Morgunblaðið - 29.05.2004, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. MAÍ 2004 33
innanborðs, ók á sprengju sem palest-
ínskir skæruliðar höfðu komið fyrir. Það
sprakk í tætlur og féllu sex hermenn.
Daginn eftir gerðist það sama, á „Fíla-
delfí-öxlinum“: Bryndreki hlaðinn
sprengiefnum, sem var sendur til að
eyðileggja göng undir landamærunum,
varð fyrir palestínskri eldflaug og sprakk
í loft upp með fimm manna áhöfn.
Kraftur sprenginganna tveggja var
slíkur að líkamsleifar dreifðust yfir mörg
hundruð metra svæði. Fólk sá hermenn í
sjónvarpinu, skríðandi og síandi sandinn
með berum höndum, til að safna saman
líkamsleifum félaga sinna. Fjölmiðlarnir
fóru mikinn, með þrotlausu tali um „lík-
amsleifar“, blandað saman við myndskeið
frá jarðarförum, svo minnti helst á
hljómkviðu móðursýkislegrar nekrófílíu.
Tengslin milli höfnunar í kosningum
Likud og dauða hermannanna voru aug-
ljós. Það kom best í ljós þegar leikarinn
Shlomo Vishinsky kenndi félögum í Lik-
ud um dauða Liors, sonar síns, sem féll í
seinni sprengingunni.
Í fyrsta sinn sá ísraelskur almenningur
hina sönnu mynd frá Gaza: Ekki „hryðju-
verk“ eða „hryðjuverkamenn“ heldur
hefðbundinn skæruhernað, með þátttöku
allra íbúanna í andspyrnu gegn hernáms-
liðinu. Gaza dagsins í dag er Vesturbakki
morgundagsins.
Ísrael getur ekki unnið sigur í svona
átökum. Það má brytja niður Palest-
ínumenn og þurrka út heilu hverfin, eins
og nú er gert, en það er ekki hægt að
hafa sigur. Ísraelskur almenningur er
farinn að skilja það. Svonefndir „vinstri-
zíonistar“ virðast einnig vera að vakna af
fjögurra ára dái.
Ísrael mun láta Gaza af hendi á sama
hátt og „öryggissvæðið“ í Suður-Líbanon.
Þetta er svo líkt að því er meira að segja
lýst yfir í fyrirsögnum fjölmiðla.
Ef ég má leyfa mér, öðru sinni, að
koma með spádóm: Niðurtalningin að
endalokum á ferli Ariels Sharons er haf-
in.spildu milli Gaza og Egyptalands; sú
spilda kostar nær daglegar mannfórnir.
Viku eftir kosningar Likud riðu af tvö
þung högg. Brynvarið farartæki sem fór
inn í Gazaborg til að jafna við jörðu
byggingar, með mikið magn sprengiefna
za, þá hefði hann ekki tvínónað
eppt fjaðrafokinu, sett stranga
tlun og ekki breytt smáatriðum
ga fresti. Áætlun hans hefði
brotthvarf frá „Fíladelfí-
nokkur hundruð metra breiðri
ðurtalningin
h missti heiminn úr höndum sér með birtingu
anna. Hann hefði getað rekið alla goggunarröð-
lt frá varnarmálaráðherra til fangelsisstjóra. Það
hann auðvitað ekki. –
getur ekki unnið sigur í svona átökum. Það má
niður Palestínumenn og þurrka út heilu hverfin,
g nú er gert, en það er ekki hægt að hafa sigur. ‘
Reuters
ron, forsætisráðherra Ísraels, og George W. Bush Bandaríkjaforseti. Grein-
ur segir, að niðurtalningin að endalokum á ferli þeirra sé hafin.
Höfundur er ísraelskur rithöfundur og
fyrrverandi þingmaður, hefur í áratugi barist
fyrir friði og leiðir ísraelsku friðarhreyfinguna
Gush Shalom.
N
ú eru tæpir tveir
mánuðir síðan
Verslunarráð Ís-
lands, Kauphöll Ís-
lands og Samtök at-
vinnulífsins kynntu leiðbeiningar
um stjórnarhætti fyrirtækja. Við-
brögð forsvarsmanna og fyr-
irtækja hafa verið mjög góð sam-
kvæmt athugun Verslunarráðs.
Langflest skráðu fyrirtækin í
Kauphöll Íslands, sem jafnframt
eru aðilar að Verslunarráði, hafa
tekið þessar leiðbeiningar til
skoðunar með það að markmiði
að fylgja þeim eftir að hluta til
eða að öllu leyti. Það hefur skipt
miklu máli að nokkur öflug ís-
lensk fyrirtæki sem starfa í al-
þjóðlegu umhverfi hafa þegar tek-
ið upp mörg af þeim atriðum sem
nefnd eru í leiðbeiningunum.
Viðmiðin hækka
Útgáfa leiðbeininga um stjórn-
arhætti byggðist á nokkrum
grundvallarþáttum eins og undir-
nefndum stjórnar, óhæði stjórn-
armanna o.fl. Eðlilega mátti gera
ráð fyrir gagnrýnni umræðu um
einstakar greinar leiðbeininganna.
Þýðingarmest að mínu mati er þó
að margar stjórnir hafa tekið til
umræðu hlutverk sitt og stöðu
einstakra stjórnarmanna. Þetta
þýðir að leiðbeiningarnar eru
orðnar þáttur í bættu verklagi og
stjórnarmenningu hérlendis.
Þjóðfélagsleg umræða sem átt
hefur sér stað á síðustu tveimur
til þremur árum hefur verið
hvatning fyrir viðskiptalífið til að
ráðast í gerð leiðbeininga. Sú um-
ræða sem farið hefur fram um
stjórnarhætti fyrirtækja og út-
gáfa leiðbeininga um stjórn-
arhætti leiða smám saman til
þess að viðmiðin hækka. Fyrir
nokkrum árum hefði ekki þótt
ástæða til að upplýsa um það sér-
staklega að stjórnarmenn fyr-
irtækis væru einnig í öðrum
störfum fyrir sama fyrirtæki og
að laun stjórnenda væru ákveðin
milli stjórnarfunda svo eitthvað
sé nefnt. Nú þurfa upplýsingar af
þessu tagi að liggja fyrir og verk-
lag stjórna er orðið skýrara. Aug-
ljóst er að fyrirtækin sjálf og eig-
endur þeirra hafa mikilla
hagsmuna að gæta að þessi mál
séu í góðu horfi.
Stjórnarhættir opin-
berra fyrirtækja
Þrátt fyrir að sjónum hafi fyrst
og fremst verið beint að skráðum
félögum eiga leiðbeiningarnar
jafnframt við um óskráð félög og
opinber fyrirtæki. Geir H.
Haarde fjármálaráðherra hefur
tekið vel í þá málaleitan
Verslunarráðs að skoðað
verði hvernig leiðbeiningar
um stjórnarhætti geti ver-
ið hagnýttar í opinberum
fyrirtækjum. Nauðsynlegt
er að þau atriði sem nefnd
eru um bætta stjórn-
arhætti verði nýtt hjá hinu
opinbera. Stjórnir op-
inberra fyrirtækja verða
að skynja ábyrgð sína og
sinna af alúð hlutverki sínu
rétt eins og stjórnir einka-
fyrirtækja. Góðir stjórn-
arhættir opinberra fyrirtækja
geta einnig einfaldað hugsanlega
sölu á fyrirtækjunum.
Styrkur leiðbeininga umfram
lagasetningu liggur í því að tekið
er tillit til ólíkra aðstæðna fyr-
irtækja. Í sumum tilfellum falla
einstakir þættir leiðbeininganna
ekki að séraðstæðum fyrirtækja.
Fyrirtækin fylgja þannig leiðbein-
ingunum en útskýra síðan hvers
vegna þau fylgja ekki tilteknum
þáttum. Þannig er markaðurinn
vel upplýstur og eðlilegt svigrúm
gefið.
Enn á eftir að koma í ljós
hversu mörg fyrirtæki munu til-
einka sér leiðbeiningar um stjórn-
arhætti en upphafið lofar góðu.
Það skiptir miklu að fyrirtæki í
landinu sýni ábyrgð og fylgi leið-
beiningum um stjórnarhætti. Í
lok ársins 2005 ætti bróðurpartur
skráðra fyrirtækja að vera búinn
að taka upp leiðbeiningar um
stjórnarhætti og mörg minni fyr-
irtæki búin að skoða hvernig þær
geta best fallið að starfsemi
þeirra. Takist þetta hefur við-
skiptalífið sýnt ábyrgð og tekið
frumkvæði sem vert er að veita
athygli.
Nýir stjórn-
arhættir
fá meðbyr
Höfundur er framkvæmdastjóri
Verslunarráðs Íslands.
Eftir Þór
Sigfússon
’ Í lok ársins 2005 ættibróðurpartur skráðra fyr-
irtækja að vera búinn að
taka upp leiðbeiningar um
stjórnarhætti og mörg
minni fyrirtæki búin að
skoða hvernig þær geta
best fallið að starfsemi
þeirra. ‘
Morgunblaðið/Sverrir
Kauphöll Íslands. Langflest fyrirtæki, sem skráð eru í Kauphöll Íslands
og eru aðilar að Verslunarráðinu hafa tekið stjórnarleiðbeiningarnar til
skoðunar og nokkur öflugustu fyrirtækin hafa þegar tekið upp mörg at-
riði úr leiðbeiningunum.
verið frekar mild, Íslendingar hafi ekki
nýtt sér „þessar aðstæður til að setja
einhver skelfingarlög eins og gert var
víða annars staðar“, hins vegar end-
urspegli nýlegar breytingar á útlend-
ingalögunum „ástandið í heiminum og
þann ótta sem ríkir í garð útlendinga“,
eins og eftir henni er haft í Morg-
unblaðinu.
Ég hef um árabil verið félagi í Íslands-
deild Amnesty International og talið, að
hún vinni að því að bregðast við í því
skyni að stuðla að úrbótum, þegar vegið
er á ólögmætan hátt að rétti manna. Til
að ná árangri í því efni er nauðsynlegt,
að vandinn sé fyrst skilgreindur rétt og
síðan leggi menn sig fram um að leysa úr
honum. Ef hin nýja skýrsla Amnesty Int-
ernational og niðurstaða hennar um að
baráttan gegn hryðjuverkum ógni mann-
réttindum, sækir efni sitt til svipaðs mats
og hér hefur verið lýst á inntaki nýlegra
lagabreytinga á íslensku útlendingalög-
unum, þykir mér of langt seilst til að
gera stjórnvöld að sökudólgum.
Í skýrslu sinni telur Amnesty Int-
ernational, að mannréttindi hafi verið
brotin í 21 af 25 aðildarríkjum Evrópu-
sambandsins. Þau fjögur ríki, sem ekki
eru sökuð um þetta, eru: Danmörk, Hol-
land, Lúxemborg og Kýpur. Í þessu sam-
bandi er rétt að minna á, að við nýlegar
breytingar á útlendingalögunum var leit-
að fyrirmynda í dönskum lögum.
Ég tek undir þá skoðun með Amnesty
International, að um heim allan hafi
stjórnvöld hugað að nýjum lagaákvæðum
og öðrum aðgerðum til að bregðast við
hættunni af hryðjuverkum. Strax í októ-
ber 2001 samþykkti Bandaríkjaþing USA
Patriot lögin, sem veita víðtækari heim-
ildir en áður til að fylgjast með ein-
staklingum, án þess að um lögreglurann-
sókn vegna afbrots sé að ræða. Í
Bretlandi hafa einnig verið sett lög um
svipað efni. Markmiðið er að gera yf-
irvöldum betur kleift en ella að koma í
veg fyrir, að hryðjuverk verði unnin.
Á vettvangi Evrópusambandsins er
rætt um hryðjuverk á annan veg en áður,
eftir að ódæðið var unnið í Madríd 11.
mars síðastliðinn. Þar leggja menn á ráð-
in um sameiginlegar evrópskar aðgerðir
og tengjumst við Íslendingar þeim um-
ræðum vegna aðildar okkar að Schengen-
samkomulaginu um landamæralausa Evr-
ópu.
Í þessu efni er meðalhófið vandratað á
milli þeirrar ábyrgðar stjórnvalda að
tryggja öryggi borgaranna og jafnframt
mannréttindi þeirra. Amnesty Int-
ernational gegnir mikilvægu hlutverki,
sem óhlutdrægur aðili við miðlun upplýs-
inga á þessu sviði, enda megi treysta því,
að jafnan sé byggt á því, sem er satt og
rétt.
ndingalögin
Höfundur er dóms- og kirkjumálaráðherra.
’Ef hin nýja skýrsla Amn-esty International og nið-
urstaða hennar um að bar-
áttan gegn hryðjuverkum
ógni mannréttindum, sæk-
ir efni sitt til svipaðs mats
og hér hefur verið lýst á
inntaki nýlegra lagabreyt-
inga á íslensku útlend-
ingalögunum, þykir mér of
langt seilst til að gera
stjórnvöld að sökudólg-
um.‘
Reuters
dsins er rætt um hryðjuverk á