Morgunblaðið - 20.05.2003, Blaðsíða 26

Morgunblaðið - 20.05.2003, Blaðsíða 26
ÞÓRSBERG ehf. er rótgróið út- gerðar- og fiskvinnslufyrirtæki á Tálknafirði. Það er lítið í sam- anburði við stóru útgerðarrisana sem hafa haslað sér völl innan þorskeldis. Það er þó ekki nein tilviljun að Þórs- berg slátraði lang- samlega mest af eldisþorski hérlendis á síðastliðnu ári. Þórsberg var eitt af frum- kvöðlum landsins innan laxeldis snemma á níunda áratugnum og starfsmenn fyrirtækisins eru því með mikla reynslu og þekkingu í fiskeldi. Tilraunaeldi með þorsk hófust árið 1999 og árið 2002 var því fjórða árið í röð sem þorskur er alinn til slátrunar hjá fyrirtæk- inu. Á síðastliðnu ári fékk Þórs- berg úthlutað 35 tonna kvóta til tilraunaeldis og framleiddi 58 tonn af eldisþorski. Þorskurinn er veiddur á vorin í Patreksfjarðarflóa og settur í sjókvíar. Fiskurinn er veiddur í sérhannað snurvoð og afföll eru mjög lítil, enda starfsmenn orðnir þaulvanir slíkum veiðum. Þorsk- urinn er fóðraður mest á heilli loðnu og afskurði frá steinbíts- vinnslu. Á Tálknafirði er mikil línuútgerð og oft fellur því til beita sem hefur runnið út á tíma, sem er hentugt í fóður fyrir þorskinn, og þorskurinn fúlsar ekki heldur við afbeitu af línunum. Á þessu fóðri vex fiskurinn mjög vel og eykur þyngd sína um 110– 120% yfir 5 mánaða fóðr- unartímabil, frá 1,5–2,5 kg í 4–5 kg. Að jafnaði þarf um 3,5–4 kg af fóðri fyrir hvert kg vaxtar. Þorskur úr áframeldi hefur mest verið verkaður í saltfiskflök enda fellur það best að starfsemi fyr- irtækisins. Þessi árangur hefur leitt til þess að þorskeldi skilar viðunandi framlegð og styrkir Björt framtíð í þorskeldi á Tálknafirði Eftir Jón Örn Pálsson Höfundur er aðstoðarfram- kvæmdastjóri hjá Þórsberg ehf. rekstur fyrirtækisins í heild. Ástæður þess eru einkum þær að fjárfestingar eru litlar, fyrirtækið rekur stórar frystigeymslur og á báta til fóðrunar og veiða. Eld- isþorskur skilar meiri framlegð í vinnslu en villtur þorskur því greitt er hærra verð fyrir stór flök en lítil og afköst í vinnslu eru meiri. Eldisþorskur hefur hins vegar meira los í flökum en villtur fiskur og er afar brýnt að leysa það vandamál. Rannsókna- og þróunarstarf hjá Þórsberg hefur verið unnið í sam- starfi við innlendar rann- sóknastofnanir, m.a. Háskóla Ís- lands og Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins. Þessar rannsóknir hafa verið styrktar af Rannís. Rannsóknir hjá Þórsberg hafa sýnt að svelti eða slátrunaraðferð hafi lítil áhrif á los. Hins vegar hefur samanburður á ólíkum fóð- urgerðum bent til að með réttu vali á fóðri sé hægt að draga stór- lega úr losi hjá eldisþorski. Á næstu árum verður mikil áhersla lögð á að rannsaka hvernig mögu- legt er að draga úr los-skemmmd- um hjá hraðvaxta þorski. Þórs- berg tekur nú þátt í rannsóknar- samstarfi við Hraðfrystihúsið- Gunnvöru, Útgerðarfélag Ak- ureyringa, RF og Matra til að rannsaka hvort og hvernig að- stæður í eldi og vinnslu hafi áhrif á gæði fisksins. Kynbætur á þorski eru í und- irbúningi og ljóst að áframeldi á villtum þorski mun í framtíðinni víkja fyrir hraðvaxta þorskseiðum. Á Tálknafirði eru góðir mögu- leikar til framleiðslu á þorsk- seiðum því þar eru bæði full- komnar landeldisstöðvar og mikið af ylvolgu vatni til eldis þorsk- seiða. Áður en að þeim þætti kem- ur þarf að nýta næstu ár vel til að leysa vandamál í matfiskeldi, skapa forsendur fyrir arðbæru aleldi á þorski frá seiði til slátr- unar. Reynsla af áframeldi á þorski hjá Þórsberg undanfarin fjögur ár er mjög góð. Tálknafjörður hentar afar vel til fiskeldis, bæði er fjörð- urinn og sjávarstraumar hæfilegir. Reynsla frá laxeldi fyrri ára sýndi að fiskeldi getur verið var- hugavert yfir vetrarmánuðina vegna sjávarkulda. Þorskur hefur hins vegar mun betra kuldaþol en lax og því er ekki talin mikil hætta á afföllum þorsks þótt al- vöru vetur geri á ný. Því er talið rétt að hefja markvissa uppbygg- ingu innan þorskeldis til að tryggja hráefni til fyrirtækisins til framtíðar. Þórsberg er kjölfesta atvinnulífs á Tálknafirði og þorsk- ur ein meginforsenda búsetu á svæðinu. Tálknfirðingar binda því miklar vonir við að vel takist til í þróun þorskeldis sem atvinnu- greinar á landsbyggðinni. UMRÆÐAN 26 ÞRIÐJUDAGUR 20. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ FRÁ blautu barnsbeini hef eg gjarnan farið flestar mínar ferðir gangandi eða akandi í strætisvagni og jafnvel á reiðhjóli. Ástæða þess er að fátt þykir mér jafn- leiðinlegt og að aka bíl um höfuðborg- arsvæðið. Þá er möguleiki að hitta skemmtilegt fólk á förnum vegi í strætisvögnunum og eiga góðar og uppbyggilegar við- ræður. Marga góða vini hefi eg eign- ast í strætisvögnunum. Gott er að þurfa ekki alltaf að vera að binda hug sinn við umferðina. Maður er frjáls sem fuglinn að geta hugsað um allt milli himins og jarðar í strætisvagninum án þess að binda hug sinn við umferðina. Á nær hverj- um degi fer eg með strætisvagninum af Vesturlandsvegi heim á leið úr vinnu. Í miðri Elliðaárbrekkunni er beygt af leið og í átt að gömlu Raf- stöðinni, skammt frá gömlu jarðhús- unum sem nú hafa verið tekin undir aðra starfsemi. Á þessari leið blasir við augum allstór en hrjáleg bygging í mikilli niðurníðslu á bökkum Elliða- ánna skammt neðan við gömlu fallegu rafstöðina. Stöð þessi var byggð skömmu eftir heimsstyrjöldina miklu, rammefld og sterk, búin aflmiklum túrbínum til rafmagnsframleiðslu, knúnum jarð- olíu. Toppstöðin var hún nefnd, og átti meginþátt í því að unnt var að grípa með stuttum fyrirvara til raf- magnsframleiðslu fyrir heimili höf- uðborgarsvæðisins áður en stóru raf- stöðvarnar komu til sögunnar. Eins og kunnugt er þá er rafmagnsnotkun heimilanna mjög sveiflukennd en með vaxandi framleiðslu rafmagns í landinu er auðveldara að jafna álags- sveiflur, einkum vegna þess að samn- ingar um afhendingu rafmagns til stóriðju kveða á um heimild að minnka strauminn til hennar á álags- tímum almenningsveitna sem kaup- andi forgangsorku. Hlutverki Topp- stöðvarinnar var lokið með byggingu Búrfellsvirkjunar og þeirra sem á eft- ir komu. Er eigandi hússins Lands- virkjun en lóðarinnar Orkuveita Reykjavíkur. Eftir að hlutverki Toppstöðv- arinnar lauk hefur staðið til í áraraðir að brjóta hana niður. En kostnaður- inn við niðurrifið hleypur á tugum milljóna. Einkum hefur vaxið í augum byggingarefni sem fyrir löngu hafa verið sungin í bann og eru mjög við- sjárverð og hættuleg. Í veggjaklæðn- ingum er asbest sem ekki er ljóst hvernig best verður fjarlægt. Við nið- urrif berst asbestið út í umhverfið og mikil hætta er á að lífríki Elliðaánna og allt umhverfi Elliðaárdalsins beri mikinn skaða af. Kveða síðustu kostn- aðaráætlanir á um allt að 70 milljónir króna og þá er eftir spurning um kostnað við förgun á þessum skað- legu byggingarefnum. Ef til vill eru þessi skaðlegu efni best geymd þar sem þau eru nú, þau lokuð betur af með varanlegum og traustum klæðn- ingum. Mér hefur oft verið hugsað til þess hvort unnt væri að nýta þessa traustu húsbyggingu fyrir mjög sérhæfða starfsemi þar sem reynir á gríðarlegt burðarþol og takmarkaða birtu að ut- an. Eg held að fáar húsbyggingar á Íslandi séu betur hæfar sem geymslusafn fyrir söfnin á Íslandi. Er þá tekið tillit til ytri aðstæðna. Bruna- hætta frá öðrum byggingum er engin, aðkoma er óvíða jafn góð og þarna er. Þó að þessi bygging sé ekki beint augnayndi í dag mætti með góðum hug dubba hana mikið upp og gera úr henni vettvang til hagsbóta fyrir menningararfleifð okkar. Eg sé fyrir mér að fyrir þessar 70 milljónir sem kostar að brjóta húsið niður væri unnt að framkvæma mjög mikið. Af asbestinu er það að segja að það er inni í veggjunum og með því að ganga vel frá innri sem ytri klæðningum, hvort sem þær væru lokaðar af með steinsteypu eða með öðrum bygg- ingarefnum, væri unnt að koma í veg fyrir áframhaldandi skaðlega eig- inleika efnisins. Hér er mikilsvert mál fyrir þá Landsvirkjunarmenn að láta virkilega gott af sér leiða en gagnrýni hefur dunið án afláts á þá mikilvægu stofnun á undanförnum misserum. Þarna er spennandi möguleiki að koma á fót öflugu og tiltölulega stóru geymslusafni fyrir lágmarkskostnað. Gæti þessi hugmynd ekki verið at- hyglisverður og raunhæfur mögu- leiki? Með þessari lausn væru auk þess margar flugur slegnar í einu höggi eins og fram hefur komið. Starfsemin í húsbyggingunni fyrrum er tengd hlýju og góðum tilfinningum en hún átti verulegan þátt í því að veita Reykvíkingum bæði birtu og yl, auk þess sem Toppstöðin gerði flest- um Reykvíkingum kleift að geta eld- að matinn ofan í sig. Nú mætti breyta hlutverkinu á þann veg að þarna verði góð aðstaða fyrir varðveislu menningar okkar. Stærstu söfnin á Íslandi eru mjög aðkreppt um geymslupláss. Landsbókasafn þarf á miklu rými að halda fyrir bækur og tímarit, Þjóðskjalasafn er óðum að fyllast. Þjóðminjasafnið og Árbæj- arsafn þyrftu einnig á góðu og traustu viðbótarhúsnæði að halda. Ekki skaðar að umhverfið er óvíða jafnfagurt og í neðanverðum Elliða- árdal. Það myndi hæfa vel sem must- eri til varðveislu íslenskrar menning- ar. Toppstöðin í Elliðaárdal – hugmynd að nýju hlutverki Eftir Guðjón Jensson Höfundur er bókasafnsfræðingur og leiðsögumaður. NÚ stendur yfir skráning nýrra nemenda til náms í Háskóla Íslands sem lýkur 5. júní næstkomandi. Þúsundir Íslendinga velta fyrir sér há- skólanámi þessa dagana og víst er að framboð á spenn- andi námskostum hefur sjaldan verið meira. Það er því úr vöndu að ráða og skiptir miklu að meta af yfirvegun hina ólíku kosti. Tómstundafræði hefur verið kennd sem 45 eininga diplómanám sem nemendur geta lokið á þremur misserum eða á einu og hálfu ári. Einnig er hægt að taka námið á lengri tíma ef nem- endur kjósa svo. Núna í haust verð- ur í fyrsta sinn hægt að taka tóm- stundafræðina sem aukagrein til 30 eininga sem er jafngildi eins árs há- skólanáms. Þannig verður hægt að taka tómstundafræðina til BA-prófs sem aukagrein (30e) með öðrum að- algreinum skólans eins og t.d. fé- lagsfræði eða uppeldisfræði (60e) eða til alls þriggja ára háskólanáms. Markmið tómstundafræðinnar Markmið með náminu er að und- irbúa nemendur til starfa á vett- vangi frítímans svo sem í fé- lagsmiðstöðvum, tómstundastarfi í skólum, íþrótta- og æskulýðs- félögum, í félagsstarfi aldraðra eða í öðru félagsstarfi. Námið byggist á tilteknum skyldunámskeiðum en nemendur geta síðan valið ákveðinn fjölda námskeiða m.t.t. þess á hvaða sviði þeir hyggjast starfa. Þannig getur námið nýst í vinnu með ólík- um hópum, s.s. börnum, unglingum, fötluðum, öldruðum og fólki af er- lendum uppruna en í félagsvís- indadeild bjóðast námskeið sem koma inn á málefni allra þessara ólíku hópa. Nú þegar hafa nokkrir nemendur útskrifast með diplómapróf í tóm- stundafræði frá HÍ og sumir þeirra vinna nú á sviði uppeldis- og félags- mála. Fyrir aðra hefur nám í tóm- stundafræði orðið kveikja að frekara háskólanámi í félagsvísindadeild eða í öðrum deildum háskólans. Nem- endahópurinn er fjölbreyttur, bæði hvað varðar fyrri störf og aldur, og fyrir suma hefur áralangur draumur um háskólanám orðið að veruleika með tómstundafræðinni. Ljóst er að stuttar og hagnýtar námsleiðir eiga erindi um leið og þær endurspegla nýjar og breytilegar þarfir nútíma- samfélagsins. Samstarf við ÍTR Félagsvísindadeild hefur nýlega gert samning við Íþrótta- og tóm- stundaráð Reykjavíkur (ÍTR). Sam- starfið við ÍTR byggist meðal ann- ars á því að starfsmenn frá ÍTR kenna hagnýtan hluta námskeiða á sviði tómstundafræða. Nemendur fá þannig innsýn í fræðilegan hluta tómstundafræðinnar og kynningu á því hvernig unnið er á vettvangi. Tómstundanámið er góður und- irbúningur fyrir margvísleg störf hjá ÍTR og þá sérstaklega í fé- lagsmiðstöðvunum. Félagsmið- stöðvar ÍTR eru nú að taka við rekstri skóladagvistar í grunn- skólum Reykjavíkurborgar. Þannig munu starfsmenn ÍTR taka við börnum í frístundaheimili eftir að skólanum lýkur. Í frístundaheim- ilum er lögð áhersla á faglegt starf og uppeldisgildi frítímans haft að leiðarljósi. Önnur sveitarfélög hafa sýnt verkefninu mikinn áhuga og ekki er ólíklegt að þetta verði þróun- in annars staðar. Að auki rekur ÍTR, ásamt fjölmörgum aðilum í landinu, ýmiss konar starfsemi aðra fyrir börn og ungt fólk í frítímanum, eins og almennt félags- og tóm- stundastarf, forvarnarstarf og sum- arnámskeið fyrir börn. Ekki er því vanþörf á fólki sem hefur sérhæft sig í að starfa á vettvangi frítímans. Háskólanám í tómstundafræði Eftir Helga Gunnlaugsson og Sigrúnu Sveinbjörnsdóttur Helgi er formaður námsnefndar í tómstundafræði við HÍ. Sigrún er fræðslustjóri hjá ÍTR. Helgi Gunnarsson Sigrún Sveinbjörns- dóttir ÞAÐ er varla til sú starfsemi í dag sem safnar ekki óhemju magni gagna á tölvutæku formi. Hvort slík gagnasöfnun kemur starfsem- inni til góða er hins vegar allt of oft undir hælinn lagt. Hvaða upp- lýsingar eru unnar úr gögnunum? Eru þær notaðar til að hjálpa stjórnendum í því erfiða hlutverki að taka farsælar ákvarðanir um starfsemina? Hin síðari ár hefur komið fram á sjónarsviðið ný tækni til að vinna gagnlegar upp- lýsingar úr gagnasöfnum. Margir hafa eflaust heyrt talað um vöru- hús gagna (data warehouse) og gagnanám (data mining). Þessi hugtök eru gjarnan útfærð í lausn- um sem kenndar eru við OLAP (online analytical processing). OLAP er semsagt tækni til að greina upplýsingar í gagnasöfnum og gefa fyrirtækjum og stofnunum betri innsýn í hvað er og hefur ver- ið að gerast í rekstrinum, þannig að yfirmenn geti tekið betri ákvarðanir. Hefðbundin úrvinnsla gagna er oft kennd við OLTP (online trans- action processing) en hún þarf að geta sinnt miklum fjölda færslna hratt og örugglega. Ef eigandi bankareiknings millifærir upphæð inn á annan reikning þarf OLTP- tæknin að tryggja að staða beggja reikninga sé rétt í lok færslunnar. Eigandinn fær upplýsingar í formi einhvers konar skýrslu um stöðu færslunnar, svo sem reikningsnúmer, tíma og upphæð. OLAP-tæknin leggur ekki áherslu á slíka skýrslugerð, heldur á að styðja við ákvarðanatöku með því að veita nýja innsýn. OLAP-kerfi miðla upplýsingum og skilningi með því að gera notendum kleift að vinna með samanteknar upplýsingar fremur en með einstakar færslur. Áherslan í OLAP-kerfum er að hjálpa not- endum að finna þróun og tengsl milli þátta í sögulegum gögnum eða að velta fyrir sér möguleikum framtíðar. Með OLAP í bankakerfi gætu yf- irmenn t.d. svarað spurningum eins og hvaða útibú veita áhættusömustu lánin, hvort tilteknir hraðbankar sýni ákveðið mynstur úttekta, hvort hægt sé að greina undanfara þess að við- skiptamaður lokar reikningi eða hvaða viðskiptavinir tilheyra mark- hópi fyrir nýja lánaþjónustu. Hefðbundin skýrslugerð ræður lítt eða ekki við að svara slíkum spurn- ingum. Auk þess finnst flestum kerf- isfræðingum skýrslugerð vera leið- inleg iðja og fela hana oft í hendur óreyndara fólki. En það er mikilvægt að leitast við að svara spurningum af þessu tagi og flestir kerfisfræðingar væru fullsæmdir af að hanna OLAP- kerfi sem gætu svarað þeim. Það fer ekki milli mála að öflug skýrslugerð skiptir fyrirtæki höf- uðmáli. En flestir eru enn að reyna að nota hefðbundnar aðferðir við skýrslugerð fyrir stjórnendur sem þurfa að taka ákvarðanir. Í mörgum tilvikum mundu OLAP-lausnir henta mun betur. A.m.k. er óhætt að full- yrða að fyrirtæki sem safna gögnum og byggja afkomu sína á upplýs- ingum úr þeim þurfi alvarlega að skoða hvort notkun OLAP-lausna gæti stutt við ákvarðanatöku stjórn- enda. OLAP-lausnir – tæknilegur grunnur að betri ákvarðanatöku stjórnenda Eftir Jón B. Georgsson Höfundur er verkefnisstjóri í Rafiðnaðarskólanum.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.