Morgunblaðið - 22.11.2003, Blaðsíða 70

70 LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík
Sími 569 1100

Símbréf 569 1329
Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
Í DAG á ég von á að fá samræmda-
prófseinkunn dóttur minnar og ég
hef verið að velta því fyrir mér hvað
þetta próf eigi eiginlega að mæla.
Það eru ýmsir gallar á þessu fyr-
irkomulagi sem ég set athugasemdir
við. Fyrir það fyrsta eru ekki tekin
próf í skóla dóttur minnar fyrr en í 5.
bekk. Þannig að einu „prófin“ sem
hún hefur tekið hafa verið einblöð-
ungar sem hún fyllir út í venjulegri
kennslustund. Hún gerir sér því
enga grein fyrir því að það sé henni
fyrir bestu að leysa þetta verkefni
eftir bestu getu.
Nú veit ég ekki hvort að það sé
bara dóttir mín, en hún hefur enn
ekki þá eirð í sér að sitja í lengri
tíma með sama verkefnið fyrir fram-
an sig og vanda sig meðan á því
stendur. Hún vill klára efnið á eins
stuttum tíma og henni er framast
mögulegt. Hvernig það kemur út, er
svo í hennar huga, annarra vanda-
mál. Hún gerði það sem til var ætl-
ast af henni. Þegar við gerðum okk-
ur grein fyrir því að þetta próf stæði
fyrir dyrum, fórum við foreldrarnir
að athuga hvernig hún stæði í stærð-
fræði. Það kom okkur mikið á óvart,
hve illa undirbúin hún var. Þannig
að í allt haust sátum við mæðgurnar
og fórum yfir grunnatriði stærð-
fræðinnar. Hún kunni reyndar að
leggja saman og draga frá, en hún
átti í vandræðum með að muna að
geyma þar sem það þurfti og svo
þegar það var komið á hreint, þá
mundi hún ekki eftir að taka með
það sem hún geymdi. Þannig að
hana vantaði töluverða þjálfun í
þessum aðferðum. Bekkurinn henn-
ar hafði ekki farið lengra en að 6-
sinnum margföldunartöflunni svo að
við sátum og lærðum alla töfluna ut-
an að vikurnar fyrir próf. Eflaust er
ekki ætlast til þess skv. þessu nýja
námsefni, en það var eina leiðin til að
fá hana til að skilja þetta á þessum
stutta tíma.
Nú er þetta yngsta barnið mitt og
því það eina sem hefur verið með
þessar nýju stærðfræðibækur frá
upphafi. Ég get fullyrt að hin börnin
Hvað mæla sam-
ræmd próf
í 4. bekk?
Frá Önnu Maríu Þorkelsdóttur:
MÉR þykir vænt um íslenskuna og
vil þess vegna leggja fáein orð í
belg. Það stingur oft í eyru að heyra
þegar þulir og þáttastjórnendur á
hinum ýmsu útvarpsstöðvum láta út
úr sér ambögur og vitleysur, og
hafa tvenns konar málvillur einkum
vakið athygli mína að undanförnu.
Hef ég kosið að gefa þessum fyr-
irbærum nöfn, til þess að skilgreina
þau betur og benda á hvaða vitleys-
ur hér eru á ferðinni.
Nefnifallssýki mætti kalla það
þegar forðast er að fallbeygja nafn-
orð, einkum heiti fyrirtækja, hljóm-
sveita o.fl. Heyrist þá gjarnan sagt
„hann vinnur hjá Tölvukaup“ í stað
„hjá Tölvukaupum“, „tónleikaferða-
lag Írafár er hafið“ í stað „tónleika-
ferðalag Írafárs“, „þátturinn var í
boði Brimborg“ í stað „í boði Brim-
borgar“, og svo mætti lengi telja.
Ekki veit ég hvers vegna fólk sem
þannig talar óttast svo mjög að fall-
beygja orðin og nota tilheyrandi
endingar, en mér finnst ástæða til
að benda á að fallbeygingar og end-
ingar þeim tengdar eru einmitt eitt
af höfuðeinkennum íslenskunnar,
og í slíkum hlutum er sérstaða og
fegurð tungumálsins fólgin.
Eintölufælni snýst um þá áráttu
sumra að nota fleirtölu um það sem
er í raun í eintölu. Þegar nafnorð og
heiti í eintölu standa fyrir hóp eða
fjölda, virðast sumir álíta að þá sé
rétt að með fylgi sagnorð í fleirtölu.
Eintöluorð eru þannig meðhöndluð
sem væru þau fleirtöluorð, og eru
slíkar vitleysur oft áberandi í út-
varpi þegar rætt er um hljómsveitir
og viðburði þeim tengda. Nokkur
dæmi: Sálin hans Jóns míns leika í
kvöld ..., Írafár taka lagið ...,
Brimkló spila í Stapanum ..., Skíta-
mórall leika á Selfossi um helgina ...
Í öllum tilfellum væri hér rétt að
nota sagnorð í eintölu, en kjósi
menn að hafa sagnorðið í fleirtölu
væri hægur vandi að segja bara
„strákarnir í Sálinni leika í kvöld
...“, „krakkarnir í Írafári taka lagið
...“ o.s.frv.
Það er líka eintölufælni að tala
um frábær verð, góð verð og lág
verð, því verð er eintöluorð í ís-
lensku og ætti samkvæmt því að
vera annaðhvort frábært, gott eða
lágt.
Það læra börnin sem fyrir þeim
er haft. Þulir í útvarpi og sjónvarpi
eru í lykilhlutverki hvað varðar
meðferð talaðs máls, þeir eru öðrum
ómeðvituð fyrirmynd og málfar
þeirra hefur áhrif á málfar æskunn-
ar. Það skiptir því miklu fyrir fram-
tíð íslenskunnar að til slíkra starfa
veljist fólk sem er meðvitað um
þessi áhrif sín – og er vandanum
vaxið.
Á degi íslenskrar tungu 2003.
INGI GUNNAR
JÓHANNSSON,
Rauðalæk 34,
105 Reykjavík.
Nefnifallssýki og
eintölufælni
Frá Inga Gunnari Jóhannssyni: