Morgunblaðið - 24.09.2003, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. SEPTEMBER 2003 25
ÁKVÆÐI skaðabótalaganna, eins
og þau eru nú, fela í sér að í tilvikum
alvarlega slasaðs fólks eru greiðslur
almannatrygginga
ekki handa tjónþol-
unum heldur falla
tryggingafélögunum
í skaut. Trygginga-
félögin eru orðin
„bótaþegar“ al-
mannatrygginga í
raun, ekki tjónþolarnir. Bætur til
þessa hóps hafa líka lækkað gríð-
arlega.
Ástæðan er sú að Alþingi hefur
gengið of langt í tilraunum sínum til
að koma í veg fyrir að slasað fólk
„græði“ á slysum sínum. Sérstaklega
kemur þetta illa við fólk sem slasast
svo alvarlega að það kemst ekki út á
vinnumarkaðinn aftur.
Nýverið dæmdi Hæstiréttur í máli
pólskrar konu sem missti fram-
handlegg í vinnuslysi 9. júlí 1999.
Hæstiréttur sýknaði tryggingafélag
fyrrum atvinnurekanda hennar.
Dómsmál þetta fjallaði um túlkun
á breytingu á skaðabótalögunum
sem gerð var 1999. Markmið breyt-
ingarinnar var m.a. að tryggja tjón-
þolum fullar bætur en til þess voru
útreikningsstuðlar laganna hækk-
aðir. Til að koma í veg fyrir að tjónið
svona reiknað yrði ofbætt var sett
svo inn frádráttarregla inn í lögin um
að „Frá skaðabótakröfu vegna lík-
amstjóns dragast greiðslur sem tjón-
þoli fær frá almannatryggingum…“
Hæstiréttur mat það svo að þessi
breyting stæðist stjórnarskrá og því
væru ekki efni til að hrófla við mati
löggjafans á því hvað væru fullar
bætur og hvernig þær væru reikn-
aðar með tilliti til frádráttar
greiðslna frá öðrum en trygginga-
félagi. Ég tel að niðurstaða Hæsta-
réttar feli í sér rétta skýringu á lög-
unum en hins vegar held ég að
löggjafanum hafi skjöplast illilega.
Umrædd kona sem var 45 ára á
slysdegi er einhleyp og barnlaus og
vann í fiskvinnslu. Vegna slyssins
var henni metin 70% tekjuskerðing
til framtíðar samkvæmt skaðabóta-
lögunum. Þá var henni metin full
örorka hjá Tryggingastofnun sem
veitir henni rétt til örorkulífeyris,
tekjutryggingar og heimilisupp-
bótar. Við uppgjör vildi trygginga-
félagið draga frá fjárhæð vegna
þessara greiðslna sem hún fær úr al-
mannatryggingum og féllst Hæsti-
réttur á það.
Þessi lagabreyting fól í sér rétt-
arbót fyrir alla sem slasast það lítið
að þeir fá metna innan við 50% ör-
orku hjá Tryggingastofnun.
Greiðslur til þeirra hækka í flestum
tilvikum.
Þeir sem hins vegar fá metna
hærri örorku hjá Tryggingastofnun
tapa á breytingunni, sérstaklega
þeir sem eiga lítil réttindi í lífeyr-
issjóði eða búa við félagslega erfiðar
aðstæður. Þeir fá mánaðarlegar
greiðslur úr almannatryggingum
sem dregnar eru frá að tveimur
þriðju við bótauppgjör, sem kemur
þannig tryggingafélaginu til góða en
ekki tjónþolanum.
Meðfylgjandi tafla sýnir hvernig
dæmið lítur út í tilfelli þessarar ein-
hleypu pólsku konu.
Fjártjónið vegna lagabreyting-
arinnar er 5.092.114 kr., bæturnar
hafa lækkað um nærri þriðjung.
Greiðslan frá tryggingafélaginu,
rétt rúmar 5 milljónir króna, og
mánaðargreiðslan frá Trygg-
ingastofnun 58 þúsund krónur, eiga
samkvæmt lögunum að gera hana
eins fjárhagslega setta og ef hún
hefði unnið sitt fiskvinnslustarf í þau
22 ár sem hún átti eftir af starfs-
ævinni!
Störf í fiskvinnslu eru láglauna-
störf en ólíku sýnist nú samt saman
að jafna að hafa mánaðarlaun upp á
140.000 krónur, sem við var miðað í
þessu máli, heldur en almannatrygg-
ingabætur og fimm milljónir króna
sem þurfa að endast í 22 ár. Augljóst
er að hún neyðist til að búa í skjóli fé-
lagsmálayfirvalda í ódýru húsnæði
og lifa spart ævina á enda.
Ekki er þó öll sagan fullsögð enn.
Breytingar á félagslegum að-
stæðum konunnar geta orðið til þess
að hún missi rétt til tekjutryggingar
og heimilisuppbótar. Greiðslur sem
búið er að draga frá skaðabótum
hennar fyrir líkamstjónið. Ef konan
til dæmis flytur heim til ættlands
síns, Póllands, þá glatar hún heim-
ilisuppbótinni og fær þannig tjónið
sitt ekki bætt að fullu. Hún glatar
1.414.023 krónum. Dæmd til ein-
semdar og útlegðar á Íslandi!
Þarna hefur löggjafinn höggvið
þar sem hlífa skyldi. Þau tilvik sem
svona háttar til um eru mjög fá og
það myndi varla valda neinum búsifj-
um í þjóðfélaginu þótt þetta verði
lagað. Ef menn telja þörf á að tengja
greiðslur þessara tveggja aðila sam-
an ætti frekar hafa það öndvert. Það
sýnist miklu nærtækara að trygg-
ingafélögin greiði bætur vegna
tryggðra slysa og greiðslur almanna-
trygginga taki mið af þeim
greiðslum. Frekar heldur en að fé-
lagslega samtryggingin sem ríkinu
er lögskylt að greiða komi trygg-
ingafélögunum einum til góða.
Því vil ég leyfa mér að skora á Al-
þingi að sníða þennan agnúa af lög-
unum.
Almannatryggingar tryggingafélaganna
Eftir Björn L. Bergsson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.

 
 

 
 



   
  
  
     
 
 
    
! 
""#
$ 

% 
   & 











 '
 '
 '
 '
 '
 '

((')*+',-)
('+)('(./
0'*)-'.-,
(')(,'*/0
-')*)',)/
.'**.'*//
  
  
% 
   & 
12

  ' 
   ' '










 '
 '
 '

'
(*'*+,'(0-
(*'*+,'(0-
-')*)',)/
  
!"
!#

$
%




 & 
+ ,

-,


,

,
-  %###
Er veisla framundan?..
Glæsilegur veislusalur
Ferðafélagsins í Mörkinni til leigu
Komum líka með veisluna heim til þín
Smiðjuvegi 14 • Kópavogi • www.veislusmidjan.is
Pantanir og uppl. í síma 587 3800 og 899 2959
Þórarinn Guðmundsson
matreiðslumestari
Mörkinni 3, 108 Reykjavík
sími 588 0640
Full búð af nýjum vörum
www.casa.is • Opið mán-fös 11-18 • lau 11-15
Bridsfélag yngri spilara
Í kvöld miðvikudagskvöld 24.
september hefst spilamennska í
nýju bridsfélagi sem ber heitið
Bridsfélag yngri spilara BR og mun
verða spilað á miðvikudagskvöldum
í vetur.
Stofnun þess er liður í fræðslu-
átaki Bridssambands Íslands og
BR. Markmiðið með stofnun þessa
félags er að skapa vettvang fyrir
unga og nýbyrjaða bridsspilara til
að kynnast keppnisbrids. Hér er um
að ræða klúbb fyrir byrjendur og er
hámarks aldur spilara 30 ár.
Spilað verður í Síðumúla 37 og er
keppnisgjald 200 kr. á spilara.
Spilaformið er einskvölds tvímenn-
ingur. Keppnisstjóri er Ísak Örn
Sigurðsson. Aðstoðað verður við
myndun para á staðnum. Allir
bridsspilarar eru hvattir til að að-
stoða í þessu átaki með því að líta í
kringum sig og athuga hvort þeir
þekkja einhverja sem eru á tilskild-
um aldri og hafa áhuga á að læra og
spila brids.
Bridsfélag SÁÁ
Fimmtudagskvöldið 18. septem-
ber var spilaður fyrsti tvímenningur
tímabilsins.
Spilaður var Howell og urðu
þessi pör hlutskörpust:
Hlynur Antonss. - Örlygur Örlygsson 100
Sæmundur Knútss. - Einar L. Péturss. 98
Leifur Aðalsteins. - Þórhallur Tryggva. 83
Guðm. Gunnþórs. - Þóroddur Ragnars. 82
Sigurður Björgvinss. - Sveinn Ragnarss. 82
Spilað er öll fimmtudagskvöld og
hefst spilamennskan stundvíslega
kl. 19:30.
Spilastaður er Sóltún 20, Lions-
salurinn. Keppnisgjald kr 700 (350
fyrir yngri spilara).
Umsjónarmaður fyrst um sinn
verður Matthías Þorvaldsson og má
skrá sig á staðnum eða hjá honum í
síma 860-1003. Allir eru velkomnir
og hjálpað er til við myndun para ef
óskað er. Loks er vakin athygli á
heimasíðu félagsins, slóðin er:
www.bridge.is/fel/saa
Gullsmárabrids
Eldri borgarar spiluðu brids á 13
borðum að Gullsmára 13 mánudag-
inn 22. september. Miðlungur 264.
Efst vóru:
N/S
Sigtryggur Ellertss. og Þórarinn Árnas.
302
Guðm. Guðveigss. og Guðjón Ottós. 300
Sigurpáll Árnas. og Sigurður Gunnl 300
Unnur Jónsd. og Jónas Jónss. 294
A/V
Einar Markúss. og Sverrir Gunnarss. 357
Gunnar Bjarnas. og Guðm. Tryggvas 309
Heiðar Þórðarson og Björn Björnsson 301
Valdimar Lárusson og Einar Elíasson 287
Spilað alla mánu- og fimmtudaga.
Skráning kl. 12.45 á hádegi.
Bridsdeild Félags eldri
borgara í Reykjavík
Tvímenningskeppni spiluð í Ás-
garði Glæsibæ mánudag 15. sept.
2003.
Spilað var á 9 borðum. Meðalskor
216 stig.
Árangur N-S
Sæmundur Björns. - Olíver Kristófers. 246
Alda Hansen - Jón Lárusson 234
Eysteinn Einarsson - Kristján Ólafsson 229
Árangur A-V
Ingibjörg Stefánsd. - Halla Ólafsd. 247
Albert Þorsteinsson - Bragi Björnsson 246
Jón Karlsson - Valur Magnússon 226
Tvímenningskeppni spiluð
fimmtudag 18. sept. Spilað var á 10
borðum.
Meðalskor 216 stig.
Árangur N-S
Ingibjörg Stefánsd. - Halla Ólafsd. 279
Björn E. Pétursson - Gísli Hafliðason 278
Albert Þorsteinsson - Bragi Björnsson 253
Árangur A-V
Magnús Oddsson - Magnús Halldórsson
258
Eysteinn Einarsson - Kristján Ólafsson 251
Alda Hansen - Jón Lárusson 249
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson
HÖFUM það í huga að ráðgjafar eru þannig skrúfaðir
saman að fyrsta boðorð þeirra er að gera sig ómissandi.
Einföldustu hlutir eru matreiddir fyrir okkur á mjög
flókinn hátt, með það að markmiði að
við skiljum þá ekki, en trúum því að
orðagjálfrið og útreikningarnir hljóti að
vera ofar okkar vitsmunum og að sjálf-
sögðu réttir. Þeir spjalla greindarlega í
sjónvarpinu, háfleygt og frómt, en þar
er ekki talað um skóflu sem skóflu, held-
ur verður skóflan að „úrlausnartæki
sérstakra jarðvegsframkvæmda“ og útreikningarnir
stóðust ekki vegna ófyrirsjáanlegra aðstæðna. Fjar-
lægð okkar frá raunveruleikanum á að veita okkur ör-
yggi.
Við höfum sljóvgast gagnvart upplýsingakerfi nátt-
úrunnar en trúum í staðinn á vel upplýsta ráðgjafa okk-
ar. Við hræðumst þann fræðilega möguleika að náttúr-
an ógni okkur einhvern tíma og trúum því að það sé
þjóðhagslega hagkvæmt að eyðileggja hana. Eftir því
breytum við. Við byggjum okkur varnargarða út frá
hættumati verk- og veðurfræðinga og drekkjum nátt-
úrunni með virkjanaframkvæmdum til að þjónusta er-
lenda auð- eða vítahringa. Engar náttúruhamfarir hafa
hingað til staðist manninum snúning í skemmd-
arverkum.
Sú hætta sem manninum stafar af honum sjálfum er
ómetanleg. Þegar þessi orð eru rituð er utanrík-
isráðherra Svíþjóðar nýmyrtur. Blóðbað er hluti af líf-
inu fyrir botni Miðjarðarhafs, þúsundir manna hafa ver-
ið drepnar í Írak, einu sinni enn, og í þessum heimi
okkar deyja tugþúsundir barna úr hungri á hverjum
sólarhring. Börn í Bandaríkjunum verða væntanlega að
mæta í skólann í skotheldu vesti, með hjálm á höfði og
gasgrímu í töskunni, áður en langt um líður. Allar þess-
ar hættur er ekki hægt að meta eða sjá fyrir vegna þess
að þær eiga sér uppruna í heilabúi hins siðmenntaða
manns.
Siðmenntaði maðurinn hefur til dæmis ráðlagt okkur
hvað við eigum að borða til að líta rétt út en það hefur
leitt til þess að offita og lystarstol (anorexía) er orðið
stórvandamál í ráðgjafalöndunum. Á sama tíma hleyp-
ur áttræður bóndi eins og tófa upp um fjöll og firnindi
eftir verðlausum kindum sínum, en hann hafa leiðbein-
endurnir ekki náð í til að kynna fyrir honum hollt mat-
aræði og líkamsrækt. Hann reykir pípu.
Enn er nóg til af fólki sem trúir á lífið, tilveruna og
náttúruna. Á meðan því fólki fer fækkandi fjölgar ráð-
gjöfum, stjórnendum, nefnda- og ráðstefnuflökkurum,
vegna þess að það getur ekki verið meiningin að þeir
sem hafa öðlast stúdentshúfu fái aldrei tækifæri til að
sanna gildi hennar.
Í áttæringi voru áður fyrr átta ræðarar og einn stýri-
maður. Nýlega skipuð nefnd hefur komist að þeirri nið-
urstöðu að stjórnandinn viti best. Þess vegna ætti bát-
urinn að verða hagkvæmari ef um borð væru átta
stýrimenn og einn ræðari. Eiganda bátsins fannst þetta
góð hugmynd enda greiða þegnarnir fyrir rekstur hans.
Um ómetanlegar hættur, öryggi og ráðgjöf
Eftir Pétur Tryggva Hjálmarsson
Höfundur er gull- og silfursmiður á Ísafirði.