Pressan - 30.01.1992, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR PRESSAN 30. JANÚAR 1992
Á L I T
GATT og máldutningur
uianríkisráðherra
JÓHANNES GUNNARSSON, FORMAÐUR
NEYTENDASAMTAKANNA
| ,,Eg tel að þessi drög að GATT-samkomuIagi
I hafi ótvíræðan ávinning í för með sér fyrir ís-
i lenskan almenning. Bæði er að við náum fram
tollaívilnunum á mikilvægum útflutningsvör-
um okkar og eins er ég sannfærður um það, að sú litla rifa,
sem opnuð er hvað varðar innflutning á búvöru, muni leiða
til aukinnar hagkvæmni í íslenskum landbúnaði og þar með
verðlækkunar til neytenda. Hins vegar tel ég miður hve illa
stjórnvöld stóðu að kynningu á umræddum GATT-drögum og
það veitti landbúnaðarforystunni ákveðið svigrúm í þeim
áróðri, sem hún setti fram. Nú þegar Jón Baldvin reynir að
bæta hér úr verð ég að lýsa undrun minni á ummælum þeim,
sem ýmsir úr landbúnaðargeiranum hafa látið falla í hans
garð, og lýsa kannski best hversu lélegur málstaður þeirra er.“
4.4.
IJÓHANNES TORFASON, BÓNDI Á TORFALÆK
II í HÚNAVATNSSÝSLU
„Ég hef ekki setið fundi utanríkisráðherra þar
sem hann hefur kynnt GATT-tiIboðið og hann
hefur því ekki sannfært mig um ágæti þess fyr-
ir íslenskan landbúnað. Hins vegar skortir hlut-
lægt mat á öllum kostum þess og göllum fyrir íslenskt atvinnu-
líf. Sú mynd, sem fjölmiðlar hafa dregið upp af málflutningi ut-
anríkisráðherra og viðbrögðum við honum, hefur sannfært
mig um það, að þeir bregðast of oft skyldum sínum, að fræða
og upplýsa — um málefnalega umfjöllun. Ég gef enga ein-
kunn.“
PÁLL PÉTURSSON, ALÞINGISMAÐUR OG
BÓNDI
„Ég held að það sé mikilvægt fyrir Íslendinga
að vera aðilar að GATT-samkomuIaginu, en
það er ekki sama hvernig það lítur út. Það er
skylda okkar og fyrst og fremst skylda utanrík-
isráðherra 801)30 verði sem hagstæðast fyrir íslendinga. Til-
boð Dunkels er það ekki. Málflutningur utanríkisráðherra í
þessari siðustu lotu, bæði á bændafundunum og eftir þá, er
náttúrlega forkastanlegur. Það er eðlilegasti hlutur í heimi að
bændur leyfi sér að gagnrýna meðferð ráðherrans á málinu.
GUÐBERGUR BERGSSON
fékk nú í vikunni íslensku bókmenntaverðlaunin
fyrir skáldsöguna Svaninn. í viðtali við PRESSUNA
segist Guðbergur hafa verið eins og
vandræðaunglingur sem þó framdi engan
sérstakan glæp. Voru verðlaunin sáttargjörð
þjóðarinnar við Guðberg?
Rithöfundar
verða að
rækta djöfulinn
í sjálfum sér
rr
j BIRGIR RAFN JÓNSSON, FORMAÐUR FÉLAGS
S ÍSLENSKRA STÓRKAUPMANNA
í ,,Viðhorf mitt til GATT-samkomulagsdrag-
anna er mjög jákvætt. Félag á borð við Félag
iíslenskra stórkaupmanna er fylgjandi þeirri
Istefnumörkum, sem felst í drögunum, því hún
miðar að því að milliríkjaviðskipti séu frjáls og óhindruð. Svo
má minna á að Hagfræðistofnun Háskólans sýnir að frjáls
matvöruinnflutningur er fijótvirkasta leiðin til að auka ráð-
stöfunartekjur almennings. En það er fjöldamargt annað í
þessum samningi, sem máli skiptir. Fyrst og fremst eru
GATT-drögin þó stefnumótandi hvað varðar almenn lögmál í
verslun og viðskiptum. Það eru ótal tæknileg mál, sem eftir er
að ræða og útfæra. Þessi umræða er rétt að hefjast.“
4.4,
Alfred Dunkel, framkvæmdastjóri GATT (General Agreement on Trade and Tariffs),
lagdi fram tillögurad GATT-samningi hinn 21. desember, en verði þær samþykktarþarf
islenskur landbúnadur ad laga sig að nútimaaðstædum, bædi i framleidslu- og við-
skiptaháttum. Jón Baldvin Hannibalsson utanrikisrádherra hóf fundaherferð medal
bænda isiðustu viku til kynningar tillögunum. Mikill kurr var ilidi bænda og hofdu sum-
ir uppi gifuryrdi. Rádherra sagdi ad skipulögd rógsherferd væri i gangi gegn sér, kvad
myrkraöfl vinna gegn sér med stalinskum adferdum og sagdi þau skipuleggja málflutn-
ing bænda med þvi ad dreifa leynilegum „heimastiT'. Hann reyndist hafa birst i TJman-
— Gudbergur, manni íinnst
eins og þú sért enginn sér-
stakur uerdlaunamadur í edli
þínu.
„Nei. Eiginlega fær maður
bestu verðlaunin frá sjálfum
sér. En ef einhver vill verð-
launa mann er betra að taka
við verðlaununum en gera
það ekki. Það er mjög tilgerð-
arlegt að þiggja ekki verð-
laun."
— Þú sagöir í rœöu vid af-
hendinguna að sú rithöfund-
ur sem fengi verðlaun vildi
meiri verðlaun.
„Þetta var nú sagt til gam-
ans. En það er reyndar oft
þannig með listamenn að
þegar þeir byrja að fá verð-
laun heltekur þá einhvers
konar verðlaunaveiki og sú
veiki er mjög leiðinleg. Til
dæmis Miguel Angel Asturi-
as, sem sóttist mikið eftir
verðlaunum. Áður en hann
fékk Nóbelsverðlaunin var
hann mikið i Svíþjóð. Svo
fékk hann verðlaunin og þá
hætti hann að fara til Svíþjóð-
ar. En þá fór hann að leita að
öðrum verðlaunum, til dæm-
is á Spáni. Þegar þeir fundu
að hann vildi fá verðlaun fóru
þeir að stríða honum. Hann
er dæmi um mann sem varð
verðlaunasjúkur."
— Þú talaðir líka um plúg-
ur ú sviði frœða, bókmennta-
frœði, kvennafrœði og fjöl-
miölafrœði. Vinna þessi frœði
ógagn?
„Þetta eru nokkurs konar
kjaftafög og dálitlar plágur,
sérstaklega í háskólunum. I
gagnfræðaskóla voru þetta
kölluð kjaftafög, það voru
þau fög sem maður þurfti
ekki að leggja sig mikið fram
við. Ég veit hins vegar ekki
hvort þessi fræði vinna beint
ógagn. í þau fara menn og
konur sem hafa yfirleitt mjög
litla hæfileika og menn með
litla hæfileika geta ekki gert
mjög mikið ógagn. Þetta ger-
ir þessi fög afar leiðinleg.”
— Manni fannst eins og
iðkendur bókmennta- og
kvennafrœða hefðu einmitt
hlegiö hvað úkafast að þess-
um orðum þínum.
„Það eru mjög algeng við-
brögð, t.d. hjá konum. Þær
hlæja í kór, það eru eðlileg
viðbrögð þess sem er í minni-
máttaraðstöðu. Séu þær ekki
í kórnum verða þær reiðar.
Þær bregðast við eins og
mömmur sem annaðhvort
reiðast eða hlæja að krökk-
unum sínum. Svona er oft
einkenni hreyfinga sem eru á
lokastigi."
— Eru kvennafrœðin þú
komin að fótum fram?
„Svona hreyfingar koma
alltaf upp, þar sem er annars
vegar helvíti og hins vegar
guðdómur. í raun eru þær
beint framhald af kristin-
dómnum. Helvíti er karlmað-
ur, konan guðdómur. Vínið er
helvíti, bindindi guðdómur.
Ríkisrekstur er góður, kapít-
alisminn synd. Á endanum
kafna allar hreyfingar í orða-
leppum, allar hugsjónir enda
á því.“
— I vetur hefur mikið verið
talað um bókmenntafrœði og
hluti eins og stríðan lestur
eða lestur með eða gegn
texta.
„Þegar mikið tómlæti er
komið í fræðigrein, hvort
sem það er kvennafræði eða
sósíalismi, koma upp alls
konar frasar, innantómar
seíningar. í staðinn fyrir inni-
hald koma orðaleppar. Þá
temja nemendur sér að kafa
aldrei djúpt í neitt, heldur
læra þeir orðvaðal eins og
„intertextual" og eitthvað
þvíumlíkt, sem er svona
kjaftavaðall."
— Er þetta ekki mjög vont?
„Þetta er ákaflega leiðin-
legt. íslenskir rithöfundar eru
BÆTIFLÁKAR
FYRIR WESTAN
„Flugleiðir birtu auglýsingu
hér i blaðinu í fyrradag um
hagstæð fargjöld í ýmsar átt-
ir. Þar var m.a. þessi setning:
„Besta verðíð westur.“ Það
eru ekki mistök hjá Víkverja
að skrifa vestur í þessu tilviki
á þennan veg... Sé þetta staf-
setning Flugleiða má spyrja
hvað valdi? Dugar íslenzk
stafsetning ekki lengur?“
Víkverji Morgunblaðsins.
Einar Sigurðsson, blaðafull-
trúi Flugleiðá
„Þetta er fyrirsögn í auglýs-
ingu og er hugsuð sem kóm-
ísk útgáfa. Mönnun þótti
ástæða til að gera þetta til að
laða fram bros hjá fólki. í fyr-
irsögnum í auglýsingum leyfa
menn sér
meiri leik-
araskap en
ella. Vík-
verji getur
verið róleg-
ur því
það er
mjög mikill vilji og metn-
aður hjá starfsfólki hér
til að stuðla að góðri
málvitund fólks. í þessu
tilviki er þetta nánast
eins og skáldaleyfi."
ineistari
„Mér finnst þetta bara alveg
út í hött, þetta eru rug-
lummæli í einu orði sagt. Það
nafa orðið stórkostlegar
framfarir hjá bakarastéttinni
undanfarin ár,
mjög miklar,
bæði í
s a m -
bandi
v i ð
VONT
BRAUÐ
SÆTA-
„Það eru bakstursvör-
urnar sem ég ætla að
ræða hér. Þeim hefur
stórhrakað frá því fyrlr
nokkrum árum, að ég segi nú
ekki áratugum. Þetta er orðlð
meira og minna það sama
sem fæst í öllum bakaríum,
og afskaplega lítið til þess
vandað.“
Lesendabréf i DV, 24. janúar.
Sveinn Kristdórsson bakara-
brauð
og kök-
ur. Miðað
við það sem
tíðkast er-
lendis erum við
með langflestar
vðrutegundirnar. Ég held við
stöndum mjög vel að vígi
miðað við aðrar þjóðir.“
LÉLEG MARKVARSLA
„Það er ljóst að slök mark-
varsla er aðalhöfuðverkur
Þorbergs og annarra að-
standenda liðsins um þessar
mundir. Guðmundur Hrafn-
kelsson varði þrjú skot í fyrri
hálfleik í gær, og 11 alls. Þess
má geta að í fyrsta leiknum,
jafnteflinu gegn Egyptalandi í
fyrradag, varði Guðmundur
eitt skot allan fyrri hálfleik-
inn."
Mbl eftir leik islendinga og Súlgara á
Austurríkismótinu í handbolta.
Guðmundur Hrafnkelsson
landsliðsmarkvörður
„Markvarslan hefði
kannski mátt vera
betri, en ég tel nú
ekki að hún hafi
verið svona
slæm. Mér
finnst þarna
gert kannski
aðeins of mikið
úr þessu."
Á NÁMSKEIÐ
TIL AÐ SKILJA
LISTINA
„Enn glutraðist aðsóknin nið-
ur á neðsta þrep, enda skilst
mér að listfræðingar telji. að
sýningargestir þurfi að fara á
námskeið til að geta skilið
marga þá undramenn, sem
gista einna mest Kjarvals-
staði á síðustu tímum."
Guðmundur Guðmundarson fram-
kvæmdastjóri í Mbl.
Sigríður Guðnadóttir, safn-
vörður á Kjarvalsstöðum
„Fyrir það fyrsta vil ég taka
fram að aðsókn að Kjarvals-
stöðum hefur aukist
frekar en hitt.
Það sem
við erum
ð
rey na
a ' ð
g e r a
er að
h a 1 d a
u p p i
fjölbreyttu
ý n i n ga r-
haldi. Og þótt
fólki þyki einstaka sýning tor-
meltari en aðrar er það mark-
mið okkar að sýna breiddina
í íslenskri myndlist."
PRESSUMYND/SPESSI
svo litlausir og samfélagið er
svo litlaust. í litlu samfélagi
mega listamenn ekki vera lit-
iausir. Ef þeir hafa ekki helvíti
eða djöfulinn í sér verða þeir
að rækta hann gegn samfé-
laginu."
— Umfjöllunin um Svaninn
var dúlítið ú þann veg að nú
vœrir þú loks farinn að
vanda þig. Vandaðir þú þig
ekki úður?
„Fyrst og fremst held ég að
fólki finnist Svanurinn hefð-
bundinn. Sá sem segir að
maður vandi sig hefur venju-
lega einhvern samanburð.
Þegar eitthvað frumlegt er
gert er enginn samanburður,
hið frumlega er einstætt og
erfitt að meta. Þá heldur fólk
oft að verkið sé óvandað.
Fólk heldur líka að það sé
mjög erfitt að skrifa bækur
sem eru með söguþræði og
hefðbundnar. En það er
rangt. Það er mjög auðvelt."
— Er Svanurinn þú þœgi-
leg bók fyrir almennan
smekk?
„Ég held þetta stafi líka af
því að bókmenntafólk hafi
dálítið samviskubit gagnvart
mér og hafi ekki alveg vitað
hvernig það átti að taka mig
í sátt. Það er eins og ég hafi
verið vandræðaunglingur, en
hafi þó í rauninni ekki framið
neinn sérstakan glæp. Svo
finnur það þessa bók og túlk-
ar hana á afar einfaldan hátt.
Það skilur ekki að svanurinn
er mjög margbrotið tákn. Það
heldur að hann sé íslenskur
fjallasvanur."
— Ertu kannski nýr og
breyttur maður?
„Síðustu bókum mínum
var tekið þannig að ég villtist
á milli útgefenda og út af því
urðu dálítil leiðindi. Síðan fór
ég að skrifa fyrir sjálfan mig
og var ánægður með það. En
í raun er nauðsyn að gefa út.
Útgáfan er ögrun við það sem
maður heldur að sé fullkom-
ið. Þú veist hvernig einsemd-
in er; þegar maður er einn
heldur maður að hugmyndir
manns séu fullkomnar. Þegar
út kemur finnur maður að
það var misskilningur. Því er
nauðsynlegt að skrifa ekki
bara fyrir skúffuna. Þegar
einræði var aflétt í ríkjum
eins og Spáni og Sovétríkjun-
um héldu menn að allar
skúffur hlytu að vera fullar af
merku efni. Það var rangt. í
einræðisríkjum hafa menn
einmitt mikla þörf fyrir að
gefa út. Það var ekkert í skúff-
unni nema einhver drög ..