Morgunblaðið - 26.10.2003, Blaðsíða 32

SKOÐUN
32 SUNNUDAGUR 26. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
EFTIRFARANDI er opið bréf til
menntamálaráðherra, Námsmats-
stofnunar og íslenskukennara í
framhaldsskólum:
Fyrir nokkrum dögum heimsóttu
okkur hingað austur á Laugarvatn
fulltrúar Námsmatsstofnunar til að
spjalla við okkur og stjórnendur
skólans um fyrirhuguð samræmd
próf í íslensku. Vissulega höfðum við
áður hugsað heilmikið um þessi próf
og fengið senda reglugerð mennta-
málaráðherra um þau, meira að
segja tvisvar, því að reglugerðinni
hefur einu sinni verið breytt. En
eins og oft er þá fengu hugsanirnar
ekki á sig skýra mynd fyrr en hægt
var að ræða þær og velta þeim fyrir
sér í góðum hópi. Við vorum einnig
svo heppin að hitta íslenskukennara
úr fjórum öðrum framhaldsskólum
sl. helgi í vettvangsnámi, þar sem
samræmda prófið var einnig til um-
ræðu. Okkur langar því til að festa
hugsanir okkar og hugmyndir á
blað, ef vera mætti að fleiri vildu
taka þátt í umræðunni, því að enn er
áreiðanlega ekki of seint að koma að
jákvæðum hugmyndum til breyt-
inga.
Hver er hagur nemenda?
Það er áreiðanlega rétt sem fram
kom hjá fulltrúum Námsmatsstofn-
unar að umræður um hvort halda
beri samræmd próf í framhalds-
skólum og hvers vegna eigi ekki
lengur við. Ákvörðunin hefur verið
tekin og henni verður ekki hnikað,
enda bundin í lög og undirbúningur
hafinn. Hins vegar er full ástæða til
að við íslenskukennarar veltum al-
varlega fyrir okkur innihaldi þeirra
og framkvæmd og hvernig þau gætu
best komið að gagni, einkum fyrir
nemendur okkar, en einnig fyrir þá
sem við þeim taka að loknu fram-
haldsskólanámi, þ.e. háskólana og
vinnumarkaðinn.
Hvað vilja vinnumarkaður
og háskólar?
Áður en ákvarðanir eru teknar
um innihald samræmdra prófa í ís-
lensku væri mjög þarft að spyrja
fulltrúa háskólastigsins og vinnu-
markaðarins um hvað þeir teldu
mikilvægast að hin nýju samræmdu
próf segðu þeim, umfram það sem
skólarnir sjálfir prófa og gefa ein-
kunnir fyrir. Það er þó nokkuð aug-
ljóst að sameiginlegur hagur nem-
endanna, viðtökuskólanna og
vinnumarkaðarins er að tryggja að
nemendur séu sem allra best máli
farnir, eigi sem best með að koma
frá sér þekkingu sinni og hug-
myndum í ræðu og riti.
Hvað kunna nemendur
svo eftir allt þetta nám?
Þótt tilskilið sé í reglugerðum að
hið nýja samræmda próf skuli tekið
að loknu 15 eininga námi í íslensku,
er ekki þar með sagt að ástæða sé til
að prófa þar innihald þessara 15 ein-
inga. Skólunum er sjálfum ágætlega
treystandi til þess. Hins vegar
gæti verið áhugavert og
spennandi að mæla hvers
krakkarnir eru megnugir eftir
allt þetta íslenskunám sem
kemur til viðbótar 10 vetra
námi í íslensku í grunnskólum.
Hversu vel eru þau máli farin?
Hversu létt eiga þau með að
tjá sig? Hversu vel kunna þau
til verka við ritun – svo sem fræði-
legs efnis, hugleiðinga og texta af
ýmsu tagi? Hafa þau fótað sig í
skapandi skrifum – geta þau ort ljóð,
skrifað smásögur, skrifað búta úr
leikritum o.s.frv.? Hvernig er hæfni
þeirra í að koma fyrir sig orði á
fundum, í samtölum, í stórum hóp-
um eða litlum? Hafa þau öðlast
skilning á mikilvægi tungunnar fyrir
alla hugsun, allar námsgreinar, öll
samskipti? Líta þau á tungumálið
sem sameign sína sem þarf að hlúa
að og rækta?
Fyrri prófhluti:
Munnleg málfærni
Við sem þetta ritum teljum að
samræmt próf í íslensku ætti í raun-
inni að skipta um nafn og heita sam-
ræmt próf í íslenskri málfærni. Að
minnsta kosti ætti að ákveða það í
reglugerð nú þegar, að innihald
prófsins eigi að snúast um málfærni,
bæði munnlega og skriflega færni.
Þórunn Blöndal, lektor við KHÍ,
benti okkur á það í fyrrgreindu vett-
vangsnámi að í mörgum löndum
væri munnleg færni prófuð með við-
urkenndum aðferðum. Okkur finnst
einsýnt að sá þáttur eigi að koma
sterkur inn í samræmdu prófin frá
byrjun. Það er alveg á hreinu að
færni í munnlegum samskiptum er
eitthvað sem nemendum gagnast vel
í öllu lífi sínu, jafnt í námi sem starfi,
og bæði háskólar og vinnumarkaður
kunna vel að meta slíka færni, og
telja hana kannski réttilega mik-
ilvægasta þátt málfærninnar, þegar
allt kemur til alls.
Annar prófhluti:
Málskilningur og ritun
Hinn hluti prófsins ætti svo að
snúast um færni í skilningi og ritun.
Málskilninginn mætti prófa með því
að láta nemendur hlusta á texta (les-
inn eða sunginn), skoða kvikmynda-
búta með texta og lesa bókartexta
og sýna síðan skilning sinn með
lausn ákveðinna verkefna. Ritunin
yrði síðan prófuð með stuttum, fjöl-
breytilegum ritunarverkefnum sem
krefjast skilnings á mismunandi
málsniði (frétt, auglýsing, sendibréf,
tölvubréf, blogg, SMS, þýðing, viðtal
o.s.frv.) og með því að sýna færni í
þáttum sem einkum nýtast í lengri
ritunarverkefnum. Í lokin þyrfti svo
að vera prófþáttur sem tæki til
færni í skapandi skrifum, sem nem-
endur hafa í raun stundað allt frá því
snemma í grunnskóla með samningu
vísna og ljóða, örsagna, smásagna
o.fl.
Svo að þekkingaratriðum sé nú
ekki alveg sleppt mættu ýmis færni-
verkefni prófsins miðast við eða
byggjast á meginatriðum þeirrar
þekkingar sem krakkarnir hafa afl-
að sér í 15 eininga framhalds-
skólanámi í íslensku, en hins vegar
ætti matið á svörum þeirra að
byggjast fyrst og fremst á færni-
þáttunum.
Kunnáttu í stafsetningu, almennu
málfari, beygingum og setn-
ingafræði þyrfti ekki að prófa sér-
staklega, heldur mætti meta þá
þætti út frá ritunarverkefnum
prófsins, en hins vegar væri kannski
ástæða til að kanna sérstaklega við-
horf nemendanna til tungumálsins
og verndunar þess, út frá röksemd-
um þeirra sjálfra og þekkingu á til-
gangi og hlutverki málsins sem sam-
skiptamiðils í nútímasamfélagi.
Ólíkar aðferðir og námsefni
Önnur ástæða fyrir því að ekki er
ráðlegt að prófa mikið út úr þekk-
ingaratriðum er hversu ólíkar að-
ferðir og námsefni eru í framhalds-
skólunum í íslensku, kannski vegna
þess hve aðalnámskrá í íslensku er
almenn og frjáls hvað varðar inni-
hald og viðfangsefni áfanganna. Hér
er einkum átt við grunnáfangana
ÍSL 102-202-212 og þriggja eininga
útfærslu sama efnis í ÍSL 103-203. Í
einum skóla er það talið henta, til að
ná því meginmarkmiði að auka
færni og kunnáttu nemenda í móð-
urmálinu, að ástunda t.d. mjög ná-
kvæma kennslu í setningafræði í 5–8
vikur, en sleppa eða aðeins tæpa á
helstu bragreglum. Í öðrum skóla
fær setningafræðin í mesta lagi 1–2
vikna upprifjun, en þeim mun meiri
tími gefinn fyrir bragfræði, ljóða-
gerð og skapandi skrif. Þetta er hið
besta mál, en hvernig ætti að prófa
úr þessum þáttum þannig að sann-
gjarnt gæti talist fyrir nemendur
beggja þessara skóla?
Prófun með tölvum
Í flestum framhaldsskólum er
tölvutæknin farin að eiga mikinn og
vaxandi sess í íslenskukennslunni.
Nemendur vinna flest verkefni sín í
tölvum, senda kennurum þau með
tölvupósti og mörg verkefni eru
fólgin í því að útbúa heimasíður og
glærusýningar fyrir skjávarpa.
Vinnumarkaðurinn og háskólarnir
leggja enn meiri áherslu á að tölvur
séu notaðar á þennan hátt og líta á
tölvufærni og tölvulæsi sem einn
mikilvægasta þátt málfærninnar.
Auk þess eru flestir nemendur
miklu fljótari að slá texta inn í tölvur
en skrifa hann á blað, auk þess sem
þeir þjálfast í notkun hjálpargagna í
tölvum, sem er sérstakt áherslu-
atriði námskrárinnar. Út frá þessum
röksemdum finnst okkur einboðið að
allur skriflegur hluti samræmda
prófsins í íslensku fari fram í gegn-
um tölvur, enda er það eitt af meg-
inatriðum prófafræðinnar að próf
skuli tekin við sömu eða svipaðar að-
stæður og sjálft námið.
Annað sem styður þessa tillögu er
að með þessu móti verður yfirferð
og úrvinnsla prófanna stórum fljót-
legri og einfaldari (og væntanlega
ódýrari). Sérstök tölvuforrit geta
unnið úr öllum fjölvalsspurningum,
krossum, eyðufyllingum, teng-
ingum, röðun setninga o.fl. Við yf-
irferð úrlausna geta yfirferðarmenn
skráð jafnóðum mat sitt inn í sér-
stök hólf sem flytja það í gagna-
banka, þar sem útreikningur loka-
einkunnar fer fram. Tæknilega séð
er því ekkert sem mælir gegn þess-
ari aðferð. Margir nemendur mundu
kjósa að nota sínar eigin tölvur í
prófum, og allir framhaldsskólar
eiga eða geta útvegað þau tæki sem
þarf til viðbótar til að nemendur geti
tekið prófin á þennan hátt. Auðvitað
þarf að semja prófin öðruvísi, þegar
tölvur eru notaðar, en það ætti ekki
að vefjast fyrir þjálfuðum prófsamn-
ingarmönnum
Tölum saman
Við hvetjum íslenskukennara til
að láta í sér heyra um þessi mál. Í
nóvember ætlar Námsmatsstofnun
að senda frá sér sýnispróf sam-
ræmdra prófa í íslensku. Eftir það
verður undirbúningurinn of langt
kominn til að unnt verði að hnika
miklu til. Menntamálaráðherra og
Námsmatsstofnun hvetjum við til að
leggja við hlustir og taka tillit til
þeirra skoðana sem við höfum lagt
fram hér og þeirra skoðana sem
koma frá íslenskukennurum í fram-
haldsskólum næstu vikurnar. Einnig
ættu þeir að óska sérstaklega eftir
áliti vinnumarkaðarins og háskól-
anna. Markmið okkar allra er áreið-
anlega eitt og hið sama – samræmt
próf sem kemur að gagni og mælir
vel þá þætti íslenskukunnáttunnar
sem mestu skipta fyrir áframhald-
andi nám og störf í íslensku sam-
félagi.
Eftir Guðmund Sæmundsson, Ingólf R.
Björnsson og Sigrúnu Lilju Einarsdóttur
Höfundar eru íslenskukennarar við
Menntaskólann að Laugarvatni.
Sigrún Lilja
Einarsdóttir
Guðmundur
Sæmundsson
Ingólfur R.
Björnsson
Samræmd próf í íslensku í framhalds-
skólum: Málfærni eða gamla tuggan?
Sími 552 1400
fax 552 1405
Laugavegi 170, 2. hæð, 105 Reykjavík
Viðar Böðvarsson
viðskiptafræðingur
löggiltur fasteignasali
Heimasíða: www.fold.is - Netfang: fold@fold.is
Glæsilegt og mjög vandað 315 fm einbýli á rólegum og fallegum
stað. Ca 90 fm hliðarbygging fylgir. Innangengt er í hana frá hús-
inu og nýtist hún vel fyrir atv.starfsemi eða séríbúð. Tvöfaldur bíl-
skúr og fallegt úsýni. Mikið af góðum myndum á „Fold.is“.
Eign sem vert er að skoða. Möguleg skipti á minna. 5972
OPIÐ HÚS Í DAG FRÁ KL. 16-18
Gljúfrasel 6
Söluturn í eigin húsnæði
Höfum í einkasölu mjög góðan söluturn í eigin húsnæði.
Staðsetning miðsvæðis í Reykjavík. Grill, lottó, eigin sam-
lokugerð. Opunartími frá kl. 8.00-19.00. Góð velta.
Upplýsingar einungis á skrifstofunni.
Lynghálsi 4
110 Reykjavík
Sími 594 5050
Fax 594 5059
Halla Unnur Helgadóttir löggiltur fasteignasali
OPIÐ HÚS Í DAG MILLI Kl. 17-18
Laugarteigur 15, 105 Rvk.
Góð 75 fm 3ja herb íbúð í kjallara á
þessum eftirsótta stað stór stofa-ný
eldhúsinnrétting-rúmgóð herbergi
akkurat íbúð fyrir þig Viggó Sigur-
steinsson sölufulltrúi tekur á móti
áhugasömum. Verð 12,5 millj.
Viggó Sigursteinsson, sölumaður, sími 824 5066, Viggo@akkurat.is
Við höfum verið beðnir um að útvega til kaups fasteignir í útleigu með
traustum leigutökum á höfuðborgarsvæðinu. Eignir án leigutaka koma til
greina ef seljandi er tilbúinn til að taka sjálfur eignina á leigu til langs
tíma. Um er að ræða trausta aðila með öruggar greiðslur og koma eignir
á verðbilinu frá 50.000.000 - 2.500.000.000 til greina.
Áhugasamir eru beðnir
um að setja sig
í samband við
Óskar Rúnar Harðarson
lögfræðing eða
Sverri Kristinsson
löggiltan fasteignasala
hjá Eignamiðlun.Óskar Rúnar Harðarson,
lögfræðingur
Sverri Kristinsson,
löggiltur fasteignasali
EIGENDUR ATVINNUHÚSNÆÐIS
ATHUGIÐ