Vísir - 06.12.1980, Qupperneq 9

tátigáí-dsfgifr' '6. deádmb'éfr1 1980
VtSIR
I
Förusveinninn, setuliðid,
togarafíotinn og kerfið
Þegar litið er yfir tiðindi vik-
unnar verður vist ekki hjá þvi
komist að nefna atburði þá, sem
tengdust máli förusveinsins
franska, Gervasonis. Einhverj-
ir, sem erfitt hafa átt með að tjá
hug sinn með orðum tóku það til
bragðs að brjóta rúður i skrif-
stofum dómsmálaráðuneytisins
og vildu með þvi sýna, að þeir
sættu sig ekki við ákvörðun lög-
legra yfirvalda dómsmála
landsins. Þau höfðu ákveðið að
senda úr landi þennan franska
mann, sem formlega hafði verið
neitað um landvist hérlendis, en
komist hafði siðar inn i landið
undir fölsku nafni og á fölsuðum
skilrikjum.
Hópur ungmenna, sem um
tima töldust hafa farandverka-
mann einn að leiðtoga sinum,
sýndi i verki andúð sina á
ákvörðun dómsmálaráðherra,
og lagði undir sig anddyri og
biðstofur dómsmálaráðuneytis-
ins með miklum yfirlýsingum
um það, að þar myndi hópurinn
sitja þangað til orðið yrði við
kröfum hans um að Gervasoni
yrði veitt landvist hér. Áttu
menn nú von á mikilli og langri
setu og var meðal annars skýrt
frá þvi i útvarpinu, eftir að setu-
liðið hafði dvalist i ráðuneyti
dómsmála i rúman sólarhring,
að menn væru undir allt búnir
og væru þegar farnir að gera
ráðstafanir til þess að útvega
sér jólatré ef þeir þyrftu að
hreiðra um sig á þessum stað
yfir jólahátiðina.
Uppgjöf og ruglingur.
Ungmennin voru látin af-
skipalaus og var svo að skilja,
að það væri hið versta sem hægt
væri að gera hópnum, þar sem
hann hefði helst viljað láta
henda éSr út með lögregluvaldi f
von um að næla sér i píslar-
vættisstimpil. En irinanbúðar-
menn i dómsmálaráðuneytinu
eru ekki vanir að æsa sig upp
eða flana að neinu. Þeir létu
mannskapinn bara sitja.
Og ekki leið á löngu þar til
setuliðið gast upp, enda ráðu-
neytisgólf ekki þægilegust gólfa
og lítil von urn árangur.
Þegar svo var komið, að
stuðningsskeytin, sem dóms-
málaráðherra höfðu borist voru
orðin mun fleiri en baráttu-
kveðjumar, sem sendar höfðu
verið til fólksins. á gólfinu, sá
það sér þann kost vænstan að
standa upp, taka föggur sinar og
yfirgefa ráðuneytið. Aður en
það fór afhenti það fréttamönn-
um yfirlýsingu þar sem sagði,
aðaðgerðum væri hætt, þar sem
hópurinn teldi að þær hefðu bor-
iðþann árangur, sem hægt hefði
verið að búast við. En hver var
hann? Jú, ,,að knýja fram við-
brögð og skýrari afstöðu i mál-
inu” sagði f yfirlýsingunni. En
ef eitthvað hefur skýrst þá er
bað ákvörðun dómsmálaráð-
herra, sem stendur óhögguð, og
sömuleiðis afstaða alls almenn-
ings, sem ekki virðist vera setu-
liðinu i hag.
Eftir tveggja sólarhringa setu
var það lfka farið að ruglast i
þvi hverju það var að mótmæla,
enda sami hópur orðinn æfðari i
að mótmæla öðru en ákvörðun-
um einstakra ráðherra. Um það
vitnaði söngtexti sá, sem hljóm-
aði um sali ráðuneytisins, er
blaðamenn komu þar á vett-
vang að morgni fimmtudags:
„Island úr NATO...”
Ef eitthvaðer, þá litur helst út
fyrir að þessir vinir og velunn-
arar Gervasoriis hafi skaðað
þann málstað, sem þeir hugðust
styðja með aðgerðum sinum, og
þjappað stuðningsmönnum
dómsmálaráðherra saman.
Stækkun flotans
Eitt þeirra málá sem allveru-
lega hefur verið fjallað um á
siðum Visis að undanförnu er
stærð fiskiskipaflotans og ekki
sist stöðug stækkun hans. Þar
hefur Vísir nú siðast beint
athyglilesenda sinna að nýjasta
afreki sjávarútvegsráðherra,
samþykkt á kaupum skuttogara
erlendis frá handa Þórshafnar-
og Raufarhafnarbáum.
Þessi skuttogarakaup hafa
ekki sist vakið furðu vegna þess
að sjávarútvegsráðherra hefur
marglýst yfir af hálfu rikis-
stjórnarinnar að til þess að
koma í veg fyrir stækkun fiski-
skipaflotans verði eitt gamalt
skipað fara úr landi fyrir hvert
nýtt, sem i hann komi. Slikt hef-
ur ekki komið til álita i þessu
sambandi. Augljóst ætti aftur á
móti að vera að hvert nýtt veiði-
skip sem bætist við flotann tak-
markar einungis afla annarra
skipa þegar sama aflamagn er
til skiptanna. Flotann, sem nú
er haldið frá þorskveiðum nærri
ritstjórnar
pistill
Ólafur Ragnarsson
ritstjóri skrifar
svo til þess að Steingrimur Her-
mannsson, sem tók við ráð-
herrastól hans, kom á öldur
ljósvakans i fyrrakvöld og taldi
sig þurfa að svara ýmsu, sem
Kjartan hefði sagt. Megintema
Steingrims var að Kjartan hefði
ekkert veriðbetri en hann sjálf-
ur, vegna þess að Kjartan hefði
leyft smiði á þremur skuttogur-
um i sinni tið, eða jafnmörgum
og Steingrimur þaðsem af væri
hans eigin ferli. Svo kom hann
með gömlu góðu klissjuna um
það að hann væri sammála þvi
að flotinn væri of stór, en erfitt
væri aftur á móti að draga úr
stærð hans. Já, það er svo
sannarlega erfitt, þegar alltaf
þarf að gera undartekningar frá
reglunni, þar ráða mestu at-
kvæðasjónarmiðin, sem opin-
berlega eru nefnd byggöarsjón-
armið.
Kristján Ragnarsson, og undir
það skal tekið hér.
Sami leikurinn aftur.
1 ræðunni minnti Kristján á,
að fyrir tveimur árum hefði
hann gert að umtalsefni útgerð
togarans Fonts frá Þórshöfn.
Það, sem þá hefði verið sagt
hefði farið eftir og menn hefðu
gefist upp á útgerðinni, en hún
hefði valdið þorpsbúum ómæld-
um búsifjum. Tilurð þess skips
hefði verið rakin til fyrir-
greiðslupólitikur alþingis-
manna og kommissara i valda-
stofnunum f Reykjavik. Nú væri
verið að hefja sama leikinn á
.ný, keyptur hefði verið erlendur
togari og ekki verið fylgt gild-
andi reglum rikisstjórnar varð-
andi fjármögnun þeirra kaupa,
fimm mánuði á ári, verður þvi
að binda lengur.
í kyrrþey gegnum
kerfið
Fjármagnsfyrirgreiðslan
vegna þessara umræddu skipa-
kaupa er kapituli út af fyrir sig,
þótt það mál verði ekki i' smá-
atriðum rifjað upp hér. Pukrið i
sambandi við útvegun ríkis-
ábyrgðar fyrir meginhluta
kaupverðs togarans , nær 3000
milljónum króna^sýnir að sigla
hefurátt málinu i gegnum kerf-
ið i kyrrþey og samtrygging
allra pólitisku flokkanna kom
togaramálinu i höfn.
Varðandi það, hve mál verða
misjafnlega stór eftir þvi, hvort
einhver pólitisku flokkanna tel-
ur sig hafa hag af þvi að blása
þau upp, bentum við mönnum i
leiðara hér i Visi á að bera sam-
an mál Þórshafnartogarans og
Flugleiðamálið. Eins og menn
minnast eyddu rikisstjórnin og
þingmenn hennar, einkum þeir
rauðustu, óratima i að skoða
fjárhagsstöðu Flugleiða á dög-
unum, þegar ákveða skyldi,
hvort veita ætti þvi fyrirtæki
rikisábyrgð fyrir lánum upp á 6
milljarða króna. Aftur á móti
var rikisábyrgð fyrir um
þriggja milljarða láni vegna
togarakaupa fyrir kjósendur á
norðausturhorni landsins af-
greidd með einu pennastrikl
Ekki þurfti að bera það undir
þingnefndir, biðja um skýrslur,
bókhaldsgögn eða kveðja til
yfirheyrslna þá aðila, sem ætla
sér að gera út þennan togara, —
eins og samviskusamlega var
gert i Flugleiðamálinu.
Ýmsir fjölmiðlar þöglir
Og hve mikið rúm hefur þetta
mál fengið i fjölmiðlum? Ekki
hefur Ölafur nafni minn Grims-
son breitt úr sér á sjónvarps-
skjánum vegna þess, né heldur
hinir áhugasömu rikisábyrgða-
menn á fréttastofu útvarpsins
ymprað á málinu til þessa. Mál-
gögn allra stjórnmálaflokkanna
hafa þagað um það þunnu hljóði
og sömuleiðis hið frjálsa og
óháða Dagblað.
Fréttastofa Sjónvarpsins
fjallaði aftur á móti um málið,
en fyrst og fremst frá byggðar-
sjónarmiði og var helst að skilja
á talsmanni Framkvæmda-
stofnunar i þeirri umfjöllun, að
ef þessi kaup hefðu ekki komið
til hefði orðið að flytja allt fólk
norðausturhorninu til höfuð-
borgarsvæðisins og ibúðir fyrir
mannskapinn þar hefðu orðið
miklu dýrari en togarinn...
Þótt fréttastofa útvarpsins
hafi ekki nefnt þetta togaramál
var það þó á dagskrá i útvarp-
inu nánar tiltekið i þætti Sig-
mars B. Haukssonar ,,A vett-
vangi” meðal annars með við-
tölum við heimamenn, sem ekki
voru sérlega hrifnir af þessari
sendingu. Þá kom þar fram
fyrrverandi sjávarútvegsráð-
herra, Kjartan Jóhannsson, og
taldi fráleitt að ráðast i þessi
togarakaup, i stað þess að efla
aðra atvinnustarfsemi á Þórs-
höfn, þar sem væri slaki i afla
tvo til þrjá mánuði á ári, eins og
hann orðaði það.
Skuttogarar og bátar
Ýmis ummæli Kjartans urðu
En það er heldur ódýrt hjá
sjávarútvegsráðherra, að rétt-
læta viðbótarkaup á skuttogur-
um með þvi að bátaflotinn sé
orðinn gamall og úr s_ér geng-
inn. Þetta er hliðstætt þvi að
landsmenn keyþlu hvern stóran
vöruflutningabilinn eftir annan
af þvi að litlir sendibi'lar væru
að ganga úr sér. Útgerð slikra
atvinnutækja byggist á gjörólik-
um forsendum og afkastagetan
er auðvitað ekkert svipuð.
Fjölgun og hömlur
Ekki er hægt að skilja svo við
þessi mál, að ekki sé minnst á
skelegga ræðu Kristjáns
Ragnarssonar, formanns
Landssambands islenskra út-
vegsmanna á aðalfundi sam-
bandsins, sem hófst i Reykjavfk
um miðja vikuna. Þar fjallaði
hann meðal annars um sifellda
fjölgun fiskiskipa á sama tima
og óbærilegar hömlur væru
lagðar á rekstur þeirra skipa,
sem landsmenn ættu fyrir.
Þegar þeir sex togarar, sem nú
væru i smiðum innanlands
kæmusti gagnið, sagði Kristján
að veiðibannsdögum myndi
fjölga um 16 hjá þeim skipum,
sem fyrir væru.
Formaður LIU sagði að það
væri ekki i' þágu sjávarútvegs-
ins að þessi skip væru smiðuð og
ljóst væri, að reksturinn myndi
ekki standa undir greiðslu-
skuldbindingum þeirra. Ætla
yrði.aðgert væri ráð fyrir fjár-
magniúr öðrum stað til greiðslu
á þeim. „Fyrir útgerðina i land-
inuer þessum skipum best kom-
ið fyrir hér inni á Sundum eða
annars staðar i góðu vari” sagði
eða að skip skuli fara úr landi i
þess stað.
„Fyrirsjáanlegt er”, sagði
Kristján að útgerð þessa skips
getur aldrei gengið og á það eft-
ir að valda ibúum þessa
byggðarlags svo óbærilegum
skaða, að erfitt er aðsjá hvernig
þeir geta undir risið.” Þetta er
mat forystumanns islenskra út-
gerðarmanna. Hann hlýtur að
vera manna fróðastur um tog-
araútgerð i landinu.
Ýmsir aðilar hafa látið i ljósi
hliðstæðar skoðanir við okkur
hérá Visi eftir að blaðið hóf um-
fjöllun um togaraævintýri rikis-
stjórnarinnar og kerfiskarla
hennar, þar á meðal eru nokkrir
Þórshafnarog Raufarhafnarbú-
ar, sem smeykir eru um að við-
bótarafli togara á þessum stöð-
um verði til þess, að frystihúsin
þar muni ekki iengur getað ann-
að vinnslu á afla smábátanna
sem þaðan eru gerðir út og sú
útgerð muni þvi' leggjasí niður.
Þeir, sem stóðu að kaupum
nýja togarans, eöa eru fylgjandi
þeim hafa verið iðnir við hring-
ingartil okkar og ósparir á stór-
yrðin jafnt á nóttu sem degi
fyrirumfjöllunum þetta mál og
kalla sliktofsóknir gegn þessum
byggðarlögum og ibúum þeirra.
Ef marka má orð Kristjáns
Ragnarssonar væri nú réttara
að tala um umhyggju en ofsókn-
ir i þessu sambandi. Hvað sem
þvi liður, er hætt við að þegar
upp verður staðið muni þeir
heimamenn, sem nú eru harð-
orðastir i garð Visis fyrir að
þegja ekki um málið, og aðrir,
geta orðið sammála um að það
orð, sem við notuðum i leiðara á
dögunum um þessa ráðstöfun
þingmanna og rikisstjórnarhafi
verið réttnefni. Það var orðið
bjarnargreiði.
I