Morgunblaðið - 11.05.2003, Blaðsíða 28

LISTIR
28 SUNNUDAGUR 11. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ var sannkölluð söngveisla og
fullt hús í Félagsheimilinu á Flúð-
um þegar Vörðukórinn hélt tónleika
á dögunum. Efnisskráin var enda
ekki af verri endanum, óperuaríur
eftir Verdi, Bellini, Bizet, Johan
Strauss, Offenbach, og aukalag var
lokakórinn úr Þrymskviðu eftir Jón
Ásgeirsson. Stefán Guðmundssn
hélt á tónsprotanum en undirleikari
var Ólafur Vignir Albertsson.
Einsöngvarar voru óperusöngv-
ararnir Katrín Sigurðardóttir, Loft-
ur Erlingsson og Þorgeir Andrés-
son. Þá sungu þau Ásta
Bjarnadóttir Haukur Haraldsson
og Sigurður Steinþórsson einnig
einsöng úr öðrum þætti La traviata
ásamt óperusöngvurunum. Það er
skemmst frá að segja að áhorfendur
voru heillaðir af flutningi þeirra
ágætu verka sem voru á dag-
skránni. Að syngja svo vandaða tón-
list á ítölsku í nær tvo tíma með
slíkum ágætum þótti gestum til
mikils sóma. Var það mál manna að
hjónin Katrín Sigurðardóttir og
Stefán Guðmundsson hefðu af hæfi-
leikum sínum, áhuga, dugnaði og
ögun ásamt kórfélögum og ágætum
einsöngvurum náð frábærum ár-
angri með kórinn sem verður í
minnum haft. Vörðukórinn, sem
stofnaður var 1995, er blandaður
kór fólks úr Hreppum og Skeiðum
en auk þess eru nokkrir söngmenn
úr Biskupstungum. Margrét Bóas-
dóttir kórstjóri, þá í Skálholti, var
fyrsti stjórnandi kórsins en Edit
Molnár stjórnaði í eitt ár þegar
Margrét fór til námsdvalar erlend-
is. Þau hjón Katrín og Stefán,
bændur í Ásaskóla tóku síðan við
kórnum árið 2000. Vörðukórinn hef-
ur víða haldið tónleika, bæði hér
austan fjalls og á höfuðborgarsvæð-
inu. Einnig hefur kórinn farið í
söngferð til Færeyja.
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
Góður rómur var gerður að söng Vörðukórsins og einsöngvara á tónleikunum á Flúðum.
Óperuveisla á Flúðum
Hrunamannahreppi. Morgunblaðið.
BANDARÍSKI listamaðurinn Frank
Stella sem eitt sinn lét þau orð falla
að enginn listamaður þyrfti að verða
eldri en fertugur opnaði á fimmtudag
sýningu á verkum sínum í Paul
Kasmin-galleríinu í New York. Búist
er við að sýningin veki mikla athygli,
en Stella sem nú er orðinn 66 ára
gamall hefur sl. fimmtíu ár varið jað-
arhefðir abstrakt listarinnar af mikl-
um eldmóði og er þekktur fyrir allt
annað en að liggja á skoðunum sínum.
Stella hefur til að mynda und-
anfarin ár átt í heiftúðugri og mjög
svo opinberri deilu við stjórnendur
Museum of Modern Art (MOMA) í
New York og sagði hann stjórnanda
safnsins, Glenn D. Lowry, til að
mynda ekki hafa hugmynd um um
hvað myndlist snerist. Deila Stella við
safnayfirvöld hefur ekki hvað síst
vakið athygli vegna þess að árum
saman var listamaðurinn í miklum
metum hjá stjórnendum safnsins.
Hann var í raun „nútímalistamað-
urinn“ í hnotskurn og er enn í dag
annar aðeins tveggja listamanna,
hinn er Jasper Johns, sem hefur í tví-
gang verið heiðraður með stórri yf-
irlitssýningu í MOMA. Á þeim tíma
sem liðinn er frá síðustu sýningu
Stella í MOMA, 1987 hefur safnið og
listheimurinn í heild hins vegar nálg-
ast meira fígúratífa list, myndbandsl-
ist og ljósmyndum á kostnað abstrakt
verksins.
Málstaður listamanna svikinn
Það voru Svörtu myndirnar svo-
nefndu sem gerðu Stella að stjörnu í
listheiminum svo til á einni nóttu, en
verk listamannsins hafa tekið miklum
breytingum á löngum ferli hans. Þótt
vinsældir hans hafi dalað nokkuð á tí-
unda áratugnum virtist hann koma
tvíefldur til baka með sýningu í Paul
Kasmin-galleríinu árið 2001 sem
hlaut afar jákvæðar undirtektir.
Sama ár hóf hann gagnrýni sína á
MOMA í fyrirlestri í Frick-safninu,
en umræðuefni hans var ein af sýn-
ingum MOMA sem að mati Stella var
bæði „slæm“ og „illa innrætt“. Á öllu
persónulegri nótum nefndi hann
Lowry sérstaklega og sagði hann
„monta sig af aðsóknartölum og sölu
sýningarskráa“ á sama tíma og hann
hefði svikið málstað „þeirra lista-
manna og listunnenda sem [...] væru
mikilvægustu og verðugustu gestir
safnsins“.
Í viðtali sem New York Times birti
við Stella í vikunni fær Matisse Pic-
asso-sýning MOMA ekki betri dóma.
„Málverkin eru frábær, en það er
kjánalegt að gefa sér þær forsendur
að samband þeirra hafi verið eins
konar boxkeppni. Viltu vita sannleik-
ann? Picasso og Matisse höfu ekki
mikil samskipti sín á milli,“ voru orð
Stella.
Flestir listamenn upplifa það ein-
hvern tímann að vera ósáttir við sýn-
ingarstefnu listasafna, en það er
sjaldan sem þeir gagnrýna söfn op-
inberlega, enda hagur þeirra að vera í
góðu sambandi við safnstjóra. Eða
eins og New York Times lýsir því:
„Flestir listamenn myndu fara á veið-
ar með Charlton Heston áður en þeir
gerðu virtan safnstjóra afhuga sér.
Þeir vita að stofnanir á borð við
MOMA geta byggt upp orðspor
þeirra í lifanda lífi og haldið þeim lif-
andi eftir andlátið. Og ekkert safn
getur varðveitt módernista betur en
MOMA.“
Yfirlýsingar Stella hafa líka vakið
misjöfn viðbrögð meðal kollega hans
og ekki laust við að sumum finnist
þær aðdáunarverðar, ekki hvað síst í
ljósi þess skaða sem þær geta valdið
listamannaferli hans. „Þetta var full-
komlega gilt sjónarhorn og ég er hon-
um sammála,“ sagði Alex Katz um
ummæli Stella í Frick-safninu á sín-
um tíma. „Sýning[in] gerði listina að
skreytilist og White on White – mál-
verk Kasimirs Malevichs – lifði það
varla af. Listamenn hafa rétt á að tjá
sig, þótt flestir listamenn séu of upp-
burðarlitlir til að gera það. Þeir halda
að ef þeir séu gagnrýnir verði þeim
ekki boðið aftur í kvöldverð einhvers
staðar.“
Aðrir eru ósammála Stella og telja
hegðun hans forkastanlega, hún
byggist á óverðskulduðum biturleika
er eigi rætur sínar í hnignandi stöðu
hans hjá MOMA. „Það er sorglegt að
sjá Frank væla svona,“ sagði virtur
listamaður sem krafðist nafnleyndar
vegna vináttu sinnar við Stella.
„Frank ætti að vera þakklátur fyrir
það sem MOMA gerði fyrir hann og
láta þar við sitja. Hver sá listamaður
sem ekki skilur hringrás listheimsins
ætti að fara í heilaskurðaðgerð.“
Ekki áhugaverður
sögulega séð
Það er rétt að kærleiksríkt sam-
band MOMA og Stella hefur kólnaði í
kjölfar þess að William S. Rubin,
fyrrum stjórnandi safnsins og helsti
stuðningsmaður listamannsins, fór á
eftirlaun 1988 og sýna innkaupaskrár
safnsins að einungs eitt verk hefur
verið keypt eftir listamanninn frá því
stjórnartíð Rubins lauk – á móti 80
verkum áður. En núverandi stjórn
MOMA segir einfaldlega hin nýju
verk Stella ekki áhugaverð í sögulegu
ljósi. „Sá hluti ferils Franks sem var
sérlega áhugaverður fyrir MOMA er
það skeið sem hann fór í gegnum á
sjöunda áratugnum, því að það er sá
tími sem hann umbreytti málverk-
inu,“ sagði John Elderfield, safnstjóri
við MOMA. „Þetta er ein af stað-
reyndum lífsins. MOMA er safn sem
hefur áhuga á að segja sögu nýjunga
sem koma hver á eftir annarri frekar
en safn sem hefur áhuga á langlífi
listamannaferils ákveðinna ein-
staklinga.“
Rubin er þessum yfirlýsingum
Elderfield hins vegar algjörlega
ósammála. „Að gefa sér þær for-
sendur að allir betri listamenn finni
aðeins einu sinni í stutta stund þann
neista sem nýjungar fæðast af stenst
einfaldlega ekki sögulega séð. Að
sjálfsögðu höfum við áhuga á löngum
listamannaferli. Höfum við ekki
áhuga á löngum ferli Picassos eða
Matisse? Ég tel að hin nýju verk
Stella búi yfir miklum krafti.“
Stella sjálfur hefur unnið að upp-
setningu sýningar sinnar og gerð
verkanna af sama ofsakrafti og venju-
lega. Bamboo Series, eða Bambus-
serían eins og verkin heita, er að
þessu sinni öll mótuð úr bygging-
arefnum á borð við stálrör og burð-
arbita og því auðvelt að flokka þau
með skúlptúrum þó í anda málverks-
ins séu, en verkin eru aðeins skoðuð
framan frá. Stella sjálfur kýs líka að
kalla þau málverk eða eins og hann
segir: „Skúlptúr er bara málverk sem
hefur verið klippt út og látið standa
einhvers staðar.“
Um fortíðina og listsköpun sína í
dag hefur hann þetta að segja: „Ef ég
horfi til baka þá er sjöundi áratug-
urinn sá tími sem ég kem frá. Naum-
hyggjan var alls ráðandi í listheim-
inum þá. Hún var eins og brú yfir á.
Hún var eins konar manndómsvígsla.
Með tímanum óx maður upp úr henni
eða frá henni. Í dag eru verkin mín
ekki lengur jafn einföld og ég nota
gott sem hvern þann efnivið sem er
við höndina.“ Í dag eru hugmyndir
Stella líka aðrar. „Ég vil skapa upp-
hafna list. Vel heppnuð ímynd býr yf-
ir myndrænni upplyftingu. Ég er að
leita að hverju því sem kann að leyn-
ast þarna uppi.“
Myndlistarmaðurinn Frank Stella liggur ekki á skoðunum sínum frekar en fyrri daginn
„Vil skapa
upphafna list“
Reuters
Frank Stella, sem aldrei hefur legið á skoðunum sínum, fótar sig hér í höggmynd sinni „Chatal Huyuk“, sem sýnd
var á sumarsýningu Konunglegu Listaakademíunnar í Lundúnum árið 2000.
LILJA Sólveig Kristjánsdóttir, frá
Brautarhóli í Svarfaðardal, verður
áttræð í dag, sunnudag. Af því tilefni
gefur Skálholtsútgáfan út Liljuljóð,
sem er úrval ljóða, sálma og sálma-
þýðinga hennar. Að auki eru í bókinni
greinar um höfundinn og kveðskap
hennar eftir Jón Helga Þórarinsson,
Rúnu Gísladóttur og Sigurð Árna
Þórðarson. Sönghópurinn Schola
Cantorum, undir stjórn Harðar Ás-
kelssonar, mun syngja sálma eftir
Lilju í Hallgrímskirkju kl. 16.
Tónleikarnir eru öllum opnir. Lilja
mun síðan taka á móti gestum í Suð-
ursal Hallgrímskirkju eftir sam-
veruna í kirkjunni. Liljuljóð fást í
Kirkjuhúsinu, Laugavegi 31.
Ljóð á átt-
ræðisafmæli
SÝNINGIN sem nú stendur yfir í
anddyri Norræna hússins er hluti af
farandsýningunni „Det er ikke
størrelsen…“, sem kynnir úrval af
norskum myndabókum sem gefnar
voru út á árunum 1995 til 2000. Skýr-
ingar rithöfunda og teiknara við
bækurnar fylgja myndunum.
Markmiðið með sýningunni er að
sýna fjölbreytnina í norskri mynda-
bókagerð og beina athyglinni að bók-
um sem fara yfir aldursmörkin.
„Norskar myndabækur nú á dög-
um eru öflug og sívaxandi bók-
menntagrein einkum hvað varðar til-
raunir og nýjungar á ýmsum sviðum.
Þessi grein var upphaflega einkum
hugsuð fyrir börn en hefur þróast
sem bókmenntir fyrir unglinga jafnt
sem fullorðna. Margir af helstu rit-
höfundum og teiknurum Noregs í
dag semja myndabækur, og þær
hafa síðustu tvo áratugi verið ein
mest skapandi greinin innan norskra
barnabókmennta.
Nettverket Ord & Bilde annaðist
gerð sýningarinnar og nýtur stuðn-
ings frá Norsk kulturråd. Nettver-
ket Ord & Bilde er vettvangur fyrir
myndabókateiknara, rithöfunda,
þýðendur og miðlara. Netverkið
stuðlar að aukinni þekkingu og skiln-
ingi á hlutverki myndabókarinnar og
þýðingu hennar sem tjáningarforms,
og vinnur að útbreiðslu hennar með
markvissu þróunarstarfi,“ segir í
kynningu. Sýningunni lýkur 1. júní.
Sýning á
norskum
myndabókum
Frá kaktusnum til stjarnanna „Du
Cactus aux Etoil-
es“ nefnist
fimmta bók Bene-
dikts S. Lafleur.
Af tilefninu hélt
Benedikt mál-
verkasýningu sem
hann nefndi Les
Véritables Rac-
ines du Cactus
eða Raunveruleg-
ar rætur kaktussins. Benedikt skrifar
á þremur tungumálum, íslensku,
frönsku og ensku.
Útgefandi er Société des Ecrivains í
París.
Hugleiðingar