Vísir - 29.11.1980, Blaðsíða 5

Laugardagur 29. nóvember 1980
vísm
Halldór Sigur&sson og 'Haukur Bjarnason bera saman bækur slnar I
deild 1. sem fæst viö rannsóknir á dau&sföllum, lfkamsmei&ingum o.fl.
en Þorir Oddsson veitir þeirri deild forstöðu.
Deildirnar þrjár
•1. deild nefnist deild sú sem
Þdrir Oddson hefur forstöðu fyrir.
Deild þessi fær til umfjöllunar
mál er varða manndrap, váleg
dauðsföll, likamsmeiðingar/ýmis
hegningarlagabrot og vinnuslys.
Við náðum tali af Hauki
Bjarnasyni fulltrúa i deildinni og
inntum hann eftir málafjölda i
deildinni. Haukur kvaðst ekki
hafa handbært yfirlit um mála-
fjöldann en hinsvegar væri ljóst
að þau mál sem þar væru til um-
fjöliunar, væru heldur færri, en
gerðist i öðrum deildum. Málin
eru þess eðlis að afla þarf við-
tækrar vitneskju varðandi þau,
og komi upp alvarlegt tilfelli,
þurfa allir 5 starfsmenn deildar-
innar að ganga i það mál, þvi
fyrstu aðgerðir á vettvangi, geta
haft úrslitaáhrif á frekari fram-
vindu málsin.
Við inntum Hauk eftir þld hvort
algengt væri að menn látist, án
þess að tekið sé eftir þvi
fyrr en nokkrum dögum eftir and-
látið. „Það kemur þó nokkuð oft
fyrir að 1-2 dagar liða frá dauöa
og þar til hinn látni finnst. En
þetta þarf ekki að vera neitt óeðli-
legt ef aðstandendur búa fjarri,
eða heimsækja viðkomandi með
nokkurra daga millibili.” sagði
Haukur. Lengsti timi sem hann
mundi eftir að hafi liðið frá þvi
maður lést og þar til hann fannst i
ibúð sinni, voru 28 dagar.
Starf rannsóknarlögreglu-
manns er enginn dans á rósum.
Það kemur oft i hans hlut að til-
kynna um dauðsfall ættingja auk
þess sem það kemur i hans hlut að
afla vitneskju um persónu sem
látist hefur i heimahúsi. Hann
þarf að leita svara varðandi
dánarorsök, sem oft getur reynst
aðstandendum þungt að skilja og
hvert vanhugsaö orð hans getur
greypst i huga þeirra, án þess að
verða nokkurn tima afmáð.
II. deild er undir forsæti Erlu
Jónsdóttur Sú deild fæst við rann-
sóknir á auðgunar- og fjármuna-
brotum. Og þar vantar ekki verk-
efni, fremur en á öðrum stöðum.
15. október voru hér yfir 500
mál á borðum 13 starfsmanna, en
þá eru ekki talin með smærri mál,
sagði Erla Jónsdóttir, Væri jöfn
skipting þessara mála, þýddi
þetta að meðaltali 38 mál á borð
hvers starfsmanns, svo ekki þarf
miklar vangaveltur til þess að
sjá, að líklega þarf einhver mála-
bunkinn að biða betri tima, til
vinnslu.
„Málamagn hér hefur alltaf
verið i' aukningu og á siðasta ári
reyndist vera um að ræða gifur-
lega aukningu i fjársvikamálum”
sagði Erla. 1 ár hefur tekist að
ljúka mörgum mjög
umfangsmiklum málum og er þvi
von á að eitthvað megi grynna á
skjalabunkanum ef hann heldur
þá ekki áfram að endurnýjast og
margfaldast, eins og þróunin
virðist stefna i.
III. deild veitir Arnar Guð-
mundsson forstöðu. Deild þessi
fæst við að athuga skirlifis- og sif-
skaparbrot, spellvirki, brennur
og flest þau mál sem ekki falla
undir I og II. deild. Það hefur þvi
komiði' verkahring III. deildar að
fjalla um mál bakara i striðinu
um visitölubrauðin,en nú er verið
að safna þeim kærum saman.
1 deild þessari eru 7 starfs-
menn.
Að sögn Arnars eru alvarleg-
ustu mál sem deildin fær til
meðferðar, nauðgunarkærur, og
skirlifisbrot en einnig getur oft
reynst erfitt um vik i brunamál-
um, en allir brunar eru rannsak-
aðir, með það fyrir augum, hvort
um sakamál geti verið að ræða.
Ferðin sem rannsóknarlögreglu-
mennirnir fóru um morguninn
var þvi i slikum tilgangi, þótt i
Ijós hafi komið við athugun að þar
var ekkert sakamál á ferðinni.
Arnar sagði að töluvert væri
um mál er vörðuðu unglinga
undir sakhæfisaldri eða á
mörkum hans. Yfirleitt væri hér
ekki um mikil sakamál að ræða,
en úrvinnsla gæti þó haft alvar-
legar afleiðingar ef ekki væri
reynt að finna farsæla lausn
slikra mála.
Við forvitnuðumst um það hjá
Arnari hvað mikill hluti þeirra
nauðgunarkæra sem kæmi inn
væri byggður á traustúm forsend-
um. Hann sagði að nokkuð væri
um það að þegar frekar væri
reynt að ganga eftir skýringu
kæranda, væri kæra dregin til
baka, en eftir stæðu þó mál þar
sem óvéfengjanlega væri um
nauðgun að ræða.
Til dæmis um viðfeðmi þessar-
ar deildar má nefna til dæmis að
þar eru tollamál rannsökuö, að
svo miklu leyti sem rannsókn fer
ekki fram hjá tollgæslustjóra.
Þrátt fyrir mikið vinnuálag er
ljóst að Rannsóknarlögregla
rlkisins hefur komið þvi til leiðar,
að lögreglurannsókn er nú I rikari
mæli grundvöllur ákæruvalds og
dómsmeðferðar, en áður var.
Með þeim breytingum á réttar-
farslögum, sem urðu 1. júli 1977,
er RLR tóktil starfa, var kveðið á
i 3. mgr. 32. gr. laga nr. 74 frá 1974
aðmarkmið frumrannsóknar eða
lögreglurannsóknar i opinberum
málum væri að afla allra nauð-
synlegra gagna til þess að hand-
hafa ákæruvalds sé fært að
ákveða að henni lokinni hvort
opinbert mál skuli höfðað, og afla
gagna til' undirbúnings dóms-
meðferðar.
Fjölþætt reynsla kemur
aö góöu gagni í starfinu
5
'1
Starfsmenn Rannsóknarlög-
reglu rlkisins eru um 50 talsins. 38
rannsóknarlögreglumenn starfa
þar, og 5 lögfræöingar, auk
starfsfólks viö skráningu, vélrit-
un, sfmavörslu og fleira. Rann-
sóknarlögreglustjóri er Hall-
varður Einvarösson, fyrrum
vararfkissaksóknari. Varamaöur
hans er Þórir Oddsson. Rann-
sóknarlögreglan er til húsa I
rúmgóöu og hentugu húsnæ&i aö
Auöbrekku 61, I Kópavogi.
Deildaskipting.
I Rannsóknarlögreglunni er
Iskipt niöur i 3 deildir, eftir eöli
I þeirra mála sem um skal fjalla.
I Til hliðar við deildirnar starfar
j siðan tæknideildin, sem veitir,
J eins og nafnið gefur til kynna, þá
tæknilegu þjónustu sem þarf til
lausnar á hinum margvislegustu
I
J málum.
J Það er i verkahring Rann-
J sóknarlögreglustjóra að útdeila
I þeim málum er berast. Þótt
I starfsmenn hinna ýmsu deilda
Ihafi yfir ákveðinni sérþekkingu
I að ráða þurfa þeir allir að geta
I fengist víð mál er tilheyra öðrum
| deildum. A þetta við þegar starfs-
| menn taka á sig vaktir utan
j venjulegs starfstima. Þá verða
j þeir að vera undir það búnir að
| hlaupa íhin margvislegustu verk,
| ekki aðeins úr þeirra deild.
• Þannig getur rannsóknarlög-
j reglumaður sem að mestu fæst
! við fjársvikamál, þurft að hlaupa
! i brunarústir til þess að gera
J vettvangskönnun, er svo ber
j undir.
J t stuttu spjalli við Hallvarð
J Einvarðsson, rannsóknarlög-
I reglustjóra kom fram að hann
Italdi það mikinn kost að þeir
I menn sem starfa við rannsóknar-
Hallvaröur Einvarösson, rann-
sóknariögreglustjóri.
störf hjá stofnuninni, hafa nær
undantekningarlaúst starfað við
almenn lögreglustörf, auk þess
að eiga margir hverjir mjög fjöl-
breyttan starfsferil að baki. Eðli
starfsins hlýtur aö vera slikt, aö
margvisleg reynsla nýtist vel.
Njörður Snæhólm yfirlögreglu-
þjónn skaut þvi inn i að htfr væru
menn starfandi úr fjöldamörgum
starfstéttum, ognefnamættiiþvi
tilefni byggingameistara, eld-
smið, bifvélavirkja, kennara,
flugmann, lögfræöing, búfræöing
og mublusmið svo eitthvað væri
nefnt. Sérþekking á þessum svið-
um daglegs lifs hefur margsann-
að gildi sitt. Þá mun samstarf viö
sérfræðinga og sérhæfðar
stofnanir vera mjög gott hjá
RLR..
Stóraukin verkefni.
Vegna starfsmannafæðar hafa
ýmis mál óhjákvæmilega orðið að
sitja á hakanum, sem aftur hefur
I
I
skapað gagnrýni þeirra á stofn-j
unina, sem ekki þekkja hið gifur-J
lega álag sem er á hvern starfs-J
mann. 1 þessu tilefni benti Hali-I
varöur á að nýir málaflokkar hafil
verið að bætast við verkjssviðl
RLR. siðan hún var stofnuð. aukl
verulegrar aukningar á hinum|
ýmsu málum sem stofnunin hefur j
til rannsóknar. j
Sem dæmi um nýja málal'lokka j
RLR, má nefna brot á verðlags-j
lÖggjöf, en eins og komið hefurj
fram i fjölmiðlum, er það nú ij
verkahring Rannsóknariögregl- j
unnar að athuga þær kæfur sem j
borist hafa aö undanförnu vegna j
verðlagningar fjölda bakára á •
visitölubrauðin svonefndu. Þá J
eru komnir inn ,nýir þættir er J
varða gjaldþrotamál, skattsvik, J
hlutafélagaiög og nú um ára- J
mótin tekur gildi ný löggjöf er J
varðar öryggisráðstafanir á I
vinnustööum, en rannsóknir ál
vinnuslysum, eru i verkahring I
RLR I
Samt sem áður hefur ekki veriö !
gert ráð fyrir aukningu starfs-j
manna, en i þvi tilefni hefurj
Rannsóknarlögreglustjóri, sentj
fjárveitinganefnd Alþingis bréf.j
þar sem sjónarmið stofnunar-j
innar eru skýrð. |
Enn eitt ber aðnefna þegar rætt j
er um hin mörgu verkefni, sem j
fáir menn eiga að ieysa:!
Samkvæmt upplýsingum Njaröar J
Snæhólm yfirlögregluþjóns voru 3 J
þúsund vinnutimar unnir á veg- J
um RLR úti á landsbyggðinni frá J
l. janúar til l. júii siðast liöinn. •
Þetta gæti þýtt ársvinnu tveggja I
starfsmanna, sé miöað við sama I
álag út árið. Þá ber þess að gæta, |
aö inni í þessari tölu eru ekki þau |
byggðarlög sem eru i grennd við j
eiginlegt rannsóknarsvæöi RLR.j
t.d. Hveragerði og Selfoss. j
Námskeidahald:
Staðgóð þekking
er undirstaða
góðs starfs
Einn merkra þátta f starfi RLR
er tvimælalaust námskeiðahald
fyrir starfsmenn. Námskeiö hafa
verið fastur þáttur I starfi RLR
frá stofnun.
„Við byrjuðum með þessi nám-
skeið haustiö 1977 og siðan hafa
tvö námskeið verið haldin á
hverju ári” sagði Kristmundur J.
Sigurðsson, aöstoðaryfirlögreglu-
þjónn, sem hefur umsjón með
ýmsu er varðar námskeiöin.
Kristmundur er búinn að starfa i
tæp 36 ár i rannsóknarlögregl-
unni, svo reynslu hans efast eng-
inn um. Nú vinnur hann viö rann-
sóknir á fjársvikamálum, auk
ýmissa þátta varðandi námskeið-
in.
„Þessinámskeið erutil þess að
afla starfsmönnum staðgóðrar
þekkingar á þáttum er tengjast
störfum ok.kar hér. Námskeið
byrjar i október og stendur yfir á
annan mánuð, en seinna nám-
skeiðið er siðan haldið i janúar og
stendur yfirleitt lengur, eða i um
þrjá mánuði”, sagði Kristmund-
ur. Námskeiö þessi hafa yfirleitt
verið haldin 2-3 i viku, á meðan
þau standa yfir. Þau hefjast
snemma á morgnana og standa
yfir I um klukkustund. Efni þess-
ara námskeiða er mjög viðtækt
en tengist þó alit starfi rann-
sóknariögregiumannsins, og miö-
ar að þvi að gera hann hæfari i
staríi. Sem örlitið brot af þvi sem
sérfróöir fyririesarar flytja á
þessum námskeiðum má nefna
þætti úr refsirétti, opinberu
réttarfari, sáiarfræði, afbrota-
fræði, ýmis læknisfræðileg mál-
efni, skipulagsmál, ýmis lög-
fræöileg málefni önnur, trygg-
ingamál, og islensku. Auk þess-
ara gagniegu námskeiða sem ætl-
uð eru öllu starfsfólki stofnunar-
Kristmundur J. Siguröson, aö-
sto&aryfirlögregluþjónn hefur
starfaö I tæp 36 ár viö rann-
sóknarlögreglustörf.
innar, hafa 24 starfsmenn farið
utan á sérnámskeiö, siðan RLR
var stofnuð.
Flestir þessara starfsmanna
hafa farið til Noregs, Sviþjóðar og
Danmerkur en einnig hafa 2 verið
sendir til Bandarikjanna og einn
til Englands. Námskeið þessi
standa yfirleitt yfir i 3 vikur. Nú
stendur fyrir dyrum sérstök
námsdvöl i V-Þýskalandi skipu-
lögð af þarlendum rann-
sóknaryfirvöldum, sem mun
standa yfir i um 2 mánuði.
Tæknideildin:
Sex þúsund afbrotamenn á skrá
„Hér inni er geymd flokkuð og
aögengileg skrá yfir alla afbrota-
menn sem hafa komist í kast viö
lögin,” sagði Ragnar Vignir yfir-
ma&ur tæknideiidar er viö litum
inn til hans . í skrá þessari er
ljósinyndum og fingraförum af-
hrotamanna safnaö saman frá
öllum lögregluumdæmum á land-
inu.
Tæknideild hefur viðað að sér
hentugum búnaöi og tækjum til
•þess að fara meö á vettvang til
öfiunar sönnunargagna. Þá eru
ljósmyndavélar með i förinni.
Ragnar benti okkur á nokkur
þeirra tækja sem notuö eru við
hin ýmsu tilfelli. Þar mátti meðal
annars sjá tæki til þess að efna-
greina, t.d. hvort að ákveðinn
dropi reyndist vera blóðdropi eða
eitthvað annað. I sambandi við
nauðgunarmál voru tæki til þess
að gera fyrstu leit að ummerkj-
um. Þá mátti sjá tæki sem setur
af stað viss efnasambönd við
ákveðna straumtfðini, svo sjá má
númer á tækjum og vélum, sem
reynt hefur veriö aö sverfa af.
Einnig má nefna efni til athug-
unar á þvi hvort tiltekinn blettur
hafi i sér blóö. Efnagreiningin er
svo nákvæm að blóðmagnið þarf
ekki að vera nema 1/300.000 hluti
blettsins til þess að út komi rétt
svörun. öll voru tæki þessi i hent-
ugum töskum, þannig að auðvelt
var að koma þeim á vettvang.
Fjórir starfsmenn viilna við
deildina og eftir siðust helgi lágu
8mál,sem þörfnuðust athugunar.
Eins og áður hefur komið fram,
faramenn frá tæknideild yfirleitt
með öðrum rannsóknarlögreglu-
manni á staðinn, sem að sjálf-
sögðu þýöir að á meðan verður
litið unnið við - rannsóknarstörf
inni á deildinni. Allir starfsmenn
deildarinnar hafa fengið þjálfun
erlendis, aö sögn Ragnars.
4000 afbrotamenn af Reykja-
vikursvæðinu fuliorðnir og ung-
lingar eru á skrám RLR en að
sögn Ragnars eru auk þessa um
.2000 utan af landi.
Ragnar Vignir yfirmaöur
tæknideildar stcndur hér viö
samanburöarsmásjá. en meö
þcssu fullkomna tæki má bera
saman hinu ýmsu hluti er varpaö
geta Ijósi á viökomandi mál, t.d.
með hvernig ritvél skjal hefur
veriö unniö, hvernig klæöisbútar
passi saman, og margt fleira. 1
tæknideild er fullkomin aöstaöa
til Ijósmyndunar og vinnu.