum vandræðum.
En í [gær] fékk ég svar og þeir
segja þvert nei. Þeir segja mér að
selja bílinn og kaupa strætókort,
en ég get ekki séð að það sé hægt
þar sem sonur minn komst inn á
leikskóla sem er hinum megin í
hverfinu og ég sjálf vinn niðri í
miðbæ.“
En þrátt fyrir bág kjör ber kon-
an höfuðið hátt. „Ég vona að það
fari að birta til hjá mér, það hlýtur
að gerast. Ég passa mig að láta
þetta ekki draga mig niður, það
bitnar bara á börnunum. Maður
verður bara að halda áfram að
brosa. Það þýðir ekkert annað.“
Einstæð móðir í Reykjavík fær
aðstoð Hjálparstarfs kirkjunnar
„Borga fyrst
og borða svo“
UNDIRRITAÐUR hefur verið samningur milli Há-
skóla Íslands og lyfjafyrirtækisins AstraZeneca um
tímabundinn styrk til að ráða dósent í 37% starf í of-
næmisfræði og klínískri ónæmisfræði við læknadeild
Háskóla Íslands. Samningurinn gildir til 5 ára.
Undir samninginn rituðu Páll Skúlason rektor, Dav-
íð Ingason, markaðsstjóri AstraZeneca, og Reynir
Tómas Geirsson, forseti læknadeildar Háskóla Íslands.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Davíð Ingason (fyrir miðju) og Páll Skúlason handsala samninginn að viðstöddum Reyni Tómasi Geirssyni.
AstraZeneca styrkir starf
dósents við læknadeild HÍ
OPINBER útgjöld vegna ellilífeyris
munu ekkert vaxa næstu fimmtíu
árin á Íslandi á sama tíma og þau
munu nærfellt tvöfaldast á mörgum
hinna Norðurlandanna. Ástæða
þessa er rakin til sérstöðu íslenska
lífeyriskerfisins.
Þetta kemur fram í athugun á
langtímaáhrifum breyttrar aldurs-
samsetningar á fjármál hins opin-
bera, en athugunin var gerð á veg-
um fjármálaráðherra á
Norðurlöndum. Nú er áætlað að 3–6
einstaklingar á aldrinum 16–64 ára
séu á vinnumarkaði á bak við hvern
elllífeyrisþega en eftir 50 ár er gert
ráð fyrir að þeim fækki í 2–3 að því
er fram kemur í athuguninni.
Opinber útgjöld vegna ellilífeyris
á Íslandi eru nú 2% af landsfram-
leiðslu og verður hlutfallið óbreytt
árið 2050 samkvæmt þessum niður-
stöðum. Samsvarandi útgjöld eru nú
9,3% af landsframleiðslu í Noregi og
er gert ráð fyrir að þau hafi hækkað
í 18,4% af landsframleiðslu eftir
fimmtíu ár. Hlutfallið er 9% í Sví-
þjóð og mun hækka í 10,6% árið
2050. Það er 6,5% í Finnlandi og
hækkar í 11,7% árið 2050 og 4,4% í
Danmörku og verður komið í 7,1%
eftir fimmtíu ár.
Miðað er við í þessum tölum að
aldurstengd útgjöld hins opinbera
verði ekki skorin niður heldur aukist
í takt við breytta aldurssamsetn-
ingu.
Þá kemur fram að aldurstengd
opinber útgjöld vegna heilbrigðis-
mála og öldrunarþjónustu muni aft-
ur á móti aukast sem hlutfall af
landsframleiðslu á næstu fimmtíu
árum.
Lífeyrisgreiðslur hafa hækkað
um 10 milljarða á fimm árum
Þegar þróun lífeyrisgreiðslna úr
lífeyrissjóðum hér á landi síðustu
árin er skoðuð, en langstærstur
hluti þessara greiðslna eru ellilífeyr-
isgreiðslur, kemur í ljós að þær hafa
vaxið um tæpa tíu milljarða króna á
fimm árum. Þær voru 12,4 milljarð-
ar króna árið 1997 en höfðu vaxið í
22,2 milljarða króna á árinu 2001.
Opinber ellilífeyris-
útgjöld munu ekki aukast
Útgjöldin aukast
á öllum hinum
Norðurlöndunum
næstu áratugina
„VIÐ erum hér með tilraunaeldi á
villtum þorskseiðum og erum að
hætta með bleikjueldi sem hér
hefur verið síðan 1998,“ segir
Guðbjörn M. Sigurvinsson, stöðv-
arstjóri fiskeldisstöðvarinnar á
Nauteyri við Ísafjarðardjúp.
Guðbjörn segir tilraunina
ganga út á það að fá þorskinn til
að taka þurrfóður. „Það hefur
gengið nokkuð vel og vonum
framar en það voru kúnstir að
kenna honum að éta slíkt fóður.
Þetta er hægt með því að taka
þorskinn meðan hann er aðeins
3–6 grömm að þyngd. Menn hafa
verið að veiða 1–2 kg fisk og ætl-
að að venja hann við slíkt fóður
en það hefur ekki gengið.
Á Nauteyri hófst laxeldi fyrir
um tuttugu árum og var síðan
farið í bleikjueldi eins og áður
segir. „Bleikjueldið gaf ekki nógu
góða raun, fóðurkostnaður hækk-
aði á sama tíma og afurðaverð
bleikjunnar lækkaði,“ segir Guð-
björn.
Háafell, sem nú rekur fiskeld-
isstöðina á Nauteyri, er dótturfyr-
irtæki Gunnvarar hf. í Hnífsdal
sem á meirihlutann í stöðinni.
Úr bleikju-
eldi í þorsk
Morgunblaðið/Arnheiður Guðlaugsdóttir
Guðbjörn M. Sigurvinsson, stöðvarstjóri fiskeldisstöðvarinnar á Nauteyri
við Djúp, gefur þorskinum þurrfóður.
 HELGA Rut Guðmundsdóttir
varði doktorsritgerð á sviði mennt-
unarfræða tónlistar (music educa-
tion) við tónlistardeild McGill-
háskóla í Mont-
real, Kanada,
hinn 6. janúar sl.
Ritgerð Helgu
Rutar nefnist
„Music reading
errors of young
piano students“.
Ritgerðin fjallar
um rannsóknir á
nótnalestri sl.
þrjá áratugi og lýsir rannsókn höf-
undar á nótnalestri 6–13 ára píanó-
nemenda sem höfðu tæplega
tveggja ára píanónám að baki.
Leiðbeinendur voru prófessorarnir
dr. Eugenia Costa-Giomi við tón-
listardeild McGill-háskóla og dr.
Joan Russell við menntunar-
fræðadeild McGill-háskóla.
Flestar rannsóknir á sviði nótna-
lestrar hafa verið gerðar með full-
orðnum hljóðfæraleikurum en lítið
hefur verið rannsakað hvernig börn
nema nótnalestur. Þær aðferðir
sem notaðar eru við kennslu nótna-
lesturs eru því að mestu byggðar á
viðteknum hefðum fremur en rann-
sóknum. Í rannsókn sinni notaði
Helga Rut aðferð sem hefur tíðkast
í rannsóknum á textalestri. Aðferð-
in byggist á því að skoða þær villur
sem lesandinn gerir og greina eðli
þeirra. Villugreiningar á nótna-
lestri geta dregið fram hvaða þætt-
ir valda mestum vanda og hvernig
bæta má kennslu nótnalesturs.
Niðurstöður leiddu í ljós að ein
helsta orsökin fyrir nótnalest-
ursvillum hjá ungum píanónem-
endum er sú að þeir eiga erfitt með
að lesa laglínu og rytma samtímis.
Rannsóknin sýndi að börn gera
fleiri rytma- og tímavillur en lag-
línuvillur þegar þau lesa nótur, en
þessu er öfugt farið með fullorðna
tónlistarmenn sem gera fleiri villur
í laglínu en í rytma. Einnig benda
niðurstöður til þess að aldur hafi
talsverð áhrif á það hvernig börn
nálgast nótnalestur. Þrátt fyrir
jafnlangan námsferil í píanónámi
gerðu eldri börnin í rannsókninni
annars konar villur en yngri börn-
in. Í ritgerðinni eru gerðar tillögur
um breyttar áherslur í kennslu
nótnalesturs í samræmi við nið-
urstöður rannsókna og dregið fram
hvaða þætti sé þörf á að rannsaka
betur.
Helga Rut er fædd 3. mars 1970.
Hún lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum við Hamrahlíð
1989, B.Ed. prófi með tónmennt
sem valgrein frá Kennaraháskóla
Íslands 1992, og MA-prófi í mennt-
unarfræðum tónlistar frá McGill-
háskóla 1997. Meistaraprófsritgerð
Helgu Rutar fjallaði um tón-
skynjun 7–11 ára barna. Greinar
eftir hana hafa verið birtar í alþjóð-
legum ritrýndum vísindaritum.
Helga Rut starfar sem lektor í tón-
mennt við Kennaraháskóla Íslands.
Foreldrar Helgu Rutar eru Elín
Einarsdóttir námsráðgjafi og Guð-
mundur Ingi Leifsson skólastjóri.
Eiginmaður Helgu Rutar er dr.
Halldór Björnsson veður- og haf-
fræðingur og eiga þau þrjár dætur:
Iðunni Ýri, Elínu Sif og Emblu
Rún.
Doktor í tónlistarfræðum
Hafi fólk átt greiða leið niður sneið-
inginn hafi verið um mistök að
ræða.
Landsvirkjun bendir um leið á að
í júní næstkomandi verður opnuð
upplýsingamiðstöð í félagsheimilinu
Végarði í Fljótsdal. Þar verða fram-
kvæmdir við Kárahnjúkavirkjun
VEGNA myndar á blaðsíðu 2 í
Morgunblaðinu í gær, sem tekin var
á sneiðingnum í Hafrahvamma-
gljúfrum um páskana, vill Lands-
virkjun árétta að öll vinnusvæði á
Kárahnjúkasvæðinu eru lokuð fyrir
almennri umferð. Það sé fyrst og
fremst gert af öryggisástæðum.
kynntar almenningi og upplýsingar
veittar, ásamt því að leiðbeiningar
verða gefnar fyrir þá sem hyggjast
fara um svæðið. Landsvirkjun
áréttar ennfremur að fjallvegir að
virkjunarsvæðinu séu opnir almenn-
ingi en hið sama gildi ekki um skil-
greind vinnusvæði, sem fyrr segir.
Vinnusvæðin við Kárahnjúka-
virkjun lokuð almennri umferð