Morgunblaðið - 24.12.2003, Page 10

Morgunblaðið - 24.12.2003, Page 10
FRÉTTIR 10 MIÐVIKUDAGUR 24. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ Stærsti veikleikinn í málinu erað menn eru að ganga útmeð peninga sem þeir áttuekki að fá að eiga,“ segir Kristinn H. Gunnarsson, þingmaður Framsóknarflokksins og varafor- maður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis, um fyrirhuguð kaup Kaup- þings Búnaðarbanka á Sparisjóði Reykjavíkur og nágrennis (SPRON). Kristinn sat í sömu nefnd þegar rætt var tilboð Búnaðarbankans í stofnfé SPRON í fyrrasumar, sem mætti mikilli andstöðu sparisjóðs- stjórnarinnar á þeim tíma. Í kjölfarið voru samþykkt heildarlög um fjár- málafyrirtæki í desember 2002. Áttu þau meðal annars að treysta yfirtökuvarnir sparisjóðanna. „Markmiðin voru fyrst og fremst þau að stofnfjáreigendur eignuðust ekki meira fé en þeim var raun ætlað í upphafi. Það hefur aldrei verið meiningin að stofnfjáreigendur væru í þessu hlutverki til að græða fé held- ur gætu ávaxtað sitt stofnfé en ekki meira,“ segir Kristinn. „Markmiðið var að verja þetta fyrirkomulag þannig að stofnfjáreigendur sneru sér ekki að því að hámarka arð sinn með því að selja stofnfé sem hlutafé og selja í því hlutafé aðgang að eigin fé umfram stofnfé. Stærsti veikleik- inn í þessu máli er að menn eru að auðgast umfram það sem til stóð eins og við horfum á þetta núna.“ Hjálmar Árnason, flokksbróðir Kristins, átti einnig sæti í efnahags- og viðskiptanefnd þegar málefni SPRON voru rædd og ný löggjöf undirbúin haustið 2002. „Ég stóð í þeirri góðu trú að hið upprunalega form sparisjóðanna hefði verið varið með þessu. Þess vegna kom þetta mér nokkuð á óvart.“ Kristinn segir að hann og Pétur Blöndal, formaður efnahags- og við- skiptanefndar, hafi ákveðið að láta nokkurn tíma líða áður en nefndin kæmi saman svo hægt væri að meta málið betur. Það ætti við þingmenn, aðila málsins og þá sem sparisjóðirn- ir þjóna. Þá væri hægt að fá yfirsýn yfir það til hvers þetta gæti leitt. Enn þörf fyrir sparisjóði Einar K. Guðfinnsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, segir áform Kaupþings Búnaðarbanka um að kaupa SPRON svipuð og voru uppi í fyrrasumar þegar Búnaðarbankinn gerði tilboð í stofnfé stofnfjáreig- enda. Tvennt sé frábrugðið í fljótu bragði séð. Annars vegar sé tilboð til stofnfjáreigenda nú heldur hærra og hins vegar hafi fyrirtækið Kaupþing komið inn í myndina. „Mér finnst að forsvarsmenn SPRON skuldi okkur, sem stóðum með þeim í baráttunni gegn ásælni Búnaðarbankans þá, skýringar á því hvers vegna þeir telji þetta þekkilegri yfirtöku núna,“ segir Einar. Spyr hann hvort tilboðið sé æskilegra nú þar sem Kaupþing sé komið inn eða hvort það sé vegna þess að meiri fjármunir buðust fyrir bréfin. „Ég vil í þessu sambandi undir- strika það, að þegar verið var að vinna að nýrri löggjöf um fjármála- stofnanir haustið 2002, þá kom mjög skýrt fram að eitt markmiðið með löggjöfinni væri að tryggja rekstur og rekstrarform sparisjóðanna. Það hefur ekkert breyst í þeim efnum. Ég tel ennþá þörf fyrir sparisjóði í land- inu og ég óttast mjög að þetta sem nú er að gerast með SPRON gæti orðið upphafið að endalokum sparisjóð- anna eins og við þekkjum þá,“ segir Einar. „Það er að minnsta kosti ljóst í mínum huga að með sölu SPRON til Kaupþings Búnaðarbanka hefur ver- ið tekin ákvörðun um það að fækka sparisjóðunum um einn, þ.e.a.s. að taka þann stærsta út úr sparisjóða- fjölskyldunni. Þetta er mikið högg fyrir sparisjóðasamstarfið sem erfitt er að sjá hvernig menn bregðast við.“ Sparisjóðirnir hafi gegnt veigamiklu hlutverki í þjónustu við einstaklinga og atvinnulíf á landsbyggðinni og með þessu sé verið að veikja þá þjón- ustu. Sparisjóðasamstarfið veikt Einar segir að breyting á stöðu stofnfjáreigenda, sem gerð var með samþykkt laga um fjármálafyrirtæki í desember 2002, hafi átt sér þann að- draganda að menn vildu tryggja að stofnfjáreigendur yrðu jafn settir fyrir og eftir hlutafélagavæðingu sparisjóða. Þetta komi fram í nefnd- aráliti sem meirihluti efnahags- og viðskiptanefndar skrifaði undir ásamt nefndarmönnum Samfylking- arinnar. Aðspurður hvort þá sé ekki ástæða til að Alþingi bregðist við fréttum af fyrirhuguðum kaupum á SPRON segist Einar fagna því að efnahags- og viðskiptanefnd komi saman til að fara yfir málefni sparisjóðanna. „Ég ætla ekki að slá neinu föstu. Það sem ég er einfaldlega að segja er það, að eitt af markmiðunum með lögunum var að treysta sparisjóðina sem einn kost í fjármálaþjónustu í landinu. Ég tel að þessi aðferð sé til þess fallin að veikja sparisjóðasamstarfið.“ Ögmundur Jónasson, þingmaður Vinstri-grænna, sat líka í efnahags- og viðskiptanefnd, þar sem fjallað var um viðskipti með stofnbréf. Hann segir viðbrögð viðskiptaráðherra undarleg í ljósi viðbragða hennar fyr- ir rúmu ári þegar Búnaðarbankinn gerði tilraun til að kaupa stofnfé SPRON. Í eðli sínu séu svipaðir hlut- ir að gerast nú. Kaupþing Búnaðar- banki muni eignast sparisjóðinn þótt látið sé líta út fyrir að hann muni vera rekinn sjálfstætt og stofnfjárfestar fá gott út úr viðskiptunum. Skilyrði fyrir sölu stofnfjár „Þá voru reistar girðingar sem áttu að sporna gegn yfirtöku bank- anna á sparisjóðnum. Og það var lög- fest að annað tveggja skilyrða yrði að vera fyrir hendi svo það mætti selja virkan stofnfjárhlut; að það væri gert til að stuðla að endurskipulagningu viðkomandi sparisjóðs eða það væri til að efla samvinnu sparisjóðanna í landinu. Hvorugt þessara skilyrða er fyrir hendi nú enda stendur til að fara framhjá lögunum með því að breyta SPRON í hlutafélag,“ segir Ögmund- ur. Hann segir að það hafi aldrei verið lagt upp með sparisjóðina í landinu þannig að stofnfjárfestar gætu fengið margfalt nafnvirði fyrir stofnfé sitt. „Þetta var aldrei hugsað sem sérstök gróðalind fyrir þá. Nú stendur til að þeir fái stofnfjárhluti á tæpu sexföldu gengi, sem er verulegur hagnaður. Auðvitað skilur maður að sumir þeirra vilji fá þessu framgengt þegar þeir sjá þessa peninga í því. En þeir knýja fram þróun sem ég held að innst inni vilji fæstir sjá,“ segir Ög- mundur. Honum finnst hálfóhugnan- legt að sjá hvernig forsvarsmenn stóru viðskiptabankanna gína nú yfir sparisjóðunum þegar þeir tjá sig um þetta mál. „Maður sér og heyrir að þeir eru komnir með vatn í munninn og eru þegar byrjaðir að höfða til stofnfjárfesta og lofa mönnum gulli og grænum skógum. Er þetta til góðs? Ég hef mjög miklar efasemdir um það,“ segir Ögmundur og þá á að reyna að sveigja þróunina inn í annan farveg. „Erum við ekki búin að sjá nóg af samþjöppun og fákeppni?“ Þvert á markmið laganna Jóhanna Sigurðardóttir, þingmað- ur Samfylkingarinnar og nefndar- maður í efnahags- og viðskiptanefnd, segist vera furðu lostin yfir þessum fréttum. „Þetta gengur þvert á mark- mið laganna frá 2001 um að treysta uppbyggingu sparisjóðanna í landinu og festa í sessi að ekki væri hægt að braska með stofnfjárhluta, sem greinilega er verið að gera núna. Þá var alveg ljóst að forstöðumenn t.d. SPRON gengu mjög hart fram í því að vilja ekki sameinast viðskipta- bönkunum. Það var alveg eitur í þeirra beinum. Það sama gilti um við- skiptaráðherra,“ segir hún. Núna heyrist hins vegar lítið frá ráðherran- um þótt ljóst sé að ef þetta gengur eftir muni það sennilega rætast, sem viðskiptaráðherra óttaðist áður, að svona yfirtökur eyðileggi sparisjóða- kerfið í landinu á einni nóttu. Jóhanna segir að þótt það kunni að vera löglegt að stofnfjáreigendur hagnist með þessum hætti sé það sið- ferðislega rangt. Það hafi aldrei verið tilgangur laganna. „Stofnfjáreigend- ur eiga ekkert tilkall til fjármuna sparisjóðanna umfram verðbættan stofnfjárhluta,“ segir hún. Í meðferð þingsins hafi stjórnarlið- ar í efnahags- og viðskiptanefnd beitt sér fyrir því að koma inn ákvæði sem átti að tryggja að áætlað verðmæti hlutafjár stofnfjáreigenda væri sama og endurmetið stofnfé fyrir hluta- félagavæðingu sparisjóða. „Þetta var til þess að tryggja stofnfjáreigend- urna. Ég varaði einmitt við því að þarna væri um að ræða afar mats- kennt og opið ákvæði. Það væri sett fram til að auka von stofnfjáreigenda um arð við breytingu á sparisjóði í hlutafélag, sem gengi gegn þeim grunngildum sem sparisjóðalöggjöf- in hefur byggst á,“ segir Jóhanna og þetta sé ein rót vandans sem nú blasi við. Óháðir aðilar meti hlutafé „Það sem mér finnst mjög sérstakt í þessu sem fram hefur komið núna er að þrír stjórnarmenn SPRON, sem hagsmuna hafa að gæta sjálfir og eiga væntanlega allir stofnfjárhlut, skuli vera fengnir til að leita leiða til að stofnfjáreigendur geti fengið hærra verð fyrir eign sína. Þegar málið var til meðferðar á Alþingi á haustdögum 2002 var einmitt sett inn ákvæði sem átti að tryggja að spari- sjóðsstjórnir gættu ekki hagsmuna stofnfjáreigenda umfram hagsmuni sjálfs eiginfjár sparisjóðsins. Það var lagt til að óháður aðili yrði fenginn til að meta ákvörðun um hlutafé en þarna eru þrír stjórnarmenn, sem hagsmuna eiga að gæta, látnir meta þetta. Ég tel afar óeðlilega að þessu staðið. Mér finnst allt þetta mál end- urspegla raunverulega þá græðgi sem er hér uppi í þjóðfélaginu og við höfum aftur og aftur orðið vitni að á þessu ári,“ segir Jóhanna. Hún telur að sparisjóðirnir muni leggjast af í landinu gangi þetta allt saman eftir og frekari samþjöppun og fákeppni verði á bankamarkaði. Vonbrigði með stjórn SPRON Hún segir stefnubreytingu stjórn- ar SPRON í málinu, miðað við þau sjónarmið sem voru uppi sumarið 2002, vera vonbrigði. „Þess vegna er maður dolfallinn yfir þessu. Og hvað orsakar raunverulega þessi umskipti sem orðið hafa hjá forstöðumönnum SPRON og líka viðskiptaráðherra? Þeir gengu mjög hart fram í því og við vorum öll í liði með þeim í því að verja sparisjóðina svo ekki væri hægt að braska með þetta stofnfé. Nú eru þeir algjörlega búnir að snúa við blaðinu. Ég tel að það þurfi raunveru- lega að rannsaka það hvað býr að baki þessum umskiptum sem þarna hafa orðið. Þessar dúsur um það að stofnfjáraðilarnir sjálfir geti hagnast gífurlega á þessu, hefur það eitthvað að segja í þessu máli?“ spyr Jóhanna. Hún minnir á að það hafa ekki allir getað orðið stofnfjáreigendur. Þetta sé lokaður klúbbur – handvalinn af stjórnum sparisjóðanna. Forsvarsmenn SPRON skulda þing- mönnum skýringar Rannsaka þarf hvað býr að baki umskiptum stjórnarinnar segir Jóhanna Sigurðardóttir Morgunblaðið/Brynjar Gauti FINNBOGI Friðfinns- son, verslunarmaður í Vestmannaeyjum, gjarnan nefndur Bogi í Eyjabúð, er látinn, 76 ára að aldri. Finnbogi fæddist í Vestmannaeyjum 3. apríl 1927. Hann lést á heimili sínu aðfaranótt 21. desembers síðastlið- ins. Foreldrar hans voru Friðfinnur Finns- son, kafari og verslun- armaður, og kona hans Ásta Sigurðardóttir húsmóðir. Bróðir Finn- boga var Jóhann Friðfinnsson, Jói á Hólnum, fyrrverandi verslunarmað- ur, bæjarstjóri og safnvörður. Finnbogi útskrifaðist úr Sam- vinnuskólanum 1947 og vann síðan við ýmis skrifstofu- og verslunar- störf þar til hann eignaðist versl- unina Eyjabúð árið 1965 og rak hann hana í 33 ár. Finnbogi var virkur félagi í Akóges og Oddfellowstúkunni Herjólfi og gegndi hann ýmsum trúnaðar- störfum. Einnig starf- aði hann í Landakirkju til fjölda ára, m.a. sem hringjari og félagi í kirkjukórnum. Þá var Finnbogi heiðursfélagi nr. 1 í Arsenalklúbbn- um á Íslandi. Finnbogi kvæntist eftirlifandi eiginkonu sinni, Kristjönu Þorfinnsdóttir frá Reykjavík, 21. ágúst 1948. Þau eignuðust fimm börn, Gunnar Haf- stein, Friðfinn, Ástu, Kristínu og Auði. Útför Finnboga fer fram í kyrr- þey að ósk hins látna. Andlát FINNBOGI FRIÐFINNSSON SKIPAÐUR hefur ver- ið skólameistari við Fjölbrautaskóla Snæ- fellinga. Guðbjörg Að- albergsdóttir fram- haldskólakennari var skipuð í embættið til fimm ára frá 1. janúar 2004. Guðbjörg hefur starfað við Fjölbrauta- skóla Suðurnesja frá árinu 1994 og hefur gegnt starfi áfanga- stjóra síðastliðin fimm ár. „Mér líst mjög vel á þetta, það ríkir mikil bjartsýni á meðal heimamanna og sam- staða um þetta. Og metnaður fyrir hönd nýja skólans. Þetta er mjög spennandi, það er verið að stefna að því að bjóða upp á fjölbreytt nám, þrátt fyrir smæðina, og til þess verður reynt að fara nýjar leiðir til að nýta upplýsinga- tæknina á nýjan hátt,“ segir Guðbjörg í sam- tali við Morgunblaðið. Átta umsóknir bár- ust um embættið, en auk Guðbjargar sóttu um Guðrún Alda Harð- ardóttir lektor, Hreinn Þorkelsson framhalds- skólakennari, Ragnar Bjarnason framhalds- skólakennari, Reynir Kristjánsson fram- leiðslustjóri, Sigrún Kr. Magnúsdóttir kennslustjóri, Sigurlín Sveinbjarn- ardóttir aðstoðarskólastjóri og Steinar Almarsson, sjálfstætt starf- andi. Fjölbrautaskóli Snæfellinga „Ríkir mikil bjartsýni á meðal heimamanna“ Guðbjörg Aðalbergsdóttir SKJÁR 1 hefur undanfarin ár sýnt beint frá guðsþjónustu í Grafarvogs- kirkju klukkan 18 á aðfangadag en svo verður ekki að þessu sinni. Helgi Hermannsson, dagskrárstjóri Skjás 1, segir að beina útsendingin frá Graf- arvogskirkju kosti um 700.000 krón- ur. Ekki hafi tekist að fá upp í kostnað að þessu sinni og því hafi verið ákveð- ið að sleppa útsendingunni núna. Rúnar Gunnarsson, dagskrárstjóri innlendrar dagskrárdeildar Sjón- varpsins, segir að dagskráin hjá RÚV verði með hefðbundnu sniði í dag. Bein útsending frá jólamessu verði í útvarpinu klukkan 18 og síðan verði send út upptaka frá Bessastaðakirkju í Sjónvarpinu klukkan 22. Að sögn Rúnars hefur komið til tals að vera með beinar útsendingar frá jólamessu í sjónvarpinu en mikil kirkjusókn sé klukkan sex á aðfanga- dag og ekki hafi verið talið rétt að fara í samkeppni við hana. Engin messa í beinni útsendingu

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.