Vísir - 06.12.1980, Blaðsíða 21

VÍSIR

desember
i Drápuhliöinni er enginn
á ferli þegar ieigubíllinn
stoppar fyrir utan hús núm-
er fimm. Það er kvöld og
Ijós í hverjum glugga ná-
grannanna< hús númer
fimm sýnist að mestu
myrkvað. Kannski er þá
enginn heima eftir allt
saman. En svo er bjöllunni
ansað og dálítill táningur
býður mér að ganga inn, á
stigapallinum tekur ung
kona á móti mér. Hann er
alveg að koma. Viltu ekki
fara inní stofu? Jú takk.
Stofan er fremur stór og
undir einum veggnum hím-
ir píanó/ gitar í svörtum
umbúðum í nálægu horni.
Skyldi hann vera músí-
kant? Réttast að spyrja að
þvi. Ég fæ mér sæti í sófay
fyrir framan hann borð
með blómavasa. Hinum
megin i stofunni stendur
borðstofuborðið og á þvi
skjalabunki eða — bunkar.
Á litlu borði i horninu eru
líka skjöl. Unga konan sest
inní stofu mér til samlætis
og spjallar stundarkorn um
daginn og veginn.svo opnast
dyrnar og Svavar Gestsson
félagsmála-/ heilbrigðis- og
tryggingaráðherra og auk-
inheldur nýlega kjörinn
formaður Alþýðubanda-
lagsins stikar röskum
skrefum inn. Hann réttir
mér snöfurlega höndina.
Komdu sæll. Hvar eigum
við að byrja?
í fóstri hjá
foreldrum
Friöjóns
— Viö skulum byrja á byrjun-
inni, menn vita svo ósköp litiö um
þig. Hvaðan ertu til dæmis?
segja á húslestur, það var i Stóra-
Galtardal. Þar bjuggu fósturfor-
eldrar föður mins og ólafur sá
Pétursson sem las húslesturinn
var fæddur árið 1863 og var þvi
ellefu ára þegar við fengum
stjórnarskrána”.
Svavar stekkur á fætur og
dregur mynd ofan af veggnum,
þar stendur hópur fólks fyrir utan
burstabæ.
„Þarna er Ólafur og þarna er
faöir minn, hann var fimmtán ára
þegar myndin var tekin. Fólkiö
þarna i Dölunum það er gott fólk
og svipmikiö. Ekki steypt allt i
sama mót verðlagsgrundvallar
landbúnaðarins”.
Hann setur myndina aftur uppá
vegg og fær sér sæti.
Traustur áhang>
andi Sjálfstæöis.
flokksins
— Þú fórst suður i skóla...
,,Já. Ég varð stúdent frá
Menntaskólanum i Reykjavik þeg-
ar ég var tvitugur, eins og lög gera
ráð fyrir, en var raunar stopult i
skólanum sjálfum. Ég var heldur
blankur og haföi ofan af fyrir mér
með þvi sem til féll, sild, bygg-
ingarvinnu og þess háttar og var
stundakennari á timabili, tók
krakka heim i tima. Heim? Ja, ég
var einn hér fyrir sunnan, i fyrstu
bjó ég hjá frænku minni en siðan i
diverse smáherbergjum hér og
hvar um bæinn”.
— Nú skulum við fara úti pólitík.
Sósialisminn, aðhylltistu hann frá
upphafi?
,,Nei, ekki get ég sagt þaö. For-
eldrar minir voru að visu vinstri-
sinnaðir og ég vissi svo sem af þvi
en ég held aö það hafi ekki haft
mikil áhrif á minar pólitisku
skoöanir. Ég haföi hins vegar mik-
inn áhuga á pólitík frá þvi ég var
smákrakki, fyrstu kosningarnar
sem ég man eftir voru bæjar-
stjórnarkosningar i Reykjavik \
janúar ’52 en þá var ég sjö ára og
fylgdist spenntur með útvarpsum-
ræðunum. Steinunn á Breiöaból-
stað geröi mig svo að traustum
áhanganda Sjálfstæðisflokksins i
nokkra mánuði en annars las ég
Timann samviskusamlega meöan
imÆ WÉMÉsmSÉM
lega absúrd, ef maður með þennan
bakgrunn hefði lent til dæmis hjá
ihaldinu. Hann væri að vinna gegn
sjálfum sér!”
Og Svavar er grimmur á svip-
inn.
,,Nú, við gengum sem
sagt í Æskulýðsfylkinguna,
Atli og ég. Þá var
heilmikil umræða i gangi
sem aðallega fór fram á
loftinu á Tjarnargötu 20 þar|
sem Sóslalistaflokkurinn
hafði aðsetur, og smátt
og smátt var ég orðinn
sósialisti. Inn i það fléttaö
ist svo lika andstaöan gegn
hernáminu. Ég hafði reyndar
fylgst með þeirri umræðu
áöur, Frjáls þjóð kom vestur og ég
las það blað stundum svo ég tók
eftir hræringunum I þessu máli.
Þetta var um sama leyti og
vinstristjórnin 56-58 var við völd
við færöum úti 12 milur og þaö var
vissulega á dagskrá aö reka her-
inn..."
Svo allt i einu:
,,Þegar ég kom i MR fór ég á
bólak.af i skólapólitikina. Ég til-
heyrði róttækum hóp sem hélt vel
saman en okkar grundvallar-
sjónarmið var varðveisla is-
lenskrar menningar. Menningar-
arfleiöin skipti okkur út af fyrir
sig meira máli en sósialisminn,
stéttabaráttan, viö vorum mest að
grauta i Sigurði Nordal og fornrit-
unum. Þetta er dálitiö kostulegt
vegna þess að mér virðist þeir
krakkar sem nú koma til liðs við
vinstrihreyfinguna hafa hugann
meira við hina alþjóðlegu hlið,
stéttabaráttuna og baráttu gegn
heimsvaldastefnunni. Nú, ef ég á
aö halda áfram að röfla i þessum
dúr, þá sat ég stundum á Þjóö-
skjalasafninu þegar ég var sextán,
sautján ára ásamt mér fimm sinn-
um eldri tóbakskörlum sem voru
aö rannsaka kirkjubækur eða
jarðabækur. Ég sökkti mér niður i
ættagrúsk sem þótti mjög skrýtiö
á þessum tima. Ég hef siöan reynt
aö fria mig af þessu og þaö hefur
gengið furðu vel!
— Tilheyröir róttækum hóp,
sagðirðu. „Namedropping” er svo
ágætt. Hverjir voru I þessum
hóp? „Auk min og Atla
man ég i
VÍSIR
skynja sjálfan
ráðherra!”
— Var það ekki hálfu erfiöara
vegna þess að þú varðst viðskipta-
ráðherra?
„Biddu við. Úr þvi að ég varð
ráðherra á annað borð þá vildi ég
sjálfur fara i viöskiptaráðuneytið.
Þar var ég I návigi við þau þjóð-
félagsöfl sem ég hafði td. barist
gegn á Þjóðviljanum. Ég varð lika
var við að kaupmönnum þótti
þessi aðstaða ákaflega undarleg.
Þau voru ansi kátleg viötölin sem
ég átti við kaupmenn fyrstu
mánuöina sem ég var viðskipta-
ráðherra, þeir voru mjög á varð-
bergi og álitu sýnilega að ég kynni
ekki að leggja saman og þvi siður
að draga frá!
Nú, ef úti það er farið þá tel ég
mig hafa sannað að ýmislegt af
þvi sem ég hélt fram meðan ég var
á Þjóðviljanum væri staðreynd,þá
sérstaklega að innflutnings-
verslunin er alltof dýr. Það liggur
fyrir,óvéfengjanlega”.
— Þjóðviljinn, mikið rétt.
„Já. Ég byrjaði á Þjóö
viljanum skömmu eftir
stúdentspróf en svo
af fullum kraftieftir að
ég kom frá Austur-
Þýskalandi. Náttúr—
lega var ég lang«
mest i pólitik,
skrifaði þing-
tfréttir, leiðara,
\um verkalýðs-
málogþess
kháttar en
, annars
geröi
\ég allt
I sem til
tféll. Ég
^held ég
thafi
Þjóðviljann en harðir flokks-
menn”.
— Var gaman á Þjóðviljanum?
„Já, það var mjög gaman. Gott
andrúmsloft. Einn kosturinn var
sá að á Þjóðviljanum urðu menn
að vinna mjög mikið sem ég álit
mjög hollt. Sérstaklega ef maður
lendir siðar i tveimur heldur en
einu ráðuneyti...
Jafnframt blaðamennskunni
kenndi ég talsvert sérstaklega til
að byrja með var i skólanum fyrir
hádegi en fór niður á blað eftir
hádegi. Hvað ég kenndi? Yfirleitt
hvaðeina sem skólastjórarnir
réttu mér. tslensku, eðlisfræði,
meira að segja skrift, svo landa-
fræði og bara dittinn og dattinn.
Mér þótti gaman að kenna. Það
var skemmtilegt að umgangast
krakkana og Sér i lagi þá óþægu.
Þegar ég byrjaði var ég litið eldri
en nemendurnir og þeir voru
ákveönir i að gera aldeilis ræki-
lega út af við mig!”
Hann brosir dálitið.
„Þetta var oft harðsnúinn slag-
ur. En ég kunni bara vel við
krakkana”.
— Nú ert þu orðinn ráðherra.
Hvernig gengur að samræma hug-
sjónirnar og baráttumálin við
praxísinn i ráöuneytinu?
„Jú, ég skil hvað þú átt við. Auö-
vitað er ráðherradómur að tals-
verðu levti pappirsverk. En — og
hann verður ákveðinn á svipinn —
„þetta er lika pólitik, þvi mega
menn ekki gleyma. Ef ráðherrar
hafa veriö lengi við völd eins og
ráöherrar Alþýðuflokksins sem
sátu i ein fimmtán ár minnir mig,
er vissulega hætta á að þeir
breytist i pappirstigrisdýr eða
möppudýr eöa hvað þaö nú heitir
og gleymi þvi að þeir eru kosnir
pólitiskri kosningu og baráttumál-
in skipti öllu máli. Hitt er lika
laukrétt aö það gengur oft sorg-
lega seint að koma hugsjónum sin-
um i framkvæmd og stundum
fylgja þessu dómadagsleiöindi.
Maöur verður oft mjög óþolin-
móöur”.
,,Þvi erum vid
andvigir...”
— Þitt pólitiska sælurlki,hvernig
er það?
löndin — bankar, framleiöslutæki,
frystihús, togarar, þetta er allt að
meira eða minna leyti i eigu rikis-
ins eða sveitarfélaga, samvinnu-
félaga og jafnvel verkalýðs-
hreyfingarinnar. Hins vegar
blómstrar hér milliliðastarfsemi
og þjónusta og þarf ekki að nefna
nema Flugleiðir, Eimskip... A
móti þessum veika einkakapital-
isma kemur svo að sjónarmið
hans eiga voldug áróðursvopn,
einkakapitalið ræður til dæmis
stærsta blaði landsins, Morgun-
blaðinu og þvi eru viðhorf neyslu-
hyggjunnar orðin mjög rikjandi
hér á landi, jafnvel hjá verka-
lýðshreyfingunni, sem er mjög
miður”.
Ad veiöa ekki lax
og spila ekki golf
— Ekki geturðu verið á kafi i
pólitik állan daginn. Attu þér ekki
einhver sérstök áhugamál?
Hann brosir breitt.
„Ég er á bóla.bólakafi i pólitik
allan daginn og öll kvöld! En ég
les dálitið en þó minna en ég vildi.
Nú er ég nýbúinn að lesaDóra lax
og Steina frá Hamri. Áttu við
hvort ég spili golf eða bridge eða
fari i lax?”
Hann brosir aftur.
„Ég hef aldrei rennt fyrir lax,
aldrei spilað golf og bridge kann
ég ekki. Það átti einu sinni að
kenna mér það, þegar ég var i
brúarvinnu i gamla daga, en ég
mun hafa sagt aldeilis kolvitlaust
svo ég var rekinn frá borðinu. Og
hef ekki snert á spilunum siðan...
Nú, þegar ég á fri reyni ég aö
vera heima hjá fjölskyldunni og
krökkunum en eftir þvi sem ég hef
meira að gera minnkar þaö gagn
sem ég get gert á heimilinu. Ég er
til aö mynda næstum alveg hættur
að vaska upp: krakkarnir segja
stundum aö ég sé að veröa jafn-
erfiður og þau...”
— Segðu mér eitt. Þin sósialisku
viðhorf i menntaskóla/hafa þau
staðist timans raun?
„Sjáöu til. Þaö er oft sagt að
Flokkurinn hafi færst til hægri.aö
hann sé orðinn likari Framsókn,
maður i Alþýðubandalaginu sagt.
En viö höldum áfram að ganga
meðan þörf er á, — erum ekki vit-
und þreytt! ”
Hliöarnar, bjart*
syni, skemmti'
legheit og
dapurleiki
— Eitt langar mig að vita. Eftir
að þú varðst ráöherra ertu kominn
á stóran bil.fluttur i góða ibúð i
virtu hverfi og svo framvegis.
Ertu farinn að samlagast þvi kerfi
sem þú segist vera að berjast
gegn?
Hann þegir andartak. Segir
siöan:
„Ég vona ekki. Ég held að
Hliöarnar spilli engum manni! Ég
geri mér hins vegar fulla grein
fyrir þvi að sú hætta er yfirvofandi
að flokkur dragi dám af umhverfi
sinu,glati sérkennum sinum og
missi þar með sjónar á grund-
vallaratriðum.
Einu langar mig að koma að.
Það er þetta svartagallsraus og
svartsýniskjaftæði sem veður uppi
i þjóðfélaginu. Sko, allt frá þvi ég
man eftir mér hafa menn látið eins
og hér sé allt á hvinandi kúpunni
ogstefnandi beina leið til helvitis!
Svona tal er að minu áliti stórhá-
skalegt og alls ekki sannleikanum
samkvæmt. Við höfum hér á Is-
landi öll skilyrði til að lifa góðu
lifi: við höfum óþrjótandi auðlind-
ir þar sem eru fallvötnin.við höf-
um tiltölulega gott félagsmála-
kerfi, sérstaklega hvað varöar
heilbrigðismál og við höfum nóga
atvinnu. Hér býr gott og umfram
allt duglegt fólk, mikið af vel
menntuðu ungu fólki er að koma til
starfa og þó verkefnin séu flókin
þá eigum viö aö vera bjartsýn! —
ekki láta hrakspárröfliö keyra
okkur niður. Ég man eftir þvi aö
einu sinni skrifaði Morgunblaðið
mikið um þaö hvað sildin væri
duttlungafull skepna, þess vegna
þyrftum viö álver! En þaö er verö-
mætasköpun fólksins i landinu
sem allt veltur á og sú verömæta-
sköpun er mikil og ltfskjörin
þokkaleg. Við eigum að vera
bjartsýn! En þaö er margt sem
þarf aö bæta”.
„Já — ég er ættaður af Vestur-
landi, úr Dölum, Borgarfiröi og af
Snæfellsnesi. Fæddist árið 1944 i
Borgarfiröinum og bjó þar og i
Dalasýslu þangað til ég varð
fjögurra ára. Þá fluttist ég til
Reykjavikur með foreldrum min-
um og svo aftur vestur þegar ég
var tiu ára. Foreldrar minir og
systkin bjuggu á Fellsströndinni
en sjálfur var ég tvo vetur viðloð-
andi hjá henni Steinunni á Breiöa-
bólsstað Þorgilsdóttur og Þóröi
Kristjánssyni. Jú, alveg rétt, þau
eru foreldrar Friðjóns Þóröarson-
ar. Ég var i skóla hjá Steinunni en
hún hafði verið einn vetur i
kvennaskólanum fyrir sunnan og
það dugöi henni tii að geta frætt
fólk æ siðan. Steinunn er ákaflega
fróðleikshús kona og mér fannst
mjög gott aö vera hjá henni/fyrir
nú utan hvað hún var góður kenn-
ari.
Þegar ég var þrettán ára fór ég
suöur i skóla en ég á sterkar rætur
fyrir vestan og þaö liöur ekki svo
ár að ég fari ekki þangað vestur aö
heilsa upp á ættingja mina og vini.
Bróöir minn er bóndi I Dölum, ég á
skyldmenni þar um allt og mér
þykir afskaplega vænt um þann
tima sem ég var þar sjálfur. Ég
komst i snertingu við landiö og
fólkið og ég lit á það sem mikla
gæfu að hafa kynnst þar ýmsum
fornum vinnuaöferðum: ég sló
með orfi og ljá, dró torf úr flagi,
tók mó og ég hlustaöi meira aö
ég var fyrir vestan, Isafold, Vörð
og þess háttar blöð. Þegar ég kom
suður lenti ég svo inni i mikilli
þjóðmálaumræöu sem endaði með
þvi að ég gekk i Æskulýösfylking-
una um 1960.
Jón Baldvin sagöi I viötali við
Visi um daginn að hann heföi gert.
Atla Heimi að sósialista i lands-
prófi. Aö visu tel ég að hlutirnir
gangi ekki svona fyrir sig en engu
aö siöur haföi góöur vinur minn
mikil pólitisk áhrif á mig. Hann
var mjög róttækur þegar vifi
kynntumst, ég var þá þrettán,
fjórtán ára, og viö töluðum mikið
saman um stjórnmál. Um þetta
leyti las ég Bréf til Láru i fyrsta.
skipti”.
— Hvaöa maöur var þetta?
„Atli Magnússon sem nú er
blaöamaöur á Timanum...”
Að grúskaí
ættfræöi meö
tóbakskörlum
Svo hnyklar Svavar brýnnar.
„Annars var þaö ekki nema eöli-
legt aö ég yröi sósialisti miöaö við
allar aöstæður. Þaö hefði veriö
órökrétt ef ég heföi lent annars
staðar. Hvaða aðstæður? Jú, ég
ólst upp um miöja öldina þegar
sem mest var aö gera og er af al-
þýöufólki kominn, kynntist kjör-
um þess og umhverfi ákaflega
vel. Það hefði veriö fráleitt, alger-
svipinn eftir Mariu Kristjáns-
dóttur, Júliusi Kristjánssyni,
cand. mag., Sveinbirni Rafnssyni
prófessor. Ólafi R. Einarssyni...
Þaö voru fjöldamargir aörir. A
þessum tima byrjaði lika
kunningsskapur minn viö menn
eins og Ólaf Ragnar Grimsson en
honum kynntist ég vel og varö
eftirmaður hans I forsetastóli mál-
fundafélagsins Framtiöarinnar.
Ég var reyndar utanskóla þegar
kosningar fóru fram og starfaði
viö aö bera út póst sem sumum
þótti vist ekki sæmandi svo viröu-
legu félagi sem Framtiðin var. Þvi
var það aö nokkrir sómakærir
latinugránar fóru af stað með
undirskriftarsöfnun þar sem þeir
reyndu meö afli fjöldans aö bola
mér bréfberanum frá. Þaö tókst
aö visu ekki.
MR já, mér þótti þaö ákaflega
forneskjuleg stofnun. „Mér er sagt
að hún hafi litið breyst...”
,,Sennilega er
ég hættulegur
maöur...”
Þú varst sem sagt oröinn harður
sósialisti á menntaskólaárun-
um...?
„Sumir hefðu sjálfsagt oröað
það svo”.
— Hvað fólst i þessum
sósialisma þinum?
Nú gerist Svavar Ihugull á
svipinn. Hann spennir greipar. .
„Ja... Ég var búinn að grauta
dálitið i marxisma, haföi lésiö það
litla sem til var á islensku i þeim
fræðum, las auðvitað Rétt og sat I
leshringjum allan timann sem ég
var i menntaskóla. Þaö sem hafði
kannski mest áhrif á mig var —■ ef
ég má nota svo hátiölegt oröalag
— hugsjónin um frelsi verkalýðs-
ins. Náttúrlega voru þessar hug-
sjónir að ýmsu leyti einföldun en
ég tel að enginn maöur geti lifað
án hugsjóna”.
Hann brosir.
„Þar af leiðándi er ég sennilega
hættulegur maður samkvæmt
skilgreiningu Jóns Baldvins sem
sagði i viðtalinu i VIsi að stjórn-
málamenn sem heföu hugsjónir
væru hættulegir og tók mig sér-
staklega sem dæmi. Mér dettur
ekki i hug aö neita þvi aö ég starfa
eftir vissum grundvallarhugsjón-
um og ég skil ekki hvernig stjórn-
málamaður fer að þvi að vera án
hugsjóna.ég skil það ekki!”
Svo veröur hann aftur alvarleg-
ur.
„Ef ég á að halda áfram þá var
baráttan gegn ameriska imperial-
ismanum mjög rlkur þáttur I min-
um pólitiska áhuga en á hinn bóg-
inn þurfti ég aldrei neitt uppgjör
við Sovétrikin og Stalin i huga
mér, eins og henti nú marga á
fyrri árum. Ég hafði ekki sveipaö
Sovétrikin eða Stalin neins konar
dýrðarljóma, leit á þessi fyrirbæri
eins og hver önnur sem þyrfti að
vega og meta”.
— Þú vilt sem sagt ekki gera
mikið úr marxismanum við mótun
þins sósialisma?
„Ja, marxisminn er dýrmætur
grundvöllur sérhverjum sem eitt-
hvaö hugsar um þjóðfélagið en ég
er ekki þannig gerður aö ég
frelsist endanlega við lestur ein-
hverrar bókar eða verði fyrir opin-
berun þegar ég hlusta á ræðuhöld.
Það varsem sagt áhugi á íslenskri
menningu og sögu og hugsjónin
um frelsi verkalýðsins sem voru
grundvöllurinn i minum
sósialisma”.
— Eftir stúdentspróf þá fórstu til
Austur-Þýskalands?
„Nei! Ég fór ekki til Austur-
Þýskalands fyrr en I nóvember
1967 og var þar fram á mitt ár 68.
Hugmyndin hafði veriö að stunda
þar háskólanám en þegar til kom
treysti ég mér ekki til þess. Mér
likaði ekki andrúmsloftið i Austur-
Þýskalandi og sú pólitik sem þar
var rekin. Um þetta leyti gekk
sem mest á I Tékkóslóvakiu og ég
fylgdist meö þvi af miklum áhuga
eins og reyndar allt ungt fólk i
Austur-Þýskalandi og auðvitaö af
mikilli samúð. Jafnframt fylgdist
ég svo með baráttu stúdenta i
Vestur-Berlin, en ég bjó i Austur-
Berlin og fór oft yfir tjaldið. Þar
i nóvember 1968 og tók ég sæti I
fyrstu miðstjórn þess”.
— Hvaö ætlaðirðu þér á þessum
árum? Varstu þá þegar ráöinn I aö
fara úti pólitik sjálfur?
Svavar dregur við sig svarið/
hugsar málið en segir svo:
„Ég held þvi nú fram að ég hafi
aldrei sest niður einn góðan veöur-
dag og sagt við sjálfan mig: Nú
ætla ég að fara úti pólitik. Þaö
geröist ekki þannig. Þetta gerðist
smám saman og ég haföi aldrei
hugsað mér neitt i þessu efni. Ég
lenti út i þessu, má segja, tók aö
mér ýmis verkefni fyrir
hreyfinguna.
— Já. Það er mjög algengt að
forystumenn Alþýðubandalagsins
tali svona. Þeir hafi bara lent úti
þessu án þess að hafa gert nokkuð
sjálfir til að stuöla að þvi aö kom-
ast áfram. Er þetta ekki bara yfir-
varp?
„Ég held aö i öllum flokkum séu
menn sem eru tilbúnir fil aö taka
aö sér þau verkefni sem flokkur-
inn eða hreyfingin felur þeim, en
ég vona að þessir menn séu fleiri i
okkarflokki en öörum. Flokksholl-
ir menn eiga erfitt með að vikjast
undan þeim verkefnum, burtséð
frá eigin frama. Ég dreg til dæmis
engá dul á að ég átti mjög erfitt
með að taka aö mér ráöherraem-
bætti i vinstri stjórninni 78/fyrst og
fremst vegna þess aö ég átti i
verulegum' erfiðleikum með að
aldrei skrifaö um iþróttakappleik
en að öðru leyti fór ég um allan
skalann, skrifaði lögreglufréttir,
þýddi myndasögur, teiknaöi siöur
og setti mig rækilega inn i ciceró
og punkta og tók meira aö segja
myndir. Ef ég man rétt var ég
vondur ljósmyndari...
Nú! — 1971 þegar Magnús
Kjartansson varö ráöherra og
hætti ritstjórn Þjóöviljans varð ég
ritstjóri. Það ár hættu einnig þeir
ivar H. Jónsson og siöar Sigurður
Guömundsson svo ég var einn sem
starfandi ritstjóri i eitt og hálft ár.
Siguröur veiktist illa og lést
skömmu siöar fyrir aldur fram,
hann var mjög mætur maður og
góöur félagi”.
— Er það ekki rétt sem sagt hef-
ur veriö aö þú hafir veriö sérlegur
skjólstæöingur Magnúsar
Kjartanssonar?
Svavar veröur hissa á svipinn en
brosir um leið.
„Þaö veit ég ekki. Ég get alls
ekki áttað mig á þvi hvprt ég hafi
veriö skjólstæöingur eins eöa ann-
ars. Hitt er svo annað mál aö ég
vann i félagi viö Magnús á Þjóð-
viljanum I mörg ár og það hefur
kannski haft sln áhrif. Það var
mikið áfall fyrir Þjóðviljann þegar
Magnús hætti en ég held þvi fram
aö þegar Þjóðviljinn átti sem
erfiðast uppdráttar hafi greinar
Magnúsar, Austragreinarnar o.fl.
beinlinis haldið blaðinu uppi. Þær
voru ástæöa þess að fleiri lásu
„Sæluriki? Paradis, þar sem
menn svifa um i einhverju nirvana
og þurfa ekki að hafa áhyggjur af
neinu? Það er ekki til og verður
aldrei til. Aö minnsta kosti vona
ég að manneskjan hafi alltaf eitt-
hvaö æöra og betra til að keppa að
en það sem hún hefur hverju
sinni. Hitter annaðað mörgu þarf
að breyta. Litum bara á um-
hverfið, veröldina I kringum
okkur. Vigbúnaður magnast,
hungriö i heiminum eykst og það
veröur sífellt flóknara fyrir litla
þjóð aö vera til. Verkefnin eru i
þessu landi. Grundvöllurinn er
auövitaö aö tryggja lýðræöi og
jafnrétti og með lýöræði á ég ekki
einungis við að krossa á fjögurra
ára fresti við A eða B eða D eöa G.
Það þarf lika að vernda lifskjörin
og til að þaö sé hægt þarf linnu-
lausa baráttu gegn fjármagnsöfl-
unum, alls staöar”.
— Fjármagnsöflunum? Er þetta
ekki bara frasi? Hvað áttu eigin-
lega við með þessu oröi?
„Ja, I þessari orðanotkun felst
náttúrlega viss einföldun, ég
viðurkenni það/en ég á við þau öfl i
þjóðfélaginu sem heimta óheft
frelsi fjármagnsins og gróða-
sóknarinnar gegn frelsi og lýörétt-
indum. Þvi erum við sósialistar
andvigir. Þaö er aö visu klárt aö
einkakapítalisminn á Islandi er
grútmáttlaus miðaö við nágranna-
Alþýöuflokknum og jafnvel thald-
inu. Ég held að þetta sé ekki rétt.
Eg segi aö þjóöfélagið hefur færst
til vinstri! Okkar flokkúr á nú
meiri möguleika á stuöningi fjöld-
ans en nokkru sinni fyrr, fólk kýs
kannski aðra flokka en hefur jafn-
framt augun opin fyrir okkar bar-
áttumálum. Þá ekki sist baráttu
okkar i þjóðfrelsismálinu. Svo ég
held að min viðhorf og þá Flokks-
ins, hafi hreint ekki færst til
hægri”.
— Herinn, heldurðu að hann fari
einhvern tima?
„Já, það er ég viss um”.
— Hvenær?
„Meinarðu hvort viö verðum þá
báðir dauöir?!”
— Segjum aö herinn fari. Hvaö
gerir Alþýðubandalagið þá?
Nú glottir Svavar. „Attu við að
það sé okkar eina baráttumál?”
— Það skal ég ekkert segja um
en þaö er margra álit aö hermálið
haldihinum óliku hópum innan Al-
þýðubandalagsins saman framar
ööru.
„Jújú, ég kannast við þaö. Það
er bara ekki rétt".
— Ég hef heyrt það haft eftir
einum forystumanni Alþýöu-
bandalagsins að auövitaö fari her-
inn aldrei, sem sé barasta ágætt
þvi á meöan hafi göngudeildin i
Alþýöubandalaginu eitthvað að
starfa.
Aftur glottir Svavar. „Ég trúi
þvi ekki aö þetta hafi forystu-
Harður á svip, Svavar.
— Eitt að lokum: er gaman aö
vera i pólitik?
„Þaö er gaman að vinna þau
verkefni sem maöur tekur aö sér,
annað ekki. Stundum finnst manni
hlutirnir hreyfast og stundum
finnst manni maöur gera gagn, þá
er vissulega gaman. Ég get nefnt
sem dæmi frumvörp um húsnæöis-
mál/um aðbúnað og hollustuhætti
á vinnustööum og svo fæðingaror-
lof. Það er mjög ánægjulegt að
taka þátt i þvi að koma slikum
málum fram.
Svo er önnur hlið á þessu sem er
samskiptin viö fólk. Maöur er
stöðugt i sambandi við alls konar
fólk, það hringir eða kemur
hvenær sólarhringsins sem er og
með aðskiljanlegustu vandamál.
Mér hefur aldrei verið faliö að aö-
stoða mann i gömludansaklúbb en
flest annaö hef ég verið beöinn
fyrir!”
A hinn bóginn eru vandamálin
stundum dapurleg. Það er þegar
maöur kemst I kynni viö fólk sem
hefur hrakist um kerfið meö erindi
sin, milli tiu ráðherra, dómstóla
og stofnana út og suður og hvergi
fengið nokkra leiöréttingu sinna
mála, fólk sem er orðið niður-
brotið og biturt”.
Þar með lýkur viðtalinu. Þegar
kemur útá götu man ég skyndilega
eftir pianóinu, ég gleymdi aö
spyrja hvort hann væri músikant.
—1J