Morgunblaðið - 06.02.2004, Side 39

Morgunblaðið - 06.02.2004, Side 39
MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. FEBRÚAR 2004 39 kveð þig með söknuði og þakklæti í huga. Hvíldu í friði, elsku amma mín, guð geymi þig. Ég veit þú fylgist með okkur og passar upp á okkur. Þín Vigdís. Ég var á leiðinni í vinnuna og hann pabbi var að keyra mig þegar Jens bróðir hans hringdi í hann og sagði honum að þú værir dáin. Þetta var roslega skrýtið að vita það, að þú værir farin. Það voru margar hugsanir sem komu upp í huga mér, allt sem við höfðum gert saman og ég lært af þér. Það svona fyrsta sem kemur upp í huga mér þegar ég fer til baka, það eru ein jólin sem ég, pabbi, mamma og Inga systir vorum hjá þér og Ámunda Ísfeld. Þetta var á að- fangadag, þetta er eitt af því fyrsta sem ég man eftir mér með þér. Ég var eitthvað um sjö ára gamall. Svo man ég eftir honum Felix, brúð- unni sem þú gafst mér sem Haddi frændi átti. Mér þótti svo vænt um hana, meira að segja á ég hana enn, hún er í kassa í dótinu mínu. Það er líka eitt sem ég man svo vel eftir, það er galdurinn sem þú gerðir með glasið og spilastokkinn, vá hvað það var flott. Ég var alveg steinhissa á þessu, þetta var einn af fyrstu göldrunum sem þú sýndir mér. Ég átti ekki til orð. Þú lést hreinlega spilin hoppa upp úr glas- inu og stóðst hinum megin í her- berginu, það eina sem kom upp í huga mér þá var; amma er göldr- ótt. Þú kenndir mér alveg helling af spilagöldrum, gafst mér heilan kassa af galdradóti, þú varst alltaf að kenna mér eitthvað nýtt af því tagi. Það má eiginlega segja að ég sé orðinn jafn klár og þú. Það er svo margt sem ég get tal- að um, veit varla hvort ég geti sagt þetta allt hérna. Svo var það hún gamla Stína sem þú sagðir okkur frá – ef við myndum ekki vera þæg þá mynd- um við fara niður til hennar, en við fórum aldrei niður til hennar sem betur fer, því ég og Inga vorum alltaf svo góð heima hjá þér. Svo einhvern tíma var pabbi hjá þér líka, þá opnaði pabbi hlerann niður í kjallara hjá þér og þá sá ég í fyrsta skipti niður og viti menn, þar var enginn, þá sá ég að gamla Stína var ekki til, ég meira að segja fór niður til að kíkja hvort hún væri örugglega ekki þarna. Svo varstu alltaf að segja okkur einhverjar sögur, það voru alltaf einhverjar nýjar og alltaf jafn skemmtilegar. Það er eiginlega ein sem er eftirminnilegust. Það er sagan af draumnum sem þig dreymdi einu sinni um mömmu þína og pabba, að þau hefðu verið jafn gömul og kirkjutröppurnar eru í Hallgrímskirkju og að þú myndir verða jafn gömul og þau til samans sem er 126 ára, mig minnir að tröppurnar séu það margar. Svo kenndirðu mér nokkrar vísur þeg- ar ég var yngri eins og fagur fiskur í sjó og fullt af öðrum. Ég man það líka vel þegar þú og Ámundi Ísfeld komuð til Vest- mannaeyja. Það gleymist aldrei. Ég gæti hripað endalaust hérna niður á blað en einhvers staðar verður maður að stoppa. Þú ert aftur á móti loksins búin að finna hvíldina þína, þú varst bú- in að vera veik svo lengi og núna ertu komin til Hadda frænda, afa Þorsteins, Ámunda Ísfeld, Stellu litlu og mömmu þinnar og pabba. Eins og við sögðum alltaf hvort við annað þegar við kvöddumst: Guð geymi þig, amma Sinna. Þinn Björgvin Hrafn. Ég var vakin upp með símtali um aðamma Sinna væri dáin. Mikið rosalega var það sárt að vita að þú værir farin frá okkur, en jafnframt gott að vita að loksins ertu búin að fá hvíldina þína. Það var svo erfitt að kveðja þig síðastliðinn föstudag vitandi það að ég fengi aldrei að faðma og kyssa þig aftur á mjúku kinnina þína. Það koma upp svo margar minningar þegar ég hugsa til baka, það er svo erfitt að setja þær niður á blað, því það verður ekkert eins án þín að rifja það upp. Ég man fyrst eftir ömmu þegar ég var þriggja ára og hún var að passa mig, ég var hágrenjandi og amma kom allt í einu og sagði: „Hver var að hlæja þegar ég kom inn, kannski það hafi verið kött- urinn?“ Ég hætti strax að gráta og fór að hlæja. Þú talaðir alltaf um þetta þegar þú varst að segja mér frá og hlóst jafn innilega. Manstu eftir því þegar þú sagðir mér sög- una af gömlu Stínu sem byggi í kjallaranum í húsinu þínu? Allir fengu að heyra um gömlu Stínu. Manstu eftir kjötsúpunni sem ég vildi ekki borða, en kláraði hana svo með bestu lyst þegar ég var orðin svöng? Manstu þegar ég og Bjöggi vorum í pössun hjá þér og Ámunda afa? Við Bjöggi horfðum á Tomma og Jenna í fjóra klukku- tíma, sjónvarpið var ekki mjög hátt stillt. Þegar við vorum búin að sitja í tvo tíma kom Bjöggi fram til að fá að drekka og þér brá svo að þú hoppaðir næstum hæð þína og sagðir við Bjögga: „Hvaðan komst þú, barn?“ Þá varstu búin að gleyma því að við værum inni í stofu því þú varst svo upptekin við að baka bollur fyrir bolludaginn. Þessa sögu sagðirðu mér oft og þú hlóst alltaf jafn mikið að henni. Manstu þegar ég var hjá þér og við elduðum saman, þú tókst alls konar góðgæti út úr ísskápnum hjá þér og settir þetta allt saman í pott og hrærðir. Ég spurði þig hvað við værum að elda. Þá sagðirðu að þetta væri „Rússsnússsnúsk“. Ég spurði: „Hvað er það?“ Þá sagðir þú: „Ég veit það ekki, bara svona „Rússsnússsnúsk“, það verður aldrei sama bragð aftur af þeirri uppskrift.“ Manstu þegar ég kom í Sund- höllina til þín, ég fékk alltaf frítt í sund, ég var orðin flugsynd sex ára gömul og oft fékk ég að vinna með þér og Siggu Þorláks. Dallaskvöldin á Vesturgötunni gleymast seint, þegar það var kom- ið saman alla fimmtudaga til að horfa á Dallas. Afi átti alltaf fyrst- ur pantaða spóluna úti á Olís. Manstu allar grillveislurnar hjá þér og afa á heimatilbúna grillinu úti í garði? Allar stundirnar sem þú sast og spilaðir við mig, öll bingókvöldin sem ég fékk að fara með þér og afa á. Manstu þegar ég og Vigdís feng- um að mála dekkið blátt og bjugg- um til litla fuglatjörn úti í garði hjá þér? Manstu þegar þeir voru að flytja húsið á Vesturgötu og við Vigdís fengum að vaka alla nóttina hjá þér? Haddi frændi kallaði mig alltaf Skottu. Ég gleymi því aldrei þegar jólasveinninn kom til mín á Hraun- teiginn með jólapakkana frá ykkur. Þarna var Haddi frændi á ferðinni og ég vissi það ekkert, en svo kom danskur jólasveinn með honum og ég vissi strax að þetta var Pétur bróðir þinn, því það talaði enginn jólasveinn á Íslandi dönsku. Manstu túnfiskbrauðtertuna henn- ar mömmu sem Hadda fannst best af því það var enginn laukur og þú sagðir alltaf: „En ég gerði alveg eins salat og mamma þín.“ Það var svo gaman þegar þú sagðir mér sögur af þér lítilli þegar þú bjóst í Húsinu á Eyrarbakka, þegar þú bjóst í Tryggvaskála, hvernig þið þvoðuð þvottinn við Ölfusá, sögurnar af þér og Ámunda Hjörleifssyni, fyrsta manninum þínum, Stellu dóttir þinni, af Hadda. Hvernig þú og afi kynnt- ust, af pabba og Jens litlum. Það var svo margt sem þú kenndir mér, þú kenndir mér að fara með Faðir vorið, þú kenndir mér allar morgunbænirnar, kvöld- bænirnar, þú kenndir mér að prjóna, þú kenndir mér löngu vit- leysu, þú kenndir mér dönsku og margt fleira. Manstu síðustu skötuveisluna þar sem við borðuðum saman? Manstu þegar við fluttum til Vest- mannaeyja og ég bjó hjá þér á meðan ég var að klára skólann, og þegar ég bjó hjá þér 9́3 í tvo mán- uði. Þú hringdir alltaf í mig á afmæl- isdaginn minn og sagðir „til ham- ingju með afmælið og veistu, Inga mín, að sólin skín inn um gluggann hjá mér núna, hún skín alltaf inn til mín 6. mars.“ Elsku amma, viltu senda mér sólargeisla inn um gluggann minn 6. mars, daginn sem ég verð þrí- tug? Þú varst svo glöð 16. jan. 9́5 þeg- ar pabbi hringdi í þig og tilkynnti þér að nú værir þú orðin langamma, og aftur þegar pabbi sagði þér frá því það væri kominn annar prins. Svo þegar Bjöggi varð pabbi var alveg sama gleðin. Svo eignaðist Vigdís strák og þegar ég spurði þig hvort þú myndir hvaða dag hann væri fæddur þá sagðirðu: „Já, ég man það, það var 6. sept. alveg eins og hann Guðmundur Þór, hálfbróðir þinn.“ Svo sagðirðu: „Svo eiga Steinunn hans Jens og Jökull bróðir þinn afmæli 1. sept., pabbi þinn og Guðmundur Hjálms eiga afmæli 8. sept., ég og Þor- steinn afi þinn eigum afmæli sama dag.“ Þetta fannst þér stórmerki- legt, svo hlóstu að þessu öllu sam- an. Núna eru mamma og pabbi þinn, Ámundi, Haddi, Stella litla, Þor- steinn afi, Pétur, Elsa, Ólafía, afi Ámundi Ísfeld og Sigríður búin að taka á móti þér. Núna færðu loks- ins að eyða tíma með fólkinu þínu sem kvaddi þig snemma. Skilaðu kveðju til þeirra allra frá mér. Viltu faðma Hadda frá Skottu. Elsku amma, láttu þér líða vel, ég kveð þig með söknuð í hjarta. Þín sonardóttir, Guðrún Ingibjörg. Elsku langamma Sinna. Kristur minn, ég kalla á þig, komdu að rúmi mínu, gjörðu svo vel og geymdu mig, Guð, í skjóli þínu. (Höf. ók.) Vertu Guð faðir, faðir minn, í frelsarans Jesú nafni, hönd þín leiði mig út og inn, svo allri synd ég hafni. Vaktu, minn Jesú, vaktu í mér, vaka láttu mig eins í þér, sálin vaki þá sofnar líf, sé hún ætíð í þinni hlíf. (Hallgr. Pét.) Elsku langamma, við eigum eftir að sakna þín mikið. Kær kveðja. Sighvatur Bjarki, Gabriel Brynjar, Nökkvi Baldur og Hlynur Freyr. Í dag kveðjum við Sinnu í hinsta sinn. Í æsku kallaði ég hana „Sinnu ömmu“ og henni þótti vænt um það, þótt hún væri ekki amma mín heldur mágkona pabba. Ég veit ekki hvers vegna ég fór að kalla hana Sinnu ömmu, kannski af því að hún var alltaf svo góð við mig, bakaði svo góðar kökur eða gaf mér svo skemmtilegar gjafir. Gjafir sem kallaðar eru sparidótið í dag og mamma hefur passað upp á og leyfir sonum mínum að leika sér með, ef þeir lofa að vera þægir. Sinna var skemmtileg kona, fé- lagslynd og gestrisin. Oft var kom- ið við á Vesturgötunni að lokinni bæjarferð í æsku minni. Jafnvel var kíkt við hjá henni í vinnunni í Sundhöllinni. En ferðunum til hennar fækkaði eftir að við elt- umst. Þó leit ég yfirleitt inn hjá henni fyrir jólin og móttökurnar voru alltaf góðar í bakhúsinu á Vesturgötunni, þar sem tíminn stóð í stað og lítið var um breytingar. Í huga mínum lifir minningin um hversu Sinna varð glöð þegar við heimsóttum hana úr sveitinni á átt- ræðisafmælinu með Þorstein okkar nokkurra vikna. Það var ef til vill ánægjulegasta gjöfin sem við gát- um gefið henni. Kærar minningar um Sinnu eru geymdar en ekki gleymdar. Hjálmur Þorsteinn. Í dag er Eugenia Nielsen (Sinna) fyrrverandi húsfreyja að Vestur- götu 16B Reykjavík lögð til hinstu hvíldar. Andlát hennar kom ekki á óvart þar sem hún hafði átt við veikindi að stríða um alllangan tíma. Fyrir um 45 árum kom ég fyrst á Vesturgötuna. Sinna, maður hennar Þorsteinn Hjálmsson sem lést langt um aldur fram og syn- irnir þrír voru þá þar til heimilis. Maður fann það að þarna var vin- um að mæta. Sinna var um margt sérstæð, hún var búin að reyna margt sem mörgum hefði orðið erf- itt komast yfir, en hún tók öllu mótlæti með slíkri skynsemi og andlegum styrk að aðdáunarvert var. Hennar helstu einkenni voru glaðværð og óvenjuleg frásagnar- gáfa, maður hlaut að hlusta með at- hygli þegar Sinna sagði frá liðnum atburðum, svo sem æsku sinni í Húsinu á Eyrarbakka þegar hún var lítil stúlka hjá foreldrum sínum þar, eins þegar hún var við nám í Kaupmannahöfn og svo allur henn- ar fróðleikur um liðna tíð. Eft- irtektarvert var að aldrei var hall- að á neinn, hennar húmor var ekki þannig. Hjá henni voru afmælisdagar vina og vandamanna alveg á hreinu, alltaf þegar við hjónin átt- um afmæli hringdi Sinna til að óska okkur til hamingju og ávallt var aldur okkar á hreinu sem gat orkað tvímælis eftir því sem árin færðust yfir okkur, að þessu var stundum hlegið. Fyrir nokkrum árum þegar Sinna var í heimsókn hjá okkur hjónunum fórum við í bíltúr með Sinnu og ákváðum að skoða Húsið á Eyrarbakka og fengum við leyfi hjá fólkinu sem bjó þá í Húsinu. Var Sinna þar á heimavelli bæði íbúum og okkur til ánægju þar sem hverju herbergi var lýst, hvar hver hafði sofið og hvar hver hlutur hafði verið. Meðal annars hvar skattholið með leynihólfinu hafði staðið, en það skatthol hafði hún fengið í arf og hafði ég oft skoðað það með athygli þar sem það stóð í stofunni hennar á Vesturgötunni. Þá fengum við að sjá hvar eggja- kofinn hans afa hennar hafði verið og kartöflugarðurinn ásamt mörgu sem ekki verður talið hér. Við hjónin og börn okkar kveðj- um góða vinkonu, með þökk fyrir tryggð og vináttu frá fyrstu kynn- um. Sonum hennar og fjölskyldum þeirra vottum við samúð okkar. Blessuð sé minning Eugeniu Nielsen. Af eilífðar ljósi bjarma ber, sem brautina þungu greiðir. Vort líf, sem svo stutt og stopult er, það stefnir á æðri leiðir. Og upphiminn fegrı́ en auga sér mót öllum oss faðminn breiðir. (Einar Ben.) Sigurður Helgason. „Komið sem fyrst aftur,“ voru síðustu orð Sinnu þegar við kvödd- um hana eftir heimsókn í Víðines. Ófáar voru heimsóknirnar til henn- ar á Vesturgötuna enda í leiðinni í bæjarferð. Aldrei var komið að tómum kofanum. Komin yfir átt- rætt var hún að baka og átti alltaf eitthvað með kaffinu, sló unga fólk- inu við með kunnáttu sinni í bakstri og matargerð að dönskum sið. Alltaf var hressandi að koma í heimsókn og hlusta á sögur frá gömlum dögum, þá kom þessi fíni danski húmor í gegn, mikið var hlegið þá. Og alltaf var sagt í lokin: „Komið sem fyrst aftur.“ Okkur er minnisstætt að aldrei talaði hún illa um nokkurn mann. Sinna var lífsglöð og jákvæð mann- eskja, sem kom vel í ljós eftir öll áföll hennar í lífinu. Hún var eikin sem bognaði ekki. Það var gott að eiga Sinnu fyrir vin, hún var þessi sterka og skapgóða manneskja sem gott var að koma til, maður fór betri heim eftir hennar fund. Hafi hún þökk fyrir allt og allt. Guð geymi hana. Kristín (Bedda) og Þráinn. Kynni mín af Eugeniu I. Nielsen hófust er hún bauð Byggðasafni Árnesinga skatthol forfeðra sinna til varðveislu sumarið 1993. Þá ný- lega hafði verið tekin ákvörðun um framtíð fæðingarstaðar hennar, Hússins á Eyrarbakka og þar skyldi starfsemi safnsins verða í framtíðinni, í hinu merka menning- arsetri Húsinu sem byggt var fyrir einokunarkaupmenn árið 1765. Skattholið kom í stássstofu Húss- ins sumarið 1995 og hefur þar sómt sér vel innan um ýmis önnur hús- gögn forfeðra hennar. Margt annað hefur Sinna gefið safninu sem fengur hefur verið að og sýnir að henni var annt um æskustöðvarn- ar. Með Sinnu hverfur í raun síðasti fulltrúi þeirrar merku fjölskyldu sem af mikilli samviskusemi vann við Lefolii-verslun á Eyrarbakka frá 1847 þegar Jakob Lefolii keypti hlut í Eyrarbakkaverslun og til 1919 þegar sonur hans Andreas Lefolii seldi sunnlenskum bændum verslunina. Lefolii-versluninni mætti e.t.v. líkja við Baug nú- tímans – svo mikil voru umsvifin. Faðir Sinnu, Jens D. Nielsen, var síðasti faktorinn og hafði tekið við af afa Sinnu, Peter Nielsen, en langafi Sinnu var Guðmundur Thorgrímsen sem af miklum skör- ungsskap byggði upp verslun Lef- olii á Eyrarbakka. Innan dyra Hússins störfuðu konurnar – hús- freyjan, dæturnar og vinnuhjú – og má segja að þar hafi ekki verið í kot vísað. Fengu fleiri að njóta, einkum í tónlist og því að þjóna á danska vísu. Varð Húsið á Eyr- arbakka brátt eitt þekktasta heim- ili landsins þar sem fjölskyldan gegndi forystuhlutverki, ekki bara í verslunarmálum heldur líka í menningarumsvifum af margvís- legu tagi sem gjarnan báru ein- kenni danskrar borgarmenningar. Í garði Hússins mátti stundum sjá heimafólk ásamt gestum drekka kaffi á góðviðrisdögum. Þótti slíkt nýstárlegt í upphafi 20. aldar. Og á einni myndinni má sjá grammófón sem sjálfsagt hefur ekki verið al- gengt þá. Myndir teknar af kaup- mannsfrúnni Oline Lefolii og Agnesi Lunn, danskri myndlistar- konu sem dvaldi á Eyrarbakka, gaf Eugenia I. Nielsen Byggðasafni Árnesinga árið 1955 og hafa þær oft birst í ritum og prenti enda eru þær einstæðar heimildir um sam- spil íslenskrar bændamenningar og danskrar verslunarmenningar á Eyrarbakka. Já, Sinna átti sína æsku á Bakk- anum, fyrst hjá foreldrum sínum og síðar í skjóli Guðmundu Nielsen móðursystur sinnar en til Reykja- víkur fluttu þau árið 1930. Eyr- arbakki var í æsku Sinnu mynd- arlegt þorp, höfuðstaður Suðurlands, með tæpum 1000 íbú- um sem höfðu framfæri sitt af sjó- mennsku, iðnaði og verslun. En eftir 1920 dregst verslun á Eyr- arbakka saman og margir sem lífs- viðurværi höfðu af verslun fluttu af staðnum. Sinna hefur veitt mér miklar upplýsingar um lífið í Húsinu þeg- ar hún var að alast þar upp. Og sögur þær sem hún sagði voru stórmerkar, þó þær fjalli ekki um stóra viðburði heldur lítil hversdagsleg atvik. Til dæmis um þá athöfn sem fram fór eftir að fugl flaug á símastaur og dó. Þá var fundinn til sérstakur pappa- kassi undan minningarkortum og fuglinn jarðsettur af afa Nielsen með mikilli viðhöfn í hólnum í garðinum nær kirkjunni. Þar var einnig grafin tíkin Herta sem hafði mannsvit. Hún hristi út teppið sitt á morgnana og tók út dallinn sinn. Var látin deyja úr elli. Og hversu afi Nielsen var góður búktalari. Leiksvæði hafði Sinna í löngu súð- arherbergi undir suðurhlið á ann- arri hæð – á þeim sama stað og nú í dag gefur að líta margvísleg leik- föng og spil frá fyrri tímum. Sinnu var minnisstæð dúkkan sú sem Guðmunda móðursystir hennar gaf henni, dúkkan hét Áslaug Svana Erla Germaní. Ég tel mig lánsaman að hafa kynnst Sinnu. Aðstandendum flyt ég samúðarkveðjur úr Húsinu á Eyrarbakka. Blessuð sé minning Eugeniu I. Nielsen. Lýður Pálsson.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.