Morgunblaðið - 18.04.2004, Page 49

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. APRÍL 2004 49
Nú eru aðeins fáeinir sólar-hringar þangað til sum-arið 2004 gengur form-lega í garð á Ísa köldu
landi. Það er eitt og annað sem hafa
ber í huga við þessi tímamót.
Kannski sérstaklega það, að þrátt
fyrir hið fagra nafn er engan veginn
öruggt að téður dagur verði sum-
ardagur. Það er sem sé ekki víst að
það verði sólar-
breyskja og heið-
ur himinn með
lognmollu og hi-
tamistri.
Auðvitað lík-
legra, og í raun
eðlilegra, að dagurinn beri keim af
vori. Hangi þurr, með hægum en
svölum andvara úr norðri, eftirvænt-
ingarfullu fuglatísti í móum og
fjörum, fjaðrafoki kringum hreið-
urgerð í greinaberum trjákrónum.
Töluverðar líkur benda þó til að
þennan dag verði hausthljóð í hryss-
ingsvindi af suðvestri, regn af nánast
láréttri gerð og skýjafar mikið og
misjafnlega grátt.
Þá er ótalinn einn möguleiki sem
margir eiga alltaf hálfvegis von á og
styðja þær væntingar rökum sem
sóttar eru í hinn alíslenska og ísi-
lagða brunn minninganna frá liðnum
fimmtudögum í seinni hluta apríl.
Það er að segja að þetta verði í raun-
inni vetrardagur. Snjóföl í sinunni, ís-
skæni á pollum. Skýjahraukur á Esj-
unni í samræmi við stinningskalda
norðanátt.
Sumardagurinn fyrsti er nefnilega
í raun hátíðisdagur hins alíslenska
veðurfars og þeirrar lýðræðishefðar
sem einkennir það.
Ein af rótföstum minningum mín-
um um sumardaginn fyrsta tengist
stuttum og ekki sérlega glæsilegum
ferli mínum innan skátahreyfing-
arinnar. Eftir að hafa mætt á ylf-
ingafundi í kjallaraherbergi í Hlíða-
skólanum um veturinn og tekið síðan
svokallað nýliðapróf og orðið alvöru
skáti í ljósbrúnni hermannaskyrtu,
stuttbuxum og með samlitan bát á
hausnum var það einn af hápunktum
þessara tíma að marsera í stórum
hópi félaga minna í skrúðgöngu úr
Hlíðunum og vestur í Háskólabíó,
þar sem fram átti að fara skemmti-
dagskrá. Ég hef væntanlega verið
um það bil tíu ára.
Það var blíðviðri framan af vikunni
og þegar við æfðum marseringuna á
skólalóðinni á lognkyrrum kvöld-
unum var augljóst að sumarið var á
næstu grösum. Hnígandi sólin logaði
í gluggunum og Akrafjall og Skarðs-
heiði fjólubláir draumar handan við
Klambratúnið. Flokksstjórar og stór-
menni eins og Stebbi skáti og Óli ylf-
ingur fóru mikinn á silfurlitar flautur
og þarna upplifði ég í fyrsta skipti
hve það að hafa á valdi sínu að geta
gert skýran greinarmun á hægri og
vinstri getur skipt sköpum í fram-
gangi manna. Á miðvikudagskvöldi
var allt fullkomið. Ekkert klikkaði,
ekkert gat farið úrskeiðis lengur.
Ég vaknaði snemma hinn mik-
ilvæga dag. Ég sá áhyggjusvip á for-
eldrum mínum og þegar talið barst
nánast undir eins að stingandi ull-
arfatnaði rauk ég út í glugga og þar
blasti ástæðan við: Það var kominn
vetur. Með veður hörð og stríð.
En nú var ég orðinn alvöruskáti í
hermannabúningi og staðráðinn í að
láta ekki bugast og verða að úlpu- og
ullarklæddu gjalti. Það var að vísu
rokið með skæri á síðar ullar-
nærbuxur og einhverjar fleiri ósýni-
legar vosbúðarráðstafanir gerðar, en
svo arkaði ég af stað með vel þjálf-
uðum en nokkuð samanbitnum flokki
berleggjaðra skáta áleiðis vestur,
lengstu leið sem ég hafði nokkurn
tíma farið fótgangandi.
Manni varð hugsað til landnem-
anna í Klettafjöllum Ameríku, til
Amundsens og Scotts og Peter
Freuchen sem einhverju sinni gróf
sig úr fönn með hægð. Stebbi skáti og
Óli ylfingur blésu í blístrurnar og
gangan mikla hófst.
Það má segja um þessa gönguferð
eins og margt annað, að hún var
verst fyrst og versnaði síðan stöðugt.
Ég hef reynt að gleyma þessu síðan.
Rámar í hrímaða norðurveggi á
blokkunum í Eskihlíðinni og að hafa
horft á ljósbrún skyrtubök félaga
minna hverfa mér sjónum í skafrenn-
ingi nærri Alaska, gróðrarstöðinni
við Miklatorg.
Ennfremur man ég vel hvað Birki-
melurinn leyndi hrikalega á sér. Í
beygjunni við sjoppuna og blóma-
söluskúrinn naut maður þess and-
artak að vera innst í beygjunni og
fékk skjól af hópnum, en svo tók dag-
leiðin langa við út eftir Birkimels-
heiðinni. Aldrei, fyrr og síðar, hef ég
kunnað jafn vel að meta anddyri Há-
skólabíós. Það er í minningunni ekki
ósvipað himnaríki Gullna hliðsins,
nema það er líka hægt að kaupa
popp.
Skemmtunin var ugglaust fín, ég
man ekki mikið eftir henni, en man
hvað það var gott að það var bjart í
salnum, svo maður sá hvort maður
var með popp milli blárra fingranna
eða ekki, því tilfinningin í fingurgóm-
unum var engin.
Hvernig sem viðrar á okkur núna á
fimmtudaginn skulum við hafa hug-
fast að þótt sumarið heilsi er ekki þar
með sagt að veturinn sé endilega að
kveðja. Í öðrum löndum eru víða
skörp skil milli árstíða. Þær ryðja
hver annarri frá með afgerandi
hætti. En á Íslandi eru allar árstíð-
irnar vinir. Hér ríkir lýðræðislegt
veðurfar.
Og enda þótt það sé ekki gallalaust
fyrirkomulag býður það að minnsta
kosti upp á takmarkalausa umræðu.
Sumardagurinn fyrsti
og lýðræði í veðurfari
HUGSAÐ
UPPHÁTT
Eftir Sveinbjörn
I. Baldvinsson