Morgunblaðið - 11.05.2003, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. MAÍ 2003 33
huga við upphaf umræðna þeirra á föstudags-
kvöldið. Davíð Oddsson, forsætisráðherra og for-
maður Sjálfstæðisflokksins, sagði þar frá því að
fyrir kosningar hefðu fulltrúar flokkanna hitzt
og rætt um að takmarka auglýsingakostnaðinn.
Lagt hefði verið til að sleppa auglýsingum í sjón-
varpi og Sjálfstæðisflokkurinn hefði fallizt á það.
Sumir aðrir flokkar hefðu hins vegar ekki verið
tilbúnir í slíkt. Það hlýtur að vera skynsamlegt
fyrir flokkana, af öllum ofangreindum ástæðum,
að koma sér saman um einhverjar takmarkanir á
auglýsingaflóðinu fyrir kosningar í framtíðinni
og að leggja hver fyrir sig meiri áherzlu á mál-
efni og innihald í kosningabaráttu en ímynd og
umbúðir.
Kjördæma-
breytingin og
staða Alþingis
Í kosningunum sem
fram fara í dag, laug-
ardag, er í fyrsta sinn
kosið eftir nýjum
kosningalögum, í sex
kjördæmum í stað
hinna gömlu átta. Yfirlýst markmið kjördæma-
breytingarinnar var að jafna vægi atkvæða. Það
skref var ekki stigið til fulls; áfram vega atkvæði
íbúa í landsbyggðarkjördæmunum þremur allt
að helmingi meira en atkvæði þeirra, sem búa í
þéttbýlinu á suðvesturhorninu. Það er því hætt
við að þetta verði ekki síðasta kjördæmabreyt-
ingin, vegna þess að sjálfsagðar réttlætiskröfur
um jafnt atkvæðavægi munu ekki hljóðna á með-
an þessi munur er við lýði. Raunar stefnir í það
strax á nýju kjörtímabili að eitt þingsæti flytjist
úr Norðvesturkjördæmi í Suðvesturkjördæmi
vegna þess að munurinn á atkvæðavægi í kjör-
dæmunum tveimur er orðinn meiri en breytt
stjórnarskrá leyfir; þ.e.a.s. kjósendur að baki
hverjum þingmanni í Suðvesturkjördæmi eru
orðnir meira en tvöfalt fleiri en kjósendur að
baki hverju þingsæti í Norðvesturkjördæminu.
Fyrir þingmenn hinna þriggja nýju lands-
byggðarkjördæma þýðir kjördæmabreytingin að
þeir þurfa að sinna miklu víðfeðmari kjördæm-
um en áður, ferðast meira og verja meiri tíma til
þess, vilji þeir halda sama sambandi við kjós-
endur sína og áður. Margir þurfa þeir auk þess
að kynnast nýjum héruðum og byggðarlögum,
nýjum aðstæðum og nýju fólki.
Nefnd á vegum forsætisráðherra undir for-
ystu Einars K. Guðfinnssonar alþingismanns
lagði fyrir þremur árum til að þessu yrði mætt
með því að þingmenn fái aðstoðarmenn sem hafi
skrifstofu í heimakjördæmum þeirra og sinni því
hlutverki að rækta sambandið við kjósendur. Til-
lagan gerði ráð fyrir að fyrsti þingmaður hvers
flokks fengi aðstoðarmann í fullu starfi, en síðan
bættist við hálfur starfsmaður fyrir hvern þing-
mann til viðbótar. Þannig var gert ráð fyrir að
um 20 aðstoðarmenn yrðu í fyllingu tímans ráðn-
ir fyrir landsbyggðarþingmennina 30 en nefndin
gerði ráð fyrir að tillögur hennar yrðu fram-
kvæmdar í áföngum. Á núverandi fjárlögum eru
ætlaðar 35 milljónir „til stjórnmálaflokka með
hliðsjón af nýrri kjördæmaskipan og breyttum
aðstæðum þingmanna af þeim sökum.“
Nefndin taldi ekki ástæðu til að gera breyt-
ingu á aðstoð við þingmenn á höfuðborgarsvæð-
inu. „Verið er að bregðast við þeim aðstæðum
sem skapast þegar kjördæmin á landsbyggðinni
eru stækkuð og þingmönnunum þar fækkar. Hið
gagnstæða gerist á höfuðborgarsvæðinu. Kjör-
dæmin, hvert um sig, minnka og þingmönnum
fjölgar,“ sagði Einar K. Guðfinnsson þegar hann
útskýrði tillögurnar í samtali við Morgunblaðið
12. september árið 2000.
Fjölgun aðstoðarmanna landsbyggðarþing-
manna er góðra gjalda verð, ekki sízt í ljósi kjör-
dæmabreytingarinnar. Hins vegar orkar það
mjög tvímælis ef ekki eru nein áform um að bæta
starfsaðstöðu þingmanna þéttbýliskjördæmanna
að sama skapi. Aðstoðarmennirnir munu ekki
einvörðungu hjálpa þingmönnum að halda sam-
bandi við kjósendur. Þeir munu vafalaust veita
þeim aðstoð við undirbúning þingmála, létta af
þeim vinnu við að fara yfir skýrslur og laga-
frumvörp o.s.frv. Slíka aðstoð vantar einmitt sár-
lega fyrir alla þingmenn – ekki bara landsbyggð-
arþingmenn. Það verður að teljast hæpið að
störfum hlaðin þingmálaskrifstofa Alþingis geti
með núverandi mannskap veitt höfuðborgar-
þingmönnunum sambærilega aðstoð.
Til þess að Alþingi haldi sínu gagnvart fram-
kvæmdavaldinu er brýn þörf á að styrkja sér-
fræðiþekkingu þingsins og aðstoð við þingmenn
yfirleitt. Til þessa hefur þingið í alltof miklum
mæli þurft að reiða sig á sérfræðinga fram-
kvæmdavaldsins og ýmissa hagsmunaaðila við
faglega yfirferð lagafrumvarpa. Slíkt auðveldar
þinginu ekki að mynda sér sjálfstæða skoðun og
vera þannig nauðsynlegt mótvægi við fram-
kvæmdavaldið – sem samkvæmt stjórnskipan-
inni sækir umboð sitt til Alþingis. Það eykur líka
hættuna á að alls konar mistök séu gerð við laga-
setningu sem geta orðið ríkisvaldinu dýr vegna
málarekstrar fyrir dómstólum og jafnvel skaða-
bótakrafna. Því miður eru allnokkur dæmi slíks
frá síðari árum enda verður lagasetning æ flókn-
ari og yfirferð hennar vandasamari. Vinnulag
þingsins, að hrúga upp málum þar til komið er í
tímahrak rétt fyrir þinghlé, stuðlar heldur ekki
að vandaðri meðferð þingmála. Þar ber fram-
kvæmdavaldið sína sök og er sjálfsagt að Alþingi
geri þá kröfu til ráðherra að þeir komi með mál
sín tímanlega inn í þingið, auk þess sem það
verður að taka eigin vinnubrögð til endurskoð-
unar.
Þingmennirnir sextíu og þrír, sem kjörnir
verða í dag, munu væntanlega allir fá sómasam-
lega skrifstofu, en ekki eru mörg ár síðan sumir
þingmenn þurftu að hírast í hálfgerðum skápum
í allsendis óviðunandi húsnæði. Aðstaða þingsins
hefur batnað til muna en hún jafnast enn ekki á
við það sem gerist víðast í nágrannalöndum okk-
ar og ekki heldur á við það sem tíðkast í ráðu-
neytum og stofnunum framkvæmdavaldsins.
Bætt starfsaðstaða þingsins kostar að sjálf-
sögðu peninga. En vandaðri löggjöf getur líka
sparað peninga, af framangreindum ástæðum.
Og Alþingi á og verður að halda virðingu sinni.
Þingmenn hafa sjálfir fjárveitingarvaldið og geta
séð til þess að þingið sé betur sett að þessu leyti.
Svo upphæðir séu settar í samhengi blasir það
við að stjórnmálaflokkarnir nota hluta þeirra
skattpeninga sem þeim eru fengnir vegna sér-
fræðiaðstoðar við þingflokka til að fjármagna
kosningabaráttu sína, Halldór Ásgrímsson, for-
maður Framsóknarflokksins, hafði a.m.k. orð á
því í sjónvarpsumræðunum í gærkvöldi, er rætt
var um kostnað við kosningabaráttuna, að hans
flokki væru skammtaðir minni peningar frá rík-
inu en stærri þingflokkum. Á fjárlögum ársins
renna u.þ.b. 50 milljónir króna til sérfræðilegrar
aðstoðar við þingflokka. Hvaða upphæð ætli
flokkarnir verji samtals í auglýsingar? Það eru
áreiðanlega einhverjir tugir milljóna. Getur ekki
verið að þeim peningum sé betur varið í innihald
en umbúðir? Að þeir séu nýttir í málefnavinnu,
stefnumörkun og undirbúning vandaðrar laga-
setningar fremur en í ímyndarráðgjöf og auglýs-
ingar?
Morgunblaðið/Kristinn
Líflegir krakkar úr Langholtsskóla í skólasundi.
„Svo aftur sé gripið
til samlíkingarinnar
við neytendamark-
aðinn átta kjós-
endur sig fljótt á því
ef varan er bara um-
búðir og markaðs-
setning. A.m.k.
heppnast slík mark-
aðsherferð bara
einu sinni.“
Laugardagur 10. maí