Morgunblaðið - 04.06.2004, Blaðsíða 25

DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 2004 25
Efnalaug og fataleiga
Garðabæjar
Garðatorgi 3 • 565 6680
www.fataleiga.is
ÚTSALA
á glæsilegum
samkvæmis
kjólum
Keyrum
Ísland
áfram!
Glæsilegir hópferðabílar
með öllum búnaði fyrir
minni og stærri hópa !
w w w . h o p f e r d i r . i s
Xylitol er notað í stað sykurs.
fyrir þá sem hugsa
um heilsuna
Fæst í heilsubúðum
www.xylitol.is
Hollt
Í bakstur og
matargerð
Verndar tennur
Verndar gegn
beinþynningu
Xylitol
1 4 4 4
w w w. g u l a l i n a n . i s
Einkennin hjá þeim sem eru með of-næmi fyrir frjókornum birkis, grasaeða súru eru þegar farin að geravart við sig en mikið af birkifrjói er
farið að fjúka um landið um þessar mundir.
Ofnæmi fyrir grasfrjói er þó algengara en
birkiofnæmi hér á landi en grasfrjóið er venju-
lega í hámarki seinni hluta júlímánaðar og í
ágúst. Þeir sem eru með ofnæmi fyrir grasi eru
þó strax farnir að finna fyrir einkennum og má
kenna góðu tíðarfari um það, að sögn Davíðs
Gíslasonar læknis, sérfræðings í ofnæm-
issjúkdómum. Því um leið og byrjað er að slá
grasið finna þeir sem hafa ofnæmi fyrir gras-
frjói fyrir einkennum, vegna uppgufunar úr
heyinu.
Ferðalög og frjómagn í lofti
Tímabil birkifrjókornanna er venjulega frá
20. maí og fram í byrjun júní en grasfrjó eru í
lofti frá því í júní en eru í hámarki seinni hluta
júlí og í ágúst. Davíð segir mjög mikilvægt að
huga að frjómagni í lofti þegar þeir sem þjást af
ofnæmi skipuleggja sumarleyfið. „Það er aldrei
nóg brýnt fyrir fólki að það er óskynsamlegt
fyrir fólk með gróðurofnæmi að fara til útlanda
á vorin, því utan Íslands eru einkennin yfirleitt
mánuði fyrr á ferðinni. Margir spilla því fyrir
sér sumarfríinu með því að fara út að vori og
koma svo heim þegar grastímabilið er að hefjast
hér á landi. Fyrir þá sem hyggja á utanlands-
ferðir eitthvað suður á bóginn er því langskyn-
samlegast að fara seinni hluta sumars í frí, til
dæmis í ágúst eða seinni hluta júlí.“
Frjóspá eins og veðurspá
Að sögn dr. Margrétar Hallsdóttur hjá Nátt-
úrufræðistofnun hefur birkifrjó í lofti mælst
samfellt frá 14. maí og tók nokkurt stökk 23.
maí. Í fyrra var birkið um viku fyrr á ferðinni og
var það metár hvað magn varðar. Eitt og eitt
grasfrjó er farið að mælast í lofti núna en Mar-
grét segist búast við að þau fari að mælast
fyrstu viku júní, þar sem háliðagras er sums
staðar þegar „skriðið“, þ.e. blómöx eru komin.
Margrét hefur haft umsjón með mælingum á
frjókornamagni í lofti hér á landi frá árinu 1988,
þegar þær hófust. Tölur hafa verið birtar eftir á,
a.m.k. síðustu ár, bæði í textavarpi og á Netinu.
Hér á landi hefur hins vegar ekki verið gerð
frjókornaspá eins og víða erlendis, þar sem fólk
er varað við miklu frjómagni á ákveðnum svæð-
um o.s.frv. Margrét segir að slíkt hafi verið rætt
hér á landi og sé mögulegt, ef til komi samstarf
Náttúrufræðistofnunar og Veðurstofunnar þar
sem frjóspá byggist á veðurspá. Gögn frá frjó-
kornamælingum í 16 ár eru einnig fyrirliggjandi
hjá Veðurstofunni.
Stór gleraugu gera gagn
Þeir sem hafa gróðurofnæmi geta linað þján-
ingarnar með því að taka ofnæmistöflur, nefúða
og augndropa á frjókornatímabilinu, að sögn
læknisins. „Ofnæmistöflurnar eru grunn-
meðferðin því þær virka alls staðar í lík-
amanum, bæði á nef og augu og kláða í gómi og
nefi. Yfir hágróðurtímann þarf fólk yfirleitt líka
að taka bólgueyðandi úða í nefið og augndropa.
Það gildir um nefúða og töflur að það þarf að
taka að staðaldri. Augndropana má nota eftir
þörfum,“ segir Davíð.
Hann segir að frjókornaofnæmi og linsur fari
þó illa saman. „Linsur auka á viðkvæmni í slím-
húðinni en gleraugun verja frekar augun. Stór
gleraugu gera sitt gagn.“ Læknirinn bendir
fólki sem þjáist af gróðurofnæmi á að taka lyf að
staðaldri en bíða ekki eftir einkennum, t.d. í úti-
legu um verslunarmannahelgi þegar grasfrjó er
í hámarki.
Davíð segir að ekki hafi orðið nein bylting í
meðferð við ofnæmi á allra síðustu árum. „En
virkni og sérhæfni ofnæmistaflnanna hefur auk-
ist og þær eru því mun betri en eldri lyf, sér-
staklega hvað varðar aukaverkanir eins og
svefnhöfgi sem á að vera úr sögunni með þeim.“
Á Norðurlöndunum tíðkast að fólk með birki-
ofnæmi fái eina sprautu áður en birkifrjókorna-
tímabilið hefst. Það eru bólgueyðandi sterar
með langtímaverkun í 3–6 vikur. Ein sprauta
verndar því fólk gegn óþægindunum yfir allt
birkitímabilið. „Hér á landi þyrfti fólk að fá
a.m.k. tvær ef ekki þrjár sprautur og það teljum
við ekki henta. Sérstaklega ekki ungu fólki sem
þyrfti þá að vera undir áhrifum stera í langan
tíma,“ segir Davíð.
Ofnæmishraðlestin nær til Íslands
Tíðni ofnæmis hefur farið vaxandi í yngri ald-
ursflokkum hér á landi. En hjá þeim sem komn-
ir eru á miðjan aldur er minna um ofnæmi hér á
landi en í nágrannalöndunum. „Þar vegur birki
mjög þungt. Um 15% fólks í Skandinavíu er
með ofnæmi fyrir birki en ekki nema 3% hér á
landi. Annað ofnæmi meðal fullorðinna Íslend-
inga er líka minna en meðal fullorðinna í ná-
grannalöndunum. En þetta forskot Íslendinga
er horfið hjá börnunum, hjá þeim er nú jafn-
mikið um ofnæmi hér og í nágrannalöndunum.“
Davíð segir að ofnæmishraðlestin svokallaða
hafi sem sagt náð til Íslands. „Þessi mikla aukn-
ing á ofnæmi hefur orðið eftir heimsstyrjöldina
síðari í öllum löndum þar sem lífskjör eru veru-
lega góð. Fyrstu áratugina náði þetta ekki til Ís-
lands og Austur-Evrópu en nú er eins og við
höfum náð hraðlestinni og það er tengt lífsmát-
anum. Það er vitað að hreinlætið sem við búum
við virðist eiga einhvern þátt í þessu því þeir
sem alast upp í sveit fá síður ofnæmi. Ég er
þeirrar skoðunar að sá siður að senda börn í
sveit eins og gert var fram yfir 1960 hafi haft
góð áhrif hvað þetta varðar,“ segir Davíð.
Hann tekur undir grein á fréttavef BBC þar
sem fram kemur að ekki megi skella skuldinni
alfarið á aukið hreinlæti á heimilum en ekki
megi mæla með minna hreinlæti. Í grein BBC
kemur fram að vissulega þurfi heimili ekki að
vera sótthreinsuð, ákveðið jafnvægi þurfi í
heimilisþrifum líkt og öðru. Í skýrslu vísinda-
manna hjá London School of Hygiene and
Tropical Medicine er ályktað sem svo að aðrir
þættir geti valdið aukinni tíðni ofnæmis, t.d.
breytingar á mataræði og hreyfingu.
 OFNÆMI
Gróður-
ofnæmi er
meira í góðu
tíðarfari
Kláði í augum og koki, nef-
rennsli og nefstífla. Þetta eru
einkenni sem þeir sem hafa of-
næmi fyrir frjókornum birkis,
grasa eða súru þekkja vel.
Davíð Gíslason læknir sagði
Steingerði Ólafsdóttur að tíðni
ofnæmis hefði farið vaxandi
hjá yngri aldursflokkum.
Birkiofnæmi: Birkigrein með „reklum“ þar
sem frjókornin myndast og dreifast síðan
með vindinum.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Grasofnæmi: Grænt grasið er fallegt en getur valdið þjáningum hjá sumum.
steingerdur@mbl.is
TENGLAR
...................................................................
www.polleninfo.org (upplýsingar um Evrópu)
www.pollen.com (upplýsingar um Bandaríkin)
www.ao.is (Astma- og ofnæmissamtökin)
HINN svonefndi Gíraffastóll sem fram-
leiddur er á Íslandi dró nýverið að sér
marga áhugasama gesti í Bella Center-
sýningarmiðstöðinni í Kaupmanna-
höfn. Stóllinn var sýndur á norrænni
húsgagnasýningu í miðstöðinni 12.–16.
maí sl. en þar voru sýnd húsgögn og
húsbúnaður frá norrænum
hönnuðum og fyr-
irtækjum.
Gíraffastóllinn er
hugverk hönnuðar-
ins Chuck Mack en
hann er bandarísk-
íslenskur og bú-
settur hér á landi.
Fyrirtækið Sóló-
húsgögn framleiðir
stólinn en að sögn
Björns Ástvaldssonar, sem
er eigandi fyrirtækisins
ásamt konu sinni Kristínu
Rós Andrésdóttur, fór
stóllinn í sölu í nóvember
og hefur selst vel.
Á sýningunni í Bella
Center, sem er sú fyrsta
sem stóllinn er sýndur á,
spurðust fjölmargir er-
lendir fagaðilar fyrir um hann, frá löndum á
borð við Ástralíu, Portúgal, Japan og Dan-
mörku. Nú þegar hefur verið fjallað um Gír-
affastólinn í dönskum dagblöðum og er von á
frekari umfjöllun en m.a. hyggst þýska hönn-
unartímaritið Möbelkultur birta umfjöllun um
stólinn á síðum sínum.
Fjölhæfur Gíraffi
Gíraffastóllinn er lítill og handhægur stól-
kollur með 30 cm háu handfangi sem grípa má
í. Hann má nota sem hjálparhellu við ýmsar
aðstæður. Stóllinn er bæði stöðugur og léttur
svo auðvelt er að færa hann til og nota til að
stíga á og ná upp í efri hillur, sitja á þegar leit-
að er í neðstu skúffunum eða tylla á fæti þegar
reima eða bursta þarf skó. Þar að auki getur
stóllinn verið skemmtilegt leikfang og hafa
börn hrifist af honum en Gíraffastóllinn er
framleiddur úr stáli og má fá í ýmsum litum á
borð við rauðan, bláan og svartan eða úr við-
artegundum eins og kirsuberjavið, eik eða
beyki.
Vísir að frekara samstarfi?
Að sögn Björns í Sólóhúsgögnum vinnur fyr-
irtækið mikið með arkitektum og hönnuðum að
sérlausnum. Gíraffastóllinn er sá fyrsti sem
Sólóhúsgögn framleiða eftir hönnun Chucks
Mack og segir Björn að töluverð vinna sé eftir
við markaðssetningu og sölu stólsins. Hann
upplýsir þó enn fremur að áframhaldandi sam-
starf sé mögulegt þar sem hugmyndir virðist
ekki skorta hjá hönnuðinum Chuck Mack.
 HÖNNUN
Gíraffa-
stóllinn í
góðum gír
Gíraffastólinn:
Handhægur í
ýmislegt og má
nota eins og
hugarflugið býð-
ur. Fæst í Sóló-
húsgögnum og
Kokku.