Pressan - 30.01.1992, Blaðsíða 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 30. JANÚAR 1992
PRESSAN
Útgefandi
Blað hf.
Ritstjóri
Gunnar Smári Egilsson.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Hverfisgötu 8-10, sími 62 13 13.
Faxnúmer: 62 70 19.
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn 621391, dreifing 621395 (601054),
tæknideild 620055, slúðurlína 621373.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði.
Verð í lausasölu 190 kr. eintakið.
Sljóleiki og leti
V I K A N
KJAFTASKOR VIKONNAR
Það er hún Þórey Helgadótt-
ir, bóndi á Tunguhálsi II í Lýt-
ingsstaðahreppi í Skagafirði. í
ræðu sinni á fundi um GATT í
Miðgarði í Skagafirði sagði
hún meðal annars um Jón
Baldvin Hannibalsson: „Þvf-
likur viðbjóður er það, sem
nú hefur hellt sér hér yfir okk-
ur. Hvað er þessi sullaveiki-
bandormssjúki hrægammur
að slefast hér norður í land til
að Ijúga og smjaðra? Það er
líklega ekki nóg að þetta kvik-
indi sé alltaf argandi og garg-
andi í tíma og ótíma i fjölmiðl-
um. Einhver besta frétt sem
komið hefur í útvarpinu var
lesin í fréttatíma á miðnætti
aðfaranótt gamlársdags. Það
var búið að hóta þessum hræ-
gammi lífláti.
Loksins kom að því. Við skul-
um átta okkur á því að þessi
Jón Baldvin er ekkert nema
útsendari Djöfuisins sem ætl-
ar sér að drepa okkur íslend-
inga og draga til Helvítis.“
HVER ER ÞESSI KONA?
„Ég las smávegis yfir honum
þarna. Ég tala nú yfirleitt tæpi-
tungulaust. Og mér fannst
hann alveg eiga þetta skilið,“
sagði Þórey í samtali við
PRESSUNA.
„Það má náttúrlega meta það
hverju hefði mátt sleppa, og
svona. En mér fannst hann
bara alveg eiga þetta skiiið af
okkur bændum. Hann hefur
verið mjög ósvífinn í garð okk-
ar alia sfna tfð, þessi maður.“
Sér hún eftir einhverju sem
hún sagði?
„Nei, ég sé ekkert eftir þvf,
það er langt frá því. En ég veit
að fólk er náttúrlega óskap-
lega hissa á að það skuli ein-
hver kerlingarræfill úti í sveit
þora að láta svona út úr sér.
Ég viðurkenni það að orð-
bragðið var dálítíð svakalegt.
En það hefur verið mitt að
láta hart mæta hörðu, ég er
ekki með neina linkind yfir-
leitt. Mér finnst að þessi mað-
ur þurfi að reka sig á.“
í PRESSUNNI í dag er fjallað enn frekar um Sam-
einaða verktaka og greiðslur fyrirtækisins á óeðlileg-
um gróða af verklegum framkvæmdum fyrir banda-
ríska herinn til hluthafa sinna. í frétt blaðsins kemur
fram hvað ríkisvernduð einokun íslenskra aðalverk-
taka á þessum framkvæmdum skilaði óheyrilegum
arði til eigenda fyrirtækisins. Sambærilegan gróða er
ekki hægt að finna í íslensku viðskiptalífi, — nema
þar sem ríkið hefur lagt sitt af mörkum til að búa til
aðstæður fyrir hann.
í raun er kannski bara til eitt sambærilegt tilfelli
um slíkan ofsagróða í skjóli ríkisverndaðrar einokun-
ar. Apótekarar hafa búið við slíkar aðstæður undan-
farna áratugi. Með því að hefta samkeppni og tak-
marka aðgang að auðlindinni hefur ríkið gefið þeim
nánast frjálsan aðgang að buddu landsmanna.
Munurinn á aðalverktökum og apótekurum er hins
vegar sá að aðaiverktakarnir sóttu sitt fé í vasa
bandaríska hersins. Fjárveitingavaldið í Bandaríkj-
unum leit á óhóflegar greiðslur fyrir verktakastarf-
semi sem gjald fyrir herstöðina, sambærilegt því sem
bandaríski herinn hefur greitt í öðrum löndum, til
dæmis á Filippseyjum. Munurinn á Filippseyjum og
Islandi er sá að á íslandi voru greiðslurnar faldar og
runnu að mestu í vasa einkaaðila í stað ríkissjóðs. Á
Islandi var stunduð einkavædd aronska.
Þrátt fyrir viss átök um veru hersins á Miðnesheiði
var sátt innan stjórnmálaflokkanna um þessa tilhög-
un. Fyrir utan muldur á hátíðarstundum hreyfði eng-
inn þeirra neinum mótmælum við henni. Sjálfstæðis-
flokkurinn fékk sitt í gegnum þá flokksmenn sína
sem voru eignaraðilar að Sameinuðum verktökum.
Framsókn fékk sitt í gegnum Regin og Sambandið.
A-flokkarnir virðast síðan hafa talið sig fá sitt í gegn-
um eignarhlut ríkisins. Þeir virðast einnig hafa talið
að þar sem félagar í verkalýðsfélögunum á Suður-
nesjum fengu vinnu hafi allt verið í lagi.
En þrátt fyrir sátt stjórnmálaflokkanna um þessa
tilhögun er hún í hæsta máta óeðlileg og óásættan-
leg. Það er ekki ásættanlegt að stjórnvöld skyldu
ekki strax afnema einokun aðalverktaka, og þess
fólkssem að þeim standa, á framkvæmdum fyrir her-
inn. Það er ekki ásættanlegt að stjórnvöld skyldu
ekki strax gefa út yfirlýsingu um að þau ætluðu í mál
við eigendurna til að reyna að fá skattalegum hunda-
kúnstum þeirra hnekkt. Það er ekki þolandi að
stjórnvöld skuli sífellt yppa öxlum í málum sem
þessu og segja að þetta hafi verið svona lengi.
Það ber einfaldlega vott um sljóleika og leti, sem
er óþolandi.
HVERS VEGNA
Má ekki gera gróða
Sameinaðra verktaka
og Regins upptækan?
ATLI GÍSLASON LÖGFRÆÐINGUR SVARAR
Þannig spyr Pressan. Lög-
um samkvæmt verður gróð-
inn ekki gerður upptækur í
skilningi þess orðs. Það breyt-
ir litlu þótt það sé haft á orði,
að skýra megi dýrar fram-
kvæmdir Islenskra aðalverk-
taka sf. og Sameinaðra verk-
taka hf. þannig fyrir banda-
rískum þingnefndum, að
með þeim sé einnig greitt
leigugjald fyrir aðstöðu her-
liðsins hér a' landi. Þótt ég sjái
ekkert friðhelgt við her-
mangsgróðann á ég ekki von
á öðru en að dómstólar telji
afleidd eignarréttindi vernd-
uð af 67. gr. stjórnarskrárinn-
ar.
Hitt er svo annað mál, að til
álita kemur að skattleggja
gróðann, þessar 900 milljón-
ir. Það gerist væntanlega að
mestu leyti ef úrskurði ríkis-
skattanefndar um heimild
Sameinaðra verktaka til út-
gáfu jöfnunarhlutabréfa
verður hnekkt. Við þessa út-
gáfu skilst mér að miðað hafi
verið við uppreiknaðan eign-
arhluta Sameinaðra verktaka
í íslenskum aðalverktökum
eins og hann var árið 1978.
Það telja ýmsir afar hæpið. Þá
er hugsanlegt að byggja
skattlagningu á ákvæði í
skattalögum um óvenjuleg
skipti í fjármálum sem er svo-
hljóðandi: ,,Ef skattaðilar
^emja um skipti sín í fjármál-
um á hátt sem er verulega
frábrugðinn því sem almennt
gerist í slíkum viðskiptum
skulu verðmæti, sem án
slíkra samninga hefðu runnið
til annars skattaðilans en

Frá aðalfundi Sameinaðra verktaka
Þá er það almennt óeðlilegt
að hlutafélög og hluthafar komist
upp með ráðstafanir sem hafa þann
tilgang einan að koma í
veg fyrir skattlagningu.
gera það ekki vegna samn-
ingsins, teljast honum til
tekna." Það má fullyrða að
ráðstafanir Sameinaðra verk-
taka hf. eru óvenjulegar. En
hvað er óvenjulegt í þessum
viðskiptum? Það er óvenju-
legt að heimila útgáfu jöfnun-
arhlutabréfa í hlutafélagi
með hliðsjón af eign þess í
sameignarfélagi sem er sjálf-
stæður skattaðili. Það er ef til
''að 'tihítl
vill venjulegt Míthafar
ákveði á hluthafafundum að
hlutabréf séu skráð á nafn-
verði þannig að þeir greiði
ekki eignarskatt af raunvirði
þeirra um áratugaskeið. Þetta
verður óvenjulegt þegar
sömu hluthafar nota umdeil-
anlega aðferð við útgáfu jöfn-
unarhlutabréfa til þess eins
að ekki verði lagður tekju-
skattur á gróðann þegar
greiða á hann út. Það er held-
ur óvenjulegt og frábrugðið
því sem ég þekki að jöfnunar-
hlutabréf stoppi jafn stutt hjá
hluthöfum og raun ber vitni,
að þeim sé skipt svo snarlega
út fyrir reiðufé. Vonandi tap-
ar ríkissjóður ekki stimpil-
gjaldinu af bréfunum í þessu
bráðlæti. Þá er það almennt
óeðlilegt að hlutafélag og
hluthafar komist upp með
ráðstafanir sem hafa þann til-
gang einan að koma í veg fyr-
ir skattlagningu, fyrst skatt-
lagningu eignarskatts hjá
hluthöfum en síðan tekju-
skatts. Fróðir menn segja mér
að málið sé í heild sinni veru-
lega frábrugðið því sem al-
mennt gerist í viðskiptum.
Eitthvað hlýtur að vera til í
því fyrst framkvæmdastjóri
Sameinaðra verktaka, Thor
Ó. Thors, talar um harmleik,
sem hann hafi nauðugur tek-
ið þátt í.
Dómstólar munu væntan-
lega dæma um réttmæti nið-
urstöðu ríkisskattanefndar
um viðmiðun við útgáfu jöfn-
unarhlutabréfa hjá Samein-
uðum verktökum hf., en sá
þáttur er aðeins einn af fleir-
um í fléttunni. Hugsanleg
skattlagning á greiðslum til
hluthafanna er sjálfstætt mál
og kemur samkvæmt skatta-
lögum sem slíkt til skoðunar
hjá skattstjórum við endur-
skoðun skattframtala hlut-
hafanna og álagningu árið
1993. Þá verður málið metið
í heild sinni.
Atli Gislason
ÞA H6FIAR EKfÆRr t'rtc/vsm
PRlALMAUÁíXAP é& Kfa í
KASÍCA
fcEST AO FAM Wfr '
BíNARs AfcflAfc