Vísir - 29.11.1980, Blaðsíða 9

Valdatafl
og vegtyllur
/»Ég hljóður spyr þig
Hver er leikur þinn
Þú hrokafulli
róttæklingur minn?
A þessa lund yrkir Gunnar
Dal i ljóöi sem birtist i Lesbók
Morgunblaðsins um siöustu
helgi. Þessa sömu helgi hélt
Alþýðubandalagið flokksþing
sitt og vist er um það að svörin
sem skáldið gefur sér I fram-
haldi ljóðsins eru ólikt beittari
en þær ályktanir sem
samþykktar voru á þinginu.
Alyktunum þeirra alþýðu-
bandalagsmanna er best lýst
með orðum skáldsins: „Um
fólksins vald hér hæst nú hrópar
sá — sem hyggst þar sjálfur yf-
irráðum ná”.
Ekki vantar að flokksþing
Alþýöubandalagsins hrópi hátt
um vald fólksins, þótt þau hróp
hafi holan hljóm og falskan tón.
örlög Alþýðubandalagsins eru
þau að bera blak af rikisstjórn
og stjórnarathöfnum sem eru i
viðáttufjarlægð frá þeim
sósialisma sem Alþýðubanda-
lagið prisar á tyllidögum. Sam-
ráðin við launþegasamtökin eru
fólgin i orðagjálfri i kökuboðum,
5% kaupmáttarrýrnun og yfir-
lýsingum Tómasar um skerð-
ingu verðbóta.
1 þann mund sem umbjóðendur
alþýðunnar koma saman til ASI
þings pakkar forsætisráðherra
efnahagsaðgerðum ofan i ferða-
tösku og heldur til útlanda og
Alþýðubandalagið semur
stefnuyfirlýsingu um aö verð-
bólgan sé á niðurleið! Það er sú
stefnuyfirlýsing, sem Ásmund-
ur Stefánsson og Guðmundur J.
Guðmundsson samþykkja á
flokksþingi og hafa i veganesti á
alþýðusambandsþing.
Tviskinnungurinn er siðan
fullkomnaöur þegar sá hinn
sami Asmundur heldur
skammarræöu yfir stjórnmála-
mönnum, sem eru svefngenglar
i hans augum þegar kemur að
viðnámi gegn verðbólgu. Ekki
er. þó annað upplýst en að
stefnuyfirlýsing Alþýðubanda-
lagsins hafi verið samþykkt
samhljóða!
Rödd alþýöunnar
Stefnuyfirlýsingar stjórn-
málaflokkanna eru alla jafna
ekki merkileg plögg, almennt
orðaðar klysjur, oröskrúö og
fagurgali. Alyktanir flokks-
þingsins voru þessu marki
brenndar. Þó hefði mátt ætla aö
flokkur verkalýðs og sósialisma
hefði haft kjark til að tala skýrt
og skorinort i brýnustu hags-
munamálum launþega. Þvi fer
fjarri.
Ekki orð um hina sjálfvirku
visitöluskrúfu, sem gerir kaup-
hækkanir að engu, ekki orö um
spá Þjóðhagsstofnunar um 70%
verðbólgu, ekki stakt orö um
fyrirsjáanlega kaupmáttar-
rýrnun.
Sjálfsagt finnst þeim sem
þessá ályktun semja að hún
þjóni best hagsmunum launa-
fólks, þótt erfitt sé að finna þvi
stað. Slfkar loðmullur verða til
þegar flokkur þarf að tala flátt
og halda öllum dyrum opnum.
Það er einkenni valdaflokka,
sem sækjast eftir fjöldafylgi,
að tala sem mest, en segja sem
minnst. Ljósasta dæmið var
þegar fulltrúar stjórnmála-
flokkanna kynntu stefnu flokka
sinna i sjónvarpsþætti nýlega.
Þá sást I hnotskurn hvers vegna
stjórnmálaflokkarnir fjarlægj-
ast stöðugt fólkið i landinu, i
hvert skipti sem þeir reyna að
nálgast það.
Alþýðubandalagið hefur alla
flokka ákafast talið sig vera
rödd alþýðunnar, slegið eignar-
haldi sinu á skoöanir hennar.
Alþýðubandalagið hrópar hæst
um vald fólksins, en telur sig
geta talaö fyrir þess hönd. Fólk-
ið það er ég.
I sjálfu sér er þýðingarlaust
að eltast við innihaldslausar yf-
irlýsingar þessa flokksþings.
Þær eru samdar af sauðtrygg-
um flokksmönnum.
Hitt verður að vona, að senn
fari islensk alþýða, mennta-
menn og annað velviljað fólk að
skilja að stjórnmálabarátta
Aiþýðubandalagsins er byggö á
hræsni og niðurrifi, sjálfstæðis-
tal þess stafar af þjóðernis-
hroka, stefna þess felur i sér
ihaldssemi og þröngsýni.
Hlýðni viö valdaklíku
Nýr formaður var kosinn i
Alþýðubandalaginu án sjáan-
legra átaka. Svavar Gestsson er
óvanalega ungur maður i" svo
áhrifamikilli stöðu og segir það
mikið um álit flokksmanna á
honum. Það er enda ljóst, að
Svavar hefur margt til brunns
að bera, þótt ekki sé það allt vel
þokkað hjá andstæðingum hans.
Auðvitað hljóta að vera mis-
munandi skoðanir uppi i
Alþýöubandalaginu, hverjir
gegna skuli forystuhlutverkum.
Þar er enginn sjálfkjörinn frek-
ar en annars staöar. Hinsvegar
hefur alþýðubandalagsmönnum
tekist I þetta skiptið að ráöa
ráöum sinum án opinskárra eða
opinberra umræðna. Það verður
að teljast vel af sér vikið, miðað
við þær eldglæringar sem slfk-
um formannskosningum fylgja i
ýmsum öðrum flokkum.
En þá er lfka á það að líta, að
agi virðist meiri i Alþýðubanda-
laginu en viðast hvar annars
staðar, flokksþjónkun og hlýðni
við valdaklikuna hverju sinni er
auðsveipari. Menn verða svo
að meta hvort það telst flokks-
starfi til lofs eða lasts.
ritstjórnar
pistill
Ellert B. Schram
ritstjóri skrifar
óþarfa taugaveiklun
Engum blandast hugur um,
að innbyrðis deilur i flokkum
eru ekki til góös, þegar þær ger-
ast illvígar. Atök i Sjálfstæðis-
flokki og Alþýöuflokki hafa ekki
aukið traust manna á þeim
flokkum.
„Valdatafl I Valhöll” er
skólabók um það hvernig valda-
fikn og titlatog getur spillt fyrir
og grafið um sig, flokki til tjóns
og einstaklingum til álits-
hnekkis.
Menn geturgreintá um, hvort
sú bók sé nákvæm eða hlutlaus,
en það breytir ekki þeirri
staðreynd, að sú mynd sem þar
er dregin upp segir sögu, sem
ekki er úr lausu lofti gripin. Það
er hinsvegar óþarfa taugaveikl-
un aö telja hana launráð tiltek-
inna manna, eða spegilmynd af
Sjálfstæðisflokknum. Ahrif
Sjálfstæðisflokksins eru skráð á
spjöldum Islandssögunnar en
ekki I jólabók.
Bókin um valdatafliö er ein-
faldlega afsprengi þeirra at-
burða sem geröust vegna
siðustu stjórnarmyndunar og
eru vissulega i frásögur
færandi.
Enginn þarf aö undrast þótt
sú frásögn sé gagnrýnd, svo
umdeildir sem umræddir
viðburðir eru á liðandi stundu.
Hinsvegar er það I meira lagi
vafasamt að Rikisútvarpiö
dragi höfuðpersónur þessarar
bókar til yfirheyrslu i fréttatim-
um, hvað þá þegar sagnfræð-
ingur að nafni Guömundur
Magnússon fær inni i útvarps-
þætti til að niða niður höfunda
bókarinnar með ósmekklegum
hætti. Söguskoðun kommúnista
er ávallt söm við sig og fellur i
sömu gryfju og sagnfræðingur-
inn sakar bókarhöfunda um.
Víða pottur brotinn
1 tengslum við þaö valdatafl,
sem háö hefur veriö i Sjálf-
stæöisflokknum er fróölegt aö
lesa minningabækur alþingis-
mannanna Bernharös
Stefánssonar og Stefáns Jóh.
Stefánssonæ um sambæril^
átök i Framsóknarflokki og
Alþýðuflokki á árum áður.
Ekki hefur hamagangurinn og
heiftin veriö minni þar.
Erfitt er að draga aðra álykt-
un en þá, að átök um völd og
metorð séu óhjákvæmilegur
fylgifiskur stjórnmálanna, svo
geðslegt sem það er. Alþýðu-
bandalagið er þar ekki undan-
skilið eins og sagan sannar og
raunar má sjá þess viöar merki.
I Verkamannaflokknum
breska logar nú allt I illindum
og i þessari viku dvaldi hér á
landi formaöur danska alþýðu-
sambandsins, Thomas Nielsen,
sem jafnframt er mikill áhrifa-
maður I danska Jafnaöar-
mannaflokknum. Hann hefur
látið hafa það eftir sér að hann
„hati Anker Jörgensen”, for-
■ ■■!■■■■!
manninn i flökki sinum og for-
sætisráðherra Dana. Það er
viða pottur brotinn, þótt illt sé
undir þvi aö sitja fyrir þaö fólk
sem styöur stjórnmálaflokka af
einlægni og heilindum.
Obreyttir flokksmenn, sem
standa utan við slik átök hafa
fyrirlitningu á sliku valdabrölti
sem nú riður húsum. Með opinni
umræöu og hreinskilnum
frásögnum eru likur til þess, aö
stjórnmálamönnum liðist ekki
lengur að brugga launráö i
skúmaskotum og fólk eigi
auöveldara með aö greina
sauöina frá höfrunum.
Refskák
En valdatöfl eru leikin viðar
en i stjórnmálaflokkum. Þessa
vikuna hefur staöið yfir Alþýðu-
sambandsþing, og varla hafa
aörar fréttir borist af þvi þingi,
en baktjaldamakk verkalýðs-
rekendanna um vegtyllur og
valdastóla á þeim vettvangi.
Þar semja menn og svikja af
kappi, og enda þótt þingið hafi
setið yfir fjögur hundruö manns
gátu örfáir menn ráöskast
með atkvæði fjöldans að vild.
011 snýst sú refskák um valda-
jafnvægi milli stjórnmála-
flokka. Og svo eru menn að tala
um að verkalýösyreyfingin sé
fagleg samtök!
„Um fólksins vald hér hæst
nú hróparsá
sem hyggst þar sjálfur yfir-
ráðum ná”.
Vald fólksins
Mannkynssagan sýnir að
valdatafl er ekki nýtt af nálinni.
Valdið hefur löngum þótt eftir-
sóknarvert, jafnt I stóru sem
smáu og verður seint umflúið.
Það felst I fjármagni jafnt sem
mannaforráöum.Blöö hafa völd,
persónuleiki hefur vald. Jafnvel
trúin er vald. Vandinn er fólginn
i þvi að velja til valda þá menn,
sem láta ekki valdið spilla sér,
eöa spillingu fylgja valdinu. Það
val verður seint fullkomnað,
hvað sem liður þekkingu, tækni
og öðrum framförum. Þar
ræður öllu maöurinn sjálfur,
dómgreind hans og mannvit.
Þaö er fögur hugsjón sem fel-
ur i sér þann draum, að fólkiö
sjálft fái völdin. En jafnvel þar,
sem menn hafa gert byltingar I
nafni fjöldans hefur alræðið
orðið að einræði og valdatafl aö
mannvigum. Menn og flokkar
geta hrópað hátt um valdniðslu
og órétti, um vald til fólksins og
alræöi öreiganna, en þegar allt
kemur til alls, þá hafa þeir
aðeins eitt i huga: fáiö mér
sjálfum völdin.
1 dag sem endranær gildir það
sem Gunnar Dal segir i ljóöinu:
„Um fólksins vald hér hæst
nú hrópar sá
sem hyggst þar sjálfur