Morgunblaðið - 26.10.2003, Blaðsíða 43

HUGVEKJA
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. OKTÓBER 2003 43
ÞEGAR kristnir mennvoru að byrja að fótasig í landinu helga ogþar um kring, eftirfyrsta hvítasunnudag,
bjó maður að nafni Sál í Jerúsal-
em. Hann var gyðingur af ætt-
kvísl Benjamíns, en jafnframt
rómverskur þegn, og bar því einn-
ig nafnið Páll. Hann er jafnan
kenndur við borgina Tarsus í Kil-
ikíu í Litlu-Asíu, sem var aðsetur
menningar- og listastrauma á
þeim tíma, heimili stóuspekinga,
og á miðri aðalverslunarleið Aust-
ursins og Vestursins, en ekki vita
menn fæðingarár hans. Oftast er
það talið hafa verið einhvers stað-
ar á árabilinu 1–10 e. Kr.
Páll nam iðn föður síns, tjalda-
gerð, en lagði einnig stund á hin
gyðinglegu fræði. Kennari hans í
þeim efnum var lögvitringurinn
Gamalíel I. Páll gekk í lið með
faríseum er tímar liðu, en það var
stærsti og mikilvægasti flokkur
landsins um þær mundir, og
stjórnað af prestum og fræði-
mönnum. Hann varð til á 3. öld f.
Kr. Talið er að í Jerúsalem einni
hafi farísear á dögum Jesú verið
4.000–5.000 talsins. Vildu þeir, að
alvara þeirra og ströng hlýðni við
lögmálið og kenningu öldunganna
leiddi til þess, að nýtt andlegt Ísr-
aelsríki risi, og fannst þeim boð-
skapur Krists ógn við þetta.
Páll gekk einna harðast fram í
því að ofsækja kirkjuna á þessum
árum, og elti liðsmenn hennar
jafnvel uppi í erlendum borgum.
T.a.m. var hann áhorfandi að líf-
láti fyrsta kristna píslarvottarins,
Stefáns, og líkaði vel. Þetta gæti
hafa verið árið 36.
Dag einn litlu síðar er fyrir Pál
lagt að halda til Damaskus í Sýr-
landi, þar sem hann átti að sækja
kristna fanga. Í Postulasögunni,
22. kafla, greinir hann frá þessari
reynslu með eftirfarandi orðum:
Ég ofsótti þá, sem voru þessa vegar, og
sparði ekki líf þeirra, færði í fjötra og
hneppti í fangelsi karla og konur. Æðsti
presturinn og allt öldungaráðið geta borið
mér vitni um þetta. Hjá þeim fékk ég bréf
til bræðranna í Damaskus og fór þangað til
að flytja einnig þá, er þar voru, í böndum til
Jerúsalem, að þeim yrði refsað. En á leið-
inni, er ég nálgaðist Damaskus, bar svo við
um hádegisbil, að ljós mikið af himni leiftr-
aði skyndilega um mig. Ég féll til jarðar og
heyrði raust, er sagði við mig: „Sál, Sál, hví
ofsækir þú mig?“ Ég svaraði: „Hver ert þú,
herra?“ Og hann sagði við mig: „Ég er Jes-
ús frá Nasaret, sem þú ofsækir.“
Við þetta blindaðist Páll, en
fyrir bæn Ananíasar nokkurs
fékk hann sjónina aftur er til
Damaskus kom. Ofsækjandinn
snerist nú til fylgis við hinn nýja
sið og varð einn duglegasti
kristniboði 1. aldar, fór á árunum
46–57 eða svo í þrjá trúboðsleið-
angra til landanna austanvert við
Miðjarðarhafið, jafnvel allt til
Spánar og Bretlands, og stofnaði
kirkjur víða.
Almennt hefur verið talið, að
frumpostularnir hafi eingöngu
stundað kristniboð meðal gyð-
inga, en Páll einbeitt sér hins veg-
ar að kristnun annarra heiðinna
manna, samkvæmt þessu boði
Jesú á Damaskusveginum: „Far
þú, því að ég mun senda þig til
heiðingja langt í burtu.“ Þetta
getur samt ekki verið alls kostar
rétt, því Pétur áttar sig á því
snemma, að fagnaðarerindið er
ekki bara fyrir gyðinga, heldur
alls mannkyn (sbr. einnig Post-
ulasagan, 15. kafli). Og eins er lík-
lega með hina postulana, ef eitt-
hvað er að marka arfsagnir um
þá. Einhver ágreiningur mun þó
hafa verið meðal gyðing-kristinna
og heiðin-kristinna, sem jafnaður
var á fundi í Jerúsalem árið 49.
Páll kallaði sig iðulega postula,
en var ekki einn af hinum tólf
fyrstu. Þeir ruddu brautina. En
vegna áhrifa hans síðar – í gegn-
um bréfin í Nýja testamentinu,
sem þrettán eru við hann kennd,
en sennilega einungis 7–9 þó með
rentu, og vangaveltna um, að Pét-
ur hafi verið of fljótur á sér að
bæta í skarðið eftir hvarf Júdasar
úr hópnum – áttu myndlistar-
menn það til að hafa lærisveinana
ellefu ásamt með Páli í verkum
sínum, og ekki sjaldan Maríu
Guðsmóður og Krist líka; Mattías
þurfti að víkja.
Í gegnum skrif Ágústínusar
(354–430), biskups í Hippo í Norð-
ur-Afríku, eins mesta brautryðj-
anda kristninnar á þeim tíma og
síðar, náðu orð Páls einnig mikilli
útbreiðslu í latnesku kirkjunni, og
ekki síst í röðum mótmælenda á
16. öld, með „uppgötvun“ á orðum
hans um réttlætingu af trúnni
einni saman. Sú kenning hefur
einnig litað jafn ólíka einstaklinga
og heimspekinginn Jean-Paul
Sartre (1905–1980) og sálfræð-
ingana Carl G. Jung (1865–1961)
og Abraham H. Maslow (1908–
1970). Og upp úr 1960, með til-
komu náðargjafarhreyfing-
arinnar, gekk Páll í endurnýjun
lífdaga, en hann var fyrstur til að
nota orðið karisma (náð) í guð-
fræðinni og skilgreina það.
En frumpostularnir tólf virðast
hafa staðið austurkirkjunni nær,
einhverra hluta vegna.
Sagt er, að Páll hafi liðið písl-
arvættisdauða nærri Rómaborg,
verið hálshöggvinn á stað er
nefndist Aquae Salviae (nú Tre
Fontane). Þetta á að hafa gerst á
síðustu valdaárum Nerós keisara,
einhvern tíma á árabilinu 64–68,
e.t.v. sama dag og ár og Pétur,
eða þar um kring.
Meðal einkennistákna Páls eru
sverð og bók; hún er gjarnan opin
og þar ritað „Spiritus gladius“
(Andans sverð). Banavopn hans
er sagt varðveitt í klaustri einu í
La Lisla á Spáni.
Myndin, sem þessum pistli
fylgir, er eftir hollenska listmál-
arann Rembrandt Harmenszoon
van Rijn (1606–1669).
Pálsmessa er 25. janúar, og að
auki á hann dag með Pétri 29.
júní.
Páll frá Tarsus
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Hann ofsótti kristna
menn í byrjun og
gekk fram í því af
meiri hörku en aðrir.
Svo gerðist eitthvað
mikið á leiðinni frá
Jerúsalem til Dam-
askus. Sigurður Æg-
isson fjallar í dag um
manninn, sem fékk
viðurnefnið „postuli
heiðingjanna“.
Fyrirtæki til sölu
Upplýsingar um fyrirtæki ekki veittar í síma
Við sölu fyrirtækja er gagnkvæmur trúnaður mikilvægur og við gefum því
ekki upplýsingar um fyrirtæki í síma. Við viljum fá kaupendur til okkar og
kynnast þeim, en með því móti getum við einnig þjónað þeim betur.
Vinsamlega hringið áður og pantið tíma. Síminn er 533 4300, en einnig er
hægt að nota tölvupóstinn: jens@husid.is
Eftirfarandi eru stuttar lýsingar á nokkrum fyrirtækjum sem eru fáanleg, en
við auglýsum ekki nema brot af þeim fyrirtækjum sem höfum til sölu:

Lítil en þekkt heildverslun með trésmíðavélar o.fl. Góð umboð. Tilvalið fyrir
trésmið sem vill breyta um starf.

Gömul og þekkt bátasmiðja með 6 starfsmenn. Mikil verkefni og góður
hagnaður. Gæti hentað til flutnings hvert á land sem er.

Þekkt barnafataverslun í Kringlunni. Mjög góður rekstur.

Veitinga- og skemmtistaður í miðbænum til sölu eða leigu. Gæti verið
hentugt fyrir veisluþjónustur.

Lítið rótgróið iðnfyrirtæki sem framleiðir plastglugga, hurðir og sólstofur.
Góð verkefnastaða. Gæti hentað til flutnings út á land.

Maraþon í Kringlunni. Sportvöruverslun með þekkt merki og mikla sölu.
Rekstrarhagnaður 11 m. kr. á ári.

Lítill söluturn í nágrenni miðbæjarins. Verð aðeins 2 m. kr.

Foldaskáli, Grafarvogi. Söluturn í sérflokki með videó, grilli og ís. Stöðug
velta og góð afkoma.

Raftækjaverslunin í Suðurveri auk heildverslunar. Rótgróið fyrirtæki með
ágæt umboð. Miklir framtíðarmöguleikar.

Lítil sérverslun með fatnað í mjög góðu húsnæði við Laugaveg. Þekkt
umboð.

Ein besta lúgusjoppa landsins. Mikil sala í grilli. Góður hagnaður.

Tveir pizza „take-out" staðir úr stórri keðju. Vel staðsettir með öllum
búnaði.

Höfum til sölu nokkrar stórar sérverslanir, heildverslanir og iðnfyrirtæki í
ýmsum greinum fyrir rétta kaupendur. Ársvelta 100—1000 m. kr.

L.A. Café Laugavegi. Góður matsölu- og skemmtistaður með 100 sæt-
um. Löng og góð rekstrarsaga.

Bílaverkstæði með mikil föst viðskipti. 4—5 starfsmenn. Vel tækjum
búið, í eigin húsnæði á góðum stað.

Glæsileg tískuvöruverslun í stórri verslunarmiðstöð. Góð viðskiptasam-
bönd.

Kaffi Espresso í Grafarvogi. Nýtt og glæsilegt kaffihús á besta stað í
Spönginni. Miklir möguleikar. Auðveld kaup.

Stór sérhæfð trésmiðja með góðan hagnað. 10 starfsmenn. Gott tæki-
færi fyrir fyrirtæki í svipaðri starfsemi.

Matvöruverslun, bensínsala og veitingarekstur í Búðardal. Eigið hús-
næði. Ársvelta er nú tæpar 200 m. kr. og hefur farið vaxandi með hverju
ári. Góður hagnaður um margra ára skeið og mjög heilbrigður rekstur.
Sérstaklega hentugt fyrir stóra fjölskyldu eða tvenn hjón.

Traust jarðverktakafyrirtæki á Austurlandi óskar eftir duglegum og heið-
arlegum meðeiganda sem hefur reynslu á þessu sviði. Viðkomandi
verður að leggja fram a.m.k. 10 m. kr. í peningum. Mjög góð verkefna-
staða og mikil tækifæri framundan.
Gagnlegur fróðleikur á heimasíðu
fyrirtækjadeildar: www.husid.is
Suðurlandsbraut 50 (Bláu húsin v/Faxafen)
Sími 533 4300, GSM 820 8658
Þegar þú ferðast
ferðastu þá með AVIS
Verð pr. dag kr. 2.500
M.v. lágmarksleigu 7 daga Opel Corsa eða sambærilegur
Við gerum betur
AVIS Sími 591 4000
www.avis.is
Orlando
BRÉF TIL BLAÐSINS
AÐ gefnu tilefni tel ég rétt að upp-
lýsa að stuttmynd sú sem fjallað hef-
ur verið um í tengslum við þjóðfræði-
safnið á Stokkseyri, sem fengið
hefur nafnið Draugasetrið, hefur
skýran boðskap um sigur þeirrar
trúar sem biskup Íslands hefur nú
síðustu dægrin lagt áherslu á að dugi
best í viðureign við hið illa í heim-
inum. Í mynd þessari leik ég fyrir-
rennara minn, sr. Tómas í Villinga-
holti, sem tengdist þeim atburðum
sem greint er frá í myndinni. Mynd-
stefið greinir frá því þegar Flóa-
menn nokkrir reyndu í sínum mann-
lega mætti – og því án árangurs – að
kveða niður dauðans öfl og ákváðu
loks að grípa til þess ráðs sem eitt
var eftir, að leita til kirkjunnar þjóns
sem fékk því til vegar komið að þau
öfl viku og friður færðist yfir.
Í hinum nýja þætti ríkissjónvarps-
ins, Pressukvöldi, sl. miðvikudag,
þar sem biskup Íslands, herra Karl
Sigurbjörnsson, var til álitsgjafar
um hin kirkjulegu og trúarlegu álita-
mál samtímans var hann spurður um
hvað honum þætti um að ég tæki
þátt í að leika prestinn í umræddri
stuttmynd. Svaraði hann þeirri
spurningu svo, að hver og einn þyrfti
að gera það upp við eigin samvisku
hvað hann legði nafn sitt og titil við. Í
ljósi innihalds þessarar myndar og
hinnar kristnu lokaniðurstöðu og
boðskapar tel ég að biskupinn hefði
fagnað aðkomu minni að þessari
mynd ef hann hefði verið búinn að
sjá hana en svo var alls ekki.
Þjóðsagan sem myndin byggist á
er til í nokkrum útgáfum en hér er á
ferðinni myndræn framsetning
þeirrar safaríkustu sem að mínum
dómi er jafnframt í mestum háveg-
um höfð í hinni munnlegu geymd í
Flóanum. Þemað er hins vegar sígilt:
sigur hins heilnæma boðskapar
kirkjunnar yfir öflum dauða og
myrkurs í líki drauga og forynja.
Þessi öfl eru enn á sveimi í hinum
ýmsu myndum, t.d. fordæminga,
vanþekkingar og þröngsýni. Óvar-
legt er að næra þau öfl með hálf-
kveðnum vísum sem botna má eftir
smekk eða tortryggnisfræjum sem
sundra og skemma. Þau virðast ein-
mitt heppilegust á vorri skegglausu
og óskáldlegu tíð til að vekja upp nú-
tímadrauga og hvers konar háðung.
Ég vona að allir kirkjunnar þjónar
og þeir sem kristni unna beri gæfu til
að kveða niður alla drauga og
draugagang í hvaða mynd sem slíkt
birtast.
SR. KRISTINN ÁG.
FRIÐFINNSSON.
Að gefnu tilefni
Frá sr. Kristni Ágústi
Friðfinnssyni
www.thjodmenning.is
SKEMMUVEGI 36
Sími 557 2000
BLIKKÁS –
ÞAKRENNUKERFI
á öll hús – allsstaðar