Morgunblaðið - 13.05.2003, Qupperneq 28

Morgunblaðið - 13.05.2003, Qupperneq 28
28 ÞRIÐJUDAGUR 13. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ Hallgrímur B. Geirsson. Styrmir Gunnarsson. Framkvæmdastjóri: Ritstjóri: STOFNAÐ 1913 Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík. Aðstoðarritstjórar: Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen. Fréttaritstjóri: Björn Vignir Sigurpálsson. V IRKJANIRNAR sem um ræðir eru annars vegar Urriðafoss- virkjun og hins vegar Núpsvirkjun sem tengja á við orkuflutningskerfi Landsvirkjunar um Búrfellslínur. Ef ekki verður af byggingu Núps- virkjunar þá kynnir Landsvirkjun einnig tvo aðra kosti í matsskýrslu; Hvammsvirkjun og Holtavirkjun. Vegna þeirra virkjana sem reistar hafa verið í farvegi Þjórsár og Tungnaár á hálendinu er rennsli Þjórsár nú miðlað að miklum hluta. Landsvirkjun telur af þessum sök- um hentugt að reisa einnig virkj- anir í neðri hluta árinnar, þ.e. á þeim stöðum sem farvegur árinnar er nægilega brattur. Háspennulín- ur liggja um svæðið og á það að ein- falda tengingu við flutningskerfi Landsvirkjunar. Stærð þessara virkjana sam- anlagt er allt að 300 MW og raf- orkuframleiðsla yrði um 1.950 gíga- wattstundir á ári, sem svipar til Búrfellsvirkjunar, er um helmingur þess sem Kárahnjúkavirkjun mun gefa af sér og tvöföld raforkuþörf Reykvíkinga, svo dæmi séu tekin. Gróflega áætlaður kostnaður við framkvæmdirnar gæti orðið á bilinu 43–47 milljarðar króna, sam- kvæmt upplýsingum Landsvirkj- unar. Matsskýrslurnar hafa verið sendar Skipulagsstofnun til um- fjöllunar og úrskurðar en í þeim er einnig fjallað um breytingar á Búr- fellslínum 1 og 2. Miðað er við að stofnunin taki sér tíu vikur til að kveða upp úrskurðinn. Meginnið- urstaða Landsvirkjunar í þessum skýrslum er að fyrirhugaðar virkj- anir, ásamt tengingu við flutnings- kerfið, muni ekki valda umtals- verðum umhverfisáhrifum þegar tekið hefur verið tillit til fjölmargra mótvægisaðgerða. Landsvirkjun kynnti fram- kvæmdirnar á fundi með frétta- mönnum í gær. Þar sagði Friðrik Sophusson, forstjóri Landsvirkj- unar, að markmið með þessum virkjunum væri að sinna lagaskyld- um fyrirtækisins og mæta raf- orkuþörf framtíðarinnar í landinu, jafnt til stóriðju og almennings. Ekki lægi fyrir með nákvæmum hætti hvernig raforkan yrði nýtt, það færi m.a. eftir því hvenær og hvort ráðist yrði í stækkun álvers ALCAN í Straumsvík. Einnig lægi fyrir að yrðu virkjanirnar sam- þykktar af Skipulagsstofnun og öðrum þartilbærum aðilum gætu framkvæmdir ekki hafist fyrr en að lokinni Kárahnjúkavirkjun, eða í fyrsta lagið árið 2007. Framkvæmdir við fyrirhugaðar virkjanir í neðri hluta Þjórsár eru skilyrtar innbyrðis þannig að byggja þarf efstu virkjunina fyrst, Núpsvirkjun, og þá neðstu síðast. Að sögn Guðlaugs Þórarinssonar, verkfræðings hjá Landsvirkjun, valda þessu aurburður í ánni og ís- myndun. Núpsvirkjun, og/eða um 400 metra löng aðrenn að Hvammsvirkjun. Frá he ur vatnið um jarðgöng og s inn skurð til Þjórsár við Öl samtals um 2,7 km leið. Me inframkvæmdasvæðið verð nokkuð samfellt frá stíflum virkjum við Hagalón að stö við Skarðsfjall og frárenns að Þjórsá við Ölmóðsey. Holtavirkjun verður allt MW að stærð og orkugeta 390 GWst/ári. Inntakslón H virkjunar, Árneslón, verðu að með stíflu í Árneskvísl s neðan við bæinn Akbraut í og stíflugörðum í Árnesi. Y lónsins verður í 72 m hæð o flatarmál þess um 6,7 ferkí ar. Lónið mun ná upp eftir hluta Árneskvíslar og jafnf teygja sig suður undir Hja Veitumannvirki verða byg Búðafoss ofan við Árnes og verður stærstum hluta Þjó veitt í Árneskvísl. Virkjuni skammt ofan við stífluna vi braut og frá henni mun ligg 600 m langur frárennslissk Helstu framkvæmdasvæði við veitumannvirki við Búð við stíflumannvirki og stöð við Akbraut og við stífluga nesi. Fram kom í máli Guðlau arinssonar í gær að framkv irnar í neðri hluta Þjórsár snerta um 60 jarðir í einka beint eða óbeint en markm að skerða hvergi skilyrði ti búnaðar. Þó lægi t.d. fyrir endur á Akbraut þyrftu að íbúðarhús sín til. Nokkrar myndu tapa túnum og Lan virkjun myndi rækta upp s staðinn. Hvamms- og Holtavirkjun, sé þannig forsenda fyrir Urriðafoss- virkjun. Reiknað er með að með- alvatnsrennsli í Þjórsá fari úr 325 rúmmetrum á sekúndu niður í allt að 15 rúmmetra á virkjunarsvæði árinnar. Núpsvirkjun Stærð Núpsvirkjunar verður allt að 150 MW og orkugetan um 1.010 gígawattstundir á ári. Inntakslón virkjunarinnar, Hagalón, verður myndað með stíflu í Þjórsá ofan við Minnanúpshólma og stíflugörðum á austurbakka árinnar. Yfirborð lónsins verður í 116 metra hæð yfir sjó og stærð þess um 4,6 ferkíló- metrar. Frá inntaksmannvirkjum við Hagalón munu liggja rúmlega 11 km löng jarðgöng að stöðvarhúsi virkjunarinnar sem verður við bæ- inn Miðhús gegnt Árnesi. Göngin munu liggja mjög grunnt þar sem þau fara undir Kálfá og þar verða þau sett í steyptan stokk. Frá stöðvarhúsinu verður grafinn um 300 m langur frárennslisskurður út í Þjórsá. Helstu framkvæmdasvæði verða við stíflumannvirkin við Hagalón, við Kálfá og við stöðv- arhúsið. Hvamms- og Holtavirkjun Ef ekki verður ráðist í gerð Núpsvirkjunar hefur Landsvirkjun skoðað kosti tveggja minni virkj- ana, Hvamms- og Holtavirkjunar. Hvammsvirkjun yrði allt að 95 MW að stærð og orkugetan um 640 GWst/ári. Inntakslón yrði það sama og Núpsvirkjunar, þ.e. Hagalón. Stöðvarhús yrði nærri norðurenda Skarðfjalls í Landsveit og að mestu leyti neðanjarðar. Frá inntaks- mannvirkjum við Hagalón liggja "1 A    '@+1% (%$ /5+*+"@ /5+*+2+@ F<#+$/!) J7#!%+ .< Gefa tvöfalt m en Reykvíkin Landsvirkjun hefur sent Skipulagsst fjögurra virkjunarkosta í neðri hluta snerta 60 jarðir og munu hafa ýmis um til mótvægisaðgerða telur Landsvirkj "5+ +% /5+*+"@ '+!"+90" !   2   A         <   .&*  '@+1% '@+1%   *   , *  *)+ ,  &     AÐ SEMJA UM SÍLD Enn og aftur eiga Ísland og Nor-egur í deilu um fiskveiðiréttindi.Norðmenn neituðu síðastliðið haust að framlengja óbreytt samkomu- lag Noregs, Íslands, Rússlands, Fær- eyja og Evrópusambandsins frá 1996 um stjórn veiða úr norsk-íslenzka síld- arstofninum. Þeir gerðu kröfu um hærra hlutfall úr stofninum sér til handa en lækkun á hlutfalli annarra samningsaðila og byggja þar á því að síldin hafi ekki gengið út úr norskri lög- sögu í þeim mæli, sem gert var ráð fyrir. Íslenzk stjórnvöld hafa ekki viljað fallast á lækkun á síldarkvóta sínum og hafa brugðizt við kröfum Norðmanna með þrennum hætti. Í fyrsta lagi hefur samningi ríkjanna um loðnuveiðar verið sagt upp. Í öðru lagi hefur sjávarútvegs- ráðherra gefið út einhliða kvóta, sem miðast við ráðgjöf Alþjóðahafrannsókn- aráðsins um heildarkvóta úr síldar- stofninum og að hlutdeild Íslands í veið- unum haldist óbreytt miðað við samkomulagið frá 1966. Í þriðja lagi hafa íslenzk stjórnvöld sagt að til greina komi að skjóta gamalli deilu við Norð- menn um rétt þeirra til að stjórna fisk- veiðum á fiskverndarsvæðinu við Sval- barða til Alþjóðadómstólsins í Haag. Davíð Oddsson ítrekaði þá afstöðu í síð- ustu viku. Með því að ekki er í gildi samningur um veiðar á síldinni milli ríkjanna geta íslenzk skip ekki veitt síld í lögsögu Jan Mayen eða Noregs, en íslenzkir útgerð- armenn telja sig eiga fullan rétt á að veiða síld á Svalbarðasvæðinu, á grund- velli aðildar Íslands að Svalbarðasátt- málanum. Norðmenn hafa hins vegar hótað að taka skip sem veiða þar og færa til hafnar, eins og þeir gerðu árið 1994 er íslenzkir togarar fóru á svæðið til þorskveiða. Það ber vott um skammsýn sjónarmið og minnisleysi af hálfu norskra stjórn- valda að vilja breyta síldarsamningnum. Þar hafa þau látið undan þrýstingi út- gerðarmanna, sem alla tíð voru óánægð- ir með samninginn. Þau gleyma því að síldarsamningurinn var lykill að því að samkomulag náðist í ýmsum öðrum deilumálum um fiskveiðar á Norður- Atlantshafi, sem nú getur verið í hættu stefnt. Þau horfa líka frekar til skamm- tímahagsmuna norskra útgerðarmanna en þeirra langtímahagsmuna allra fisk- veiðiríkjanna við Norður-Atlantshaf að samkomulag sé um veiðarnar og þannig hægt að stjórna veiðum úr síldarstofn- inum með skynsamlegum hætti. Íslenzk stjórnvöld hafa komið fram í málinu af festu en um leið af ábyrgð. Þau hafa ekki látið undan kröfum út- gerðarmanna, sem hafa viljað að gefinn yrði út mun stærri einhliða kvóti, til að sýna fram á veiðigetu íslenzka flotans. Ef öll fiskveiðiríki höguðu sér með þeim hætti yrðu sameiginlegir fiskistofnar fljótir að hrynja. Slíkt framferði myndi sömuleiðis veikja málstað Íslands í öðr- um málum, þar sem leitazt er við að tryggja alþjóðlegt samkomulag um fisk- veiðistjórnun, t.d. um karfaveiðarnar á Reykjaneshrygg. Eins og Halldór Ásgrímsson utanrík- isráðherra benti á í samtali við Morgun- blaðið sl. laugardag er vilji útgerðar- manna ekki aðalmálið hér, heldur að finna pólitíska lausn. Bæði Íslendingar og Norðmenn hljóta að sjá að það er mun betra að þessi mál séu í góðu sam- komulagi en að stjórnleysi ríki í fisk- veiðum. Réttur Noregs til að stjórna veiðum við Svalbarða er að öllum líkindum veik- ur að þjóðarétti. Að mörgu leyti væri já- kvætt að eyða réttaróvissunni um Sval- barðasvæðið, en hún er þó svo mikil, að ekki er útilokað að niðurstaðan yrði óhagstæð fyrir bæði ríkin. Slík leið er því þrautalending en það er nú í raun í valdi Norðmanna hvort hún verður far- in. LISTDANS Á TÍMAMÓTUM Á laugardaginn kemur eru liðin þrjá-tíu ár frá því Íslenski dansflokkur- inn steig á svið í fyrsta sinn. Flokkurinn var formlega stofnaður 1. maí 1973 og er tímamótanna minnst um þessar mundir með glæsilegri afmælissýningu. Íslenski dansflokkurinn hefur á þess- um þrjátíu árum gengið í gegnum mikið mótunarskeið. Hann hefur átt sínar upp- og niðursveiflur en segja má að staða hans hafi sjaldan verið jafn sterk og nú. Undanfarin sjö ár hefur honum verið stýrt af Katrínu Hall sem meðal annars hefur náð góðum árangri við að skapa Ís- lenska dansflokknum nafn erlendis, þar sem samkeppni um athygli áhorfenda er mikil. Þá hafa virtir og þekktir listamenn starfað með flokknum undanfarin miss- eri og margir hverjir reynst sannur hval- reki á fjörur dansáhugamanna. Fjölmargir frambærilegir og ósér- hlífnir stjórnendur og dansarar hafa komið að sögu Íslenska dansflokksins undanfarna þrjá áratugi. Eitt megin- hlutverk Íslenska dansflokksins er frumsköpun og hefur hann í gegnum tíð- ina veitt íslenskum danshöfundum tæki- færi til að spreyta sig. Það er mikilvægt að ungir og efnilegir danshöfundar hafi vettvang hérlendis til að prófa sig áfram og skapa, til að halda listinni lifandi. Undanfarin ár hefur gróskan í listdansi hérlendis þó verið svo mikil að sjálfstætt starfandi danshöfundar og dansarar hafa stofnað eigin dansflokka og haldið hátíðir til að koma listsköpun sinni á framfæri. Ýmsir flokkar hafa sprottið upp og má þar nefna Dansleikhús með ekka, Reykjavík Dansfestival og Dans- leikhúsið auk þess sem fjölmargar stutt- myndir sem byggjast á listdansi hafa verið framleiddar. Íslenski dansflokkurinn er kjölfestan í íslenskri dansmenningu, þar sem hann er eini dansflokkurinn sem nýtur fastra fjárframlaga frá ríkinu, en fjölbreyti- leikinn og framtakssemin meðal sjálf- stætt starfandi danshöfunda og dansara er einkar ánægjuleg viðbót. Ekki er hægt að fjalla um íslenskan listdans án þess að minnast á Listdans- skóla Íslands sem starfræktur hefur verið í 51 ár. Þar hefur bróðurpartur ís- lenskra listdansara hlotið menntun sína og er það nám að skila mjög hæfum döns- urum, að minnsta kosti ef marka má hæfni dansara Íslenska dansflokksins og velgengni íslenskra dansara erlendis, sem starfa eins og stendur við virta dansflokka á Norðurlöndum og í Evr- ópu. Hlutverk Íslenska dansflokksins er ekki síst mikilvægt þegar kemur að at- vinnutækifærum íslenskra dansara. Það er þó ljóst að hann getur með engu móti veitt öllum þeim frambærilegu og vel menntuðu dönsurum tækifæri, en til þess þyrfti hann mun hærri fjárframlög á ári hverju. Listdansinn er ungt listform hér á landi og því er þrjátíu ára afmæli fyrsta atvinnudansflokks landsins merkileg tímamót. Gróskan í listdansi hérlendis þar fyrir utan er einnig sérstakt ánægju- efni og sýnir hve margt hefur áunnist á 30 árum.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.