Morgunblaðið - 19.06.2004, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 2004 37
ÉG fór af ákveðnum ástæðum að
skoða málefni blaðburðarbarna á
síðastliðnu hausti og ritaði í fram-
haldi af því nokkrar greinar í Morg-
unblaðið þar sem ég vakti athygli
lesenda á ýmsum atrið-
um sem mér fundust
vera þess eðlis að óvið-
unandi væru í sam-
skiptum útgefanda
Fréttablaðsins og blað-
bera. Ég hef aldrei
fengið viðlíka viðbrögð
við neinu sem ég hef
látið frá mér fara í rit-
uðu máli. Í allan vetur
og fram á vor hefur
mér ókunnugt fólk ver-
ið að hringja í mig öðru
hverju, lýst viðskiptum
sínum við útgefendur
Fréttablaðsins og DV og leitað ráða
um aðgerðir við því sem það taldi óá-
sættanlega framkomu útgefanda
blaðanna í garð blaðburðarfólks. Það
bendir því margt til að það sé ekki
bara undirritaður sem er ósáttur við
stöðu þessara mála. Það sem breyst
hefur frá því í haust er að börn undir
13 ára aldri eru ekki lengur í vinnu
við blaðaútburð hjá Fréttablaðinu,
enda er slíkt bannað með lögum. Það
hefur hins vegar ekki tekist að fá út-
gefendur Fréttablaðsins og DV að
samningaborði um að gera heild-
stæðan kjarasamning við VR um
kjör þeirra sem bera út blöðin, held-
ur eru kjörin einhliða
ákveðin af vinnuveit-
andanum. Það sem hef-
ur gerst eftir að við
feðgar fórum að bera
Fréttablaðið út fyrir
um einu og hálfu ári
síðan er að DV hefur
bæst við og þar til við-
bótar hefur Frétt ehf
keypt fyrirtæki sem
dreifði auglýs-
ingabæklingum og er
þessum bæklingunum
stungið í töskur blað-
burðarbarna að því er
virðist án sérstakra takmarkana.
Það hefur komið fyrir að með
Fréttablaðinu hafi sama daginn
fylgt fjórir bæklingar, þrír lausir og
einn inni í blaðinu og nokkur eintök
af DV þar á ofan. Ég hef fengið upp-
lýsingar frá blaðburðarfólki um að
það hafi þurft í slíkum tilfellum að
fara tvær ferðir um hverfið til að
koma því til skila sem því er falið,
vegna þess að blöðin komast ekki í
einu lagi í töskurnar.
Í mars og apríl var sett á stað
kynningarátak á DV sem stóð í þrjár
vikur. Okkur voru send rúmlega
tuttugu aukablöð af DV og falið að
koma þeim í ákveðnar nafngreindar
lúgur. Það segir sig sjálft að það er
allt annað verk að dreifa blöðum í
ákveðnar lúgur heldur en að dreifa
þeim í hverja lúgu án umhugsunar
hvort þau komist í réttar hendur eða
ekki. Í upphafi var okkur sagt að
þetta átak ætti að standa í eina viku
en það teygðist úr því eins og áður
er sagt og endaði með þremur vik-
um. Þegar spurt var um hve mikið
væri greitt fyrir þessa aukavinnu
varð fátt um svör en sagt að það
skýrðist. Á launaseðli kom síðan í
ljós að greidd var ein króna á hvert
blað á dag, þannig að fyrir að bera út
rúmlega tuttugu blöð á persónu-
bundin heimilisföng í þrjár vikur
voru okkur greiddar rúmlega 300
krónur samtals. Þar fyrir utan líta
útgefendur svo á að DV sé þyngd-
arlaust þar sem það er ekki talið
með þegar greiðsla fyrir þyngd-
arálag er reiknuð út. Nú berum við
út 6 blöð af DV á dag á ákveðin
heimilisföng. Fyrir það fáum við
greiddar 120 krónur á mánuði!!! Það
er ekki nema von að forstjóri Baugs
hafi í nýlegu viðtali við Við-
skiptablaðið gumað sérstaklega af
þeirri viðskiptahugmynd að láta
blaðburðarbörnin bera DV út þar
sem þau eru hvort sem er á ferðinni
um hverfin. Þetta er sérstaklega
sniðugt þar sem þeim er ekki borgað
neitt fyrir viðvikið sem hægt er að
kalla greiðslu eins og dæmin sanna.
Manni flýgur stundum í hug af
hverju blaðamenn DV og Frétta-
blaðsins, sem daglega eru mjög önn-
um kafnir við að draga dæmi um
ranglæti heimsins fram í dagsljósið,
hafi aldrei séð ástæðu til að fjalla um
framkomu þessara blaðaútgefenda
við blaðburðarbörnin. Mér kemur
ekki í hug að ástæðan sé sú að slík
umfjöllun gangi þvert á hagsmuni
eigenda blaðanna og vinnuveitenda
blaðamannanna og viðkomandi
blaðamaður gæti jafnvel misst vinn-
una fyrir slík skrif, hún hlýtur að
vera einhver önnur.
Verslunarmannafélag Reykjavík-
ur hefur á undanförnum mánuðum
reynt að ná fundum með útgef-
endum Fréttablaðsins og DV í þeim
tilgangi að ræða undirbúning að
formlegum kjarasamningi fyrir
hönd blaðburðarfólks. Það hefur
ekki tekist enn því blaðaútgefendur
virðast hafa lítinn áhuga á því að
mæta til slíkra funda. Í þeirra huga
er staðan fín eins og hún er í dag,
starfskjör, laun og vinnuálag er
ákveðið einhliða af vinnuveitanda og
þeir starfsmenn, sem samþykkja
ekki það sem að þeim er rétt, eru
reknir tafarlaust. Einn möguleiki í
þessari stöðu er að fá málinu vísað til
ríkissáttasemjara. Hann hefur vald
til að kalla aðila að samningaborði ef
þeir vilja ekki mæta þangað sjálfvilj-
ugir. Til að svo megi verða þarf ein-
hver sem er formlega ráðinn við
blaðaútburð hjá Frétt ehf og er fé-
lagi í VR að óska formlega eftir því
við forystu VR að hún hlutist til um
að málið gangi í þann farveg. Það
þarf að vera einstaklingur sem er
orðinn 16 ára gamall því þeir sem
yngri eru fá ekki aðild að stétt-
arfélögum. Mér virðist það vera fær
leið í stöðunni svo hægt verði að
knýja það fram að gerður verði hlið-
stæður kjarasamningur um kaup og
kjör blaðburðarfólks við útgefendur
Fréttablaðsins og DV eins og gerður
var í fyrra við Árvakur, útgáfufélag
Morgunblaðsins. Að það geti við-
gengist nú á dögum að 2- 3000 laun-
þegar (stór hluti þeirra ólögráða
börn) séu án formlegs kjarasamn-
ings við vinnuveitanda sinn og ekk-
ert gerist í málinu er algerlega
óásættanlegt í mínum huga.
Krafa um kjarasamninga
blaðbera við Frétt ehf.
Gunnlaugur Júlíusson skrifar
um málefni blaðbera ’Einn möguleiki í þess-ari stöðu er að fá málinu
vísað til ríkissáttasemj-
ara.‘
Gunnlaugur Júlíusson
Höfundur er faðir blaðburðardrengs.
TILEFNI þessara skrifa er
grein framkvæmdastjóra Samtaka
iðnaðarins (SI), Sveins Hann-
essonar í Morg-
unblaðinu síðastliðinn
mánudag. Ýmsar
rangfærslur koma
fram í þessari grein
sem stjórn Flug-
stöðvar Leifs Eiríks-
sonar hf. (FLE) telur
rétt að svara.
Stjórn FLE telur
það ekki sæma virt-
um samtökum sem
Samtökum iðnaðarins
að setja fram fullyrð-
ingar og rangfærslur
m.a. um stefnu og
stjórnunarhætti í
FLE á opinberum
vettvangi. Fram-
kvæmdastjóri (SI)
hefur ekki kynnt sér
frá fyrstu hendi
verslunar- og þjón-
ustustefnu FLE í
flugstöðinni á Kefla-
víkurflugvelli eða haft
samband við for-
ráðamenn félagsins
vegna þessa máls.
Skrif framkvæmda-
stjóra SI bera með
sér að hann hefur
hvorki kynnt sér upp-
lýsingar um forval á
rekstraraðilum í flug-
stöðina né dóm
Hæstaréttar um rétt FLE til að
ráðstafa eigin húsnæði. Stjórn
FLE vísar því aðdróttunum fram-
kvæmdastjóra SI alfarið á bug og
hvetur forsvarsmenn samtakanna
til að kynna sér málavexti frá öll-
um hliðum áður en þeir tjá sig op-
inberlega um málefni Flugstöðvar
Leifs Eiríkssonar hf.
Eins og fram hefur komið í fjöl-
miðlum keypti FLE Íslenskan
markað (ÍM) nýverið og hefur for-
saga þess máls verið rakin í fjöl-
miðlum. Sveinn fullyrðir í grein
sinni að FLE hafi staðið í vegi fyr-
ir rekstri ÍM á liðnum árum sem
er alrangt. Þvert á móti hefur
FLE lagt sig fram um að styðja
við rekstur einkaaðila í flugstöð-
inni. Þannig var t.d.
ÍM og fleiri aðilum
gefin eftir veruleg
leiga þegar ljóst var
að rekstur þeirra gekk
illa. Stjórn FLE legg-
ur áherslu á að flug-
farþegum standi ávallt
til boða fjölbreytt
verslun og þjónusta í
flugstöðinni og að ís-
lenskum vörum sé
gert hátt undir höfði.
Stjórn Flugstöðvar
Leifs Eiríkssonar hf.
hefur samþykkt stofn-
un dótturfélags um
rekstur Fríhafn-
arverslunarinnar til að
greina enn frekar að
fasteigna- og versl-
unarrekstur sinn í
þeirri von að eyða tor-
tryggni annarra versl-
unarrekenda í stöð-
inni.
Samkeppnisstofnun
hefur verið upplýst um
þessi áform. Hvað ÍM
varðar mun FLE ekki
reka þá verslun nema
tímabundið eða ein-
ungis þangað til for-
vali verslanarekenda
er lokið og nýir aðilar
valdir til að sinna þeim
vöruflokkum sem ÍM selur nú.
Það er einlæg von stjórnar FLE
að fjölbreytt og blómleg verslun og
þjónusta standi flugfarþegum til
boða að loknu forvali í Flugstöð
Leifs Eiríkssonar hf. og að stöðin
verði eftirleiðis sem hingað til
áhugaverður viðkomustaður við
upphaf og endi ferða til og frá
landinu.
Íslensk fram-
leiðsla verður
áfram í Flugstöð
Leifs Eiríkssonar
Stefán Þórarinsson svarar
Sveini Hannessyni
Stefán Þórarinsson
’Stjórn FLEleggur áherslu á
að flugfarþeg-
um standi ávallt
til boða fjöl-
breytt verslun
og þjónusta í
flugstöðinni og
að íslenskum
vörum sé gert
hátt undir
höfði.‘
Höfundur er varaformaður
stjórnar FLE.
KRISTINN H. Gunnarsson al-
þingismaður skrifaði grein um út-
gerðarmál í Morgunblaðið 17. apr-
íl 2003. Þar víkur hann m.a. að
sölu Bæjarútgerðar Hafnarfjarðar
til Hvaleyrar hf. árið 1985 og seg-
ir m.a.: „Hvaleyri keypti eignir
Bæjarútgerðar Hafnarfjarðar,
togarana Apríl hf. og Maí hf. auk
fiskiðjuversins Vest-
urgötu 9–13 ásamt
vélum og tækjum.
Kaupverð var 280 m.
kr. á þáverandi verð-
lagi, sem eru nú
u.þ.b. 1.130 m. kr.
Ennfremur segir:
„Veiðiheimildir
(togaranna) voru um
það bil 5.500 tonn í
ýmsum tegundum og
verðmætið nú er lík-
lega ekki undir þrem-
ur milljörðum króna.“
Borgin fékk 22 millj. kr.!
Árið 1985 samþykkti borgarstjórn-
armeirihluti sjálfstæðismanna í
Reykjavík undir forustu Davíðs
Oddssonar, þáverandi borg-
arstjóra, að sameina Bæjarútgerð
Reykjavíkur Ísbirninum hf. Hið
nýja fyrirtæki hlaut nafnið
Grandi. Í framhaldi af því seldi
Reykjavíkurborg hlutabréf sín í
nýja hlutafélaginu. Þar með hafði
borgin lagt niður Bæjarútgerð
Reykjavíkur, sem Bjarni Bene-
diktsson og Jón Axel Pétursson
höfðu haft forustu um að stofna.
Eignarhlutföllin í Granda urðu að
lokum þau, að Reykjavíkurborg
átti 77,5% í félaginu, Ísbjörninn
átti 15% og Olís 7,5%. Upphaflega
var ráðgert að Ísbjörninn mundi
eiga miklu stærri hlut í nýja fyr-
irtækinu en vegna erfiðrar fjár-
hagsstöðu Ísbjarnarins gat það
ekki orðið. Ísbjörninn hafði átt við
mikla fjárhagserfiðleika og tap-
rekstur að stríða um skeið og nam
uppsafnað tap félagsins um 100
millj. kr. Töldu margir að Reykja-
víkurborg hefði verið að bjarga Ís-
birninum frá gjaldþroti með sam-
einingunni við BÚR og stofnun
Granda. Í grein í DV árið 1985 lét
Hilmar Viktorsson
viðskiptafræðingur
þessa skoðun í ljós og
færði rök fyrir henni.
Við sameiningu BÚR
og Ísbjarnarins létti
Reykjavíkurborg 213
millj. kr. skuld af
Granda (Framreiknuð
var sú upphæð orðin
319 millj. kr. við söl-
una á bréfum borg-
arinnar 1988). Þetta
voru lán vegna ný-
smíði togara BÚR.
Borgarsjóður tók
þessa skuld að sér. Það hvíldu því
tiltölulega litlar skuldir á hinu
nýja fyrirtæki, er það tók til
starfa. Hlutur Reykjavíkurborgar
í Granda var seldur árið 1988 á kr.
500 millj. Draga má umræddar
319 millj. frá þeirri fjárhæð. Auk
þess lét borgin Granda fá hluta-
bréf í Esso, sem Grandi seldi á 75
millj., svo og hlutinn í Síldar- og
fiskimjölsverksmiðjunni, sem var
metinn á 84 m.kr. Ef þessar fjár-
hæðir báðar eru einnig dregnar
frá söluverðinu á hlut Reykjavík-
urborgar í Granda verða aðeins
eftir 22 mill. kr. af þeim 500 millj.,
sem fengust fyrir hlut borgarinnar
í fyrirtækinu! Telja má að kvóta-
verðmæti togara BÚR, sem borg-
in lagði inn í Granda, sé í dag 4–5
milljarðar. (Togararnir Bjarni
Benediktsson og Ingólfur Arn-
arson ekki taldir með en þeir voru
seldir áður). Borgin fékk sem sagt
22 millj. á verðlagi ársins 1988
fyrir togara með 4–5 milljarða
kvótaverðmæti í dag!
Miklu meira fékkst fyrir Bæj-
arútgerð Hafnarfjarðar
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar var
helmingi minna fyrirtæki en BÚR
en þó fékkst mikið meira fyrir það
fyrirtæki en fyrir BÚR, sbr. það
er segir hér í upphafi.
Rök sjálfstæðismanna fyrir sölu
BÚR voru einkum þau að tap-
rekstur væri á fyrirtækinu og
borgin þyrfti að greiða með því.
Allur gangur var þó á rekstri
BÚR. Þannig var góður hagnaður
af rekstri fyrirtækisins 1980. Yf-
irleitt var afkoma frystihússins
góð en afkoma togaranna erfið.
Var það svipað og hjá öðrum tog-
ara – og fiskvinnslufyrirtækjum í
landinu á þessum tíma. Afkoma
togara batnaði síðar, fyrst hjá
frystitogurunum en síðar einnig
hjá öðrum togurum. Togarar fóru
að skila hagnaði. Sama þróun
hefði orðið hjá BÚR, ef rekstri
fyrirtækisins hefði verið haldið
áfram. Það var búið að kaupa ný
og fullkomin skip til útgerðarinnar
og bæta aðstöðu fiskvinnslunnar.
Aðstaða var því góð til sóknar. En
þá var einkaaðilum afhent fyr-
irtækið á silfurfati og borgin látin
sitja eftir með stóran hluta
skuldanna!
Bæjarútgerð Reykjavíkur var
um langt skeið öflugasta togara-
og fiskvinnslufyrirtæki landsins.
Það var gífurleg lyftistöng fyrir
atvinnulífið í höfuðborginni, skap-
aði miklar tekjur fyrir stóran hóp
starfsmanna svo og fyrir mörg
þjónustufyrirtæki í borginni og
ómæld útsvör allra þessara starfs-
manna runnu í borgarsjóð.
Hátt verð fékkst fyrir ÚA
Í upphafi þessarar greinar var
minnst á sölu Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar en miklu hærra
verð fékkst fyrir það fyrirtæki en
BÚR enda þótt Bæjarútgerð
Hafnarfjarðar væri helmingi
minna fyrirtæki. Fróðlegt er einn-
ig að bera sölu BÚR saman við
söluna á ÚA, Útgerðarfélagi Ak-
ureyringa. Akureyrarbær fékk um
2.400 milljónir fyrir ca 80% í ÚA
en Reykjavíkurborg 22 millj. kr.
fyrir BÚR! Þó var um að ræða
fyrirtæki af svipaðri stærð. Þegar
ÚA var selt á ný fyrir skömmu
var söluverðið 9–10 milljarðar.
BÚR: Gjöf en ekki sala
Björgvin Guðmundsson fjallar
um sölu bæjarútgerða ’Akureyrarbær fékkum 2.400 milljónir fyrir
ca 80% í ÚA en Reykja-
víkurborg 22 millj. kr.
fyrir BÚR! ‘
Björgvin Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Nýbýlavegi 12 • 200 Kópavogi • Sími 554 4433
Opið virka daga 10-18, laugardaga 10-16
Flott föt fyrir
konur á aldrinum
25-90 ára