Morgunblaðið - 28.04.2004, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MIÐVIKUDAGUR 28. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Við erum í góðum málum, það eru fleiri okkur líkir, Dóri minn.
Sálfræðilegir áhrifaþættir o.fl.
Áhrifavaldar
í brennidepli
Félag um lýðheilsustendur fyrir nám-skeiði um sálfræði-
lega áhrifaþætti heilbrigð-
is, heilsulæsi og ójafnræði
til heilsu, samanber yfir-
skrift þess sem síðar verð-
ur skoðuð nánar. Nám-
skeiðið er í samstarfi við
Endurmenntun HÍ og
haldið hjá Endurmenntun
HÍ á Dunhaga 7 dagana 4.
og 5. maí nk. og hefst kl.
8.30 á þriðjudeginum og
endar kl. 12.30 á miðviku-
deginum. Morgunblaðið
lagði nokkrar spurningar
fyrir Þórarin Sveinsson,
stjórnarmann í Félagi um
lýðheilsu.
– Hvað er Lýðheilsu-
félagið?
„Félag um lýðheilsu var
stofnað fyrir um 3 árum í kjölfar
vel heppnaðs námskeiðs um lýð-
heilsu. Námskeiðið sem nú er
haldið er einmitt með svipuðu
sniði og námskeiðið þá. Lýðheilsa
vísar til heilbrigðis og lífsgæða al-
mennings og er þýðing á því sem á
ensku er kallað „public health“.
Lýðheilsa sem fræðigrein fjallar
um það hvernig bæta megi heil-
brigði og auka lífsgæði almenn-
ings með heilsuvernd, heilsuefl-
ingu og ýmsum forvörnum gegn
sjúkdómum og skertum lífsgæð-
um. Að lýðheilsu koma margar
ólíkar fræðigreinar eins og heil-
brigðisfræði, líffræði, félagsfræði,
sálarfræði og stjórnmálafræði.
Lýðheilsa hefur sem sagt margar
hliðar eins og t.d. félagslegar,
stjórnmálalegar og menningar-
legar hliðar.“
– Hver er yfirskrift námskeiðs-
ins og hvað felur hún í sér?
„Yfirskrift námskeiðsins er
„Sálfélagslegir áhrifaþættir heil-
brigðis, heilsulæsi og ójafnræði til
heilsu“. Yfirskriftin felur margt í
sér. Í fyrsta lagi þá fjallar nám-
skeiðið um það hvernig félagsleg-
ar aðstæður og sálrænir álags-
þættir hafa áhrif á líðan okkar og
möguleika okkar til að lifa heil-
brigðu lífi. Þá verður einnig fjallað
um svokallað heilsulæsi. Heilsu-
læsi er það hversu vel meðvitaðir
og upplýstir einstaklingarnir eru
um eigið heilbrigði og um það
hvernig þeir geta haft áhrif á
heilsuna, t.d. með því að breyta
lífsháttum sínum og aðstæðum.
Dæmi um atriði sem hægt er að
hafa áhrif á og skipta heilsuna
máli eru hreyfing og mataræði. Þá
er einnig í námskeiðinu komið inn
á ójafnræði til heilsu sem þýðir að
einstaklingarnir eru misjafnlega í
stakk búnir til að efla heilsuna og
nýta sér þær leiðir og þjónustu
sem í boði eru til heilsueflingar.
Markmiðið er að tengja síðan alla
þessa þætti saman í námskeið-
inu.“
– Hvert er tilefni námskeiðsins?
„Tilefnið er nú fyrst og fremst
að vekja athygli á mikilvægi sál-
rænna og félagslegra áhrifaþátta
á heilbrigði og lífsgæði. Við viljum
koma lýðheilsu inn í umræðuna
ekki síst núna þegar
umræða um kostnað og
niðurskurð er áber-
andi. Við hjá Félagi um
lýðheilsu teljum mikil-
vægt að huga að námi í
lýðheilsufræðum á háskólastigi.
Munum við nýta okkur erlendu
fyrirlesarana á meðan þeir eru
hér og ætlum að ræða þessi mál
við forsvarsmenn nokkurra há-
skóla hér á landi samhliða nám-
skeiðinu.“
– Hvernig verður námskeiðið
sett upp?
„Námskeiðið byggist á innlend-
um og erlendum fyrirlesurum.
Fyrstan skal nefna Don Nutbeam
sem er yfirmaður heilbrigðisskól-
ans við Háskólann í Sydney í Ástr-
alíu og var yfirmaður lýðheilsu-
mála í breska heilbrigðisráðu-
neytinu á árunum 2000–2003 og
þar áður prófessor í lýðheilsu við
Háskólann í Sydney. Nutbeam
hefur stundað rannsóknir á
áhrifaþáttum heilbrigðis og skrif-
að mikilvægar fræðigreinar um
lýðheilsu. Hann hefur því geysi-
mikla þekkingu og reynslu af lýð-
heilsumálum og er auk þess kröft-
ugur og líflegur fyrirlesari. Hann
mun m.a. fjalla um heilsulæsi,
ójafnræði til heilsu og stefnumót-
un í lýðheilsumálum. Tarani
Chandola er einnig fyrirlesari á
námskeiðinu en hann er vísinda-
maður við University College í
London. Hann er heilbrigðis-
félagsfræðingur og fjallar m.a. um
hina viðurkenndu Whitehall-rann-
sókn sem hann hefur komið að og
hefur haft umtalsverð áhrif á
stefnumótun breskra stjórnvalda
um lýðheilsu og aðgerðir til að
draga úr ójafnræði til heilbrigðis.
Auk þess verða fjórir íslenskir
fyrirlesarar, þau Harpa Njáls
MA, sérfræðingur á Borgar-
fræðasetri HÍ, dr. Hólmfríður
Gunnarsdóttir, sérfræðingur hjá
Vinnueftirliti ríkisins, dr. Inga
Dóra Sigfúsdóttir, sérfræðingur
hjá Rannsóknum og greiningu, og
dr. Þorsteinn Gunnarsson, rektor
Háskólans á Akureyri. Harpa
fjallar um rannsóknir sínar á því
hvernig fátækt á Íslandi hefur
áhrif á heilsu barna.
Hólmfríður mun fjalla
um ójafnræði á milli
hópa m.t.t. heilsufars
og byggist þar á nýjum
rannsóknum sínum.
Inga Dóra fjallar um vímuefna-
neyslu unglinga og mikilvægi
rannsókna til að móta stefnu og
aðgerðir stjórnvalda á því sviði.
Þorsteinn talar um stefnumótun á
sviði lýðheilsu og nýtingu rann-
sókna í því tilliti.“
– Fyrir hverja er námskeiðið?
„Námskeiðið er ætlað fagfólki í
félags- og heilbrigðisþjónustu og
uppeldis- og kennslufræðum.“
Þórarinn Sveinsson

Þórarinn Sveinsson fæddist í
Mosfellssveit 3.8. 1957. Stúdent
frá ML, 1977. B.Sc. í líffræði frá
líffræðiskor HÍ, 1981. M.Sc. í líf-
eðlisfræði frá Manitoba-há-
skólanum, 1986. Ph.D. í lífeðlis-
fræði frá Manitoba-háskólanum,
1992. Starfað við HÍ síðan 1991,
fyrst sem stundakennari, síðan
lektor, 1993, og dósent síðan
1997 í lífeðlisfræði við sjúkra-
þjálfunarskor HÍ. Er og í stjórn
Félags um lýðheilsu. Maki er
Kristjana Gunnarsdóttir for-
stöðumaður. Börn: Sveinn 25 ára
og Edda Sólveig 9 ára.
…koma lýð-
heilsu inn í
umræðuna
ÞAÐ eru margar kynjaskepnur sem leynast í nátt-
úrunni ef vel er að gáð. Þennan tröllkarl er að finna
á Þingvöllum. Engum sögum fer af athöfnum hans í
lifandi lífi, en ljóst er a.m.k. að hann er orðinn að
steini og fylgist með mannlífi og dýralífi á Þingvöll-
um.
Orðinn að steini
VILJI Dana til að tryggja sér hafs-
botnsréttindi á Hatton-Rockall
svæðinu og ákvörðun um að leggja
tæplega 1.600 milljónir íslenskra
króna í rannsóknir á svæðinu til árs-
ins 2007, breyta engu um áform Ís-
lendinga um að gera tilkall til svæð-
isins, að mati Tómasar H. Heiðar,
þjóðréttarfræðings í utanríkisráðu-
neytinu.
„Þetta kemur í sjálfu sér ekki á
óvart. Um er að ræða mælingar
sama eðlis og þær sem hófust hér á
landi fyrir nokkrum árum,“ segir
Tómas. Hann segir að Íslendingar
hafi gert ráð fyrir um 700 milljónum
króna í rannsóknir á þeim þremur
svæðum sem Íslendingar gera tilkall
til, þ.e. á Reykjaneshrygg, Hatton-
Rockall-svæðinu og Síldarsmugunni.
Tómas segir að vinnunni miði vel og
að áætlað sé að ljúka henni árið 2006.
Skip Hafrannsóknastofnunar, Árni
Friðriksson, hefur m.a. stundað
mælingar í þessu skyni, en svæðið
sem er til rannsóknar samsvarar
þrettánföldu landsvæði Íslands.
Rannsóknirnar eru liður í undir-
búningi greinargerðar til land-
grunnsnefndar Sameinuðu þjóðanna
um mörk landgrunns Íslands utan
200 sjómílna. Hvað Hatton-Rockall
svæðið varðar hafa Bretar og Írar,
auk Íslands og Danmerkur, sem ger-
ir kröfu fyrir hönd Færeyja, gert til-
kall til svæðisins. Rannsóknirnar
miðast að því að staðsetja ytri mörk
landgrunnsins og mun Ísland færa
rök fyrir því að umrædd svæði séu
náttúrulegt framhald af landinu. Ís-
land hefur frest þar til í maí árið
2009 til að skila inn greinargerð, en
stefnt hefur verið að því að gera það
mun fyrr.
Búist er við því að Danir gerist að-
ilar að hafréttarsamningi Sameinuðu
þjóðanna á þessu ári og munu Danir
þá hafa tíu ár til að skila inn grein-
argerð, eða allt til ársins 2014.
Eftir að greinargerð hefur verið
lögð fram gerir landgrunnsnefnd
Sameinuðu þjóðanna tillögur um
mörk landgrunns viðkomandi ríkis
og skulu mörk landgrunnsins, sem
strandríki ákveður á grundvelli
þessara tillagna, vera endanleg og
bindandi.
Danir vilja tryggja sér hafsbotnsréttindi við Hatton-Rockall
Breytir engu um
áform Íslendinga