Morgunblaðið - 11.05.2003, Blaðsíða 12

ERLENT
12 SUNNUDAGUR 11. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
AÐ MUN ráðast á næsta hálfu öðru
ári hvort George W. Bush Banda-
ríkjaforseti sleppur undan fortíð
föður síns eða hlýtur sömu örlögin;
að ná ekki endurkjöri þrátt fyrir að
hafa öðlast miklar vinsældir fyrir herför gegn
Írak.
George H.W. Bush beið lægri hlut 1992 jafn-
vel þótt hann hefði slegið öll met í vinsældum
forseta árið áður með sigri sínum í Persaflóa-
stríðinu. Bush eldri missti traust Bandaríkja-
manna sem efuðust sífellt meira um getu hans
til að leiða þá í gegnum efnahagslægð. Margir
repúblikanar voru einnig þeirrar skoðunar að
Bush eldri, sem ekki hafði nautn af stjórnmála-
vafstri og kosningabaráttu, hefði ekki lagt sig
nándar nærri nógu mikið fram í kosningabar-
áttunni, heldur talið sig eiga stuðninginn vísan
vegna vinsældanna í kjölfar Persaflóastríðsins.
Sonurinn og liðsmenn hans beita nú öllum til-
tækum ráðum til að forðast þessi sömu mistök.
Ekki voru liðnir nema fáeinir dagar frá því að
heimurinn varð vitni að því þegar stytta af
Saddam Hussein Íraksforseta var brotin niður í
miðborg Bagdad er Bush yngri ávarpaði
Bandaríkjamenn og talaði um stöðnun í efna-
hagslífinu. Forsetinn lagði áherslu á að hann
hefði jafnmikinn áhuga á efnahagsáhyggjum
landa sinna og Írak og öryggi þjóðar sinnar.
Bush verður að halda í þá von, að uppræting
ríkisstjórnar Saddams sé sú mynd sem situr
eftir af herför Bandaríkjamanna til Íraks, sem
og í öðrum efnum, en það verði ekki einhverjar
enn ókomnar hörmungar sem sitji eftir í huga
manna. Hann mun leggja sig fram um að minna
Bandaríkjamenn á hversu vel gekk í Afganistan
og Írak og reyna að sannfæra kjósendur um að
þeir ættu líka að treysta honum fyrir sigri í bar-
áttunni við hikstandi efnahagslíf.
Engin áhætta tekin
En forsetinn ætlar ekki að taka neina áhættu
og undirbýr nú harða kosningabaráttu, staðráð-
inn í að slá sitt eigin met í kosningasjóðssöfnun
frá í kosningunum 2000. Skipuleggjendur
repúblikana segja að forsetaembættið muni
beina kastljósinu að hernaðarsigrinum í Írak og
aðdáunarverðum viðbrögðum Bush við harm-
leiknum 11. september 2001. Hyggjast þeir
halda mikla samkomu í New York þegar þrjú ár
verða liðin frá harmleiknum, þar sem formlega
verði tilkynnt um að Bush verði forsetafram-
bjóðandi flokksins.
Aðstoðarmenn forsetans og fréttaskýrendur
segja líkindin milli Bush eldri og yngri í forseta-
embættinu ekki fullkomin. Í fyrsta lagi hafi
stríði Bush eldri verið lokið, en stríði þess yngri
sé ekki lokið. Ennfremur séu Bush yngra
stjórnmálin mun meira í blóð borin, og síðan 11.
sept. hafi hann virst vita nákvæmlega hvert
hann stefni. Þetta hafi föður hans skort.
Ban Bartlett, helsti aðstoðarmaður Bush
yngra í samskiptamálum, segir yfirmann sinn
hafa „skýra stefnu og hugmyndir um framtíð
landins, og einnig hugsjón. Og staðfestan í því
að fylgja þessu óhikað eftir er nokkuð sem al-
menningur mun kunna að meta“. Engu að síður
er núverandi forseti að snúa heim úr árangurs-
ríkri herför til Íraks og stendur frammi fyrir
pólitísku landslagi sem svipar í grundvallarat-
riðum – og uggvænlega – til þess sem faðir hans
stóð frammi fyrir.
Efasemdir um efnahagsmál
Efnahagslífið er á brauðfótum. Demókratar
eru að reyna að beina athyglinni frá utanrík-
isstefnunni til þess sem þeir segja vera hættu-
lega áætlun Bush í efnahagsmálum. Almenn-
ingur segist hafa miklu minni trú á getu hans til
að kljást við efnahaginn en á sviðum eins og ut-
anríkismálum. Í skoðanakönnun sem gerð var
um síðustu helgi lýstu 67% sig ánægð með
frammistöðu forsetans – en einungis 42% kváð-
ust ánægð með hvernig hann hefði tekið á efna-
hagsmálunum.
Fyrir tólf árum, þegar Persaflóastríðinu var
að ljúka, setti Bush eldri met í vinsældum for-
seta, er 91% lýsti sig ánægt með hann í skoð-
anakönnun Gallups. En einungis 49% voru sátt
við tök hans á efnahagslífinu. Þegar efnahags-
lægð sigldi í kjölfar stríðsins féllu vinsældir
Bush eldri, og er hann laut í lægra haldi fyrir
Bill Clinton í kosningunum 1992 voru þær
komnar niður fyrir 40 af hundraði.
Andrew Kohut, óháður skoðanakannana-
smiður hjá Pew-rannsóknarmiðstöðinni, lagði
áherslu á að samanburður á Bush-feðgunum
geti verið varasamur vegna þess að mikill mun-
ur væri á þeim og kringumstæðum þeirra. En
hvað skoðanakannanir varðar, segir hann, nutu
Bush og faðir hans um það bil jafnmikils stuðn-
ings íhaldssamra kjörfylgismanna sinna. Og
ekki var á vísan að róa með að allir þeir demó-
kratar, sem áttu þátt í gífurlegum stríðstíma-
vinsældum Bush eldri, myndu greiða honum at-
kvæði í kosningunum, segir Kohut. Það sama
kunni að verða uppi á teningnum hjá syninum.
En Kohut segir þó, að Bush yngri hafi eitt
það, er um muni, sem faðir hans hafi ekki haft.
Harmleikurinn 11. september sló óhjákvæmi-
legan og sterkan tón fyrir forsetatíð hans.
Hryðjuverkaógnin sé enn eitt helsta áhyggju-
efni kjósenda – og þar sé forsetinn sterkur fyrir.
Í sambandi við „venjulegt fólk“
Fréttaskýrendur taka ennfremur til þess að
Bush yngri sé fimari í kosningabaráttunni og
eigi auðveldara með að ná tengslum við venju-
lega Bandaríkjamenn. Bush eldri hafði verið
varaforseti, yfirmaður leyniþjónustunnar,
sendiherra í Kína og þingmaður. Hann fékk
aldrei tækifæri til að þroska með sér tilfinningu
fyrir venjulegu fólki.
„Bush yngri var ríkisstjóri og ríkisstjórar
lenda í því að takast á við sömu hluti og venju-
legt fólk,“ sagði Tom Korologos, fyrrverandi
ráðgjafi hjá repúblikönum. „Svo átti hann líka
hafnaboltalið, þannig að hann veit hvað aðdá-
endur skipta miklu máli.“
Stephen Hess, fræðimaður við Brookings-
stofnunina, sem skrifaði ræður fyrir forsetana
Richard Nixon og Dwight Eisenhower, lýsti
Bush yngri sem „lausum við hroka, þótt ekki sé
hann fágaður – en hann getur litið út og hljómað
eins og náunginn sem vinnur á verkstæðinu í
næsta húsi“. Bush eldri, aftur á móti, „þoldi
ekki stjórnmál“, segir Hess, og þegar hann
reyndi að slá á strengi sem kjósendum líkaði og
stappaði í þá stálinu kom í ljós að hann skorti al-
gerlega pólitískt tóneyra.
Bush yngri hélt ræðu í síðustu viku í skrið-
drekaverksmiðju í Lima í Ohio og sagði við
starfsfólkið: „Það hafa verið erfiðir tímar í
Bandaríkjunum. Efnahagslífið hefur verið í
lægð. Og svo réðst á okkur óvinur – en þá börð-
umst við á móti.“ Hann bætti við: „Mér mislíkar
það þegar ég heyri sagt frá Bandaríkjamönnum
sem eru að leita sér að vinnu en fá enga.“
Ef spólað er til baka um 11 ár til kosninga-
fundar í smábæ í New Hampshire rifjast upp
það sem Bush eldri sagði þar við starfsfólk
tryggingafélags. Hann rifjaði upp samtal sem
hann hafði átt við bæjarbúa: „Ég skil erfiðleik-
ana og ég sagði við þennan mann: Við erum með
öll þessi málefni. Heilsugæsluna, sem ég vil
nefna, við höfum frið í heiminum, við efnahags-
hvatana til að koma efnahagslífinu – sagði ég,
ég – ein skilaboð. Ég vil að fólkið í þessu ríki viti
að mér er ekki sama.“
Bush yngri hefur heitið skattalækkunum, en
hvort hann nær kjöri kann á endanum að ráðast
af því hvort kjósendur trúa því að hann geti leitt
þá á vit annars og nærtækara en sigurs í Írak –
það er að segja raunverulegs efnahagsbata.
Hvort sem manni líkar það betur eða verr er
þetta nákvæmlega sama prófraunin og faðir
hans stóð frammi fyrir.
Bush reynir
að forðast
pólitísk örlög
föður síns
Þrátt fyrir að hafa öðlast miklar vinsældir
fyrir Persaflóastríðið náði George H.W. Bush
– faðir George W. Bush, núverandi Banda-
ríkjaforseti – ekki endurkjöri 1992, vegna
þess að kjósendur treystu honum ekki til að
tryggja efnahagsbata. Bush yngri stendur nú
frammi fyrir nákvæmlega sömu prófraun.
’ Bush yngri var ríkisstjóri og ríkisstjórar
lenda í því að takast
á við sömu hluti og
venjulegt fólk. ‘
Washington. The Baltimore Sun.
FULLTRÚAR Bandaríkjanna og
bandamanna þeirra fóru á föstudag
formlega fram á það við öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna, að það legði
blessun sína yfir hernám Íraks,
næmi viðskiptabann úr gildi og
heimilaði að tekjur af olíulindum
landsins – sem eru þær næstmestu í
heimi – yrðu nýttar til endurupp-
byggingar í landinu.
Fyrstu viðbrögðin sem fulltrúar
ríkja sem voru andvíg hernaðinum í
Írak sýndu við áætlunum Banda-
ríkjamanna um stjórnun landsins að
stríðinu loknu voru frekar jákvæð.
En fulltrúar Frakklands, Rússlands
og fleiri landa sem aðild eiga að ör-
yggisráðinu komu fram með athuga-
semdir við nokkur atriði í ályktunar-
drögunum sem bandaríski sendi-
herrann, John Negroponte, lagði
fram í nafni Bandaríkjanna, Bret-
lands og Spánar.
Helzt þessara gagnrýnisatriða
voru hið takmarkaða hlutverk sem
Sameinuðu þjóðunum er ætlað að
gegna í enduruppbyggingarstarfinu.
Einnig voru settar fram efasemdir
um lögmæti þess að Bandaríkin og
Bretland væru ein um að ákveða
hvernig ný írösk bráðabirgðstjórn
yrði skipuð og spurningar um fram-
tíð vopnaeftirlits SÞ.
Umdeildasta atriðið er þó beiðnin
um að ráðstöfunarvaldið yfir olíuauði
Íraks verði falið hinum bandarísk-
brezku hernámsyfirvöldum til
bráðabirgða í eitt ár hið minnsta,
eins og farið er fram á. Eins og er
liggur ráðstöfunarvaldið hjá örygg-
isráði SÞ, þar sem áætlunin um „olíu
fyrir mat“ er enn formlega í gildi.
SÞ samþykki
hernám Íraks
Sameinuðu þjóðunum. AP, AFP.
UM 200 börn, klædd kóreskum þjóðbúningum frá tímum Yi-konungsætt-
arinnar, nota pensla til að teikna skrifttákn í keppni í skrautritun sem fram
fór í Seoul í gær. Táknin fremst á myndinni merkja „Fagurt land“.
AP
Einbeiting í Seoul
DAGBLAÐIÐ Al-Qods Al-Arabi við
Persaflóa birti í gær sex síðna fax-
bréf sem því barst á miðvikudag og
sagt var vera frá Saddam Hussein,
fyrrverandi einræðisherra í Írak.
„Ég hvet ykkur, börn Íraks, til að
gera moskurnar að miðstöðvum and-
spyrnunnar og tryggja sigur trúar-
innar, íslams og ættjarðarinnar og
færa óvininum heim sanninn um að
þið hatið hann,“ segir í bréfinu.
Saddam ræðst einnig harkalega á
grannríkin. Sýrlenska stjórnin
„fagnaði [íröskum] stjórnarandstæð-
ingum, svikurunum, hún leyfði þeim
að hafa samband við CIA og Breta
en neitaði að leyfa herskáum mönn-
um að hafa nokkurra daga viðdvöl“ í
landinu.
Sádi-Arabar og Kúveitar eru for-
dæmdir fyrir stuðning við banda-
menn og Íranar voru sagðir hafa
gerst sekir um „hræsni og samsæri
gegn aröbum og íslam“.
Hvatt til
uppreisnar
Dubai. AFP.