Morgunblaðið - 29.07.2003, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JÚLÍ 2003 25
ÍSLENSK stjórnvöld hafa fengiðlokaáminningu frá EFTA vegnainnleiðingar EES-reglna á sviðumsem varða t.a.m. vinnumarkaðs-
mál, þriðju kynslóð farsíma (UMTS) og
heilbrigðisskilyrði og markaðssetningu
eldisfisks og afurða. Jafnframt höfðaði
Eftirlitsstofnun í upphafi ársins mál
gagnvart íslenskum stjórnvöldum vegna
mismunandi upphæðar flugvallaskatts á
innanlands- og millilandaflug. Jónas Fr.
Jónsson segir að þessi mál séu þó frekar
undantekning en venja.
60 manns frá 13 þjóðum
að störfum hjá stofnuninni
Jónas, sem er með meistaragráðu í lög-
um og MBA, hefur starfað hjá Eftirlits-
stofnun í fimm ár. Hann segir starfið
vera mjög alþjóðlegt og spennandi enda
sé þróunin hröð á ýmsum
réttarsviðum. Hjá Eftirlits-
stofnun starfa um 60 manns
frá 13 þjóðum en störf hjá
stofnuninni eru auglýst víða
á hinu Evrópska efnahags-
svæði í því skyni að fá sem
hæfast fólk til starfa. Yfir
stofnuninni er þriggja
manna stjórn en starfsem-
inni er skipt á milli fjögurra
sviða: Innra markaðssvið,
samkeppnis- og ríkis-
styrkjasvið, laga- og stjórn-
sýslusvið og starfsmanna-
hald og rekstrarsvið. Á
síðasta ári voru tvö svið
sameinuð í eitt, innra mark-
aðssvið, undir stjórn Jónas-
ar en undir það heyrir hið svonefnda fjór-
frelsi; frjálst flæði vöru, þjónustu,
fjármagns og vinnuafls, og að auki falla
þar undir tengd atriði svo sem vinnu-
markaðsmál og neytendavernd. Að hans
sögn er starfssviðið víðfeðmt og um 25
manns frá átta þjóðum starfa þar, flestir
hámenntaðir sérfræðingar á sínu sviði.
„Markmið stofnunarinnar er að fylgj-
ast með því að EFTA-ríkin uppfylli
skyldur sínar samkvæmt EES-samningn-
um. Í grófum dráttum gerum við það á
fimm vegu. Í fyrsta lagi fylgjumst við
með því að reglur séu lögleiddar á réttum
tíma. Í öðru lagi reynum við að skoða
gæði innleiðingar og framkvæmd regln-
anna, a.m.k. á ákveðnum sviðum. Í þriðja
lagi fáum við kvartanir frá einstaklingum
og lögaðilum um hugsanleg brot á samn-
ingnum. Í fjórða lagi getum við tekið upp
mál að eigin frumkvæði og að síðustu eru
ýmsar stjórnsýslulegar skyldur sem hvíla
á okkur, s.s. varðandi gerð skýrslna eða
starfrækslu ákveðinna ferla, s.s. tilkynn-
ingar um tæknilegar viðskiptahindranir.
Við eigum mikil samskipti við fram-
kvæmdastjórn Evrópusambandsins enda
er markmiðið að réttarframkvæmd sé
sem samræmdust á EES-svæðinu.“
Jónas segir að málin sem nefnd voru
hér í upphafi falli flest undir fyrsta flokk-
inn þó svo að flugvallarskattsmálið hafi
stofnunin tekið upp að eigin frumkvæði
enda hafi sambærileg mál verið rekin fyr-
ir Evrópudómstólnum af hálfu fram-
kvæmdastjórnarinnar. Sem dæmi um mál
í öðrum flokki nefnir Jónas að ákveðið
hafi verið að skoða gaumgæfilega reglur
varðandi fjármálaþjónustu í öllum EFTA-
ríkjunum og samræmi þeirra við EES-
rétt, enda leggi Evrópusambandið mikla
áherslu á fjármálamarkaðinn, m.a. í hinu
svonefnda „Financial Services Action
Plan“. Eftirlitsstofnunin hafi byrjað á því
að skoða reglur á þessu sviði í Noregi ár-
ið 2001, í Liechtenstein 2002 og nú sé
verið að skoða reglurnar á Íslandi.
90% kvartana koma frá Noregi
Jónas segir að hann merki ákveðna
þróun í þá átt að fleiri mál snúi nú að
þjónustu og fjármagnsviðskiptum, t.a.m.
sé mun meira af kvörtunum varðandi
þessi svið nú en var fyrir nokkrum árum.
Jafnframt sé meira um að kvartað sé
vegna framkvæmdar ýmiss konar skatta-
reglna. Um skattamálin segir Jónas að þó
svo að skattareglur séu almennt utan
EES, megi framkvæmd þeirra ekki
brjóta gegn samningnum og hindra hið
frjálsa flæði á innri markaðnum. „Um
þetta snýst flugvallaskattsmálið og menn
muna ef til vill eftir athugasemdum stofn-
unarinnar á sínum tíma við það að hluta-
bréfaafslátturinn var einungis veittur til
kaupa á bréfum í innlendum
fyrirtækjum.“
Jónas segir að 90% kvart-
ana síðustu tvö ár hafi komið
frá Noregi sem sé nokkur
breyting og veki upp spurn-
ingar hvort fólk hér á landi
sé nægjanlega upplýst um
þann möguleika að skjóta
málum til Eftirlitsstofnunar
þó svo að auðvitað geti það
líka þýtt að framkvæmd
EES-reglna sé almennt góð
og yfir litlu sé að kvarta.
Hann segir að flest mál
stofnunarinnar leysist á
frumstigi, annaðhvort á þann
hátt að ríkin breyti reglum í
samræmi við athugasemdir
eða gefi fullnægjandi skýringar við fyr-
irspurnum Eftirlitsstofunar. Ef það ger-
ist ekki er það stjórn stofnunarinnar sem
tekur ákvörðun um að hefja svokallað
samningsbrotamál með því að senda
formlega athugasemd. Ef ekki sé fallist á
svar viðkomandi ríkis geti stofnunin sent
rökstutt álit og að síðustu stefnt máli fyr-
ir EFTA-dómstólinn.
Jónas bendir á að þótt Eftirlitsstofn-
unin sé lítil stofnun og ríkin aðeinsþrjú
sem undir hana heyra þurfi starfsfólk
stofnunarinnar að fylgjast með sama
regluverki og framkvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins. „Ég held að við séum
ágætlega skilvirk og viðhöfum góða
stjórnsýsluhætti, síðan getur það auðvit-
að verið að einstaka mál dragist af því að
þau eru flókin. Við erum stöðugt að leita
leiða til að bæta skilvirknina. Samruninn
á síðasta ári var hluti af því og í dag er
unnið að því að taka upp nýtt tölvukerfi
sem mun gefa aukna möguleika m.a. með
samtengingu skráa og bættum leitar-
möguleikum.“ Stefnt er að því að nýja
kerfið verði tilbúið fyrir áramót. Jónas
segir að breytingum ljúki aldrei og býst
við að næsta verkefni verði að skoða
hvernig innri markaðs stefnumótun
(Internal Market Strategy) fram-
kvæmdastjórnar Evrópusambandsins
horfi við stofnuninni.
Hann segir að Ísland og hin EFTA-
ríkin standi sig vel í alþjóðlegum sam-
anburði í að innleiða tilskipanir sem sam-
þykktar hafa verið á Evrópska efnahags-
svæðinu og segist telja að ástæðan sé sú
að málin hafi verið tekin föstum tökum í
EFTA-ríkjunum. Þau hafi hannað ákveð-
in ferli í stjórnsýslunni og hafi umsjón-
araðila með innleiðingu tilskipana. „EES-
rétturinn er víðfeðmur og teygir sig víða í
löggjöf, og það þurfa menn almennt að
hafa í huga við réttarframkvæmd,“ segir
Jónas.
Jónas Fr. Jónsson, framkvæmdastjóri
hjá Eftirlitsstofnun EFTA
Þjónusta og fjár-
magnsviðskipti æ
meira áberandi
Á undanförnum mánuðum hefur Eftirlitsstofnun
EFTA sent íslenskum stjórnvöldum lokaáminningu,
svokallað rökstutt álit, vegna innleiðingar EES-reglna
á ýmsum sviðum. Jónas Fr. Jónsson, framkvæmda-
stjóri hjá ESA, segir að Ísland standi sig engu að síður
almennt vel varðandi innleiðingu EES-reglna.
Jónas Fr. Jónsson
k-
a-
a
“
ð
n-
a
f
a
-
ekki á borði NATO, það er á
borði aðilanna tveggja. Það var
hins vegar eigi að síður gagnlegt
að eiga þessar samræður með
honum.“
Forsætisráðherra sagði, að-
spurður hvaða hlutverki fram-
kvæmdastjóri NATO gæti gegnt
í þessu máli, að hann gæti átt þátt
í að skýra línur á milli aðila og út-
skýra fyrir hvorum aðilanum
sjónarmið hins án þess að hann
væri milligöngumaður eða sátta-
semjari í málinu. „Málið er ekki
komið á það stig,“ sagði forsætis-
ráðherra.
Þurfa að sýna
meiri sveigjanleika
Haldór Ásgrímsson utanrík-
isráðherra átti einnig viðræður
við Robertson og sagði að fund-
inum loknum ljóst að varnarmál
Íslands hefðu athygli bæði fram-
kvæmdastjóra NATO og forseta
Bandaríkjanna. „Þetta mál
komst inn á borð forsetans fyrir
milligöngu Robertsons, sem við
erum mjög þakklátir fyrir. Ég
átti við hann gott samtal skömmu
fyrir kosningar og þá var hann á
leið til fundar við jafnt Colin
Powell og forsetann og það er
mjög mikilvægt að málið skuli
vera í þeirri stöðu. Hins vegar er
engin lausn komin en það er þó
komið af því stigi að endanleg
ákvörðun hafi verið tekin líkt og
okkur var tilkynnt skömmu fyrir
kosningar.“
Halldór sagði ljóst að þetta
væri tvíhliða mál Íslands og
Bandaríkjanna og yrði einungis
leyst í beinum viðræðum milli
ríkjanna. „Ég tel að að Banda-
ríkjamenn þurfi að sýna meiri
sveigjanleika í málinu og ég er
vongóður um að það geti gerst og
við finnum lausn sem þjóni fram-
tíðarhagsmunum Íslands og
framtíðarhagsmunum Atlants-
hafsbandalagsins. Við skoðum
málið í ljósi varnarsamningsins.
Ef hann endurspeglar ekki leng-
ur raunveruleikann, þ.e. þann
vilja sem er hjá bæði Bandaríkja-
mönnum og Íslendingum, þarf að
breyta honum. Það er okkar
krafa að þetta mál sé fyrst og
fremst skoðað í ljósi varnarhags-
muna Íslands. Það eru ákveðnar
lágmarksvarnir sem eru nauð-
synlegar. Ef þær geta verið
tryggðar með einhverjum öðrum
hætti, erum við opnir fyrir því að
ræða það en við höfum ekki séð á
þessu stigi neina lausn sem getur
komið í staðinn fyrir vélarnar og
þyrlurnar sem þeim fylgja. En
það hefur verið alveg ljóst í okkar
huga að þyrlurnar fylgja orrustu-
vélunum.“
sins í kveðjuheimsókn
m á aðstoð NATO
Morgunblaðið/Kristinn
amkvæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins, átti í gær fund með Davíð Oddssyni forsætisráðherra og Halldóri
a á Þingvöllum en Robertson er í kveðjuheimsókn hér á landi þar sem hann lætur af störfum í árslok.
á ferli sínum lagt áherslu á að efla
tengsl við stjórnmálamenn í mörgum
Evrópulöndum. Bretar eiga heima í
Evrópusambandinu segir Robertson
og þeir eiga að leggja sitt af mörkum
til að auka samstarf og sjálfstætt
framlag Evrópuríkjanna til NATO.
George Robertson er skoskur að
uppruna, fæddur í bænum Port Ellen
á eynni Isley á Suðureyjum 1946,
hann lauk prófi í hagfræði 1968 við
Dundee-háskóla. Eiginkona hans er
Sandra og eiga þau þrjú börn. Ro-
bertson gekk í Verkamannaflokkinn,
var árum saman starfsmaður verka-
lýðssamtaka og varð þingmaður
1978. Hann barðist eindregið gegn
þeirri stefnu að Bretar afsöluðu sér
einhliða öllum kjarnorkuvopnum eins
og annars var opinber stefna flokks-
ins um hríð. Einnig varði hann aðild-
ina að NATO en margir flokksmenn
vildu að Bretar gengju úr bandalag-
inu.
Robertson hefur staðið fyrir rót-
tækum breytingum á skipulagi
NATO, fækkað hefur verið stjórn-
stöðvum og lögð áhersla á að gera
heraflann og búnað hans sveigjanlegri
og hæfari til að berjast gegn hryðju-
verkum. Einnig hefur NATO tekið að
sér að stjórna friðargæslunni í Afgan-
istan og samskipti við Rússa gerð
nánari.
Oft hefur gefið á bátinn hjá Robert-
son en líklega aldrei meira en í byrj-
un þessa árs. Þá neituðu Frakkar,
Þjóðverjar og Belgar að samþykkja
að NATO sendi lið til Tyrklands til að
tryggja varnir landsins ef Írakar réð-
ust á Tyrki í kjölfar innrásar banda-
manna sem þá var verið að undirbúa.
Diplómatinn Robertson var harðorður
og taldi að með þessari afstöðu væru
ríkin þrjú að sýna mikið ábyrgðar-
leysi. Þau væru að grafa undan sam-
stöðunni í bandalaginu en honum
tókst að lokum að ná sáttum um
tæknilega leið út úr ógöngunum.
Robertson lætur af störfum í des-
ember og mun eftir áramótin taka við
starfi aðstoðarstjórnarformanns hjá
öflugu fjarskiptafyrirtæki, Cable &
Wireless plc.
pstokkunar
Reuters
ður, framkvæmda-
aksýn er merki banda-