Pressan - 30.01.1992, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR PRESSAN 30. JANÚAR 1992
23
STJÓRNMÁL
STJÓRNMÁL
Ollu snúið á haus
Mikið hefur verið rætt og ritað um
fyrirhugað GATT-samkomulág að
undanförnu, fæst af því af viti. Raunar
hefur öllu verið snúið á haus í þessari
umræðu.
Andstæðingar samkomulagsins og
málaliðar þeirra hafa beitt lúalegum
áróðursbrögðum til að afla máli sínu
stuðnings. Þeir hafa kosið að endur-
taka lygina nógu oft í þeim ásetningi
að gera hana að sannleika. Þeir hafa
persónugert umræðuna með gífuryrt-
um árásum á utanríkisráðherra. Og
„Það er skömm að því
að svo virðist sem
meirihluti alþingis-
manna gangi erinda
fimm prósenta lands-
manna en virði að
vettugi hagsmuni níu-
tíu og fimm prósenta
þeir hafa beitt miskunnarlausum
hræðsluáróðri nú þegar á móti blæs í
efnahagsmálunum.
GATT-samkomulagið snýst ekki um
afkomu íslenskra bænda eða afdrif ís-
lensks landbúnaðar. Það snýst um að
neytendur hvar sem er eigi kost á
góðri og ódýrri vöru. Til að svo geti
orðið verða þeir að framleiða þessa
vöru sem best eru til þess fallnir.
Enginn íslendingur er svo skyni
skroppinn að halda að skilyrði til
landbúnaðar séu sérlega ákjósanleg á
íslandi enda eru íslenskar landbúnað-
arvörur hvorki ódýrar né sérstaklega
góðar. Væri ekki fyrir það heljartak
sem landbúnaðarmafían hefur á
stjórnvöldum ætti almenningur á ís-
landi kost á miklu betri og langtum
ódýrari landbúnaðarvörum en nú er
reyndin.
Það eru kjör neytenda sem eiga að
vera aðalatriðið í umræðunni en ekki
kjör framleiðenda. Neytendurnir eru
einfaldlega tuttugu sinnum fleiri en
framleiðendurnir. Það er skömm að
því að svo virðist sem meirihluti al-
• þingismanna gangi erinda fimm pró-
senta landsmanna en virði að vettugi
hagsmuni níutíu og fimm prósenta.
Verði GATT-samkomulagið að veru-
leika eru nokkrar líkur á því að inn-
flutningur hefjist með tímanum á
sumum hefðbundnum búvörum og
að sama skapi dragi úr innlendri bú-
vöruframleiðslu. Þetta verður því
miður ekki á næsta ári og ekki heldur
því þar næsta heldur hugsanlega þeg-
ar dregur að aldamótum. GATT-sam-
komulagið gengur nefnilega alltof
skammt og það gefur of mörg færi á
að fara í kringum þær skuldbindingar
sem í því eru.
Allar líkur eru því á að landbúnað-
urinn haldi áfram að sliga íslenskt
samfélag um fyrirsjáanlega framtíð
nema gagnger stefnubreyting verði
hjá stjórnvöldum. Það gerist hins veg-
ar ekki af sjálfu sér. Fyrst þarf róttæk-
ar breytingar á kosningafyrirkomu-
lagi sem tryggi að hagsmunir meiri-
hluta alþingis fari saman við hags-
muni meirihluta þjóðarinnar. Þá þarf
einnig að gera dágóðan skurk í stjórn-
kerfinu. Þegar Jón Baldvin taldi upp
þá aðila sem stæðu að skipulögðum
undirróðri gegn sér skildi hann einn
undan — landbúnaðarráðuneytið.
Höfundur er hagfræðingur hjá EFTA í
Genf.
Gegn röngu
ámæli
Fyrir skömmu hófst „fréttaskýr-
ing" í 19:19 í Stöð 2 á þessari spurn-
ingu: Er það virkilega að verða svo
að sósíalisminn eigi sitt síðasta at-
hvarf í íslenska Sjálfstæðisflokkn-
um? Var spurningin tilvitnun í for-
ystugrein í DV eftir Ellert B. Schram,
fyrrverandi þingmann Sjálfstæðis-
flokksins. Tilefni hennar var, að
þingflokkur sjálfstæðismanna ritaði
svarbréf til viðskipta- og iðnaðar-
ráðuneytisins og óskaði eftir við-
ræðum við Alþýðuflokkinn um
lagafrumvarp vegna frjálsrar verð-
lagningar á olíu og bensíni. Geir H.
Haarde, formaður þingflokks sjálf-
stæðismanna, gerði í Morgunblaðs-
grein skil á þessari afstöðu þing-
flokksins, eftir að hún hafði verið
sett í skuggalegt ljós í forystugrein-
um þriggja dagblaða, DV, Morg-
unblaðsins og Alþýðublaðsins. Allir
sem lásu grein þingflokksformanns-
ins gátu gert sér grein fyrir því, að
ástæðulaust væri að saka þingmenn
Sjálfstæðisflokksins um sósíaiisma í
þessu máli.
í tæpar átta mínútur velti Kristján
Már Unnarsson, fréttamaður á Stöð
2, því hins vegar fyrir sér í 19:19,
hvort þingmenn Sjálfstæðisflokks-
„...velti Kristján Már
Unnarsson, fréttamað-
ur á Stöð-2, því hins
vegar fyrir sér í 19:19,
hvort þingmenn Sjálf-
stœðisflokksins vœru
ekki þrátt fyrir allt
eins konar felu-sósíal-
istar. “
ins væru ekki þrátt fyrir allt eins
konar felu-sósíalistar. Sagði hann,
að á Alþingi hefðu menn séð annað
en að Sjálfstæðisflokkurinn væri
boðberi frelsis í viðskiptum. Frétta-
maðurinn sló fram þessari fullyrð-
ingu: „Þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins töluðu hvað harðast gegn GATT-
samningunum, sem einmitt fjalla
um aukið frelsi í viðskiptum með
landbúnaðarvörur ...“ Þessi full-
yrðing stenst alls ekki frekar en hin
um andstöðu þingflokksins við
frjálst olíu- og bensínverð.
Hinn 7. janúar fóru fram miklar
umræður utan dagskrár á Alþingi
um GATT. Þar töluðu fimm þing-
menn Sjálfstæðisflokksins fyrir utan
Halldór Blöndal landbúnaðarráð-
herra. Vildu þeir allir aðild íslands
að GATT, en töldu sjálfsagt að ítreka
og gæta íslenskra hagsmuna í við-
ræðunum. Einar K. Guðfinnsson,
þingmaður á Vestfjörðum, sagði
meðal annars að við ættum að taka
þátt í GATT-viðræðunum með opn-
um huga, djarfir og óhræddir, en við
ættum auðvitað að halda fram sér-
stöðu okkar. Árni M. Mathiesen,
þingmaður á Reykjanesi, sagði að
við ættum að líta samstarfið innan
GATT jákvæðum augum vegna mik-
ilvægis þess fyrir okkur og láta það
móta afstöðuna í landbúnaðarmál-
unum. Tómas Ingi Olrich, þingmað-
ur á Norðurlandi eystra, sagði að
meginsjónarmið okkar í viðræðum
um GATT og ekki síst um þátt land-
búnaðarins ætti að vera að vinna að
aukinni fríverslun í heiminum.
Kynnti Davíð Oddsson forsætisráð-
herra stefnu ríkisstjórnarinnar síð-
an hinn 10. janúaráþingi ogvarein-
hugur um hana í þingflokki sjálf-
stæðismanna. Þarer ekki lagst gegn
þátttöku GATT.
Einhverjir kunna að ætla, að fyrr-
nefnd „fréttaskýring" á Stöð 2 hafi
verið flutt áður en Geir H. Haarde
birti grein sína um viðhorf þing-
flokks sjálfstæðismanna til frjáls-
ræðis í olíuviðskiptum eða Davíð
Oddsson kynnti stefnu ríkisstjórnar-
innar og stjórnarflokkanna í GATT-
málinu. Svo er alls ekki, því að
„fréttaskýringin" birtist ekki í 19:19
fyrr en 21. janúar.
Margt í íslenskri fjölmiðlun er að-
finnsluvert. Þeir eru til dæmis ófáir,
sem hafa verið úthrópaðir á röngum
forsendum í PREISSUNNI eða for-
vera hennar. Fjölmiðlar sjálfir ráða
mestu um traust, sem er borið til
þeirra. Hið sama gildir um þing-
flokka. í stjórnmálum mega menn
vænta árása úr öllum áttum. Stjórn-
málamenn eru vinsæll skotspónn.
Það er hins vegar með öllu ástæðu-
laust fyrir þá frekar en aðra að sitja
þegjandi undir röngum áburði.
Höfundur er þingmaður Sjálfstæðis-
flokks.
FJÖLMIÐLAR
Fjölmiðlar eru ekki dómstólar
Alltaf annað slagið heyrir maður
mismunandi útgáfur af þeirri hug-
mynd að fjölmiðlar séu einskonar
dómstóll. Áð það jafngildi refsingu
ef fjölmiðill fjallar um misgjörðir
einhvers manns.
Þeirri sérkenniiegu delluhug-
mynd hefur líka verið haldið á loft
að það ætti að birta myndir af af-
brotamönnum í fjölmiðlum, — og þá
liklega samkvæmt úrskurði dóm-
ara. Mest hefur verið rætt um kyn-
ferðisafbrotamenn í þessu sam-
hengi. Til að tryggja framkvæmdina
yrði ríkið liklega að kaupa sér dag-
blað, því það hefur ekkert með að
gera hvað birtist í blöðum í einka-
eign. Nema það væri metið nógu
réttlátt að Ríkissjónvarpið birti
myndir af þessum mönnum á skján-
um.
Þessar vangaveltur um fjölmiðla
sem einhvers konar hluta refsikerf-
isins hafa meira að segja náð inn í
raðir blaðamanna. Sumir þeirra
hafa gælt við hugmyndir um að búa
til einhvers konar refsistiga. Fyrir
eitt afbrot fær hinn seki nafnið sitt
birt og fyrir næsta afbrot nafn og
mynd. I framhaldinu fara menn
sjálfsagt að velta fyrir sér í hvaða til-
fellum eigi að nota tveggja dálka
mynd og hvenær þriggja dálka
mynd. Forsíðumyndin væri síðan
notuð þegar um landráð eða fjölda-
morð væri að ræða.
Ég lít ekki á PRESSUNA sem dóm-
stól. Blaðamenn PREISSUNNAR sitja
ekki við tölvurnar og deila út refs-
ingum. Þegar þeirsegja hvað maður
heitir þá þýðir það ekki að þeir telji
hann glæpamann. Við erum ein-
faldlega að nefna mann til sögunn-
ar. Sama er að segja um myndbirt-
ingar. Myndirnar eru ekki refsingar
heldur myndir af persónum fréttar-
innar.
Þar sem nafnbirtingar í blöðum
eru eilífðarumræðuefni vil ég segja
frá vinnureglu PRESSUNNAR. Hún
er sú að við birtum öll nöfn og
myndir nema sérstakar aðstæður
réttlæti að sleppa því. Mér hefur
sýnst að flestir aðrir noti þá vinnu-
regluna að birta engin nöfn nema
sérstakar aðstæður réttlæti það.
Maður þarf ekki að skoða nema
eins til tveggja áratuga gömul blöð
til að sjá að þessi vinnuregla ann-
arra fjölmiðla er tiltölulega ný upp-
finning. Hún hefur getið af sér alls-
kyns skringilegheit, eins og um árið
þegar fyrrverandi blaðamaður með
lögfræðimenntun var tekinn fyrir
að smygla hassolíu til landsins. Þá
var sagt í fréttum að lögfræðingur á
fimmtugsaldri hefði verið handtek-
inn. Um það leyti sem fréttin kom út
fylltist miðbærinn af lögfræðingum
á fimmtugsaldri sem vildu endilega
sýna sig meðal fólks til að sanna að
þeir sætu ekki í gæsluvarðhaldi.
Gunnar Smári Egilsson
„Þjóð, sem
rökrœðir með
frásögnum af
skœldum hrútum,
er hún nefnir í
höfuð fólks, sem
henni er illa við,
hefur
nákvœmlega það
Alþingi sem hún
Jónas Kristjánsson ritstjórl.
Þá má broyta hanni i
vetnisverksmifiju
„Þessi samningur þýðir að
verksmiðjan er kolsprungin
áður en hún fer af stað.“
Þórhallur Gunnlaugsson
vatnsberí.
Draumastarfifi
„Ég elska það líka hvað eftir
mér er tekið.“
Claudla Schlffer
fyrlrsœta.
Svart réttlati
„Þessi gerð hafði ekkert með
litarhátt viðkomandi að gera,
heldur hóp manna sem áttu
að fá sína lexíu.“
Gyða Slgtúadótllr
Duus-húsalgandl.
Þýðir þafi grátt
gaman?
„Þetta er gamanmynd með
alvarlegri tónlist.“
Guðný Halldórsdóttir
kvikmyndaleikstjóri.
Sufiur-Ameríka í
hnotskurn
„Af þessum heimshluta
heyrast fáar fréttir á Islandi,
enda lífið þar að mestu ljúft
og of friðsamlegt til að teljast
fréttnæmt, ef frá eru taldar
róstur í Perú og
eiturlyfjaframleiðsla í
Kólumbíu."
Ingólfur Guðbrandsson
ferðaguð.
Klámrýnir
framtifiarinnar
„Er sjónvarpið að verða
svallgímald þar sem ofbeldi
og klám flýtur yfir bakka og æ
erfiðara verður að halda slíku
efni frá ungviðinu?“
Ólafur M. Jóhannesson
fjölmlðlarýnlr.
Nægjusemi
„Ég vil ekki meira, takk.“
Thor Ó. Thors
aðalverktaki.