Morgunblaðið - 04.07.2004, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JÚLÍ 2004 15
800 7000 - siminn.is
Frí uppsetning*
2.490
Stofngjald m.v.
12 mánaða áskrift
• Engar snúrur, sítenging
• Meiri hraði, allt að 2 MB/sek
• Hægt að tala í símann og
vera á Netinu samtímis
ÞRÁÐLAUST INTERNET
Komdu í næstu
verslun Símans
eða á siminn.is.
* Ef þú kaupir internetáskrift með að minnsta kosti 750 MB gagnamagni inniföldu. Tilboðið gildir út júlí.
N
O
N
N
I
O
G
M
A
N
N
I
I
Y
D
D
A
/
s
ia
.i
s
/
N
M
1
2
7
7
3
á þráðlausu
Interneti
Snorri Snorrason flugstjórihefur undanfarið verið aðsafna merkum minjum umíslenska flugsögu. Land-græðsluflugvélin Páll
Sveinsson hefur um árabil, eftir að
Flugfélagið afhenti hana til land-
græðslu- og áburðargjafar, verið
starfrækt af flugmönnum í sjálfboða-
vinnu.
Myndin er af Gljáfaxa (sem síðar
varð Páll Sveinsson) í Scoresbysundi
árið 1965, er hann lenti þar á skíðum.
Flugvélin var fyrr á árum í eigu
Flugfélags Íslands hf. og þjónaði fé-
laginu, og raunar landsmönnum öll-
um, um langt árabil sem öruggur og
traustur farkostur. Undanfarin ár
hefur flugvélin verið í eigu Land-
græðslu ríkisins og þjónað þeirri
hugsjón að græða upp örfoka land.
Flugfélag Íslands hf. eignaðist
þessa flugvél árið 1946, keypti hana
af bandaríska hernum á Keflavíkur-
flugvelli. Flugvélin var ekki búin
venjulegum sætum fyrir farþega, en
var þó notuð um skeið áður en úr því
var bætt.
Eftir að flugvélin hafði verið skráð
á Íslandi, fékk hún einkennisstafina
TF-ISH.
Árið 1948 fengu allar flugvélar fé-
lagsins Faxa-nöfn, og var TF-ISH
nefnd Gljáfaxi. Gljáfaxi þjónaði
landsmönnum um langt árabil, bæði í
áætlunarflugi innanlands og í milli-
landaflugi til næstu nágranna okkur,
t.d. Grænlands, Færeyja og Skot-
lands. Og m.a. landhelgisgæslu í
september 1958 þegar landhelgin var
færð út í 12 mílur og var þá fáni fisk-
veiðieftirlitsins málaður á flugvélina.
Með tilkomu háfleygra og hrað-
fleygari flugvéla voru dagar Gljáfaxa
í innanlandsflugi taldir og flugvélin
var gefin Landgræðslu ríkisins til
fyrrnefndra verka; að dreifa grasfræi
og áburði til landgræðslu vítt og
breitt um landið.
Fyrstur Íslendinga til að fljúga
þessari flugvél var forstjóri Flug-
félagsins, Örn O. Johnson flugstjóri,
og síðan þeir flugstjórar, sem myndin
sýnir, hver af öðrum í tímans rás, (sjá
baksíðumynd) þótt til nokkurra
þeirra næðist ekki, og aðrir látnir.
Gljáfaxi var um skeið búinn skíð-
um til þess að annast flutninga milli
afskekktra stöðva á austurströnd
Grænlands, allt norður til 77°N
breiddarbaugs. Þessir flutningar
voru aðeins mögulegir síðla vetrar og
var þá lent á sjávarísnum, áður en
sólbráðin myndaði krapaelg og vakir.
Voru mars og apríl besti tíminn.
Þó henti það nokkrum sinnum í
skíðafluginu á þessum árum að Gljá-
faxi sökk í krap eftir lendingu og við
lá a.m.k. í eitt skipti að flugvélin næð-
ist ekki upp úr krapinu, en það var
við Scoresbysund í mars 1967.
Í ársbyrjun 1970 gekk mikið ill-
viðri yfir austurströnd Grænlands og
varð byggðin í Angmagssalik fyrir
miklum skemmdum. Hófust þá mikl-
ir vöruflutningar til Kulusuk, og
fluttu flugvélar Flugfélagsins
(DC-6B) alls kyns byggingarvörur
þangað. Þar tók Gljáfaxi við, flaug til
Angmagssalik og lenti á skíðum fyrir
framan byggðina. En rétt eftir að
þessir flutningar hófust gerði aftur
aftaka veður á þessum slóðum og
enda þótt Gljáfaxi væri bundinn nið-
ur með gildum nælonköðlum og stillt
hefði verið bæði stórri jarðýtu og
vörubíl fyrir framan flugvélina, fauk
hún um miðja nótt og skemmdust
báðir vængendarnir. Flugvirkjar
Flugfélagsins gerðu fljótt við
skemmdirnar og lauk Gljáfaxi verk-
efninu á næstu dögum. Talið var að
mjóu hefði munað að flugvélin eyði-
legðist í þessu fárviðri.
Vorið 1965, meðan á skíðafluginu
stóð, lenti Gljáfaxi við bandaríska
rannsóknarstöð sem var á ísjaka
miðja vegu milli Vestfjarða og Græn-
lands.
Áhafnir skíðaflugvélarinnar áttu
oft ævintýralegar stundir í þessum
flutningum, í heimi sauðnauta,
heimskautarefa, bjarndýra og
ósnortinnar stórfenglegrar náttúru
sem heillar alla þá sem þangað koma.
Gljáfaxi í Grænlandsflugi 1965
Höfundar eru bræðurnir og flugmenn-
irnir Jóhannes og Snorri Snorrasynir.
Landgræðsluflugvélin Páll
Sveinsson á áhugaverða
sögu að baki. Þeir Jóhannes
og Snorri Snorrasynir rifja
hér upp sögu vélarinnar
Ljósmynd/Jóhannes R. Snorrason
Gljáfaxi kom víða við, hér sést hann í skíðaflugi í Scoresbysundi 1965.